Bisman Bhaktiar, SH., MH., MM. Kuliah FH UMM, 13 Maret 2021

dokumen-dokumen yang mirip
BAB I PENDAHULUAN. Undang Nomor 11 Tahun 1967 tentang Ketentuan-Ketentuan Pokok

FAKULTAS HUKUM, UNIVERSITAS SRIWIJAYA

KEMAKMURAN, PENYELAMATAN SDA UNTUK KESEJAHTERAAN BERSAMA: PRAKTIK BAIK DAN AKSI KOLEKTIF

Tentang Pemurnian dan Pengolahan Mineral di Dalam Negeri

PERATURAN PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA NOMOR 22 TAHUN 2010 TENTANG WILAYAH PERTAMBANGAN DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA

POLICY BRIEF ANALISIS DAN EVALUASI HUKUM DALAM RANGKA KEDAULATAN ENERGI

PERATURAN PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA NOMOR 22 TAHUN 2010 TENTANG WILAYAH PERTAMBANGAN DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

PERATURAN PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA NOMOR 22 TAHUN 2010

Sosialisasi: Peraturan Menteri ESDM No. 48/2017 tentang Pengawasan Pengusahaan di Sektor ESDM (Revisi atas Permen ESDM No.

KEBIJAKAN UMUM SEKTOR PERTAMBANGAN

PENJELASAN ATAS UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA

Dr. Firman Muntaqo, SH, MHum Dr. Happy Warsito, SH, MSc Vegitya Ramadhani Putri, SH, S.Ant, MA, LLM Irsan Rusmawi, SH, MH

UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

Berikut penataan regulasi yang disederhanakan/dicabut Jilid II oleh Kementerian ESDM (belum termasuk peraturan lain pada SKK Migas):

2017, No Daya Mineral Nomor 05 Tahun 2017 tentang Peningkatan Nilai Tambah Mineral melalui Kegiatan Pengolahan dan Pemurnian Mineral di Dalam N

UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA,

WILAYAH PERTAMBANGAN DALAM TATA RUANG NASIONAL. Oleh : Bambang Pardiarto Kelompok Program Penelitian Mineral, Pusat Sumberdaya Geologi, Badan Geologi

UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 4 TAHUN 2009

Dalam Peraturan Daerah ini yang dimaksud dengan:

BERITA NEGARA REPUBLIK INDONESIA

DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA MENTERI ENERGI DAN SUMBER DAYA MINERAL REPUBLIK INDONESIA,

LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA

PENGELOLAAN PERTAMBANGAN DI KABUPATEN BANGKA

Pertambangan adalah salah satu jenis kegiatan yang melakukan ekstraksi mineral dan bahan tambang lainnya dari dalam bumi.

JENIS DAN TAHAPAN IZIN

PERATURAN DAERAH PROVINSI KALIMANTAN SELATAN NOMOR 6 TAHUN 2014 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

Bedah Permen ESDM No. 7 Tahun Tentang Peningkatan Nilai Tambah Mineral Melalui Kegiatan Pengolahan dan Pemurnian Mineral

2017, No Peraturan Pemerintah Nomor 23 Tahun 2010 tentang Pelaksanaan Kegiatan Usaha Pertambangan Mineral dan Batubara (Lembaran Negara Repub

DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,

- 3 - BAB I KETENTUAN UMUM

RANCANGAN PERATURAN DAERAH PROVINSI JAWA BARAT NOMOR : 2 TAHUN 2012 TENTANG PENGELOLAAN PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA

RANCANGAN UNDANG-UNDANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA

BERITA NEGARA REPUBLIK INDONESIA

BAB 1 PENDAHULUAN. 1 Universitas Indonesia. Pemanfaatan cadangan..., Mudi Kasmudi, FT UI, 2010.

Minerba One Map Indonesia

DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,

Jakarta, 15 Desember 2015 YANG SAYA HORMATI ;

FAKULTAS HUKUM, UNIVERSITAS SRIWIJAYA

PERATURAN GUBERNUR JAWA BARAT NOMOR 31 TAHUN 2011 TENTANG PEDOMAN PENGELOLAAN PERTAMBANGAN MINERAL LOGAM BESI GUBERNUR JAWA BARAT

PEMBAGIAN URUSAN PENGELOLAAN MINERAL DAN BATUBARA PASCA UNDANG-UNDANG NO. 23 TAHUN 2014 DAN PERUBAHANNYA

Lex Privatum Vol. V/No. 9/Nov/2017

PEMERINTAH KABUPATEN MALANG

KEBIJAKAN PENGELOLAAN BATUBARA

BAB V PENUTUP. Berdasarkan seluruh uraian pada bab-bab terdahulu, kiranya dapat. disimpulkan dalam beberapa poin sebagai berikut:

2016, No Tata Cara Penetapan Wilayah Usaha Pertambangan dan Sistem Informasi Wilayah Pertambangan Mineral dan Batubara; Mengingat : 1. Undang-

LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA

Peraturan Pemerintah Nomor 26 Tahun 2008 tentang

PELAKSANAAN UU 23 TAHUN 2014 DI PROVINSI JAWA TIMUR

BENCANA LINGKUNGAN PASCA TAMBANG

RINGKASAN PERMOHONAN PERKARA

BAB I PENDAHULUAN. meliputi emas, perak, tembaga, minyak dan gas bumi, batu bara, bijih besi, dan

REPUBLIK INDONESIA RAPAT KERJA KEMENTERIAN PERINDUSTRIAN HILIRISASI INDUSTRI DALAM RANGKA MENCAPAI TARGET PERTUMBUHAN INDUSTRI NASIONAL

BERITA DAERAH KABUPATEN BANJARNEGARA TAHUN 2011 NOMOR 59 SERI E

MISKINYA RAKYAT KAYANYA HUTAN

UNDANG-UNDANG NOMOR 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA [LN 2009/4, TLN 4959]

LAPORAN TENTANG PELAKSANAAN PERJALANAN DINAS

EVALUASI DAN CAPAIAN KOORDINASI DAN SUPERVISI (KORSUP) SEKTOR MINERBA DAN ENERGI DAN REFORMASI KEBIJAKANNYA. Jakarta, 29 November 2016

RINGKASAN PERMOHONAN PERKARA Nomor 81/PUU-XIII/2015 Ijin Usaha Pertambangan Operasi Produksi

GUBERNUR BALI PERATURAN DAERAH PROVINSI BALI NOMOR 4 TAHUN 2017 TENTANG PENGELOLAAN PERTAMBANGAN MINERAL BUKAN LOGAM DAN BATUAN

- 3 - BAB I KETENTUAN UMUM

DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,

- 3 - Rencana Tata Ruang Wilayah Nasional (Lembaran Negara

BAB I PENDAHULUAN. 95 BT hingga 141 BT (sekitar 5000 km) dan 6 LU hingga 11 LS 2 tentu

NOMOR 11 TAHUN 2OO9 TENTANG

2017, No Mengingat : 1. Undang-Undang Nomor 4 Tahun 2009 tentang Pertambangan Mineral dan Batubara (Lembaran Negara Republik Indonesia Tahun 20

RANCANGAN PERATURAN PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA NOMOR : TENTANG

Kewenangan Pengelolaan FAKULTAS HUKUM, UNIVERSITAS SRIWIJAYA

BAB I PENDAHULUAN. Indonesia merupakan Negara kepulauan terbesar di dunia, yang

UPAYA MENINGKATKAN MANFAAT INDUSTRI EKSTRAKTIF BAGI DAERAH DAN MASYARAKAT RISWAN TEKNIK PERTAMBANGAN UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT 2015

TATA KELOLA INDUSTRI EKSTRAKTIF DI INDONESIA

LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA

DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,

LEMBARAN DAERAH KABUPATEN TEGAL

KEYNOTE SPEECH BIMBINGAN TEKNIS REKLAMASI DAN PASCATAMBANG

BAB I PENDAHULUAN. pertambangan antara lain, Undang-Undang No. 4 Tahun 2009 tentang

PERATURAN DAERAH KOTA SAWAHLUNTO NOMOR 6 TAHUN 2011 T E N T A N G PENGELOLAAN PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATU BARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

ESDM untuk Kesejahteraan Rakyat

BAB I PENDAHULUAN. kepulauan Indonesia dengan jumlah yang sangat besar seperti emas, perak, nikel,

BB. URUSAN PEMERINTAHAN DAERAH DI BIDANG ENERGI DAN SUMBER DAYA MINERAL

LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA

BAB I PENDAHULUAN. Allah SWT mengkaruniai Indonesia kekayaan alam yang sangat berlimpah dan

BAB I PENDAHULUAN. hewan tumbuan dan organisme lain namun juga mencangkup komponen abiotik

MATRIK USULAN KEGIATAN TAHUN ANGGARAN 2014

KEWENANGAN PEMERINTAH DAN POTENSI PENERIMAAN PAJAK PADA SEKTOR PERTAMBANGAN

Tabel 3.1. Indikator Sasaran dan Target Kinerja

- 4 - MEMUTUSKAN: Menetapkan : PERATURAN MENTERI ENERGI DAN SUMBER DAYA MINERAL TENTANG PENGUSAHAAN PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA.

-2- Batubara; Mengingat : 1. Pasal 5 ayat (2) Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945; 2. Undang-Undang Nomor 4 Tahun 2009 tentang Pe

PERUBAHAN ATAS PP NO. 23 TAHUN 2010 TENTANG PELAKSANAAN KEGIATAN USAHA PERTAMBANGAN MINERAL DAN BATUBARA

Pelaksanaan EITI (Extractive Industries Transparency Initiative) di Indonesia. Sekretariat EITI Indonesia 8 Oktober 2015

Deputi Bidang Koordinasi Pengelolaan Energi, SDA dan LH Kementerian Koordinator Bidang Perekonomian

SOSIALISASI DAN SEMINAR EITI PERBAIKAN TATA KELOLA KEGIATAN USAHA PERTAMBANGAN MINERBA

BAB I PENDAHULUAN. sumber daya tambang (bahan galian). Negara Indonesia termasuk negara yang

RANCANGAN UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR... TAHUN... TENTANG MINERAL DAN BATUBARA DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

BAB I PENDAHULUAN. mempunyai peranan yang penting terhadap tercapainya target APBN yang

RINGKASAN PERBAIKAN PERMOHONAN PERKARA Nomor 81/PUU-XIII/2015 Ijin Usaha Pertambangan Operasi Produksi

Undang-Undang (Lembaran Negara Republik Indonesia Tahun 1958 Nomor 112, Tambahan Lembaran Negara Republik Indonesia Nomor 1646); 3.

BUPATI BANDUNG BARAT

RINGKASAN EKSEKUTIF PERTEMUAN TAHUNAN PENGELOLAAN ENERGI NASIONAL 2010

Indonesia Water Learning Week

Transkripsi:

Bisman Bhaktiar, SH., MH., MM. Kuliah FH UMM, 13 Maret 2021

www.pushep.or.id Perkenalan & Kompetensi Bisman Bhaktiar, SH., MH., MM. Advocate & Legal Consultant di JLP Law Firm. Direktur Eksekutif Pusat Studi Hukum Energi dan Pertambangan (PUSHEP). Asesor Kompetensi Hukum Indonesia LSP Hukum Indonesia BNSP (Spesialis Hukum Pertambangan). Saksi ahli di persidangan perkara sengketa pertambangan. Tenaga Ahli Komisi VII DPR RI (Bidang ESDM, LH dan Ristek) (2009-2019). Ketua Tim Ahli/Penyusun RUU Pertambangan Mineral dan Batubara (2015-2019). Ketua Tim Ahli/Penyusun RUU Minyak dan Gas Bumi (2010-2019). Anggota Tim Ahli /Penyusun RUU Energi Baru & Terbarukan (2017-2019). Sekretaris Bidang Pertambangan, Majelis Nasional Korps Alumni Himpunan Mahasiswa Islam (KAHMI), Tahun 2017-2022 dan Anggota Pokja Omnibus Law (2020). Badan Pengurus Pusat Himpunan Pengusaha KAHMI (HIPKA), Tahun 2016-2021. Ketua Bidang Hukum & Advokasi, DPP Pengembang Indonesia, Tahun 2017-2022. Ketua Tim Hukum Koalisi Masyarakat Sipil Pengawal Konstitusi Sumber Daya Alam,2016-2018.

www.pushep.or.id KEKAYAAN SUMBER DAYA ALAM INDONESIA? Peringkat 15 cadangan batubara dunia Sumberdaya sekitar 61.3 miliar ton dengan cadangan tertambang kira-kira 6.9 miliar ton Peringkat 7 cadangan tembaga dunia sumberdaya tembaga sekitar 68.11 juta ton dengan cadangan tertambang kira-kira 31.85 juta ton SDA Pertambangan Mineral & Batubara Peringkat 8 cadangan nikel dunia sumberdaya bijih nikel sekitar 1,412 juta ton dengan cadangan tertambang kira-kira 485.33 juta ton Peringkat 7 cadangan emas dunia sumberdaya emas sekitar 6,369 ton dengan cadangan tertambang kira-kira 3,254 ton Peringkat 5 cadangan timah dunia sumberdaya timah sekitar 0.622 juta ton dengan cadangan tertambang kira-kira 0.462 juta ton

www.pushep.or.id Kemiskinan & Kesenjangan 4

www.pushep.or.id Kerusakan Lingkungan Hidup

POSISI ENERGI DAN PERTAMBANGAN MIGAS ENERGI BATUBARA NON MIGAS EBT LOGAM MINERAL PERTAMBANGAN NON LOGAM BATUBARA

MINERAL ENERGI SUMBER DAYA Minyak bumi HULU KONVERSI HILIR PEMANFAATAN Transportasi Gas Bumi Batubara Kilang Rumah Tangga Panas Bumi Tenaga Surya Tenaga Air Bioenergi Pembangkit Listrik Komersial Industri & Pupuk Logam Non Logam Pengolahan & Pemurnian Industri Kerajinan 7

KONSTRUKSI HUKUM TATA KELOLA ENERGI & PERTAMBANGAN KONSTITUSI UUD NRI 1945 PASAL 33 UU 30 Tahun 2007 tentang Energi UU 22 Tahun 2001 tentang Minyak dan Gas bumi UU 4 Tahun 2009 Jo. UU 3 Tahun 2020 tentang Pertambangan Mineral dan Batubara UU 21 Tahun 2014 tentang Panas Bumi UU 30 Tahun 2009 tentang Ketenagalistrikan RUU ENERGI BARU DAN TERBARUKAN*

PROBLEM HUKUM TATA KELOLA PERTAMBANGAN PERATURAN KEPASTIAN HUKUM KONSISTENSI IMPLEMENTASI HUKUM PENEGAKAN HUKUM

Tata Kelola Pertambangan Indonesia WILAYAH HUKUM PERTAMBANGAN WILAYAH PERTAMBANGAN (WP) www.pushep.or.id WILAYAH USAHA PERTAMBANGAN (WUP) WILAYAH PERTAMBANGAN RAKYAT (WPR) WILAYAH USAHA PERTAMBANGAN KHUSUS (WUPK) WILAYAH PENCADANGAN NEGARA (WPN) WIUP WIPR WIUPK WPN WUPK IUP (IUP Ek & IUP OP) Mineral Logam IPR IUPK Ljtn KK/PKP2B PERSETUJUAN DPR Batubara Mineral Logam WIUPK Mineral Non Logam dan Batuan SIPB Mineral Bukan Logam Batuan Batubara IUPK

HUBUNGAN PERTAMBANGAN DENGAN PERTANAHAN

Pertambangan & Pertanahan Sebagai Industri Ekstraktif, yaitu usaha yang bergerak dalam bidang pengambilan kekayaan alam dari perut bumi atau yang bekerja dengan cara mengolah lahan. PERTAMBANGAN IZIN USAHA PERTAMBANGAN ESDM Pemanfaatan Tanah, pengelolaan sumber daya alam pertambangan Minerba bersentuhan langsung dengan penggunaan dan pemanfaatan sumber daya alam lainnya dan penggunaan/pemanfaatan atas tanah. PERTANAHAN HAK ATAS TANAH BPN

www.pushep.or.id TAHAPAN KEGIATAN USAHA PERTAMBANGAN persetujuan dari pemegang hak atas tanah Bisnis Proses Pertambangan Minerba wajib menyelesaikan hak atas tanah dengan pemegang hak sesuai dengan ketentuan peraturan perundang-undangan

DASAR HUKUM 1. UU 4 TAHUN 2009 Pertambangan Mineral dan Batubara 2. UU 3 Tahun 2020 Perubahan UU 4 Tahun 2009 Minerba 3. PP 23 Tahun 2010 - Pelaksanaan Kegiatan Usaha Pertambangan Mineral Dan Batubara (telah beberapa kali diubah) 4. Peraturan Menteri ESDM 7 Tahun 2020 - Tata Cara Pemberian Wilayah, Perizinan, dan Pelaporan Pada Kegiatan Usaha Pertambangan Mineral Dan Batubara Catatan: 1. UU 11 Tahun 2020 Cipta Kerja tidak mengatur. 2. UU 2 Tahun 2012 Pengadaan tanah Pengadaan Tanah Bagi Pembangunan Untuk Kepentingan Umum tambang minerba tidak termasuk. 3. Sektor ESDM tidak mengatur secara khusus tentang pengadaan tanah untuk pertambangan

UU 4 TAHUN 2009 TENTANG PERTAMBANGAN MINERBA Pasal 134 (1) Hak atas Petroleum WIUP, WPR,System atau WIUPK tidak meliputi hak atas tanah Elements permukaan bumi. PERTANAHAN Gas Cap Oil Entrapment Water PERTAMBANGAN Seal Rock Reservoir Rock Migration 120 F Generation 350 F 24803

DASAR HUKUM PENGGUNAAN TANAH EKSPLORASI Pasal 135 Pemegang IUP Eksplorasi atau IUPK Eksplorasi hanya dapat melaksanakan kegiatannya setelah mendapat persetujuan dari pemegang hak atas tanah. EKPLOITASI/PRODUKSI Pasal 136 (1) Pemegang IUP atau IUPK sebelum melakukan kegiatan operasi produksi wajib menyelesaikan hak atas tanah dengan pemegang hak sesuai dengan ketentuan peraturan perundang-undangan. (2) Penyelesaian hak atas tanah sebagaimana dimaksud pada ayat (1) dapat dilakukan secara bertahap sesuai dengan kebutuhan atas tanah oleh pemegang IUP atau IUPK.

HAK ATAS TANAH PEMEGANG IZIN PERTAMBANGAN Pasal 137 Pemegang IUP atau IUPK sebagaimana dimaksud dalam Pasal 135 dan Pasal 136 yang telah melaksanakan penyelesaian terhadap bidang-bidang tanah dapat diberikan hak atas tanah sesuai dengan ketentuan peraturan perundangundangan. Pasal 138 Hak atas IUP, IPR, atau IUPK bukan merupakan pemilikan hak atas tanah. Pasal 137A (UU 3 TAHUN 2020 PERUBAHAN UU 4 TAHUN 2009) Pemerintah Pusat melakukan penyelesaian permasalahan hak atas tanah untuk kegiatan Usaha Pertambangan sebagaimana dimaksud dalam Pasal 134, Pasal 135, Pasal 136, dan Pasal 137.

BENTUK PERBUATAN HUKUM PEROLEHAN TANAH DALAM USAHA PERTAMBANGAN NEGARA IZIN ADAT/ULAYAT IZIN / KESEPAKATAN PRIVAT JUAL BELI TUKAR MENUKAR PINJAM PAKAI/KERJA SAMA/SEWA

MASALAH Bagaimana Kalau Terjadi Tumpang Tindih Izin/Hak?

hukumenergi_pertambangan T erima Kasih Bisman Bhaktiar, SH., MH., MM. bismanb@gmail.com 0813 1515 1123 Hukum Energi Dan Pertambangan Pushep -Pusat Studi Hukum Energi & Pertambangan Pushep Hukum Energi dan Pertambangan @hukumenergi www.pushep.or.id Pusat Studi Hukum Energi & Pertambangan untuk energi & pertambangan yang berlandaskan hukum dan keadilan