ISI KANDUNGAN ISI KANDUNGAN MUKA SURAT MUKA SURAT. ISI KANDUNGAN i-ii SENARAI RAJAH iii-iv SENARAI JADUAL iv

Transkripsi

1 ISI KANDUNGAN MUKA SURAT ISI KANDUNGAN MUKA SURAT ISI KANDUNGAN i-ii SENARAI RAJAH iii-iv SENARAI JADUAL iv 1.0 GARIS PANDUAN 1.1 PENGENALAN GARIS PANDUAN PERUMAHAN Garis Panduan Reka Bentuk Kediaman Garis Panduan Bekalan Air Di Kawasan Perumahan Garis Panduan Bekalan Elektrik Di Kawasan Perumahan Garis Panduan Telekomunikasi Di Kawasan Perumahan Garis Panduan Pembangunan Kawasan Kediaman Berskala Kecil GARIS PANDUAN PERTANIAN DAN PENTERNAKAN Garis Panduan Garis Panduan Penternakan Garis Panduan Akuakultur GARIS PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT Kemudahan Keselamatan Kemudahan Kesihatan Kemudahan Pendidikan Kemudahan Keagamaan Kemudahan Dewan Perpustakaan Pejabat Pos Kawasan Lapang GARIS PANDUAN PERNIAGAAN DAN PERINDUSTRIAN Garis Panduan Perniagaan dan Penjajaan Garis Panduan Pembangunan Perindustrian GARIS PANDUAN PUSAT BANDAR DAN REKA BENTUK BANDAR Visi Institusi Pondok bagi Jajahan Pasir Mas Imej Senibina Minilisma Tropika dengan Imbasan Keislaman Keseragaman imej untuk persekitaran Jajahan Pasir Mas Faktor Kesinambungan Imej persekitaran Jajahan Pasir Mas Organisasi Tapak Reka Bentuk Bangunan GARIS PANDUAN KAWASAN REKREASI Garis Panduan Kawasan Komersil / Pusat Bandar Garis Panduan Kawasan Perumahan Garis Panduan Kawasan Perindustrian Garis Panduan Kawasan Institusi Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Jalan Dan 1-26 Rezab Pemisah Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Badan Air Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Siar Kaki Apendik GARIS PANDUAN PENGANGKUTAN DAN PENGURUSAN LALU LINTAS Garis Panduan Pembinaan Jalan GARIS PANDUAN INFRASTRUKTUR DAN UTILITI Garis Panduan Umum Pengairan dan Saliran Syarat-Syarat Pembangunan Berhadapan Sungai Garis Panduan Sistem Pembetungan GARIS PANDUAN ALAM SEKITAR PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2.1 PENGENALAN RINGKASAN CADANGAN PEMBANGUNAN PENGURUSAN PELAKSANAAN PROJEK Pembangunan Aktiviti Ekonomi Pembangunan Perdagangan Pembangunan Industri Pembangunan Pertanian Pembangunan Pelancongan Perumahan dan Kemudahan Masyarakat Cadangan Perumahan Kemudahan Masyarakat Rekreasi dan Landskap Prasarana Pembangunan Pengangkutan dan Lalulintas Pembetungan Sisa Pepejal Cadangan Alam Sekitar PEMBANGUNAN INSTITUSI Majlis Daerah Pasir Mas Pengurusan Organisasi Pembiayaan Projek PERANCANGAN URUS TADBIR RANCANGAN TEMPATAN Mewartakan RTJ Pasir Mas Sasaran Naik Taraf Ke Majlis Perbandaran Penilaian Semula Kawasan Tadbiran dan Operasi dan Pengurusan MDPM Kajian Keperluan Kakitangan MDPM Latihan Warga Kerja MDPM Sumber Hasil Tambahan MDPM Kawasan Pembangunan Baru Bayaran Perkhidmatan Cukai Tanah dan Bangunan Lesen dan Permit Caruman Bantu Kadar Sewa Bangunan Majlis Sumber Hasil Tambahan MDPM Aktiviti Sedia Ada Pengurusan Perancangan Pembangunan Berkomputer Perkakasan Perjawatan Latihan Penyelarasan dan Pemantauan Pembangunan Projek Rancangan Tempat Tingkat Keberkesanan Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas Penglibatan Orang Ramai Dalam Keputusan Pembangunan Tingkatkan Peranan Pusat Setempat (OSC) 2-15 i

2 ISI KANDUNGAN MUKA SURAT ISI KANDUNGAN MUKA SURAT 2.6 PROJEK KOMITED SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI (GIS) 3.1 PENGENALAN PENILAIAN CADANGAN DRAF RANCANGAN TEMPATAN AKHIR Senarai cadangan penilaian Kemampanan Rumusan Penilaian Kemampanan KEPERLUAN GIS DALAM RANCANGAN TEMPATAN JAJAHAN PASIR MAS PENGKALAN DATA PEMBANGUNAN ANALISIS ANALISIS METADATA Perancangan Fizikal Penduduk Ekonomi Sosial Pengangkutan Utiliti Alam Sekitar Pentadbiran Peta Asas Maklumat Tanah SISTEM MAKLUMAT EKSEKUTIF (EIS) Fasa Pembentukan EIS Paparan Sistem Maklumat Eksekutif RTJ Pasir Mas PENILAIAN KEMAMPANAN 4.1 PENDAHULUAN PENENTUAN ISU, OBJEKTIF, KRITERIA PENILAIAN DAN INDIKATOR KEMAMPANAN PERINGKAT DAN KAEDAH PENILAIAN KEMAMPANAN Peringkat Penilaian Kemampanan Kaedah Penilaian Kemampanan PENILAIAN KEMAMPANAN CADANGAN LAPORAN PENEMUAN PENILAIAN CADANGAN PINDAAN LAPORAN PENEMUAN PENILAIAN KEMAMPANAN PELAN KONSEP DAN STRATEGI Strategi Pembangunan MEngikut Tema Penilaian Kemampanan Rumusan Penilaian Kemampanan PENILAIAN CADANGAN DRAF RANCANGAN TEMPATAN AWAL Senarai Projek dan Program Pembangunan Penilaian Kemampanan Rumusan Penilaian Kemampanan 4-54 ii

3 SENARAI JADUAL MUKA SURAT SENARAI JADUAL MUKA SURAT 1.0 GARIS PANDUAN KAWASAN RANCANGAN Jadual 1.1 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan Pusat Perniagaan Tahap 1 Jadual 1.2 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan Pusat Perniagaan Tahap II Jadual 1.3 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Perindustrian 1-14 Jadual 1.4 : Cadangan Pokok Untuk Lot Hadapan Sepanjang Laluan 1-24 Pejalan Kaki Di Kawasan Perumahan Jadual 1.5 : Beberapa Spesis Pokok Sederhana Tinggi Dan Berdaun Lebat 1-25 Untuk Penampan Jadual 1.6 : Spesis Tanaman Pokok Sederhana Rendah 1-25 Jadual 1.7 : Tanaman Beracun 1-31 Jadual 1.8 : Tanaman Yang Mempunyai Dahan Yang Rapuh (Pokok) 1-31 Jadual 1.9 : Tanaman Berduri (Pokok Dan Palma) 1-32 Jadual 1.10 : Tanaman Berduri (Renek) 1-32 Jadual 1.11 : Spesis Pokok Tinggi (Ketinggian >15) PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN S PANDUAN Jadual 2.1 : Ringkasan Cadangan Pembangunan RTJ Pasir Mas 2-1 Jadual 2.2 : Ringkasan Taburan Projek Mengikut Blok Perancangan 2-1 Jadual 2.3 : Ringkasan Kos Projek Mengikut Blok Perancangan (Dalam RM Juta) 2-1 Jadual 2.4 : Ringkasan Cadangan Ekonomi RTJ Pasir Mas Jadual 2.5 : Agihan Projek-projek Perdagangan MDPM sebagai agensi pelaksana 2-2 Jadual 2.6 : Cadangan Pembangunan Industri RTJ Pasir Mas 2-3 Jadual 2.7 : Cadangan Projek Pertanian RTJ Pasir Mas Mengikut Tempoh Dan Agensi Pelaksana 2-4 Jadual 2.8 : Cadangan Projek Pertanian RTJ Pasir Mas Mengikut Blok Perancangan 2-4 Jadual 2.9 : Cadangan Pembangunan Industri RTJ Pasir Mas Sehingga Jadual 2.10 : Cadangan Perumahan RTJ Pasir Mas, Jadual 2.11 : Cadangan Kemudahan Masyarakat RTJ Pasir Mas Sehingga Jadual 2.12 : Cadangan Kemudahan Masyarakat Mengikut Agensi Dan Tempoh Pelaksanaan 2-6 Jadual 2.13 : Cadangan Rekreasi dan Landskap RTJ Pasir Mas Sehingga Jadual 2.14 : Cadangan Pengangkutan dan Lalulintas Jajahan Pasir Mas 2-7 Jadual 2.15 : Cadangan Pembetungan RTJ Pasir Mas Sehingga Jadual 2.16 : Cadangan Alam Sekitar RTJ Pasir Mas Sehingga Jadual 2.17 : Cadangan Latihan Kakitangan Majlis 2-11 Jadual 2.18 : Pembiayaan Projek 2-11 Jadual 2.19 : Sumber Baru Hasil Dari Projek RTJ MDPM Jadual 2.20 : Perkakasan Asas Diperlukan 2-14 Jadual 2.21 : Modul Latihan Yang Dicadangkan 2-14 Jadual 2.22 : Ringkasan Projek-Projek Komited Jajahan Pasir Mas Sehingga Jadual 2.23 : Senarai Projek Pembangunan Komited Perdagangan 2-16 Jadual 2.24 : Senarai Projek Pembangunan Komited Industri 2-16 Jadual 2.25 : Senarai Projek Pembangunan Komited Institusi dan Kemudahan Masyarakat 2-17 Jadual 2.26 : Senarai Projek Pembangunan Komited Infrastruktur 2-17 Jadual 2.27 : Senarai Projek Pembangunan Komited Rekreasi SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI Jadual 3.1 : Data yang Deperolehi Mengikut Sumber 3-3 Jadual 3.2 : Komponen dan Penerangan dalam Penyimpanan Data RTJ Pasir Mas 3-5 Jadual 3.3 : Garis Panduan Rizab Sungai 3-8 Jadual 3.4 : Pembangunan Aplikasi EIS Web Mapping PENILAIAN KEMAMPANAN Jadual 4.1 : Penentuan Isu, Objektif, Kriteria Penilaian Dan Indikator Kemampanan Bagi Aspek Sosial (SO) 4-1 Jadual 4.2 : Penentuan Isu, Objektif, Kriteria Penilaian Dan Indikator Kemampanan Bagi Aspek Alam Sekitar (SA) 4-2 Jadual 4.3 : Penentuan Isu, Objektif, Kriteria Penilaian Dan Indikator Kemampanan Bagi Aspek Ekonomi (SE) 4-3 Jadual 4.4 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Perspektif Makro, Penduduk Dan Asas Ekonomi 4-5 Jadual 4.5 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Fizikal Dan Guna Tanah 4-6 Jadual 4.6 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Pelancongan 4-8 Jadual 4.7 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Perdagangan Dan Perindustrian 4-9 Jadual 4.8 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Kemudahan Masyarakat 4-10 Jadual 4.9 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Pusat Bandar Dan Reka Bentuk Bandar 4-10 Jadual 4.10 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Rekreasi Dan Landskap 4-12 Jadual 4.11 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Sistem Pengangkutan 4-12 Jadual 4.12 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Infrastruktur Dan Utiliti 4-13 Jadual 4.13 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektor Pengurusan Alam Sekitar 4-14 Jadual 4.14 : Senarai Cadangan Pembaikan Sektoral 4-15 Jadual 4.15 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektoral 4-21 Jadual 4.16 : Senarai Cadangan Awal Sektoral 4-24 Jadual 4.17 : Matriks Penilaian Cadangan Awal Sektoral 4-29 Jadual 4.18 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 1 : Pembangunan Guna Tanah Mampan 4-31 Jadual 4.19 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 2 : Pembangunan Aksesibiliti Komprehensif 4-32 Jadual 4.20 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 3 : Pembangunan Pelancongan Kompetitif 4-33 Jadual 4.21 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 4 : Pembangunan Ekonomi Vibrant 4-34 Jadual 4.22 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 5 : Pembangunan Komuniti Sejahtera 4-35 Jadual 4.23 : Senarai Strategi Pembangunan Tema 6 : Urustadbir Efisien Dan Cemerlang 4-37 iii

4 SENARAI JADUAL MUKA SURAT SENARAI RAJAH JADUAL MUKA SURAT 4.0 PENILAIAN KEMAMPANAN Jadual 4.24 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektoral 4-38 Jadual 4.25 : Senarai Projek Dan Program Pembangunan 4-42 Jadual 4.26 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektoral 4-54 Jadual 4.27 : Senarai Projek Dan Program Pembangunan 4-58 Jadual 4.28 : Matriks Penilaian Cadangan Pembaikan Sektoral GARIS PANDUAN PANDUA.0 GARIS PANN1.0 GARIS PANDUA Rajah 1.1 : Jalan 50 meter (Jalan Utama) 1-34 Rajah 1.2 : Laluan Pejalan Kaki Berbumbung 1-34 Rajah 1.3 : Keratan Contoh Rekabentuk Sungai 1-36 Rajah 1.4 : Keratan Contoh Sungai 1-36 Rajah 1.5: Contoh Kehilangan Kawasan Lapang Sungai 1-37 Rajah 1.6 : Contoh Konsep Pembangunan Berhadapan Sungai 1-37 Rajah 1.7 : Contoh Susunan Bangunan Hadapan Sungai SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI Rajah 3.1 : Perbandingan Cara Digital Dalam GIS 3-1 Rajah 3.2 : Proses Kerja Penyediaan Pangkalan Data GIS RTJ Pasir Mas 3-2 Rajah 3.3 : Masalah Metadata Yang Dikenalpasti 3-3 iv

5 1.0 GARIS PANDUAN 1.1 PENGENALAN Garis panduan ini disediakan adalah untuk mengawal pembangunan di kawasan Rancangan Tempatan Jajahan (RTJ) Pasir Mas. Ia disediakan secara lengkap beserta dengan ilustrasi yang menjadi panduan kepada semua pihak terlibat dalam menjalankan kerja-kerja perancangan dan pembangunan. Ianya disediakan berdasarkan kepada cadangan guna tanah setiap BP. Secara keseluruhannya, garis panduan yang disediakan ini lebih menekankan kepada usaha untuk mewujudkan sebuah kawasan pembangunan yang selamat dan menyokong kepada kemampanan secara keseluruhan. Garis panduan ini disediakan untuk kategori zon guna tanah seperti berikut: i. Perumahan ii. Pertanian iii. Kemudahan Masyarakat iv. Perdagangan Dan Perindustrian v. Pusat Bandar Dan Reka Bentuk vi. Rekreasi Dan Landskap vii. Pengangkutan Dan Pengurusan Lalu Lintas viii. Infrastruktur Dan Utiliti ix. Alam Sekitar 1.2 GARIS PANDUAN PERUMAHAN RTJ Pasir Mas ini mencadangkan 3 jenis pembangunan kediaman seperti berikut: i. Kediaman Terancang Kediaman jenis ini terdiri daripada kediaman jenis teres, berkembar dan sesebuah yang telah dirancang dengan dilengkapi kemudahan masyarakat seperti masjid, sekolah, unit perdagangan dan padang kejiranan. ii. Kediaman Perkampungan Tradisional Ciri-ciri perkampungan sedia ada akan dikekalkan sebagai satu aset pelancongan bagi kawasan RTJ Pasir Mas ini. Selain mengekalkan keluasan perkampungan sedia ada (meliputi kawasan kediaman dan pertanian), RTJ Pasir Mas ini telah menyediakan zon untuk mendirikan unit kediaman baru infill dan lain-lain kemudahan masyarakat serta pusat pertumbuhan desa. Ini secara tidak langsung, kemudahan ini akan meningkatkan tahap keselesaan penduduk di kawasan rancangan tempatan ini. Penambahan unit rumah secara infill ini hanya dibenarkan mengikut piawaian yang ditetapkan agar jumlah rumah yang dibina di setiap lot tanah tidak melebihi dari keperluan sebenar (unjuran) Garis Panduan Reka Bentuk Kediaman i. Pembinaan struktur matan di ruang anjakan bangunan yang ditetapkan adalah tidak dibenarkan. ii. iii. iv. Cadangan kediaman perlu memperuntukkan 30% untuk kediaman kos rendah. Jumlah bilik hendaklah tidak kurang daripada 3 buah. Reka bentuk kediaman perlulah menerapkan ciri-ciri senibina tempatan. v. Pembangunan berdensiti rendah dengan pengekalan ciri-ciri tradisional. vi. vii. viii. ix. Jumlah litupan bangunan kediaman adalah tidak melebihi 20% daripada jumlah keluasan lot (bagi kediaman kampung) berdasarkan Kanun Tanah Negara 1965, seksyen 115(4a). Orientasi bangunan hendaklah mengambilkira arah pancaran matahari, angin dan estetika. Menggalakkan pembangunan cul-de-sac. Cadangan rumah jenis duplex dan triplex bagi kediaman cluster kiraan unit rumah adalah setelah ditolak dengan 35% untuk penyediaan kediaman infrastruktur dan kawasan lapang. x. Kediaman terancang perlu berdekatan dengan kawasan tumpuan pembangunan. xi. Cadangan kediaman perlu dilakukan secara terkawal. xii. xii. xiv. Pembangunan berkembar sesuai dibangunkan kerana ia merupakan densiti sederhana. Penyediaan kediaman mampu milik Bagi pembangunan perumahan baru di kawasan berisiko banjir, aras bawah perlulah dikosongkan untuk tujuan kecemasan. Hanya tempat letak kereta dan ruang berinteraksi dibenar untuk dibina. GARIS PANDUAN 1-1

6 1.2.2 Garis Panduan Bekalan Air Di Kawasan Perumahan Tatacara pemasangan paip : i. Semua jenis paip harus mendapat kelulusan dan disambung sebagaimana yang diusulkan oleh pengilang. ii. Paip A.C hendaklah dari Class 25 dan paip UPVC hendaklah daripada Class D. iii. Semua injap suis, injap angin, injap keruk, pili bomba dan alatan yang berkaitan perlu mendapat kelulusan. iv. Semua paip yang dipasang di bawah jalan raya haruslah dari jenis besi tuang, keluli atau besi mulur. Taksiran permintaan air haruslah menepati spesifikasi berikut : i. Low cost terrace house/flat gpd ii. Single storey terrace house gpd iii. Double storey terrace gpd iv. Semi-detached gpd v. Banglow gp Tekanan air minimum bagi bangunan : i. Single Storey meter. ii. Double Storey meter iii. Three Storey meter iv. Four Storey meter Saiz minimum bagi paip retikulasi utama ialah 150 mm Pemasangan Booster : i. Booster dipasang di kawasan perumahan yang mana tekanan air dari paip air utamanya tidak berupaya untuk membekalkan air secara terus ke bangunan. v. Kesemua permukaan tanah di sekeliling tangki haruslah dipremix. Selebihnya haruslah ditanam rumput atau landskap yang sempurna. vi. vii. Tangga luar dan paip pendakap hendaklah dari keluli tahan karat. Bagi pembangunan baru, pemaju haruslah membina paip utamanya sendiri jika paip air sedia ada tidak mampu untuk menampung permintaan air di kawasan pembangunannya. Paip servis ke kawasan perumahan haruslah dari jenis paip keluli, paip dari besi mulur atau paip HDPE yang diluluskan SAJH. Semua pemasangan paip mestilah mengikut seperti tatacara pemasangan paip yang telah diterangkan di atas. Pemilihan jenis paip dan bahan-bahan lain yang berkaitan Haruslah mematuhi spesifikasi yang digariskan di dalam `Guide To Materials Selection For Water Supply Systems' yang dikeluarkan oleh Malaysian Water Association (MWA) Garis Panduan Bekalan Elektrik Di Kawasan Perumahan Bagi setiap 100 unit rumah teres perlu menyediakan sebuah pencawang elektrik iaitu kp. (Rujuk Jadual : Keperluan Minimum Tapak Pencawang Elektrik dan Jadual 2.0: Keperluan Tapak Pencawang Elektrik dan Rajah : Garis Panduan Pengagihan Bekalan Elektrik). Saiz minimum bagi tapak pencawang elektrik adalah 60574m2. Bagi rumah pangsa, tapak pencawang harus berada di dalam bangunan. ii. Tujuan pemasangan booster adalah untuk meningkatkan tekanan air pada paip agihan utama. Bangunan perlu dianjakkan sekurang-kurangnya 6 meter (20 kaki) dari sempadan tapak (buffer zone). Tangki Air diperlukan apabila permintaan air di sesebuah kawasan berada di dalam lingkungan 100,000 gelen sehari atau lebih. Berikut adalah prosedur pemasangan tangki air :- i. Tangki air berkapasiti 100,000 gelen atau lebih harus dibina menggunakan konkrit bertetulang atau lain-lain bahan yang sama kekuatannya. ii. iii. iv. Simpanan air di dalam tangki haruslah mencukupi untuk tampungan 1 hari permintaan air. Tangki air yang dibina di tanah rata haruslah mempunyai rizab sekurang-kurangnya 3 meter dari dinding tangki ke pagar sempadan. Tangki air yang dibina di potongan cerun pula haruslah mempunyai rizab sekurangkurangnya 8 meter dari dinding cerun ke dinding tangki. Kesemua cerun haruslah ditanam dengan rumput atau yang setaraf dengannya. Tembok penahan haruslah dibina pada cerun-cerun yang tidak stabil. Tapak pencawang perlu diletakkan di tengah-tengah kawasan perkhidmatan. Pemaju perlu menyediakan lampu jalan di setiap jenis dan hierarki jalan. Kawasan pejalan kaki yang berasingan dengan jalan perlu disediakan lampu awam. Kabel-kabel elektrik hendaklah ditanam di bahu jalan. Kabel-kabel elektrik yang dipasang di bawah tanah hendaklah ditanam sekurang-kurangnya pada kedalaman 750mm dan dilengkapi dengan perlindungan dan penanda kabel yang sesuai. Pemasangan kabel elektrik hendaklah mematuhi akta serta kaedah yang ditetapkan oleh Tenaga Nasional Berhad. GARIS PANDUAN 1-2

7 1.2.4 Garis Panduan Telekomunikasi Di Kawasan Perumahan Bagi setiap 500 penduduk sebuah pondok telefon awam perlu disediakan. Saiz minimum tapak pondok telefon awam adalah 0.929m2. iii. iv. Sekiranya pembangunan kemudahan disediakan oleh pemaju, perancangan kemudahan perlu merujuk secara langsung kepada rancangan tempatan dan kemudahan ini akan dikawal selia oleh PBT dari segi aspek kuantiti, lokasi serta kualiti. Pembangunan yang mempunyai densiti rendah iaitu kurang daripada 5 unit per hektar adalah terkecuali daripada syarat ini. Lokasi bagi telefon awam perlu mengambil kira kedudukan lampu awam bagi kegunaan waktu malam dan diletakkan di tengah-tengah laluan orang ramai. Reka bentuk pondok telefon dapat melindungi pengguna daripada panas terik dan hujan. Taburan telefon awam perlu seimbang. Kabel-kabel telefon hendaklah ditanam. Pembinaan / Pemasangan Menara Telekomunikasi (Sumber : Regulatory Framework On The Sharing Of Telecomunications Infrastructure Jabatan Telekomunikasi Malaysia) Sebarang pembinaan / pemasangan menara perlu dibina mengikut `Garis Panduan Pembinaan Menara Telekomunikasi Dan Struktur Sistem Pemancar di Kawasan Pihak Berkuasa Tempatan' yang berkehendakkan jarak minimum 150 meter dari bangunan sedia ada. Jarak Minimum Dari Bangunan (Perumahan) Menara < 45 meter 20 meter Menara > 45 meter 13 meter Garis Panduan Pembangunan Kawasan Kediaman Berskala Kecil Selain itu, garis panduan khusus untuk pembangunan kediaman juga turut disediakan. Ini adalah kerana kawasan rancangan tempatan mempunyai masalah kepada Majlis Daerah Pasir Mas dari segi pemajuan pembangunan kediaman dengan skala yang kecil. Permasalahan yang wujud adalah khusus dari aspek penyediaan kemudahan infrastruktur dan kemudahan masyarakat. Definisi yang diberikan bagi pembangunan kediaman dengan skala yang kecil adalah meliputi kesemua permohonan kebenaran merancang dalam satu atau lebih permohonan untuk tujuan kediaman yang kurang daripada 3 hektar. Beberapa garis panduan khusus yang disediakan adalah: i. Setiap pembangunan perlu menyumbang kepada Dana Fasilliti yang dipertanggungjawab sepenuhnya oleh PBT di bawah seliaan kerajaan negeri melalui JPBD Negeri. Dana Fasiliti bertujuan untuk menanggung kos bagi menyediakan kemudahan-kemudahan yang dibangunkan oleh PBT. ii. Jumlah sebenar yang terlibat dalam kos sumbangan adalah berdasarkan kepada jumlah keluasan, unit, jenis serta pembangunan kemudahan yang disediakan oleh pemaju. 1.3 GARIS PANDUAN PERTANIAN DAN PENTERNAKAN Garis Panduan a. Semua aktiviti tanaman mestilah dijalankan secara mapan dan tidak mencemarkan alam sekitar. b. Tanaman yang dijalankan di dalam kawasan tadahan mestilah dijalankan dengan lebih baik supaya tidak mencemarkan alam sekitar dan member kesan buruk kepada kawasan tadahan air. c. Pembakaran terbuka tidak dibenarkan termasuk semasa penanaman semula kelapa sawit, getah dan padi. d. Penanaman tanaman industri seperti padi dan getah, tanaman makanan, buah-buahan dan sayur-sayuran dibuat secara komersial. e. Kawasan tanah pertanian Kelas 1, 2 dan 3 di luar kawasan pembangunan dikekalkan sebagai kawasan pertanian. f. Penggunaan segala bentuk racun serangga perosak mestilah mematuhi Garis Panduan Jabatan Pertanian dan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127) Garis Panduan Penternakan a. Ladang penternakan mestilah terletak sekurang-kurangnya 0.5km radius dari kawasan perumahan, perindustrian dan perniagaan serta bebas daripada pencemaran. b. Bagi ternakan yang dipelihara di dalam kandang, ruang kandang sekurang-kurangnya kaki persegi bagi setiap seekor lembu, manakala tinggi kandang sekurang-kurangnya kaki dari aras lantai. c. Kandang yang dibina mempunyai system saliran dan perparitan yang berfungsi dengan sempurna. d. Ladang mempunyai bekalan elektrik dan air yang baik dan konsisten bekalannya. e. Cadangan pembangunan integrasi lembu pedaging di dalam kawasan penanaman kelapa sawit atau getah adalah pada skala 1 ekor lembu bagi setiap 2 hektar ladang. f. Pengusaha menyediakan pagar dan kandang yang mencukupi agar ternakan tidak menceroboni ke kawasan lain. g. Aktiviti ternakan haiwan mestilah dijalankan dengan tidak mencemarkan alam sekitar. h. Aktiviti ternakan haiwan tidak dibenarkan dijalankan di dalam kawasan tadahan air. i. Aktiviti ternakan digalakkan dijalankan secara integrasi di dalam kawasan tanaman. j. Pemilihan lokasi dan struktur reban pemeliharaan ayam menepati piawaian serta pengurusan yang baik di samping memelihara alam sekitar. - Ternakan ayam secara komersial hanya dibenarkan menggunakan system tertutup. - Kawasan ternakan ayam hendaklah jauh dari kawasan perbandaran dan perumahan. GARIS PANDUAN 1-3

8 - Mempunyai kemudahan perhubungan yang baik. - Pemilihan kawasan untuk pembinaan reban mestilah datar dengan system saliran yang baik serta mempunyai peredaran udara yang baik - Penanaman pokok-pokok serta pembinaan struktur di sekeliling reban tidak menghalan pengedaran udara. - Sisa ladang ayam hendaklah diurus dengan baik Garis Panduan Akuakultur a. Aktiviti akuakultur mestilah dijalankan secara mampan dan tidak mencemarkan alam sekitar. b. Aktiviti akuakultur yang melibatkan keluasan melebihi 50 ekar memerlukan kajian EIA. c. Ladang akuakultur menyediakan kolam rawatan untuk memproses air kumbahan sebelum disalurkan ke sungai atau mana-mana badan air. d. Aktiviti akuakultur digalakkan dijalankan secara integrasi dalam kawasan tanaman. e. Pembangunan kawasan persekitaran ladang akuakultur dikawal mengikut kesesuaiannya. 1.4 GARIS PANDUAN KEMUDAHAN MASYARAKAT Pembangunan kemudahan masyarakat perlulah berdasarkan kepada peruntukan yang telah ditetapkan mengiku garis panduan yang telah disediakan. Ini adalah bertujuan untuk memberikan penyediaan kemudahan masyarakat secara menyeluruh kepada semua penduduk. Secara umumnya, garis panduan bagi kemudahan masyarakat adalah terbahagi kepada lapan jenis kemudahan iaitu: Kemudahan Keselamatan Bagi kemudahan keselamatan ianya terbahagi kepada dua iaitu Pondok Polis dan Balai Polis. a. Bagi Pondok Polis setiap 5,000-10,000 penduduk diperlukan kepada penyediaan 1 dewan seluas 0.8 ekar yang mana perletakkannya adalah di tengah kawasan aktiviti utama. Manakala setiap 10,000-15,000 perlu menyediakan 1 Balai Polis seluas 2.0 hektar dan disediakan di dalam kawasan pusat bandar dan pusat kawasan pembangunan. b. Kriteria tapak dan cadangan mestilah ditempatkan dilokasi yang strategik dan mudah sampai seperti kawasan rekreasi, perniagaan dan industri yang utama. Keluasan kemudahan tersebut perlu mengambilkira komponen utama yang perlu ada dan bagi tujuan pembesaran pada masa akan datang. c. Sirkulasi dan lalulintas bagi penyediaan kemudahan ini ianya perlu mempunyai akses masuk dan akses bagi tujuan kecemasan. Penyediaan kemudahan ini boleh ditempatkan di kawasan komuniti dan sebagainya Kemudahan Kesihatan Kemudahan kesihatan terbahagi kepada 3 peringkat penyediaan iaitu klinik desa, klinik kesihatan dan hospital. a. Setiap 5,000 penduduk memerlukan penyediaan 1 klinik dalam keluasan 0.2 hektar. Bagi setiap 15,000 penduduk ianya memerlukan kepada penyediaan 1 klinik kesihatan dalam keuasan 2.0 hektar. Penyediaan 1 hospital memerlukan kawasan seluas 12 hektar dalam setiap 38, 000 penduduk. b. Kriteria tapak dan cadangan mestilah mudah sampai kepada penduduk dan mengambilkira kualiti alam sekeliling dan selamat kepada masyarakat. Perletakan kemudahan ini mestilah tidak diletakkan di dalam kawasan pusat bandar dan ianya mestilah mudah dihubungkan melalui pengangkutan awam. c. Mempunyai kawasan yang luas untuk penyediaan bangunan utama, tempat letak kenderaan, landskap dan kemudahan sokongan serta untuk pembesaran. d. Bagi penyediaan tempat letak kenderaan untuk klinik desa dan klinik kesihatan ianya memerlukan kepada 1 petak untuk 3 kakitangan pentadbiran dan teknikal dan 1 petak untuk kakitangan professional. e. Penyediaan tempat letak kenderaan bagi hospital ianya memerlukan kepada 1 petak bagi 3 kakitangan pentadbiran dan teknikal, 1 petak bagi 1 kakitangan professional dan 1 petak untuk setiap 5 katil Kemudahan Pendidikan Bagi kemudahan pendidikan terbahagi kepada 5 peringkat penyediaan iaitu tadika, sekolah rendah dan sekolah menengah. a. Penyediaan 1 Tadika memerlukan kawasan seluas 0.1 hektar di dalam setiap kawasan yang mempunyai penduduk 2,500 orang. Manakala setiap 3, 000 orang penduduk, ianya memerlukan kepada penyediaan 1 Sekolah Rendah di dalam kawasan seluas 2.0 hektar. Bagi Sekolah Menengah, ianya perlu disediakan dalam setiap 9, 000 orang penduduk, dan keluasan bagi kemudahan ini adalah 3.0 hektar. Penyediaan Sekolah Menengah Berasrama perlu disediakan di dalam kawasan seluas 6.0 hektar manakala bagi Institut Pengajian Tinggi/ Latihan Teknikal ianya memerlukan kawasan seluas 8.0 hektar. b. Kriteria tapak dan cadangan adalah seperti berikut Jarak yang optimum dengan kawasan tadahan dan mudah sampai kepada penduduk. Tidak diletakkan di dalam kawasan paya, berbukit, kawasan banjir dan kawasan risiko hakisan bagi menjamin keselamatan pelajar. Tidak diletakkan di dalam kawasan perindustrian dan kawasan yang mempunyai percanggahan gunatanah bagi memberikan persekitaran yang kondusif kepada pelajar. Tidak diletakkan di jalan utama bagi mengelakkan kesesakan lalu lintas. Tidak diletakkan di kawasan yang terpencil bagi keselamatan pelajar. Kemudahan tadika boleh diintegrasikan dengan balairaya atau kemudahan ibadat seperti masjid atau surau. GARIS PANDUAN 1-4

9 c. Penyediaan Tempat Letak Kenderaan adalah berbeza berdasarkan kepada peringkat penyediaan kemudahan tersebut. Tadika 1 petak TLK diperlukan untuk setiap 3 kakitangan dan 1 petak TLK diperlukan bagi setiap 10 pelajar. Sekolah Rendah 1 petak TLK diperlukan bagi setiap 2 kakitangan dan 1 petak TLK diperlukan bagi setiap 20 pelajar. Sekolah Menengah/ Sekolah Menengah Berasrama Penuh(Sekolah Elit) 1 petak TLK diperlukan bagi setiap 2 kakitangan, 1 petak TLK bagi 20 pelajar dan 1 petak TLM bagi setiap 10 orang pelajar. Institut Pengajian Tinggi/ Institut Latihan Teknikal. 1 petak TLK diperlukan bagi setiap 2 kakitangan, 1 TLK bagi setiap 20 orang pelajar, 1 petak TLM diperlukan bagi setiap 5 pelajar dan 10% dari jumlah TLK perlu disediakan untuk pelawat Kemudahan Keagamaan. Kemudahan keagamaan dibahagikan kepada 2 peringkat penyediaan iaitu Surau dan Masjid. a. Bagi setiap orang penduduk perlu disediakan sebuah Surau yang mempunyai keluasan 0.2 hektar. Manakala bagi setiap 2600 orang penduduk ianya memerlukan kepada penyediaan sebuah Masjid dengan keluasan kawasan seluas 0.5 hektar dalam jarak 5-10 minit masa berjalan kaki. b. Kriteria tapak dan cadangan bagi kemudahan ini perlulah diletakkan ditengah-tengah pusat petempatan untuk memudahkan aksesebiliti sebagai focal point, penyediannya perlu diletakkan di kawasan berbukit supaya mudah untuk dikunjungi dan perancangan Masjid atau Surau perlulah diintegrasikan dengan pembangunan kawasan perniagaan dan pendidikan Kemudahan Dewan Dalam penyediaan kemudahan dewan ini, ianya terbahagi kepada dua peringkat penyediaan iaitu Balai Raya dan Dewan Orang Ramai. a. Penyediaan 1 Balai Raya diperlukan di dalam kawasan yang mempunyai bilangan penduduk seramai 2600 orang dan disediakan di dalam kawasan perkhidmatan radius 0.4km. Manakala bagi penyediaan 1 Dewan Orang Ramai di dalam kawasan seluas 0.1 hektar ianya diperlukan bagi setiap 3, , 000 orang penduduk dan disediakan di dalam kawasan perkhidmatan radius 0.8km. b. Kriteria tapak dan cadangan mestilah diletakkan dalam jarak yang optimum dengan kawasan tadahan dan mudah sampai kepada penduduk. Diletakkan berhampiran dengan kemudahan lain seperti surau, padang, pusat kesihatan dan sebagainya dan mudah dihubungi dengan kemudahan pengangkutan awam Perpustakaan Bagi penyediaan perpustakaan terdiri daripada 2 peringkat penyediaan iaitu Perpustakaan Cawangan B dan Perpustakaan Desa A. a. Setiap 10, , 000 orang penduduk perlu disediakan 1 Perpustakaan Cawangan B di dalam keluasan seluas 0.1 hektar. Manakala setiap 3, 000-5, 000 penduduk memerlukan kepada penyediaan 1 Perpustakaan Desa A di dalam kawasan seluas 0.1 hektar. b. Kriteria tapak dan cadangan bagi penyediaan kemudahan ini perlu ditempatkan di lokasi strategik dan mudah dikunjungi di samping mempunyai aksesibiliti yang tinggi sama ada dengan kenderaan sendiri atau pengangkutan awam. Tapak juga perlu mempunyai jaringan perhubungan laluan pejalan kaki dan laluan basikal yang baik serta ditempatkan di kawasan tumpuan ramai seperti berdekatan masjid, surau, taman awam dan kawasan permainan kanak-kanak Pejabat Pos Setiap 15, 000 orang penduduk diperlukan untuk disediakan 1 Pejabat Pos di dalam kawasan seluas 0.3 hektar dan disediakan di pusat bandar atau di pusat kawasan pembangunan. Kriteria tapak dan cadangan perlu disediakan di kawasan yang mudah sampai dengan pengangkutan awam dan pejalan kaki. Kemudahan ini sesuai diletakkan di dalam kawasan perdagangan, pejabat dan kawasan perumahan berdensiti sederhana dan tinggi Kawasan Lapang Bagi kemudahan ini ianya dibahagikan kepada 6 peringkat penyediaan iaitu: a. Lot Permainan Bagi Lot Permainan, saiz kawasan yang perlu disediakan adalah seluas 0.02 hektar dan mempunyai komponen kawasan berumput, kawasan berpasir, tempat berteduh dan tempat duduk serta alat permainan kanak-kanak belum bersekolah. b. Padang Permainan Saiz kawasan bagi penyediaan Padang Permainan ini adalah 0.6 hektar dan komponen penyediaannya adalah kawasan teduhan taman, kawasan berturap dan berlampu untuk gelanggang sukan, kawasan permainan kanak-kanak, adventure ground dan tempat letak kereta. c. Padang Kejiranan Padang Kejiranan perlu disediakan di dalam kawasan seluas 2.8 hektar dan mempunyai beberapa komponen seperti padang permainan kanak-kanak, padang bola, gelanggang badminton, tenis, takraw dan sebagainya. Komponen lain yang perlu disediakan adalah kawasan jogging, taman dan perteduhan serta tempat letak kereta. d. Taman Tempatan. Bagi Taman Tempatan saiz kawasan bagi penyediaan kemudahan ini adalah 16 hektar dilengkapi dengan beberapa komponen seperti kepelbagaian gelanggang permainan, GARIS PANDUAN 1-5

10 kolam renang, taman dan kawasan permainan kanak-kanak, kawasan berkelah dan adventure game, dewan bertutup, gerai, tandas awam dan wakaf. e. Taman Bandaran. Saiz kawasan bagi penyediaan kawasan lapang ini adalah 30 hektar dan mempunyai komponen-komponen seperti padang untuk sukan tersusun, gelanggang permainan, kompleks sukan, kolam renang, taman dan kawasan permainan kanak-kanak, kawasan perkelahan dan berkhemah, sukan air, hutan lipur, taman bunga, wakaf, surau, tempat penginapan, kedai/gerai dan tandas awam. f. Taman Wilayah Bagi Taman Wilayah, keluasan saiz kawasan ini adalah seluas 150 hektar dan perlu disediakan dengan komponen-komponen seperti kemudahan seperti perkelahan, perkhemahan, hiking, boating, kompleks sukan terbuka, sukan terhad seperti golf, kawasan menjadi tumpuan penduduk seperti tasik, air terjun dan lain-lain. Komponen lain yang perlu disediakan adalah seperti mempunyai alam semula jadi untuk rekreasi pasif seperti hutan lipur dan tempat penyelidikan alam sekitar, tempat penginapan, kedai/gerai, tandas awam dan tempat letak kereta/bas. GARIS PANDUAN 1-6

11 1.5 GARIS PANDUAN PERNIAGAAN DAN PERINDUSTRIAN Garis Panduan Perniagaan dan Penjajaan Garis panduan perdagangan disediakan sebagai panduan kepada PBT, pemaju dan jururancang dalam menyediakan dan merancang kawasan perniagaan dan penjajaan. Kawasan perniagaan di Jajahan Pasir Mas dicadangkan mengikut hierarki iaitu pusat perdagangan pelancongan, pusat perdagangan utama dan pusat perniagaan sekunder. Garis panduan khusus perniagaan dan penjajaan ini adalah berdasarkan tiga hierarki kawasan perniagaan. Jadual 1.1 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap 1 Hierarki Pusat Perniagaan Tahap 1: Pusat Perdagangan Pelancongan dan Pusat Perdagangan Utama Bandar Jenis Aktiviti Kompleks Perniagaan Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Minima hektar (1 ekar). Nisbah Plot 1:3.5 Pengiraan=Luas Lantai Bangunan Luas Tapak Nisbah Plot Kasar (Nisbah Plot Kasar Termasuk ruangruang utiliti, ruang pengudaraan, tangga koridor dan tidak termasuk tempat letak kereta bertingkat) Kawasan Banir Tidak melebihi 60% daripada keluasan tapak. Bonus Nisbah Plot Pembangunan tanah kosong khususnya pada lot-lot kurang 1 ekar dan dibina secara intensif dan berintegrasi seperti berikut: 10% nisbah plot tambahan dengan syarat menyediakan landskap sepenuhnya. 10% nisbah plot tambahan jika menyediakan kemudahan seperti plaza pejalan kaki, laluan pejalan kaki berlandskap, tangga bergerak di dalam atau diluar untuk kegunaan awam dan surau atau hentian bas dan teksi disediakan secara bersepadu. Anjakan bangunan 12.2m (40 ) bagi manamana bahagian bangunan yang menghadap jalan awam yang mempunyai rizab minima 15m (50 ) Anjakan bangunan untuk sempadan bersama hendaklah 6.1m (20 ) dari sempadan masingmasing. Untuk tujuan anjung porch di pintu utama bangunan, ianya boleh dianjak 20 dibenarkan memasuki garisan anjakan bangunan dengan jarak maksima hendaklah tidak melebihi separuh daripada anjakan bangunan yang dikenakan. (Nota: Kawasan anjakan hendaklah dikekalkan sebagai kawasan terbuka dan sebarang binaan tambahan/sambungan secara kekal/ sementara tidak akan dibenarkan di kawasan tersebut.) Free Standing Building Cadangan rekabentuk bangunan: Ciri-ciri seni bina hendaklah menerapkan unsur reka bentuk tradisi tempatan. Rekabentuk kotak perlu dielakkan Rekabentuk berunsur keislaman digalakkan Reka bentuk bangunan yang mempunyai ruang terbuka digalakkan. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Mengelakkan fasad bangunan yang terlalu jauh beza dalam satu baris bangunan. Kombinasi warna perlu disesuaikan dengan konsep pembangunan. Tidak melebihi 4 tingkat Ketinggian bangunan hendaklah lebih kurang sama di antara satu sama lain. Tempat Meletak Kenderaan. i. Premis Kompleks Perniagaan/ Pejabat 1 TLK bagi setiap 46.0mp (500kp) di campur 20% TLK untuk pelawat 1 TLM bagi setiap 93mp (1,000kp) di campur 20% TLM untuk pelawat ii. Hotel 1 TLK bagi setiap 3 bilik. Lainlain ruang aktiviti adalah mengikut kiraan ruang lantai komersil. Tambahan ruang lantai berhenti bas dan teksi untuk mengambil dan menurun penumpang dalam tapak. Kemudahan golongan orang kelainan upaya (OKU): Tandas, ramp di setiap pintu masuk, penyediaan lif dan tempat letak kenderaan OKU. Kemudahan tempat pembuangan sampah Papan iklan. GARIS PANDUAN 1-7

12 Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap 1 (sambungan) Hierarki Jenis Aktiviti Kedai/ Pejabat Gerai Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan 6.1m x 19.8m (20 kaki x70 kaki) mp per 1 ekar Nisbah Plot 1: meter persegi (1.300 kaki persegi) Ruang lantai 1 unit terbuka: 9.5mp 12.6mp Ruang lantai 1 unit tertutup: kurang daripada 12.6mp Lorong Belakang: 6.1m (20 kaki), 1-2 tingkat Lorong Belakang: 9.1m (30 kaki), 1-4 tingkat Lorong Belakang: 9.1m (30 kaki), lorong yang membelakang rumah Lorong Tepi: 6.1m (20 kaki), tidak dibenarkan TLK Lot hujung kedai atau pejabat hendaklah mempunyai tambahan 2.13m (7 kaki) sebagai verandah way. Anjakan bangunan 12.2m (40 kaki) bagi mana-mana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam yang mempunyai rizab 30m (100 kaki) Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 6.1m (20 kaki) dari sempadan masingmasing. Teres (kedai/ pejabat dan rumah kedai) Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Mengelakkan fasad bangunan yang terlalu jauh beza dalam satu baris bangunan. Kombinasi warna perlu disesuaikan dengan konsep pembangunan. Cadangan Reka Bentuk Bangunan: Ciri-ciri senibina hendaklah menerapkan unsur reka bentuk tradisi tempatan. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Tempat Meletak Kenderaan 1 TLK bagi setiap 46.0mp (500kp) di campur 10% TLK untuk pelawat 1 TLM bagi setiap 93mp (1,000kp) di campur 10% TLM untuk pelawat Tempat Meletak Kenderaan 1 TLK bagi setiap 14.0m (150kp) di campur 10% TLK untuk pelawat 1 TLM bagi setiap 93mp (1,000kp) di campur 10% TLM untuk pelawat GARIS PANDUAN 1-8

13 Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap 1 (sambungan) Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Hierarki Jenis Aktiviti Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Stesen Minyak mp (1 ekar) Kawasan Banir Tidak melebihi 60% daripada keluasan tapak. Anjakan bangunan 6.1m (20 kaki) bagi mana-mana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam. Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 3.05m (10 kaki) dari sempadan masingmasing. Tembok Penghadang Ketinggian tembok yang dibina sekurangkurangnya 2.43m (8 kaki) dibina daripada jenis bahan spendek dan diletakkan sekurangkurangnya di dua bahagian sisi tapak untuk keselesaan dan mengelakkan kacau ganggu atau pencemaran sekeliling. Lokasi Minima m (200 kaki) dari persimpangan jalan dan bulatan. Stesen minyak tidak dibenarkan dibina di jalan yang kurang daripada 50 kaki. Bangunan Stesen Minyak Stesen minyak yang bertentangan tidak dibenarkan kecuali jalan dipisahkan oleh pembahagi jalan. Tempat Meletak Kenderaan Minima 5 TLK setiap 46.0mp (500kp) di campur 10% untuk pelawat (dengan perkhidmatan) 1 TLM bagi setiap 278.7mp (3,000kp) GARIS PANDUAN 1-9

14 Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap 1 (sambungan) Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Hierarki Jenis Aktiviti Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Free Standing Building Cadangan bangunan: rekabentuk Ciri-ciri seni bina hendaklah menerapkan unsur reka bentuktradisi tempatan. Rekabentuk kotak perlu dielakkan Pasar Komuniti mp (1.2 ekar) Nisbah 1 pasar : 20,000 unit kediaman. Anjakan bangunan 6.1m (20 kaki) bagi mana-mana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam. Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 3.05m (10 kaki) dari sempadan masingmasing. Rekabentuk berunsur keislaman digalakkan Reka bentuk bangunan yang mempunyai ruang terbuka digalakkan. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Tempat Meletak Kenderaan Satu TLK bagi setiap 23.0m (250kp) di campur 10% TLK untuk pelawat Satu TLM bagi setiap 46.4mp (500kp) Minima tiga Tempat Letak Lori Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Mengelakkan fasad bangunan yang terlalu jauh beza dalam satu baris bangunan. Kombinasi warna perlu disesuaikan dengan konsep pembangunan. GARIS PANDUAN 1-10

15 Jadual 1.2: Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap II Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Hierarki Jenis Aktiviti Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Teres (kedai/ pejabat dan rumah kedai) Pusat Perniagaan Tahap II Pusat Perdagangan Tempatan Kedai/ Pejabat 6.1m x 19.8m (20 kaki x70 kaki) Nisbah Plot 1: meter persegi (1.300 kaki persegi) Lorong Belakang: 6.1m (20 kaki), 1-2 tingkat Lorong Belakang: 9.1m (30 kaki), 1-4 tingkat Lorong Belakang: 9.1m (30 kaki), lorong yang membelakang rumah Lorong Tepi: 6.1m (20 kaki), tidak dibenarkan TLK Lot hujung kedai atau pejabat hendaklah mempunyai tambahan 2.13m (7 kaki) sebagai verandah way. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Mengelakkan fasad bangunan yang terlalu jauh beza dalam satu baris bangunan. Kombinasi warna perlu disesuaikan dengan konsep pembangunan. Tidak melebihi empattingkat Ketinggian bangunan hendaklah lebih kurang sama di antara satu sama lain. Tempat Meletak Kenderaan Satu TLK bagi setiap 46.0mp (500kp) di campur 10% TLK untuk pelawat Satu TLM bagi setiap 93mp (1,000kp) di campur 10% TLM untuk pelawat Cadangan Reka Bentuk Bangunan: Gerai mp (1 ekar) Ruang lantai 1 unit terbuka: 9.5mp 12.6mp Ruang lantai 1 unit tertutup: kurang daripada 12.6mp Anjakan bangunan 12.2m (40 Kaki) bagi mana-mana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam yang mempunyai rezab 30m (100 kaki) Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 6.1m (20 kaki) dari sempadan masingmasing. Ciri-ciri senibina hendaklah menerapkan unsur reka bentuk tradisi tempatan. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Tempat Meletak Kenderaan Satu TLK bagi setiap 14.0m (150kp) di campur 10% TLK untuk pelawat Satu TLM bagi setiap 93mp (1,000kp) di campur 10% TLM untuk pelawat GARIS PANDUAN 1-11

16 Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap II (sambungan) Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Hierarki Jenis Aktiviti Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Stesen Minyak mp (1 ekar) Kawasan Plinth Tidak melebihi 60% daripada keluasan tapak. Anjakan bangunan 6.1m (20 kaki) bagi manamana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam. Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 3.05m (10 kaki) dari sempadan masingmasing. Tembok Penghadang Ketinggian Tembok yang dibina sekurangkurangnya 2.43m (8 kaki) dibina daripada jenis bahan spendek dan diletakkan sekurangkurangnya di dua bahagian sisi tapak untuk keselesaan dan mengelakkan kacau ganggu atau pencemaran sekeliling. Lokasi Minima m (200 kaki) dari persimpangan jalan dan bulatan. Stesyen minyak tidak dibenarkan dibina di jalan yang kurang daripada 50 kaki. Bangunan Stesen Minyak Stesen minyak yang bertentangan tidak dibenarkan kecuali jalan dipisahkan oleh pembahagi jalan. Tempat Meletak Kenderaan Minima lima TLK setiap 46.0mp (500kp) di campur 10% untuk pelawat (dengan perkhidmatan) satu TLM bagi setiap 278.7mp (3,000kp) GARIS PANDUAN 1-12

17 Garis Panduan Khusus Pembangunan Perniagaan dan Penjajaan - Pusat Perniagaan Tahap II (sambungan) Kepadatan, Saiz Lot, Ruang Lantai, Anjakan Bangunan dan Ketinggian Hierarki Jenis Aktiviti Saiz Lot (Minima) Ruang Lantai Anjakan Bangunan Jenis/ Bangunan dan Reka Bentuk Ketinggian Catatan Free Standing Building Cadangan rekabentuk bangunan: Ciri-ciri seni bina hendaklah menerapkan unsur reka bentuktradisi tempatan. Rekabentuk kotak perlu dielakkan Pasar Komuniti mp (1.2 ekar) Nisbah 1 pasar : 20,000 unit kediaman. Anjakan bangunan 6.1m (20 kaki) bagi manamana bahagian bangunan perniagaan yang menghadap jalan awam. Untuk sempadan bersama anjakan bangunan hendaklah 3.05m (10 kaki) dari sempadan masingmasing. Rekabentuk berunsur keislaman digalakkan Reka bentuk bangunan yang mempunyai ruang terbuka digalakkan. Fasad dan Warna Mewujudkan keharmonian dengan kawasan alam sekitar Menonjolkan identiti setempat Kawalan Fasad dan Warna. Tempat Meletak Kenderaan Satu TLK bagi setiap 23.0m (250kp) di campur 10% TLK untuk pelawat Satu TLM bagi setiap 46.4mp (500kp) Minima tiga Tempat Letak Lori Reka bentuk fasad bangunan yang menarik amat digalakkan Mengelakkan fasad bangunan yang terlalu jauh beza dalam satu baris bangunan. Kombinasi warna perlu disesuaikan dengan konsep pembangunan. GARIS PANDUAN 1-13

18 1.5.2 Garis Panduan Pembangunan Perindustrian Selain garis panduan sedia ada, beberapa penetapan dan langkah kawalan diperlukan terutama untuk mengawal aktiviti industri yang beroperasi di dalam kawasan pertanian dan perumahan. 1. Garis Panduan Untuk Aktiviti Industri Sedia Ada Garis panduan pembangunan sedi ada adalah tambahan kepada Piawaian Perancangan JPBD Semenanjung Malaysia. a. Segala jenis pembangunan industri sedia ada perlu mengikut keperluan dan kehendak Jabatan Alam Sekitar dari segi kawalan pencemaran industri b. Kawasan pertanian sedia ada di sekitar kawasan industri perlu mempunyai rizab zon penampan dan sebarang aktiviti pembangunan perumahan dan perbandaran tidak dibenarkan. 2. Garis Panduan Pembangunan Baru Manakala garis panduan pembangunan aktiviti industri baru ialah : a. Pembangunan industri yang dibenarkan dalam kawasan Majlis Daerah Pasir Mas hanya industri yang berasaskan perkayuan, pertanian, hasil maritim dan batik sahaja. b. Keperluan rekabentuk perlu mengikut keperluan Piawaian Perancangan JPBD Semenanjung Malaysia dan Jabatan Alam sekitar. Jadual 1.3 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Perindustrian Gunatanah Utama Plinth Area Saiz Lot (Minima) Anjakan Bangunan Keperluan Tempat Letak Kereta, Motosikal & Lori Jalan & Laluan Lain-lain Keperluan Industri Sesebuah 60% daripada luas lot Minima hektar (1 ekar) Hadapan 40 kaki Belakang 20 kaki Sisi 20 kaki Satu TLK : 1,000 kp Satu TLM : 1,000 kp Satu TLL : 5,000 kp 70 kaki Jalan Perkhidmatan Nisbah Plot minima : 1 : 2 Had ketinggian bangunan 5 tingkat Ruang punggah memunggah : 30 x 26 30% ruang lantai pejabat. Selebihnya ruang lantai industri Industri Berkembar 60% daripada luas lot 60 x 120 Hadapan 40 kaki Belakang 20 kaki Sisi 20 kaki Satu TLK : 1,000 kp Satu TLM : 1,000 kp Satu TLL : 5,000 kp 70 kaki Jalan Perkhidmatan Nisbah Plot minima : 1 : 2 Had ketinggian bangunan 5 tingkat Ruang punggah memunggah : 30 kaki x 26 kaki 30% ruang lantai pejabat. Selebihnya ruang lantai industri Industri Teres 100% daripada luas lot 30 x 80 Hadapan 40 kaki Sisi 20 kaki (bagi bahagian yang menghadap Jalan) Satu TLK : 1,000 kp Satu TLM : 1,000 kp Satu TLL : 5,000 kp 70 kaki Jalan Perkhidmatan 30 kaki Lorong Belakang & Sisi Laluan Pejalan Kaki Had ketinggian bangunan dua tingkat Tidak melebihi 10 unit setiap deretan Rizab Utiliti Laluan pejalan kaki disepanjang jalan uatama dan susur ke perhentian bas dan teksi tanpa gangguan Menyediakan rizab khas (1-2m) untuk menyalurkan kabel elektrik, paip air, pembentungan, telefon dan sebagainya Jenis Industri Yang Dibenarkan Industri Kecil dan Sederhana (IKS) GARIS PANDUAN 1-14

19 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, GARIS PANDUAN PUSAT BANDAR DAN REKA BENTUK BANDAR Visi Institusi Pondok bagi Jajahan Pasir Mas Kewujudan sekolah-sekolah pondok yang agak signifikan dengan kependudukan dan pertumbuhan pembangunan berasaskan pertanian membawa kepada prasarana kondusif serta asas kepada kemampanan Jajahan Pasir Mas sebagai Jajahan Institusi Pondok Imej senibina minilisma tropika dengan imbasan keislaman Imej yang bersesuaian untuk mencerminkan visi institusi pondok ini ialah gaya senibina minilisma tropika dengan imbasan keislaman berserta perincian yang minima tetapi fokas, berkesan dan semasa dengan memberi penekanan kepada aspek kepintaran intelligent dan kemanusiaan humane bercirikan berikut : menyerlahkan warisan sejarah budaya tempatan / nusantara dan alam sekitar serta iklim dan mencerminkan skala dan karektor rupa bentuk bangunan sedia ada bagi meningkatkan dan mengindahkan lagi suasana dan imej persekitaran Jajahan Pasir Mas. berteknologi mesra pengguna (penduduk dan pengunjung). mesra pejalan kaki dan OKU bagi menggalakkan interaksi antara komuniti menghijaukan pusat pusat bandar melalui landskap. menjurus kepada pembangunan pusat bandar yang mampan serta berkesanan menjimatkan tenaga dan kos energy and cost effective Keseragaman imej untuk persekitaran Jajahan Pasir Mas Imej bangunan sediada mencerminkan gaya senibina transisi yang tidak selaras tetapi skala dan karektor rupa bentuknya boleh dijadikan asas bagi mengetengahkan imej dan gaya senibina minilisma tropika imbasan keislaman untuk persekitaran Jajahan Pasir Mas. Secara amnya komponen berikut menjadi asas kepada keharmonian dan kesinambungan imej serta penambahan karektor kepada pembangunan persekitaran Jajahan Pasir Mas keseluruhannya. Bangunan sedia ada menjadi panduan asas dari segi imej dan olahan fasad yang akan diserlahkan bangunan tambahan atau bangunan baru di tapak bersebelahan. Bangunan baru perlu respon kepada bangunan sedia ada dari segi imej dan olahan fasad serta mempunyai elemen butiran penggabungan yang harmoni dengan bangunan bersebelahan sedia ada. Peratusan perincian perlu dilebihkan kepada imej minilisma tropika keislaman. Pindaan atau tambahan akan datang kepada bangunan sedia ada perlu respon kepada Garis Panduan Reka Bentuk Bandar serta harmoni dengan bangunan bersebelahan. Peratusan perincian perlu dilebihkan kapada imej minilisma imbasan tropika iaitu keislaman. Pembangunan simpang empat boleh memberikan impak dari segi visual dan karektor serta memecahkan kebosanan di laluan utama. Rekabentuk dan olahan fasad perlu respon kepada anjakan aras podium serta seharmoni dengan bangunan sedia ada dan menampilkan imej minilisma tropika imbasan keislaman. Ketinggian berbeza tanpa perubahan kepada plot ratio boleh dicadangkan bagi memberi impak kepada pembangunan simpang empat sebagai visual focal point atau mercu tanda bagi menghilangkan kebosanan di jalan-jalan utama dan ini adalah tertakluk kepada budi bicara pihak berkuasa tempatan. Gaya Senibina transisi sedia ada yang tidak selaras mempunyai ciri minilisma tetapi kurang menyerlahkan keseragaman karektor 1-15 GARIS PANDUAN

20 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Pembangunan berhadapan laluan lebuh raya dedicated highway dan kereta api perlu menampakkan kelapangan ruang dengan memperkenalkan anjakan aras Faktor Kesinambungan Imej persekitaran Jajahan Pasir Mas Faktor keharmonian bagi menggabungkan imej pembangunan persekitaran Pasir Mas secara keseluruhannya bergantung kepada konfigurasi komponen organisasi tapak dan elemenelemen rupabentuk senibina seperti di rajah di bawah. Rekabentuk bangunan Imej Contoh anjakan aras untuk pembangunan di cerun bukitdan monorail serta pembangunan berhadapan dengan laluan lebuhraya Struktur dan bangunan mercu tanda perlu respon kepada imej minilisma tropika imbasan keislaman serta seharmoni dengan bangunan bersebelahan, mencerminkan skala dan karektor, rupa bentuk bangunan persekitaran dan perlu ada elemen tumpuan yang memberikan impak visual seperti dinding atau pintu masuk utama. Penggunaan warna dan pencahayaan adalah sangat berkesan bagi memberikan impak visual. Contoh struktur mercu tanda yang di sepadukan dengan bangunan Bangunan tempat letak kereta adalah sebagai ruang tertutup serta di berikan olahan fasad saringan yang berkesinambungan dengan bangunan bersebelahan. Aras bumbung yang menempatkan keperluan perkhidmatan perlu disaring dari pandangan umum dengan bumbung atau disepadukan dengan reka bentuk bumbung. Organisasi tapak Akses Kemudahsampaian Pejalan kaki dan kemudah gerakan kenderaan bermoto Jenis Bangunan respon kapada keluasan tapak dan orientasi Bentuk dan skala respon kapada keluasan tapak dan GPRB khusus Dan bangunan bersebelahan Bumbung respon kapada imej supaya dapat diseharmonikan dengan persekitaran Tampak Hadapan diolah mengikut imej merangkumi elemen elemen ketinggian fasad arked, kakilima. sengkuap (canopy) dan lankan dan respon kapada bangunan bersebelahan Laluan masuk utama sebagai focal point respon kapada imej Tingkap respon kapada oreintasi imej atau bangunan bersebelahan Contoh: Cadangan Bandar Pasir Mas sebagai pusat bandar pejalan kaki Teduhan suria dan hujan respon kapada orientasi dan imej Rangkaian Infrastruktur, bangunan. siarkaki dan kawasan lapang bagi mengimarakkan interaksi antara penduduk Bahan Binaan mengoptimakan Bahan keluaran tempatan Orientasi Mengoptimakan penyelesaian pasif kapada aspekpemandangan. Pengudaraan dan pencahayaan Warna sebagai penggabong imej bangunan merentasi persekitaran Jajahan Pasirmas Organisasi tapak Pembangunan bercirikan mesra alam, kos yang efektif, berkonsepkan lestari menekankan kepada keseimbangan penyelesaian respon pasif dan aktif bagi mengatasi aspek akses, susunatur, pengudaraan, pencahayaan dan pemandangan. Respon pasif menekan kapada aspek aspek berikut. Akses kemudahsampaian accessibility dan mudah gerak mobility bagi pejalan kaki dan kenderaan bermotor perlulah diseimbangkan, selamat dan tidak ada pertembungan melalui rangkaian pejalan kaki, basikal, papan lungsur, kenderaan bermotor dan pengangkutan awam Contoh: Cadangan Bandar Rantau sebagai pusat bandar pejalan kaki Panjang Cadangan pusat bandar mesra pejalan kaki untuk kedua bandar di atas memastikann pengurangan pertembungan di antara laluan pejalan kaki dan laluan kenderaan serta menjurus kepada kemudahsampaian, mudah gerak dan suasana persekitaran yang selamat dan selesa bagi pejalan kaki 1-16 GARIS PANDUAN

21 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Rangkaian bangunan, kawasan hijau serta kawasan lapang dan siar kaki bercirikan mesra alam perlu respon kepada topografi sedia ada dengan meminimakan pemotongan dan penambakan tanah yang menjurus kepada pembangunan berpusat atau linear, dan penggunaan landskap, jarak antara bangunan, orientasi bangunan dan kedudukan pembukaan tingkap bangunan yang boleh mendorong kepada penyelesaian pasif aspek pemandangan, pengudaraan dan pencahayaan serta mengambil kira panorama dan kesinambungan pandangan saujana bagi membolehkan pembelajaran dan pengamatan alam sekitar Contoh jejantas yang boleh memberi kelainan pengalaman Orientasi minima kapada dedahan suria, dan mengoptimakan pengudaraan semulajadi dimana bangunan mengutamakan pendedahan kepada sudut utara selatan dan mengambilkira laluan angin sepoi serta penggunaan landskap dan menjurus kepada penyelesaian pasif aspek pemandangan, pengudaraan dan pencahayaan. Reka Bentuk Bangunan Rupabentuk bangunan dengan pendekatan respon pasif dan aktif perlu bercirikan mesra pengguna, mesra alam dan berkonsep pintar merangkumi aspek-aspek konfigurasi, skala dan kadaran. Elemen-elemen rekabentuk ini menjadi asas kapada imej yang dimatalamatkan dan bukan sekadar berbentuk dekoratif sematamata. Rupa bentuk bumbung perlu disesuaikan dengan imej yang mencerminkan minilisma topika bagi menyerlahkan keseragaman imej persekitaran Pasir Mas. Peralatan di bumbung perlu disaring dari pandangan umum dan disepadukan dengan rekabentuk bumbung. Bagi menyerlahkan identiti tropika bumbung adalah cerun dan mengunjur paling minima 600mm hingga 1200mm atau lebih Jenis bangunan dikenalpasti sama ada jenis tunggal dengan pengenalan courtyard, bersambung/linear atau kombinasi dan perlu di sesuaikan dengan plot ratio atau densiti mengikut keluasan tapak Bentuk dan skala/ saiz bangunan massing saiz bangunan dibahagikan melalui offset, pertukaran planar, pengenalan courtyard atau susunan linear dan anjakan supaya bangunan tidak kelihatan terlalu bongkah dan akan memudahkan penyelesaian pemandangan, pengudaraan dan pengcahayaan. Imbasan warisan tropika dari segi bentuk, perincian, bahan dan warna boleh memberi sentuhan kepada imej moden minilisma tempatan Ketinggian bangunan adalah diantara 1 hingga 5 tingkat mengikut keluasan tapak dan densiti yang ditentukan - Aras dasar(1), Contoh penghubung siarkaki yang boleh di jadikan laluan gaya hidup serta budaya dan acara berjadual Penggunaan landskap dan struktur untuk penyelesaian pengudaraan Orientasi melalui jarak antara bangunan yang mengambilkira kelajuan dan laluan angin - Aras atas (2, 3 dan seterusnya). - Aras loteng / bumbung. Ketinggian bangunan yang berbeza mendorong kepada latar langit yang berbeza dan meriah Jejantas sebagai penghubung siar kaki merentangi anak sungai dan kawasan lapang Pengenalan courtyard bagi penyelesaian pencahayaan, pengudaraan dan pemandangan Sentuhan tropika bumbung mengunjurelebar dengan talang terdedah atau 1-17 GARIS PANDUAN

22 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Dimana bersesuaian konfigurasi fasad dinding adalah seperti berikut : Contoh gaya moden minilisma dengan gaya tropika bumbung cerun lebar dengan talang terdedah Tampak depan bangunan mendefinisikan perkarangan awam seperti siar kaki, kawasan lapang dan laman umum melalui fasad tembok /saringan, fasad arked, shopfront, anjung, balcony yang di olah bagi mengimarakkan pengamatan oleh pejalan kaki (ruang ini tidak termasuk di dalam pengiraan plot ratio. Fasad / dinding perlu menggayakan senibina moden minilisma dengan sentuhan gaya tropika imbasan keislaman bagi menyerlahkan karektor pembangunan yang telah di anjurkan. Meminimakan kedudukan pintu garaj, penglihatan dinding kosong yang keterlaluan, tempat letak kereta (TLK) terbuka, struktur TLK tanpa penampan, TLK di bawah bangunan aras pedestarian dan ruang servis terbuka. Ruang signage perlu di peruntukkan dan di sepadukan pada dinding fasad. Bahan binaan di pamerkan adalah tidak lebih dari dua jenis dari asas bangunan dan disusun melintang dengan penggunaan bahan berat di sebelah bawah dan base berdepan dengan pejalan kaki adalah dari jenis berkualiti tinggi bagi memberi persepsi tahan lasak. Dinding kayu terdedah adalah dari jenis di rawat pressure treated and weathered. Arches and Piers untuk dinding batu adalah minima 300mm x 300mm dan tiang kayu adalah 200mm x 200mm minima. Pembukaan dinding/fasad untuk arked dan tingkap adalah dengan kadar menegak atau segi empat tepat. Penggunaan curtain wall hanya di benarkan dengan pengutamaan alatan teduhan suria pada dinding mengarah timur barat. Pengenalan elemen fasad menegak melalui curtain wall atau dinding kosong bagi tujuan signage kepada elemen mendatar iaitu base, pertengahan dan atasan boleh menghilangkan kebosanan fasad. Pengenalan fasad melalui base, pertengahan dan atasan digunakan untuk mendefinisikan ketinggian fasad bangunan. Garisan parapet Garisan cucur Garisan cerukan Contoh pengenalan fasad melalui base dan atasan bagi bangunan 2-3 tingkat Garisan transisi Garisan pedestrian tembuk Contoh pengenalan fasad melalui base pertengahan dan atasan bagi bangunan 3-5 tingkat Elemen ketinggian bangunan yang boleh diberikan perincian bagi memberi imbasan gaya senibina yang di perlukan untuk moden minilisma tempatan 1-18 GARIS PANDUAN

23 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Perincian digarisan ketinggian elemen fasad dengan gaya tropika keislaman perlulah minima bagi memberikan karektor kepada gaya moden minilisma tempatan. Garisan pedestrian merangkumi tembok dan saringan, laluan masuk, anjung dan arked serta shopfront boleh di olah bagi merangsang pengamatan pedestrian Tembok terletak di garisan tampak depan bagi mendefinisikan corak lorong atau jalanjalan umum di kawasan yang tiada fasad bangunan bagi menutup atau menyaring ruang TLK atau ruang servis bagi meningkatkan kesinambungan imej. Ketebalan tembok batu adalah 250mm minima. Kesesuaian bahan binaan perlulah seharmoni dengan bahan binaan tapak bersebelahan serta imej minilisma Tropika. Kesesuaian perincian adalah di garisan penutup tembok dan perlulah minima bagi menepati gaya moden minilisma. Tembok juga boleh di seling atau di gantikan dengan saringan atau landskap bagi memberikan ketelusan untuk pengudaraan disamping menyaring tempat letak kereta dan ruang servis terbuka. jalan arked sengkuap Sensual perincian warisan tempatan tradisional yang boleh di imbaskan di mana garisan ketinggian fasad bagi memberi karektor kepada gaya moden minilisma tropical tempatan anjung Saringan berfungsi untuk tujuan pengudaraan, pencahayaan dan menyaring ruang TLK terbuka, dan ruang servis yang terbuka dari pandangan umum. Gaya perincian adalah minilisma sentuhan tropika dan keislaman. lankan lanai Laman Contoh tembok ini menyerlahkan lagi pengunaan bahan dengan gaya moden minilisma dengan perincian minima Contoh tembok ini di seling dengan saringan yang bermotifkan geometri keislaman boleh di adaptasikan bagi menepati gaya moden minilisma dengan perincian minima keislaman anjung Komponen garisan pedestrian di mana sesuai untuk di perincikan dengan gaya senibina tempatan bagi mendefinisikan perkarangan awam seperti siar kaki, kawasan lapang dan laman umum Perincian warisan tempatan /tradisional yang boleh di imbaskan di garisan cucur atau di laluan pintu masuk utama serta anjung bagi menambah karektor kepada gaya moden minilisma tempatan saringan screen dari warisan budaya tempatan yang boleh di adaptasikan untuk menyerlahkan karektor modem minilisma tempatan 1-19 GARIS PANDUAN

24 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Jenis dan gaya teduhan sengkuap awning dengan padanan sesuai menambahkan lagi karektor perkarangan awam dan fasad utama Garisan transisi mendefinisikan ketinggian bangunan diaras bawah dan di berikan penekanan perincian sentuhan gaya tropikal atau keislaman. Garisan cerukan mendefinisikan ketinggian bangunan diaras pertengahan dan di berikan penekanan perincian. Garisan cucur/parapet mendefinisikan ketinggian bangunan diaras atasan atau bumbung dan boleh di berikan perincian minima. Perincian gaya tempatan serta penggunakan bahan, warna dan landskap bagi menguatkan definisi laluan Lankan balcony boleh diolah untuk menambahkan karektor kepada tampak depan bangunan serta memecah kebosanan fasad dan boleh juga di beri penekanan sebagai focal point. Struktur sokongan atau pendakap untuk lankan adalah terdedah dan tidak melebihi 2 meter saringan screen gaya keislaman boleh di adaptasikan untuk menyerlahkan karektor moden minilisma tempatan laluan masuk utama (anjung) di aras pejalan kaki perlu di beri perhatian sebagai focal point dan diberikan penekanan perincian sentuhan gaya tropika atau keislaman. Garisan parapet Garisan cucur Garisan cucur parapet Garisan cerukan Garisan cerukan Contoh penggunakan landskap bagi menguatkan definisi laluan masuk Perincian gaya keislaman yang boleh di adaptasikan kan laluan masuk utama bagi memberi karektor kepada gaya moden minilisma tempatan Arked kaki lima dan shop front adalah penghubung laluan pejalan kaki yang sesuai untuk di beri penekanan perincian bagi memperkayakan suasana di perkarangan awam dengan sentuhan atau imbasan gaya tropika dan keislaman. Garisan transisi Garisan transisi Garisan pedestrian tembuk 1-20 GARIS PANDUAN

25 Tingkap dengan olahan yang di sesuaikan dan dipadankan dengan imej minilisma imbasan tropika atau keislaman boleh menambahkan karektor kepada bangunan serta dalam masa yang sama menjadi elemen kesinambungan merentasi persekitaran Jajahan Pasir Mas Contoh perincian tingkap gaya tropika, segi empat menegak bagi memudahkan pengudaraan boleh di adaptasikan untuk memberi karektor kepada minilisma tropika tempatan Bentuk tingkap adalah dengan kadar segi Tingkap empat bujur menegak atau segi empat tepat. Bay window mengunjur keluar dari lantai sebelah dalam ke pemukaan luar cantelever atau di sokong dengan pendakap terdedah exposed support Teduhan suria dan hujan. Alat teduhan tingkap di perlukan untuk perlindungan hujan dan panas Bentuk teduhan merangkumi : Tingkap pasang ceruk recessed window. Bumbung mengunjur overhang. Awning kekal atau sorong tarik Alat teduhan mendatar, menegak beserta kawalan jauh atau manual.. Bahan binaan adalah bertujuan untuk menggabungkan imej bangunan-bangunan dipersekitaran Jajahan Pasir Mas. Pengunaan bahan adalah melalui kualiti bahan binaan luaran yang tinggi bagi memberi persepsi tahan lasak dan kebanggaan umum dan disesuaikan dengan imej minilisma tropika imbasan keislaman. Penggunaan bahan binaan tempatan adalah ditekankan bagi menjana serta merealisasikan konsep mampan ekonomi tempatan Warna adalah bertujuan untuk menggabungkan imej bangunan-bangunan bagi mencerminkan dan menyerlahkan suasana tropika dan keislaman di persekitaran Jajahan Pasir Mas. Warna-warna earthly seperti kayuan dan batuan adalah di sarankan bagi menyerlahkan keseragaman imej. Pilihan warna perlu menonjolkan fasad berikut Di aras pejalan kaki atau aras podium. Di aras pertengahan. Di aras atas. Respon Aktif Reka Bentuk Bangunan Respon aktif bagi penyelesaian pengudaraan, pencahayaan, pengangkutan, penyengaraan dan keselamatan merangkumi aspek-aspek berikut :- Kitar semula air hujan untuk kegunaan pembersihan am. Lift dan Escalator untuk kegunaan pengangkutan menegak. Sistem vacum berpusat untuk penyelenggaraan pembuangan sampah. Sistem keselamatan. Sistem pengudaraan. Sistem pengurusan dan kawalan. Sistem teknologi maklumat Aspek ini perlu diberi pertimbangan perseimbangan bagi mencapai matlamat pembangunan mampan yang dapat memberi kelangsungan kepada pembangunan yang lebih efisyen dari segi penggunaan tenaga serta menjurus kepada penjimatan kos penyenggaraan. Contoh: Sistem pengudaraan bersepadu yang boleh menjimatkan kos tenaga dan penyenggaraan Contoh: Sistem pembuangan sampah berpusat boleh menjimatkan kos tenaga dan penyenggaraan GARIS PANDUAN 1-21

26 1.7 GARIS PANDUAN KAWASAN REKREASI Reka bentuk landskap di kawasan rekreasi perlu mewujudkan suasana persekitaran yang selesa dan menyegarkan serta sesuai untuk aktiviti aktif dan pasif yang terdapat di dalam taman rekreasi. a. Keperluan Ruang Keluasan taman rekreasi hendaklah ditentukan berdasarkan kepada nisbah penduduk dengan kawasan pembangunan mengikut piawaian perancangan semasa; i. Elemen landskap lembut hendaklah diberi keutamaan daripada landskap kejur. Sekurangkurangnya 70% daripada ruang taman rekreasi dikekalkan sebagai kawasan hijau dengan elemen landskap lembut seperti bunga-bungaan dan laman rumput; ii. Penggunaan elemen kejur dan perabot landskap seperti plaza, laluan siar kaki, air pancut, gazebo dan pergola hendaklah direka bentuk dan digabungkan dengan elemen landskap lembut; iii. Menyediakan ruang penanaman minimum 1.5m lebar di sepanjang kawasan siar kaki; iv. Menyediakan kawasan tanaman pepagar (hedges) bagi memisahkan kawasan siar kaki dan kenderaan bermotor; dan v. Menyediakan ruang penanaman minimum 2m lebar yang digabungkan dengan bukit kecil (earth mound) sebagai pemisah antara pejalan kaki dengan kenderaan bermotor. 2m 1.5m Ruang Penanaman Minimum 1.5m lebar b. Jarak Penanaman i. Secara umum, jarak penanaman adalah bebas untuk mewujudkan keadaaan semula jadi. Walau bagaimanapun, jarak penanaman bagi kawasan jalan, tempat meletak kereta, laluan pejalan kaki dan lain-lain adalah mengikut jarak penanaman yang telah digariskan oleh Jabatan Landskap Negara; ii. Penanaman hendaklah dalam jarak yang memudahkan kerja-kerja penyelenggaraan seperti pemotongan rumput, pembuangan sampah dan kawalan penyakit dan serangga perosak; iii. Garisan penanaman hendaklah selari dengan jajaran siar kaki; dan iv. Penanaman pokok utama hendaklah sama jarak di sepanjang laluan pejalan kaki mengikut kesesuaian jenis pokok. c. Jarak Tanaman i. Menanam satu jenis tanaman pokok utama di sepanjang laluan siar kaki; ii. Penanaman pokok renek jenis rimbun di sepanjang laluan siar kaki secara berpagar di samping meminimakan kesan-kesan silauan cahaya lampu kenderaan; iii. Pemilihan pokok utama mestilah daripada jenis sederhana besar, rendang, tegak dan lurus bagi mewujudkan teduhan dan mengawal pencemaran udara; iv. Digalakkan tanaman yang berupaya mengeluarkan bunga yang menarik dan bauan yang harum dan dapat menyegarkan ruang laluan siar kaki; dan v. Memilih pokok yang mempunyai sistem akar tunjang dan tidak mudah tumbang ditiup angin untuk keselamatan pengguna Garis Panduan Kawasan Komersil / Pusat Bandar Tanaman di sekitar kawasan komersil mestilah mempunyai nilai estetik sebagai daya penarik pengguna ke kawasan tersebut. Ia bukan sahaja bagi mengindahkan kawasan persekitaran malah mempamerkan imej dan identiti pemilik bangunan tersebut. Ruang Penanaman Sebagai Pemisah Antara Laluan Pejalan Kaki Dan Laluan Kenderaan a. Keperluan Ruang i. Ruang penanaman yang mencukupi perlu disediakan di sekitar bangunan dengan mengutamakan fungsi estetik landskap, kesan selamat datang, kesan ruang rangkuman, penunjuk arah, selamat dan selesa; ii. Keperluan ruang penanaman disepanjang laluan pejalan kaki adalah 1.5m lebar. 2m 2m Ruang Penanaman Minimum 2m Lebar Gabungan Bukit Kecil Dan Penanaman Sebagai Pemisah Di Laluan Pejalan Kaki GARIS PANDUAN 1-22

27 1.7.2 Garis Panduan Kawasan Perumahan Jarak Penanaman 5m Dari Bangunan 5m Perancangan dan reka bentuk landskap yang sesuai, teratur dan sistematik boleh mewujudkan suasana persekitaran tempat kediaman yang selesa dan harmoni. Kebanyakan jenis tanaman hiasan adalah sesuai di tanam di kawasan-kawasan perumahan kecuali jenis tanaman yang beracun atau mempunyai ciri-ciri fizikal yang berbahaya seperti bahagian pokok yang berduri, dahan yang rapuh dan silara yang terlalu besar. a Keperluan Ruang Ruang Penanaman 1.5 m lebar i. Menyediakan sekurang-kurangnya sepuluh peratus daripada keluasan keseluruhan skim perumahan sebagai kawasan lapang atau taman. Piawaian perancangan semasa hendaklah dirujuk bagi menentukan jenis kawasan lapang atau taman yang perlu disediakan berdasarkan nisbah bilangan penduduk seperti yang termaktub dalam Akta 172 bahagian 5A Seksyen 2 (35A hingga 35H) b. Jarak Penanaman i. Jarak penanaman pokok teduhan atau palma dengan bangunan komersil hendaklah tidak terlalu rapat; ii. Sebaik-baiknya jarak yang sesuai adalah tidak kurang daripada 5 meter dari anjakan bangunan; dan iii. Peletakan lokasi pokok teduhan atau palma mestilah di antara lot bangunan supaya tidak menghalang pejalan kaki keluar masuk dihadapan bangunan kedai. c. Jenis Tanaman i. Memilih tanaman yang tidak mempunyai akar yang menjalar supaya tidak merosakkan struktur bangunan; ii. Memilih tanaman yang mempunyai warna bunga yang cantik, terang dan jelas; iii. Ketinggian tanaman hendaklah seimbang dengan skala bangunan; dan iv. Kombinasi tanaman pokok palma, renek dan penutup bumi dalam komposisi adalah digalakkan. ii. Penyediaan Kawasan Lapang Di Kawasan Perumahan Menyediakan ruang selebar 3m di sepanjang jalan untuk tujuan penanaman dan siar kaki. Ianya hendaklah dilandskap dan tidak diturap. d. Cadangan Tanaman Berikut adalah sebahagian daripada tanaman yang dicadangkan gabungan pokok sederhana tinggi dan palma. NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN BENTUK Cassia fistula Kayu Manis Silara Bulat Lagerstroemia flos reginae Bungor Silara Bulat Filicium decipiens Kiara Payung Silara Bulat Gardenia carinata Cempaka Hutan Silara Bujur Plumeria spp. Kemboja Silara Bujur Roystonea regia Palma Raja Batang Lurus Penyediaan Ruang Penanaman 3m Lebar Dan Tidak Diturap Di Hadapan Rumah (Sumber : Garispanduan Landskap Negara) GARIS PANDUAN 1-23

28 iii. Menyediakan jaluran hijau minimum 6 meter lebar yang menghubungkan kawasan perumahan dengan kemudahan awam seperti taman awam, sekolah dan kedai. Kawasan ini hendaklah terpisah daripada kenderaan. Jarak Penanaman Yang Bebas Di Kawasan Lapang iv. Penyediaan Jaluran Hijau Minimum 6m Lebar Bagi Menghubungkan Kawasan Kediaman Dengan Aktiviti Lain Menyediakan zon penampan minimum 20 meter bagi kawasan perumahan yang mengadap jalan utama 30 meter lebar dan ke atas. Penyediaan Zon Penampan Selebar 20m Dengan Pembentukan Bukit Kecil Di Sepanjang Jalan Utama Melebihi 30m Lebar b. Jarak Penanaman i. Jarak penanaman bagi kawasan rumah teres ialah tidak kurang dari 5 meter atau satu pokok setiap dua atau satu unit rumah teres. Lokasi penanaman ialah di antara dua lot rumah. Bagi kawasan rumah berkembar dan sesebuah, disyorkan sekurang-kurangnya dua batang pokok setiap satu unit rumah; ii. (Sumber : Garispanduan Landskap Negara) Di sekeliling kawasan taman permainan dan kawasan lapang, penanaman hendaklah sama jarak. Manakala di dalam kawasan lapang atau taman permainan, jarak penanaman adalah bebas bergantung kepada reka bentuk. iii. Jarak penanaman bagi zon penampan adalah bebas untuk berfungsi sebagai penampan bunyi, habuk dan bau; iv. Penanaman pokok utama tidak terlalu dekat dengan pagar rumah bagi mengawal keselamatan rumah; v. Penanaman tidak dilakukan di bawah tiang lampu, pili bomba, tiang papan tanda atau terlalu dekat dengan parit. c. Jenis Tanaman i. Menanam satu jenis pokok sahaja bagi setiap jalan perumahan; ii. Menanam pokok dari jenis kecil ke sederhana besar, berdaun sederhana lebar dan mempunyai rupa bentuk keseluruhan yang menarik. Percabangan yang kurang 3 meter dari paras tanah hendaklah dipotong; iii. Bagi halaman rumah, penanaman pokok buah-buahan bersaiz kecil dan tanaman hiasan berwarna-warni adalah digalakkan. Elakkan daripada jenis yang boleh mengganggu keselamatan dan keharmonian kediaman; iv. Memilih tanaman daripada jenis yang tidak berduri, beracun, bergetah atau rapuh bagi tujuan keselamatan penduduk; dan v. Menanam pokok yang mempunyai akar tunjang supaya tidak merosakkan premix jalan, perparitan dan struktur bangunan. d. Cadangan Tanaman Antara pokok yang dicadangkan di lot hadapan sepanjang laluan pejalan kaki di kawasan perumahan yang disyorkan yang mempunyai saiz kecil ke sederhana besar dan berbentuk silara bulat, payung, kon dan lonjong. Jadual 1.4 : Cadangan Pokok Untuk Lot Hadapan Sepanjang Laluan Pejalan Kaki Di Kawasan Perumahan NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN BENTUK Mimusop elengi Tanjung Silara Bulat Filicium decipiens Kiara Payung Silara Bulat Eugenia orleana Kelat Paya Silara Bulat Gardenia carinata Cempaka Hutan Silara Bujur Melia indica Semambu Silara Bujur Michelia champaca Cempaka Kuning Silara Bujur GARIS PANDUAN 1-24

29 1.7.3 Garis Panduan Kawasan Perindustrian Landskap di kawasan perindustrian diperlukan sebagai penampan (Buffer) khusus bagi mengawal pencemaran udara, bunyi, menghadang pemandangan yang tidak menarik, merendahkan suhu dan memperindahkan kawasan perindustrian. a. Keperluan Ruang i. Ruang penanaman di laluan pejalan kaki di kawasan industri memerlukan ruang yang lebar.; ii. Ia bukan sahaja berfungsi sebagai estetik dan keseimbangan skala tetapi juga sebagai penghadang dari pandangan yang kurang menarik dan pemampan daripada asap dan habuk; dan d. Cadangan Tanaman Antara beberapa spesies pokok sederhana tinggi dan berdaun lebat untuk penampan ialah :- Jadual 1.5 : Beberapa Spesies Pokok Sederhana Tinggi Dan Berdaun Lebat Untuk Penampan NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN BENTUK Melia indica Semambu Silara Bujur Cinnamomun iners Kayu Manis Silara Bulat Mimusop elengi Tanjung Silara Bujur Peltophorum pterocarpum Batai Silara Kon Pongamia pinnata Mempari Silara Bujur Gardenia carinata Cempaka Hutan Silara Bujur iii. Pembentukan bukit kecil (Earth Mound) beserta dengan penanaman yang sesuai menghasilkan impak yang lebih berkesan adalah digalakkan Garis Panduan Kawasan Institusi Landskap di sekitar kawasan institusi mestilah sesuai dengan reka bentuk bangunan dan menunjukkan fungsi atau kegunaan bangunan tersebut. a. Keperluan Ruang Kawasan Pemampan Ruang penanaman yang mencukupi perlu disediakan di sekitar bangunan dengan mengutamakan fungsi landskap seperti estetik, kesan selamat datang, kesan ruang rangkuman, penunjuk arah, selamat dan selesa. b. Jarak Penanaman Jarak penanaman pokok utama adalah bergantung kepada tujuan penanaman tersebut. Sebaikbaiknya jarak yang sesuai adalah tidak kurang daripada 5m dari anjakan bangunan. Ruang Penanaman Yang Lebar Di Laluan Pejalan Kaki Di Kawasan Industri Berfungsi Sebagai Penghadang b. Jarak Penanaman i. Jarak penanaman bergantung kepada objektif penanaman sama ada bagi tujuan pengadang, keseimbangan skala atau estetik. c. Jenis Tanaman i. Pemilihan tanaman di bangunan kerajaan perlu menggambarkan suasana berdisiplin dan kemas; ii. Mengutamakan tanaman yang memerlukan penyelenggaraan minimum. d. Cadangan Tanaman Antara beberapa spesis tanaman pokok sederhana rendah yang disyorkan ialah :- c. Jenis Tanaman i. Memilih tanaman yang mempunyai tekstur yang padat, permukaan daun yang berbulu dan berair yang dapat membantu proses penyerapan habuk dan penebatan kesan bunyi ; ii. iii. Memilih jenis pokok yang dapat mengimbangi skala bangunan; dan Memilih tanaman pelbagai jenis, saiz dan rupa bentuk serta yang mempunyai kadar tumbesaran yang cepat bagi menghasilkan kesan hadangan yang maksimum. Jadual 1.6 : Spesies Tanaman Pokok Sederhana Rendah NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN BENTUK Mesua ferrea Penanga Lilin Silara Bujur Filicium decipiens Kiara Payung Silara Bulat Erythrina orientalis Dedap Silara Kon Erythrina variegata Dedap Batik Silara Kon Michelia alba Cempaka Putih Silara Bulat Saraca indica Gapis Silara Bujur 1-25 GARIS PANDUAN

30 1.7.5 Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Jalan Dan Rizab Pemisah Rupa bentuk landskap di sesuatu kawasan dipengaruhi oleh sebahagian besar dari keadaan landskap di pinggir jalan dan rizab pemisah. Tujuan landskap pinggir jalan atau lebuh raya adalah untuk mewujudkan persekitaran jalan yang sempurna dan seragam. Ia dapat memenuhi fungsi sebagai panduan arah, teduhan, lindungan silauan lampu kenderaan, pengadang bunyi, penghalang penglihatan yang tidak menarik dan juga bagi tujuan memperindahkan lagi pemandangan. b. Jarak Penanaman i. Menanam pokok dengan jarak yang sama dan rapat di kedua-dua belah jalan. Jarak penanaman adalah bergantung kepada jenis dan saiz pokok tetapi tidak kurang daripada ½ lebar silara tanaman matang supaya boleh dijarangkan selepas tahun. Bagi tujuan garis panduan ini beberapa jenis jalan sahaja yang dijadikan panduan. a. Keperluan Ruang Rizab landskap yang meliputi kawasan siar kaki dan kawasan penanaman perlu disediakan di kedua-dua belah jalan mengikut kelebaran jalan. Bagi memastikan pertumbuhan tanaman yang baik, rizab landskap pinggir jalan mestilah berukuran minimum 3m lebar dan bagi pembahagi jalan mestilah berukuran minimum 2m i. Lebar mengikut hierarki jalan. Walau bagaimanapun, keperluan ruang penanaman di tepi jalan ialah minimum 1.5 meter lebar; ii. iii. Ruang penanaman minimum 300mm lebar perlu disediakan di tepi tembok atau jambatan untuk penanaman tanaman memanjat; Kotak tanaman berukuran minimum 500mm lebar dan 500mm dalam perlu disediakan di sepanjang jambatan/ jejantas untuk penanaman pokok renek; Jarak Penanaman Yang Rapat Bagi Pokok Silara 6m Untuk Dijarangkan Selepas Tahun (Sumber : Garis Panduan Landskap Negara) iv. Ruang penanaman minimum 3 meter lebar perlu disediakan bagi mengadang pemandangan tidak menarik; v. Landskap di kawasan jalan perlu juga mengambilkira pemeliharaan titik pemandangan jauh yang cantik dan pengekalan keadaan landskap sedia ada; dan ii. Bagi rizab landskap yang kelebaran melebihi 6m, penanaman lebih daripada satu barisan tanaman boleh diwujudkan. Cara penanaman tidak setentang (staggered) hendaklah diamalkan. vi. Landskap di kawasan jalan juga dapat diperkuatkan dengan kombinasi elemen landskap kejur seperti papan tanda, siar kaki dan perabot landskap yang lain. Elemen Kejur Yang Dicadangkan Di Pinggiran Jalan iii. Penanaman Melebihi Satu Barisan Secara Tidak Setentang (Staggered) Menanam pokok di luar garisan talian elektrik dan telefon minimum 3m bagi mengelakkan gangguan talian dan pemotongan dahan pokok. GARIS PANDUAN 1-26

31 iv. Bagi pembahagi jalan melebihi 2 meter lebar pokok utama atau palma dan renek bolehlah ditanam, manakala pembahagi jalan yang kurang daripada 2 meter lebar hanya renek dan penutup bumi; v. Pemilihan pokok hendaklah daripada jenis yang tahan pencemaran, dahan yang tidak rapuh dan kadar luruh daun yang rendah; vi. vii. viii. ix. utama kategori sederhana adalah dicadangkan; Menanam pokok yang mempunyai akar tunjang supaya dapat bertahan daripada tiupan angin kencang dan gegaran kenderaan; Penanaman pokok renek untuk tujuan hadangan dan mengelakkan silauan lampu kenderaan; dan Memilih tanaman yang kurang atau mudah diselenggara. Pokok-Pokok Sederhana Besar Perlu Ditanam Secara Tidak Setentang (Staggered) Untuk Membentuk Penghadang Atau Penunjuk Persimpangan (Sumber : Garis Panduan Landskap Negara) v. Jarak penanaman pokok dari kerb di bahu jalan ialah minimum 1m; Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Badan Air Landskap di kawasan ini bertujuan memenuhi keperluan-keperluan rekreasi, pemeliharaan badan air, ekologi, flora dan fauna dan berpotensi untuk dijadikan sumber industri kayu. a. Keperluan Ruang vi. Menanam pokok berlainan ciri dan saiz di setiap persimpangan jalan untuk bertindak sebagai penunjuk persimpangan; i. Rezab tasik 20m lebar hendaklah digunakan untuk tujuan landskap yang meliputi dua zon utama seperti di bawah; vii. viii. Penanaman hendaklah mengambil kira kedudukan kabel bawah tanah dan utiliti lain seperti tiang lampu, parit, papan tanda dan perangkap sampah (sumps). Rizab utiliti perlu disediakan di kedua-dua belah jalan; Penanaman pokok di persimpangan jalan perlu mengambil kira jarak penglihatan pemandu; dan ii. iii. Zon hutan dan hidupan liar - mengandungi tanaman pokok untuk tujuan landskap dari aspek ekonomi dan tarikan hidupan liar; Zon penanaman umum dan penyelenggaraan - mengandungi gabungan elemen landskap lembut dan landskap kejur untuk tujuan landskap dari aspek rekreasi dan pemeliharaan habitat; ix. Penanaman pokok di bulatan jalan atau di pulau trafik (traffic island) perlu mengambil kira garisan pemandangan dan keselamatan pemandu. c. Jenis Tanaman i. Pemilihan pokok perlulah daripada jenis batang yang lurus/ tegak dan cepat membesar. Percabangan yang kurang 3m dari paras tanah hendaklah dipotong; ii. Menanam satu jenis pokok sahaja di satu-satu jalan di kedua-dua belah rizab jalan. Penanaman jenis berlainan boleh dilakukan bagi tujuan tertentu seperti penunjuk persimpangan; iv. Rezab kawasan tasik meliputi kawasan yang lebih luas. Ruang penanaman bergantung kepada jenis perancangan pembangunan tetapi hendaklah mengekalkan 20m lebar di sepanjang tasik untuk tujuan landskap dari segi rekreasi dan pengekalan habitat; v. Bangunan hendaklah mengadap tasik; vi. Penanaman di kawasan rizab tasik perlu diadunkan dengan kombinasi elemen landskap kejur seperti papan tanda, tempat duduk, siar kaki, jeti dan perabot landskap yang lain. iii. Memilih pokok besar dan rendang bagi kawasan lebuh raya. Bagi jalan sederhana lebar (20m-30m) pokok saiz sederhana hendaklah dipilih dan jalan kurang dari 12m lebar pokok kecil diutamakan; GARIS PANDUAN 1-27

32 iv. Memastikan pokok-pokok sedia ada yang mempunyai nilai-nilai istimewa dikekalkan; v. Memilih tanaman yang sesuai untuk habitat tasik; dan vi. Memilih tanaman yang kurang atau mudah diselenggarakan Garis Panduan Reka Bentuk Landskap Bagi Kawasan Siar Kaki a. Keperluan Ruang Tanaman i. Lebar ruang penanaman minimum 1.5m lebar di sepanjang rizab landskap antara bebendul jalan hingga ke tepi pejalan kaki manakala saiz minimum siar kaki ialah 2m lebar; ii. iii. Bagi kawasan rizab landskap yang luas, ruang penanaman minimum 2m lebar boleh digabungkan dengan bukit kecil (Earth mound) sebagai pemisah antara pejalan kaki dengan kenderaan bermotor amat digalakkan. Zon Aktiviti Dan Penanaman Di Pinggir Tasik Ruang Penanaman Minimum 1.5 M Lebar (Sumber : Garispanduan Landskap Negara) b. Jarak Penanaman i. Menanam pokok pada jarak yang tertentu di sepanjang tebing tasik. Penanaman hendaklah pada jarak yang bersetentangan di kedua-dua tebing dan dalam satu garisan yang selari dengan tebing tasik. Jarak penanaman pokok hendaklah tidak terlalu dekat atau jauh dari tebing tasik untuk membolehkan pokok membesar merimbun ke tasik; ii. Bagi tujuan mewujudkan suasana semula jadi dan sesuai untuk hidupan liar kecil, jarak penanaman bebas adalah digalakkan. c. Jenis Tanaman Laluan Pejalan Kaki Minimum 2 M Lebar 2.0m 1.5m Kelebaran Minimum Bagi Ruang Penanaman dan Laluan Pejalan Kaki i. Menanam satu jenis tanaman sahaja di sepanjang tebing tasik dan dari jenis mengurai dan dahan yang menyebar seperti Salix babylonica (Janda Merana). Selain itu, pokok yang mempunyai batang yang tegak dan lurus perlu juga ditanam di kawasan tebing tasik. Pencabangan yang kurang 3 meter dari paras tanah hendaklah dipotong; ii. iii. Menanam tanaman yang dapat menarik unggas dan serangga lain seperti kelip-kelip terutama di kawasan berpaya; Elakkan daripada menggunakan tanaman yang mempunyai kadar daun gugur yang tinggi seperti Acacia Mangium; GARIS PANDUAN 1-28

33 c. Jenis Tanaman i. Satu jenis tanaman pokok utama di sepanjang laluan pejalan kaki supaya kelihatan kemas, teratur dan mudah untuk diselenggarakan; 2.0m 2.0m Gabungan Bukit Kecil Sebagai Pemisah Minimum 2m Lebar Amatlah Digalakkan Hanya Satu Jenis Pokok Utama Digalakkan Di Tanam Di Sepanjang Laluan Pejalan Kaki. Pemasangan Geriji Tangan Digalakkan Gabungan Bukit Kecil (Earth Mound) Dan Penanaman Sebagai Pemisah Di Laluan Pejalan Kaki b. Jarak Penanaman i. Jarak penanaman disepanjang bahu jalan hendaklah sekata iaitu sama jarak antara pokok ke pokok yang lain, mengikut kesesuaian jenis pokok. ii. Pemilihan pokok utama mestilah daripada jenis sederhana besar, rendang dan mempunyai tegak serta lurus bagi mewujudkan teduhan selain daripada mengawal pencemaran udara; SAMA SAMA SAMA (EQUAL) (EQUAL) (EQUAL) JARAK PENANAMAN SEKATA (RUANG PENGLIHATAN / VISUAL ) Bentuk Bujur Bentuk Memanjang Bentuk Kon Bentuk Bulat Bentuk Payung Rupa Bentuk Silara Pokok Jarak Penanaman Yang Sama Antara Pokok Ke Pokok Yang Lain Adalah Digalakkan. Ianya Perlu Bagi Memudahkan Penglihatan Dari Jalan Raya Ke Laluan Pejalan Kaki Untuk Mengelakkan Jenayah Dari Berlaku 1-29 GARIS PANDUAN

34 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 iii. Percabangan yang kurang 3m dari paras tanah hendaklah dipotong supaya tidak menganggu pejalan kaki; v. Memilih spesis tanaman yang mengeluarkan bauan yang harum dan dapat menyegarkan pengguna di laluan siar kaki adalah digalakkan; Percabangan Kurang 3m Dari Paras Tanah Cananga Fruticosa Jasminum Sambac (Kenanga) (Melur) Percabangan Kurang 3m Dari Paras Tanah Spesis Tanaman Yang Mengeluarkan Bauan Yang Harum iv. Ciri-ciri dan rupa bentuk struktur pokok amat penting dalam menentukan supaya spesies tanaman yang dicadangkan dapat memberi kesan terhadap keselamatan pengguna laluan pejalan kaki seperti berikut :- vi. Memilih pokok yang mempunyai sistem akar tunjang (Tap Root) supaya tidak mudah tumbang ditiup angin untuk keselamatan pejalan kaki; vii. Penanaman pokok yang mempunyai akar menjalar (Buttresses Root) tidak digalakan kerana akan merosakkan permukaan turapan laluan siar kaki, merosakan kabel bawah tanah, langkang dan membahayakan pejalan kaki; viii. Gunakan penghadang akar (Root Barrier) jika perlu. Gelong Penghalang Akar GGg Root Barrier Tanaman Bertindak Sebagai Halangan (Barrier) Dari Penyeluk Saku Bermotosikal Menghampiri Pejalan Kaki Penghadang Akar (Root Barrier) 1-30 GARIS PANDUAN

35 d. Pemilihan Tanaman i. Tanaman mestilah dari jenis tahan terhadap penyakit dan kurang penjagaan; APENDIK a. Pokok Beracun, Berdahan Rapuh Dan Berduri ii. iii. Ukuran ketinggian tanaman di peringkat matang perlu diambil kira kerana bilangan tanaman yang terlalu banyak dan rapat ditanam pada ruang penanaman semasa diperingkat muda akan menyebabkan kawasan menjadi semak apabila pokok-pokok tersebut telah matang; Kerja-kerja mengurangkan pokok (Thinning Process) perlu dibuat mengikut peringkat pembesaran pokok dengan menebang atau mengalihkan (Trans planting) ke tempat lain jika pokok-pokok menjadi terlalu rapat; Senarai tanaman dibawah ini disyorkan supaya tidak digunakan dan perlu dielakkan dari ditanam kerana terdapat bahagian pokok yang beracun seperti biji, buah, batang, pokok, daun, bunga dan juga getah buah. Tanaman ini membahayakan pengguna jalan kaki terutama kanak-kanak yang menyentuh, memetik atau memakan bahagian tanaman yang beracun. Jadual 1.7 : Tanaman Beracun NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN BAHAGIAN BERACUN iv. Pemilihan warna daun dan bunga dalam reka bentuk landskap lembut adalah untuk memberi kemeriahan, keselesaan, kelembutan dan ketenangan; v. Pokok jenis renek ditanam sebagai pepagar (Hedges) dan selalunya secara barisan serta jarak tanaman biarlah rapat; vi. vii. viii. ix. Pokok renek juga ditanam secara berkelompok ini juga digunakan untuk pembahagian kawasan (Separator) dan sebagai tanaman latar belakang (Backdrop) untuk elemen landskap yang lain; Tentukan pokok ini tidak ditanam di atas saluran paip air, saluran gas, kabel elektrik bawah tanah ataupun berdekatan dengan parit dan pagar konkrit; Bukan semua pokok boleh dibuat pemangkasan terus kerana ada pokok dari jenis pertumbuhan yang lambat berdaun; Penggunaan pokok penutup bumi (Groundcover) juga boleh mengelakkan hakisan tanah dan menghalang rumpai tumbuh di tempat terbiar; Allamanda cathartica Bunga Loceng Getah Alocasia denudata Keladi Candek Pokok Amorphphallus praonii Likir Umbi Cantharanthus rosea alba Kemunting Cina Bahagian Menjalar Caryota mitis Beredin / Palas Buah Carbera odollan Pong-pong Biji/Getah Cycas rumphii Paku Bogak Biji Vatura alba Kecubung Pokok Dieffenbachia spp. Birah Getah Epipremnum giganteum Philodendron Buah Ervatamia coronaria Susun Kelapa Getah Exoecaria agallocha Bebuta Kulit Kayu Melanorrhoea wallichii Rengas Getah Mucuna gigantia Kacang Rimau Biji Nerium oleander Oleandeer Pokok Orania macroclada Buah Ibul Kacang Plumeria spp. Kemboja Buah/Getah Stagmaria verniciflum Rengas Getah Strychnos ovalifolia Akar Ipoh Pokok Thevetia peruviana Trompet Pokok/Getah Jadual 1.8 : Tanaman Yang Mempunyai Dahan Yang Rapuh (Pokok) NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN Albizia falcata Mimosa / Batai Gliricidia sepium Mexican Lilac Salix babylonica Janda Merana Samanea saman * Hujan-hujan * (Sesuai untuk teduhan tetapi elakkan dari memanjat tanaman tersebut.) 1-31 GARIS PANDUAN

36 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Jadual 1.9 : Tanaman Berduri (Pokok Dan Palma) NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN Araucaria excelsa Dahan Rapuh Norfolk Island Pine Elaeis guineensis Kelapa Sawit Erythrina indica Indian Coral Erythrina crista-galli Dedap Merah Euphorbia milii Crowns of Thorns Hura crepitans Payung Indonesia Licuala grandis Fan Palm Licuala chinensis Chinese Fan Palm Oncosperma tigillarum Nibung Pithecellobium dulce Madras Thorns Prichardia hillebrandii Loutou-Lelo Palm Albizia falcata (Mimosa/Batai) Salix babylonica (Janda Merana) Podocarpus indicus (Angsana) Jadual 1.10 : Tanaman Berduri (Renek) NAMA BOTANI NAMA TEMPATAN Agave amaricana Ananas bracteatus striatus Bougainvillea spp. Caesalpinia pulcherrima Lantana camara Pandanus sanderi Sansievera spp. Daun Berduri Agave Variegated Pineapple Bunga Kertas Bunga Merak Bunga Tahi Ayam Pandan Lidah Buaya Antara beberapa contoh tanaman beracun, dahan rapuh dan berduri. Tanaman Beracun Licuala grandis (Fan Palm) Araucaria excelsa Hura crepitans (Payung Indonesia ) ( Norfolk Island Pine ) Allamanda cathartica (Bunga Loceng) Dieffenbachia spp. Plumeria spp GARIS PANDUAN

37 Jadual 1.11 : Spesies Pokok Tinggi (Ketinggian >15) b. Pokok Utama NAMA BOTANI Agathis alba Alstonia augustifolia Araucaria excelsa Brassaia actinophylla Canangium odoratum Canarium indicum Cassia nodosa Casuarina equisetifolia Casuarina nobile Casuarina sumatrana Cratoxylon formosum Dalbergia oliveri Dyera costulata Enterolobium saman Eucalyptus deglupta Eugenia grandis Fagraea frangrans Ficus benjamina Gardenia carinata Hopea odorata Hymenaea courbaril Millettia atropurpurea Pinus spp. Plumeria rubra Pongamia pinnata Pterocarpus indicus Saraca indica Swietenia mahogani Terminalia catappa NAMA TEMPATAN Damar Minyak Pulai Araukaria Pokok Payung Kenanga Kenari Kasia Busuk Pokok Ru Cemara Sempilau Mempat Tamalan Jelutung Pokok Hujan-hujan Kayu Minyak Putih Jambu Laut Tembusu Beringin Cempaka Hutan Merawan Siput Jantan Lokus Jenaris Pine Kemboja Merah Mempari Angsana Gapis Mahogani Ketapang 1.8 GARIS PANDUAN PENGANGKUTAN DAN PENGURUSAN LALU LINTAS Garis Panduan Pembinaan Jalan Garis panduan pembinaan jalan-jalan baru juga melibatkan beberapa kawasan baru, antaranya adalah : i. Jalan- jalan di kawasan perdagangan Kawasan perniagaan perlu mengikut hierarki jalan iaitu : a. Jalan Tempatan 20 meter (66 kaki) Laluan Pejalan Kaki 1.5 meter (5 kaki) b. Jalan Susur Jalan tempatan yang kecil iaitu jalan-jalan perkhidmatan Kelebaran rezab jalan 12 meter (40 kaki) c. Jalan Belakang 7.92 meter (26 kaki) d. Jalan Tepi 6 meter (20 kaki) e. Jalan di mana pusingan U (U-turn) dibenarkan perlu dilebarkan bagi memudahkan bagi pemusingan yang dilakukan. ii. Jalan di kawasan perumahan Kawasan perumahan biasanya melibatkan jalan sekunder dan jalan tempatan. a. Kawalan kebenaran merancang masuk ke kawasan perumahan Jalan masuk ke kawasan kediaman seharusnya dari jalan utama Jalan susur perlu disediakan bagi unit-unit kediaman yang berhadapan dengan jalan utama. Untuk mengelakkan gangguan lalulintas di kawasan perumahan tersebut. Melaksanakan ciri-ciri traffic calming melalui reka bentuk dan penggunaan permukaan jalan yang khas di kawasan perumahan (perincian reka bentuk geometri perlulah mengikut kehendak JKR). b. Cul-De-Sac 15 meter (50 x 50) Panjangnya dari persimpangan - <300 meter bagi rumah sesebuah/berkembar. <99 meter rumah teres (235 kaki) c. Jarak masuk rumah persendirian 6 meter (20 kaki) (rumah persendirian) 7 meter (25 kaki) (Rumah sesebuah) iii. Jalan-jalan di kawasan perindustrian Rangkaian jalan perindustrian hendaklah dielakkan dari kawasan kediaman. Setiap jalan di kawasan industri hendaklah tidak kurang dari lebar minima yang ditentukan seperti: a. Jalan pengagihan utama 20 meter (132 kaki) b. Jalan pengagihan 20 meter (66 kaki) c. Lorong belakang dan sisi 9 meter (30 kaki) iv. Kawasan tempat meletak kereta. Tempat letak kereta berpusat sama ada di luar ataupun di dalam bangunan perlulah menyediakan lampu yang terang bagi tujuan keselamatan. Piawaian tempat letak kereta adalah seperti berikut : 1-33 GARIS PANDUAN

38 a. Petak selari : 2.44 meter x 5.49 meter (8.0 kaki x 18.0 kaki) b. Petak menegak : 2.44 meter x 4.88 meter (8.0 kaki x 16.0 kaki) c. Petak bersudut 30 dan 60 : 4.88 meter x 2.44 meter (16.0 kaki x 5.18 kaki) d. Petak bersudut 45 : 2.44 meter x 5.18 meter (8.0 kaki x 17.0 kaki) e. Petak tempat letak lori dan bas : 2.6 meter x 9.1 meter (8.5 kaki x 30 kaki) f. Tempat letak kereta berpusat (keperluan adalah mengikut nisbah 1 TLK : 500 kaki persegi bagi tingkat bawah 1 TLK : 1000 kaki persegi bagi tingkat atas. Rajah 1.1 : Jalan 50 meter (Jalan Utama) v. Pejalan Kaki a. Menyediakan ramp untuk golongan kurang upaya berkelebaran minimum 1m dan berkecerunan maksima 8%. b. Laluan pejalan kaki yang sistematik, selesa dan selamat yang menghubungkan orang ramai ke kawasan tumpuan awam. c. Kemudahan laluan pejalan kaki Lebar minimum di pinggir jalan kenderaan ialah 1.8m Lebar minimum bersama laluan basikal ialah 2.5m d. Permukaan yang tidak licin bagi laluan pengguna kerusi roda. e. Laluan pejalan kaki perlu dilengkapkan dengan landskap teduhan samada bercirikan tumbuhan atau bumbung. Rajah 1.2 : Laluan Pejalan Kaki Berbumbung GARIS PANDUAN 1-34

39 1.9 GARIS PANDUAN INFRASTRUKTUR DAN UTILITI Garis Panduan Umum Pengairan dan Saliran i. Garis Panduan yang disediakan adalah terhad dan ianya mestilah merujuk garis panduan yang disediakan oleh JPS. Simpanan untuk parit atau longkang mestilah disediakan untuk memenuhi keperluan yang telah ditentukan oleh JPS. Simpanan parit atau longkang telah ditentukan untuk kemudahan kawasan yang kurang atau lebih 100 ekar. ii. Kawasan bekas lombong atau kolam air sedia ada mestilah dijadikan kolam takungan / tadahan untuk sesuatu projek berkenaan. Setiap kawasan pembangunan yang baru mestilah menyediakan kawasan kolam tadahan jika perlu dan tertakluk kepada keperluan pihak berkuasa berkenaan. iii. iv Setiap kawasan pembangunan bandar baru mestilah mempunyai reka bentuk perparitan yang tertutup iaitu di bawah tanah untuk dijadikan Sustainable Development selaras dengan pembangunan moden semasa tertakluk kepada keperluan pihak berkuasa berkenaan. Pembangunan sisa-sisa kumbahan domestik, pepejal, industri dan air larian permukaan mestilah diasingkan iaitu hanya air larian permukaan dialirkan ke dalam sistem saliran di kawasan pembangunan ini. Ianya untuk mengelakkan sistem saliran tercemar. Perangkap sampah mestilah dipasang di tempat yang strategik bergantung kepada keperluan pihak berkuasa berkenaan untuk mengelakkan sistem saliran tercemar. Kawasan industri besar, kecil dan sederhana mestilah ditempatkan jauh dari sistem saliran sungai di kawasan kajian untuk mengelakkan pihak berkenaan membuang sisa buangan ke dalam sistem saliran. v. JPS perlu mewartakan rizab sungai yang mencukupi bagi menjamin keberkesanan ke atas pengurusan sungai di samping menjadikan sungai sebagai sumber rekreasi dan kawasan hijau. vi. Menyediakan kolam takungan (retention pond) di semua kawasan pembangunan untuk mengelakkan banjir sebagaimana digariskan di dalam Manual Mesra Alam Malaysia. vii. Pelan induk perparitan yang mencadangkan tebatan banjir melalui pendekatan penyaluran, pam, penahanan banjir berserta langkah-langkah non-struktural perlu dilaksanakan mengikut 5 pakej kerja yang telah dirancang. mengurangkan kejadian banjir tahunan hingga banjir 3 tahun sekali dalam erti kata konsep statistik. Aktiviti ini mampu mengurangkan kejadian banjir untuk Bandar Pasir Mas dan bagi sistem perparitan dan saliran sedia ada untuk seluruh kawasan RTJ (iaitu kawasan luar bandar). Bagi menangani masalah banjir, beberapa langkah drastik perlu dilakukan, iaitu : i. Menyediakan beberapa struktur hidraulik di kawasan-kawasan tertentu yang perlu dikenal pasti di sepanjang sistem sungai, pengairan dan saliran. ii. iii. iv. Di bahagian hulu sungai yang termasuk dalam kawasan tadahan air, empangan perlu disediakan untuk mengawal aliran lebihan semasa hujan dan sebagai simpanan air untuk keadaan musim kurang hujan. Air yang turun dari kawasan tinggi ke kawasan dataran, perlu disediakan beberapa struktur detention/retention ponds iaitu kolam takungan tahanan air. Kolam-kolam ini berfungsi untuk menahan aliran air lebihan dari kawasan tinggi ke kawasan rendah dan dalam proses tersebut menjadi kawasan simpanan air sementara di kawasan rendah. Kawasan seterusnya akan dipengaruhi oleh aras air menaik disebabkan air pasang dari punca samudera atau kawasan maritim (laut). Kawasan-kawasan tersebut perlu diadakan lebih banyak sistem perparitan dan pengairan. Perparitan perlu struktur gates/ lock untuk mengarah aliran air ke kolam takungan. v. Perparitan dan saliran yang tamat ke sungai berdekatan kawasan muara dan persisiran pantai perlu mempunyai sistem struktur water gates/ lock dan penjadualan operasi yang mengambil kira keadaan cuaca dan jadual pasang/surut air laut. vi. vii. Sistem infrastruktur yang dinyatakan di atas seperti dam, retention pond, detention pond, stormwater drains, canals, water gates/ locks serta, river bunds (ban sungai atau jalan ban) kesemuanya diklasifikasikan sebagai struktur hidraulik dan operasinya mengikut jadual akan mengurangkan fenomena banjir kilat. Sewajarnya kajian terperinci perlu di buat di bawah pemantauan Kementerian Pertanian dan JPS. Kajian adalah untuk kenai pasti kawasan yang terlibat dan sebagainya Syarat-Syarat Pembangunan Berhadapan Sungai viii. ix. Bagi kawasan di luar pelan induk, parit-parit pertanian yang mempunyai rizab yang luas perlu dinaik taraf kepada parit-parit utama dengan cara melebar dan mendalamkan keratan yang ada supaya dapat menampung aliran yang bertambah. Menahan banjir di punca dengan menyediakan kolam takungan banjir, tangki-tangki penyimpanan air dan kemudahan penyerapan air ke dalam tanah. i. Pemaju hendaklah mengambilkira cadangan pembagunan sebagai sedia ada yang telah disediakan oleh JPS dan sebarang pemindahan jajaran sungai tidak digalakkan. ii. Kerja-kerja naik taraf di tebing sungai sekitar projek hendaklah dilaksanakan dan diselenggara oleh pemaju. Pemaju perlu menyediakan pelan pengindahan dan rekreasi di kawasan rizab dan diluluskan oleh pihak JPS. x. Penyelenggaraan berkala sistem perparitan dan saliran sedia ada daripada masalah sampah sarap dan tersumbat secara kekerapan beberapa kali setahun akan GARIS PANDUAN 1-35

40 iii. Pemaju hendaklah menyediakan access road di sepanjang kedua-dua belah tebing dan di bahagian hadapan sungai untuk kerja pemantauan, penyelenggaraan dan naik taraf sungai. xv. Semua kesan-kesan pembangunan adalah dibawah tanggungjawab pemaju, seumpama kerosakan tebing sungai, pencemaran, kerosakan struktur sedia ada dan isu-isu sosial berbangkit. iv. Sebarang cadangan pembinaan struktur yang kekal tidak menghalang aliran air sungai terutama pada musim banjir. Rajah 1.3 : Keratan Contoh Rekabentuk Sungai v. Bangunan-bangunan dan infrastruktur yang kekal tidak dibenarkan sama sekali berada di dalam sungai dan rizabnya. (Lihat Rajah 1.3, 1.4 dan 1.5) vi. vii. Aras platform (platform level) bangunan dicadangkan direka bentuk dengan kala ulangan (Return Period) 100 tahun untuk kawasan perbandaran dan 50 tahun untuk kawasan pertanian. Bangunan dan pembangunan infrastruktur yang akan diguna perlu mengambilkira konsep pembangunan berhadapan sungai. Bangunan atau jalan masuk hendaklah mengadap sungai atau konsep double frontage. (Lihat Rajah 1.6) viii. Bangunan-bangunan dan infrastruktur hendaklah tidak melindungi pemandangan persekitaran sungai (river view). (Lihat Rajah 1.5) ix. Kawasan lapang (open space) yang sedia ada di sungai hendaklah dipastikan tidak hilang (Lihat Rajah 1.5). Rajah 1.4 : Keratan Contoh Sungai x. Rizab sungai hendaklah sentiasa terbuka kepada orang ramai (tidak boleh memagar atau seumpamanya). xi. xii. xiii. xiv. Persekitaran semulajadi dan kehidupan sungai perlu dipelihara atau dipertingkatkan untuk ekologi dan ekosistem flora dan fauna sungai. Pokok-pokok lama, pokok besar, pokok bakau dan sebagainya tidak dibenarkan ditebang atau dipotong. Harta-harta bersejarah dan bernilai kebudayaan berkaitan dengan sungai perlu dipelihara dan dipertingkatkan. Pembagunan hendaklah tidak meningkatkan kadar aliran atau pencemaran kepada air sungai. Semua pembinaan sistem saliran hendaklah mengadakan struktur kawalan kuantiti dan kualiti air seumpama pelan kawalan hakisan dan kelodak (ESCP), Struktur Tahanan air pada sumber (OSD) perangkap sampah, kolam enapan, kolam rawatan dan lain-lain berdasarkan kehendak Manual Saliran Mesra Alam (MSMA). Semua saluran keluar air perlu dipusatkan sebelum disalurkan ke sungai terutama untuk perancangan kawasan pembagunan 10 hektar atau lebih, di mana keperluan menyediakan kawasan detention pond atau retention pond atau kolam rawatan untuk mengawal dan memastikan tiada penambahan kadar aliran dan pencemaran kepada sungai (3% - 5% daripada keseluruhan keluasan pembangunan disediakan untuk tujuan ini). Semua pembinaan lintasan/ jambatan/ jeti dan seumpamanya perlu merujuk kepada garisan panduan pembinaan struktur tersebut secara terperinci yang telah disediakan oleh JPS. GARIS PANDUAN 1-36

41 Rajah 1.5: Contoh Kehilangan Kawasan Lapang Sungai Garis Panduan Sistem Pembetungan Loji-loji rawatan yang dicadangkan mempunyai keupayaan tanggungan jumlah P.E tertentu. Ianya bergantung kepada kualiti efluen yang dikehendaki sama ada Standard A atau Standard B. Jumlah P.E dan kualiti efluen adalah bergantung kepada luas kawasan yang diperlukan dalam merawat sisa kumbahan ini. Garis Panduan yang disediakan adalah terhad dan mestilah merujuk kepada MS 1228:1991 Code of Practice For Design and Installation of Sewerage System dan Guidelines For Developers Vol. IV (Sewage Treatment Plants). i. Secara umumnya lingkaran graviti paip adalah dari Vitrified Clay atau konkrit kecuali bahan lain yang diluluskan oleh Jabatan Perkhidmatan Pembetungan (JPP). Lurang akan dibina di dalam sistem pembetungan atau digunakan dengan tujuan sambungan di dalam mana-mana kes untuk penyambungan di mana : Rajah 1.6 : Contoh Konsep Pembangunan Berhadapan Sungai a. Pembetungan persendirian yang akan disambungkan kepada pembetung awam dan ianya memerlukan lurang untuk penyelenggaraan. b. Garis pusat penyambung paip adalah 300mm atau lebih. c. Kedalaman pembetung utama lebih dari 4.5 mm. d. Penyambungan adalah di antara 5 meter terhadap lurang cadangan atau sedia ada. ii. Suatu luas kawasan atau penyambungan terhadap loji rawatan kumbahan diperlukan di manamana kawasan yang ingin dimajukan bergantung kepada jumlah Population Equivalent dan/ atau keupayaan loji rawatan kumbahan sedia ada. iii. Buffer distances yang sesuai diperlukan untuk mengasingkan loji rawatan kumbahan dengan kawasan sekeliling. Jabatan Alam Sekitar menyediakan Buffer Guidelines For Sitting & Zoning of Industries untuk dijadikan garis panduan. Rajah 1.7 : Contoh Susunan Bangunan Hadapan Sungai iv. Keperluan untuk buffer zone untuk loji rawatan kumbahan adalah seperti berikut :- a. Jarak minimum adalah 30 meter dari pagar loji rawatan kumbahan dengan bangunan terdekat yang didiami sama ada kawasan pembangunan, perumahan atau komersial. b. Jarak minimum adalah 20 meter dari pagar loji rawatan kumbahan dengan sempadan bangunan kawasan industri. c. Jarak minimum adalah 10 meter dari pagar loji rawatan kumbahan dengan bangunan terdekat jika loji rawatan kumbahan adalah ditutup keseluruhan. v. Kriteria untuk kedudukan/ penempatan loji rawatan kumbahan adalah seperti berikut :- a. Loji rawatan kumbahan disarankan diletakkan di tempat yang paling rendah di kawasan tadahan pembetungan kerana kumbahan boleh dialirkan mengikut graviti ke dalam loji. b. Loji rawatan kumbahan haruslah ditempatkan dekat dengan kawasan yang airnya mengalir atau tasik di mana ianya boleh menerima dan mengasimilasikan efluen yang telah dirawat tanpa mengganggu kegunaan serta kualiti air tersebut. GARIS PANDUAN 1-37

42 c. Loji rawatan kumbahan haruslah ditempatkan di mana pembetung mudah disambung/ dialirkan ke tempat yang dicadangkan. d. Loji rawatan kumbahan haruslah ditempatkan di kawasan rata dan kawasannya tidak pernah banjir. e. Loji rawatan kumbahan haruslah diletakkan jauh dari rumah ibadat atau tempat-tempat makan. f. Loji rawatan yang dicadangkan adalah berada di tempat tertutup/ bawah tanah/ di dalam bangunan yang kalis bunyi supaya ianya lebih menampakkan keestatikannya. g. Penilaian Alam Sekitar mestilah dijalankan sebagai salah satu prosedur terhadap pemilihan tapak GARIS PANDUAN ALAM SEKITAR Kelebaran rizab sungai yang perlu disediakan adalah :- Kelebaran Laluan Air Antara Tebing Lebih daripada 40 meter Antara 20 hingga 40 meter Antara 10 hingga 20 meter Antara 5 meter hingga 10 meter Kurang daripada 5 meter Kelebaran Rizab Sungai 50 meter 40 meter 20 meter 10 meter 5 meter Dikawal supaya kualiti alam sekitar sentiasa terpelihara dan impak ke atas alam sekitar sentiasa berada pada tahap minimum apabila pembangunan dilaksanakan. Berikut adalah garis panduan yang perlu dipatuhi semasa proses perancangan pembangunan dan pertimbangan yang perlu diambil semasa proses kelulusan perancangan oleh pihak berkuasa perancang tempatan (PBPT). i. Garis Panduan Pembangunan Berhadapan Sungai Rizab sungai merupakan suatu jalur tanah yang bersebelahan kedua-dua tebing sungai yang diwartakan di bawah Seksyen 62 Kanun Tanah Negara (KTN). Koridor sungai adalah kawasan di luar rizab sungai dan dalam lingkungan 50 meter atau dua lot yang dikehendaki membuat perancangan berdasarkan konsep pembangunan berhadapan sungai. Pembangunan di hadapan sungai perlu mematuhi Garis Panduan Konsep Pembangunan Berhadapan Sungai yang disediakan oleh Jabatan Pengairan Dan Saliran. Sementara itu, pembangunan di dalam lingkungan 50 meter daripada rizab sungai perlu mengambilkira langkahlangkah berikut :- Rizab sungai perlu disediakan bagi tujuan :- Sebagai ruang untuk melebar dan meluruskan sungai pada masa hadapan. Sebagai ruang untuk menyediakan kemudahan-kemudahan sungai seperti benteng. Sebagai dataran banjir atau kawasan takungan semasa berlaku banjir. Sebagai kawasan penampan untuk mengawal hakisan. Sebagai kawasan tempat berlakunya hakisan tebing berlaku walaupun tebatan banjir telah dijalankan. Sebagai kawasan sekiranya berlakunya perkembangan liku-liku sungai. Sebagai laluan keluar masuk untuk menjalankan kerja penyelenggaraan dan operasi. Sebagai ruang penyimpanan sementara tanah buangan semasa proses pendalaman dan pembesaran sungai dijalankan. Sebagai ruang untuk kerja-kerja pengindahan persisir sungai dan rekreasi. Pemindahan atau pengalihan jajaran sungai tidak digalakkan kerana ia boleh memberi kacau ganggu kepada sistem aliran semulajadi. Pemaju perlu menyediakan pelan pengindahan dan rekreasi di kawasan rizab sungai semasa mengemukan pelan susun atur dan perlu mendapat kelulusan pihak JPS. Kawasan pembangunan yang mempunyai kelebaran melebihi 10 hektar perlu menyediakan kolam retensi atau kolam detensi untuk mengawal penambahan kadar aliran kepada sungai berdasarkan 3% hingga 5% daripada keseluruhan kawasan pembangunan. Hanya kemudahan rekreasi yang dapat digunakan semasa aliran sungai rendah dan tidak mengganggu aliran air dibenarkan. Aras platform bangunan secukupnya perlu disediakan berasaskan kepada keadaan setempat bagi tujuan melindungi dan mengurangkan kerosakan akibat banjir. Bangunan dan infrastruktur perlu mengambilkira Garis Panduan Konsep Pembangunan Tepi Sungai. Memastikan bahagian belakang rumah tidak mengadap sungai GARIS PANDUAN

43 Memastikan jalan masuk hendaklah mengadap sungai dan boleh digunakan sebagai jalan masuk untuk kerja-kerja pengendalian dan penyelenggaraan. Bangunan perlu memberi tumpuan kepada bangunan rendah di hadapan dan bangunan lebih tinggi di bahagian belakang bagi memastikan tiada halangan permandangan menghala ke sungai. Kawasan sekitar sungai perlulah terbuka kepada orang awam dan tidak dibenarkan membuat pagar, sebarang hadangan dan sebagainya. Kegiatan rekreasi air yang sesuai boleh dibenarkan mengikut pertimbangan PBPT. Semua saluran kumbahan (jika ada) perlulah dikumpulkan sebelum disalurkan ke sungai bagi mengawal kapasiti kumbahan yang keluar ke sungai. Air kumbahan perlulah dirawat terlebih dahulu ke tahap Standard A di samping memasang perangkap sampah dan perangkap minyak sebelum disalurkan ke sungai untuk mengawal pencemaran air sungai. ii. Garis Panduan Zon Penampan Kawasan Industri Menyediakan zon penampan bagi mengawal pencemaran bunyi, pencemaran udara dan pemandangan kurang menarik di kawasan industri. Kelebaran zon penampan adalah berdasarkan piawaian Jabatan Alam Sekitar (JAS) mengikut jenis industri iaitu :- Komponen zon penampan adalah seperti berikut :- 70% daripada zon penampan adalah jaluran hijau dan 30% daripada zon penampan boleh mengambilkira jalanraya, longkang, parit, sungai, tasik, tempat letak kereta, kawasan lapang, industri perkhidmatan dan kawasan pertanian. Jaluran hijau merupakan kawasan yang ditanam secara padat dengan pokok-pokok utama supaya berkesan menjadi penebat kesan bunyi dan pencemaran udara daripada dirasai oleh pembangunan bersebelahannya. Jenis pokok perlulah bertekstur padat, permukaan daun berbulu dan berair supaya berkesan menyerap habuk dan sebagai tebatan bunyi bising. Jenis pokok perlulah daripada jenis yang cepat besar, berakar tunjang, tahan kepada pencemaran, rendang, bersilara tinggi dan bujur sebagai pemecah angin. Jenis Industri Industri Ringan Jenis A Industri Ringan Jenis B Zon Penampan 30 meter 50 meter Jenis pokok tidak memerlukan kos penyelenggaraan yang tinggi dan memberi kesan visual yang menarik. Industri Sederhana 200 meter Industri Khas 200 meter Industri Berat 500 meter 1-39 GARIS PANDUAN

44 iii. Garis Panduan Loji Rawatan Kumbahan Bagi kawasan pembangunan baru yang perlu menyediakan loji rawatan kumbahan, maka garis panduan ini perlu diterimapakai semasa peracangannya. Ia adalah :- Loji perlu di tempatkan di kawasan yang terendah supaya efluent dan kumbahan dapat mengalir secara semulajadi iaitu melalui graviti. Berhampiran dengan jalan raya bagi tujuan memudahkan proses penyele nggaraan. Jauh daripada kawasan gerai makan, restoran, kemudahan masyarakat, kawasan rekreasi dan kawasan tumpuan awam. Kualiti air yang dilepaskan daripada loji rawatan kumbahan perlu mematuhi sekurang-kurangnya Standard A, Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Efluent Industri dan Kumbahan), Loji rawatan kumbahan perlu di letakkan dalam jarak yang sesuai daripada pembangunan bersebelahannya dan mematuhi Garis panduan Siting And Zoning of Industries yang disediakan oleh JAS. Sekitar kawasan ini perlu disediakan dengan jaluran hijau bagi menghalang permandangan ke arah loji rawatan dan mengekang pencemaran bau GARIS PANDUAN

45 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2.1 PENGENALAN RTJ Pasir Mas merancang pembangunan 252 cadangan projek untuk Jajahan Pasir Mas. Selain dari Majlis Daerah Pasir Mas, pelbagai agensi Persekutuan dan Negeri juga terlibat untuk melaksanakan projek-projek berkaitan. Di samping itu, pihak swasta juga diberikan peranan yang besar untuk bersama-sama membangunkan jajahan ini. Bahagian ini menyediakan pelan pengurusan pelaksanaan projek-projek RTJ Pasir Mas; anggaran kos projek, agensi pelaksana, tempoh pelaksanaan dan sumber kewangan projek. Di samping itu, bahagian ini juga menyediakan pelan pembangunan pengurusan MDPM dalam usaha menjadikan Majlis sebagai sebuah pihak berkuasa tempatan yang lebih cekap dan mampu mentadbir pembangunan daerah dengan lebih berkesan. 2.2 RINGKASAN CADANGAN PEMBANGUNAN Ringkasan cadangan-cadangan pembangunan RTJ Pasir Mas mengikut kumpulan aktiviti utama dinyatakan dalam Jadual 2.1. Terdapat 252 cadangan dengan jumlah kos dianggar bernilai RM 2,757 juta untuk dilaksanakan dalam tempoh perancangan. Kos sebenar adalah lebih tinggi kerana sebahagian kos cadangan projek utiliti oleh pihak swasta tidak dimasukkan atau diambilkira. Jadual 2.1: Ringkasan Cadangan Pembangunan RTJ Pasir Mas Bil. Sektor Pembangunan Bilangan Projek Anggaran Kos Projek Bilangan % (RM Juta) % 1. Aktiviti Ekonomi Perumahan Kemudahan Kemasyarakatan Pengangkutan Utiliti dan Kemudahan Awam Landskap dan Rekreasi Pemuliharaan Alam Sekitar Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Jadual 2.2 dan Jadual 2.3 menunjukkan agihan projek-projek mengikut blok perancangan (BP) dan aktiviti mengikut bilangan projek dan nilai/kos. Blok Perancangan 1 (BP1) mempunyai cadangan projek terbanyak dengan 69 projek atau 27% dari jumlah projek yang dicadangkan oleh RTJ Pasir Mas. Blok Perancangan 2 (BP2) pula mempunyai 62 projek atau 25% manakala Blok Perancangan 3 (BP3) sebanyak 76 projek atau 30% dari jumlah cadangan projek RTJ Pasir Mas. Bagaimanapun terdapat 43 projek lain, khususnya projek pengangkutan dan lalulintas yang mana pelaksanaannya merangkumi semua BP. Dari segi kos projek, BP1 juga mencatatkan kos yang paling tinggi iaitu hampir RM 1,242 juta juta manakala BP2 paling kecil dengan RM 607 juta. Jadual 2.2: Ringkasan Taburan Projek Mengikut Blok Perancangan Bil. Perkhidmatan BP1 BP2 BP3 Semua BP Jumlah 1. Perdagangan Perindustrian Pertanian Pelancongan Penyediaan Perumahan Kemudahan Masyarakat Pembetungan Sisa Pepejal Rekreasi & Landskap Pengangkutan dan Jalan Raya Alam Sekitar Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Jadual 2.3: Ringkasan Kos Projek Mengikut Blok Perancangan (Dalam RM juta) Bil. Perkhidmatan BP1 BP2 BP3 Semua BP Jumlah 1. Perdagangan Perindustrian Pertanian Pelancongan Penyediaan Perumahan 1, , Kemudahan Masyarakat Pembetungan Sisa Pepejal Rekreasi & Landskap Pengangkutan dan Jalanraya 11. Alam Sekitar Jumlah 1, ,757.2 Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-1

46 2.3 PENGURUSAN PELAKSANAAN PROJEK Pembangunan Aktiviti Ekonomi Untuk tempoh 12 tahun menjelang 2020, sebanyak 66 projek yang bertujuan untuk meningkatkan aktiviti ekonomi Jajahan Pasir Mas dicadang dilaksana. Ia melibatkan pelaburan sebanyak RM juta. Ringkasan projek and kos dinyatakan dalam Jadual 2.4. Jadual 2.4: Ringkasan Cadangan Ekonomi RTJ Pasir Mas Bil. Aktiviti Ekonomi Bilangan Projek Anggaran Kos (RM juta) 1. Perdagangan Perindustrian Pertanian Pelancongan Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Pembangunan Perdagangan Jajahan Pasir Mas dicadang melaksanakan 13 projek perdagangan dalam tempoh perancangan sehingga tahun Cadangan-cadangan berkenaan merangkumi penyediaan premis-premis perniagaan untuk meningkatkan aktiviti-aktiviti perdagangan dan ekonomi Jajahan Pasir Mas. Jumlah kos bagi melaksana kesemua cadangan di anggarkan sebanyak RM juta. Jadual 2.5: Agihan Projek-Projek Perdagangan MDPM Sebagai Agensi Pelaksana Bil. Cadangan Pembangunan BPK Anggaran Kos (RM juta) Tempoh Pelaksanaan 1. Pembangunan Semula Bandar Pasir Mas BPK Kawasan Perniagaan Meranti (Rumah Kedai 2 tingkat) 3. Kawasan Perniagaan Bunut Susu (Rumah Kedai 2 tingkat) 4. Kawasan Perniagaan Chabang Empat Tendong (Rumah Kedai 2 tingkat) 5. Kawasan Perniagaan Gelang Mas (Rumah Kedai 2 tingkat) 6. Kawasan Perniagaan Kg. Pohon Tanjung (Rumah Kedai 2 tingkat) BPK BPK BPK BPK BPK Kawasan Perniagaan Kg. Chetok BPK Kawasan Perniagaan Kg. Bruh Pial BPK Kawasan Perniagaan To Uban BPK Kawasan Perniagaan Kangkong BPK Pembangunan Semula Zon Bebas Cukai Rantau Panjang Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, BPK Kawasan Perniagaan Gual Periok BPK Kawasan Perniagaan Kg. Repek BPK Kawasan Perniagaan Kg. Batu Arang BPK Kawasan Perniagaan Lubok Setol BPK Jumlah a. Agensi Pelaksana Sektor swasta adalah agensi utama bagi melaksanakan cadangan pembangunan perdagangan bagi Jajahan Pasir Mas. b. Sumber Pembiayaan Sumber utama pembiayaan projek-projek perdagangan adalah pihak swasta. Jadual 2.5 mencatatkan agihan projek perdagangan yang dicadang dilaksanakan oleh di Jajahan Pasir Mas. Hanya 4 projek dicadang dilaksanakan dalam tempoh perancangan antara tahun 2011 dan Lain-lain projek dicadang dilaksanakan dalam tempoh perancangan RMK-11. Perspektif RT adalah untuk MDPM memastikan ruang-ruang niaga sedia ada yang telah disediakan oleh Majlis sendiri dan yang akan disediakan oleh pihak swasta dalam tempoh RMK-10 akan dipenuhi. c. Kaedah Pelaksanaan Pembangunan Semula Bandar Pasir Mas: Rancangan Tempatan telah menyediakan pelan pembangunan semula Bandar Pasir Mas sebagai panduan untuk membangunkan semula pekan ini. Oleh kerana ia melibatkan struktur sedia ada dan pemilikan persendirian, keberkesan cadangan ini untuk dilaksana dalam tempoh pelaksanaan RT bergantung kepada kesediaan pemilik untuk membangunkan semula hartanah berkaitan. Pembangunan semula secara bersendiri mungkin melambatkan proses pembangunan semula. Kaedah yang sesuai adalah pembangunan secara bersepadu. Memandangkan faktor penting adalah kewangan dan pemilikan, keduadua isu ini perlu ditangani. Pembangunan Kawasan Perniagaan: Pembangunan kawasan-kawasan yang dicadang untuk aktiviti perniagaan akan dilaksanakan secara persendirian oleh pemilik tanah atau pemaju. Tiada proses atau kaedah khusus dicadang. Pembangunan Semula Zon Bebas Cukai Rantau Panjang: Impak dari pembangunan semula kawasan ini adalah peniaga kehilangan tempat perniagaan untuk tempoh masa yang relatif panjang dan kemungkinan tumbuhnya kawasan perniagaan lain. Pembangunan Bukit Bunga dan penyediaan jambatan yang menghubungkan Bukit Bunga (Jajahan Jeli) dengan daerah sempadan Thailand akan memberi kesan ke atas Rantau Panjang selepas dibangunkan semula. Ini kerana bagi melaksanakan cadangan ini, peniaga sedia ada perlu ditempatkan di kawasan lain secara sementara. Sekiranya tempoh pembangunan semula lama, besar kemungkinan peniaga akan bertumpu di Bukit Bunga. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-2

47 Aktiviti pembangunan semula boleh dilaksanaka secara langsung atau secara berperingkat. Kaedah secara berperingkat akan melibatkan kesulitan kepada pengunjung manakala secara langsung akan menyebabkan peniagaan perlu mencari tempat berniaga di lokasi lain. Apa pun pendekatan Majlis Daerah Pasir Mas atau pemaju pembangunan perlu menyediakan tapak perniagaan sementara kepada peniaga sedia ada. c. Tempoh Pelaksanaan Cadangan Zon Perindustri Chetok dicadang dilaksanakan dalam tempoh perancangan Cadangan industri lain akan dilaksanakan bermula dalam tempoh perancangan di mana bagi cadangan satu dan empat, ia dijangka akan berlarutan sehingga tempoh perancangan Satu kajian pembangunan lengkap perlu disediakan sebelum aktiviti pembangunan semula kawasan Zon Bebas Cukai Rantau Panjang dijalankan. Antaranya, kajian ini perlu mengambilkira penempatan semula peniaga, kaedah pemilikan dan agihan ruang niaga, dan implikasi pembangunan semula ke atas kemungkinan Rantau Panjang kurang menerima kedatangan pelancong di masa akan datang. Kajian juga perlu melihat kepada peranan Bukit Bunga kepada masa depan Rantau Panjang. d. Tempoh Pelaksanaan Tiada projek-projek yang dicadang merupakan projek yang mempunyai tahap pelaksanaan yang mendesak. Oleh yang demikian pelaksanaan projek-projek dicadang boleh mengambil masa yang bersesuaian dengan pembangunan kawasan. Sebahagian cadangan dicadang dilaksana dalam tempoh Rancangan Malaysia Ke-10 manakala sebahagian lagi dalam tempoh perancangan berikutnya Pembangunan Industri RTJ Pasir Mas mencadangkan empat projek perindustrian dengan kos dianggarkan sebanyak RM juta. RTJ Pasir Mas mencadangkan tiga zon perindustrian bagi memenuhi keperluan perancangan untuk meningkatkan aktiviti pembuatan di Pasir Mas. Satu lagi cadangan adalah untuk menaik taraf kawasan perindustrian sedia ada di Apam. Cadangan pembangunan industri dinyatakan dalam Jadual 2.6 berikut. Jadual 2.6: Cadangan Pembangunan Industri RTJ Pasir Mas Bil Cadangan Pembangunan BPK 1 Cadangan Zon Industri Perkhidmatan Bunut Susu 2 Cadangan Zon Perindustrian EKS Rantau Panjang Anggaran Kos (RM Juta) Tempoh Pelaksanaan BPK BPK Menaik Taraf Taman Perindustrian Apam BPK Cadangan Zon Industri Halal Hub BPK Jumlah Pembangunan Pertanian Sektor pertanian dijangka akan kekal sebagai penyumbang utama kepada ekonomi Jajahan Pasir Mas sehingga Terdapat 42 cadangan utama Rancangan Tempatan bertujuan meningkatkan pengeluaran hasil pertanian jajahan. Bagaimanapun, kos pelaksanaan dianggarkan sebanyak RM 41.2 juta. Jadual 2.7 menunjukkan cadangan projek pertanian mengikut tempoh pelaksanaan dan agensi pelaksana manakala Jadual 2.8 pula mencatatkan agihan projek-projek yang dicadangkan mengikut BP. a. Agensi Pelaksana Jadual yang berikutnya pula mencatakan agensi pelaksana dan tempoh pelaksanaan bagi projek-projek pertanian yang dicadang. Dua agensi utama adalah Jabatan Pertanian dan Jabatan Haiwan. Dalam pada itu KADA dan FAMA juga dicadang memainkan peranan masing-masing mengikut kepentingan untuk sama-sama membantu Jajahan Pasir Mas merealisasikan pembangunan Rancangan Tempatan. b. Sumber Pembiayaan Agensi yang disenaraikan dalam jadual ini juga adalah agensi yang akan menampung keperluan kewangan untuk melaksanakan projek Rancangan Tempatan ini. c. Kaedah Pelaksanaan Taman Kekal Pengeluaran Makanan: Bagi memastikan sasaran keluasan tanah, tanaman dan pengeluaran dicapai, Jabatan Pertanian harus terus menerus memberikan khidmat nasihat dan bantuan tanaman dan kaedah pengeluaran yang optimum kepada pemilik tanah terlibat. Bagi tanaman yang bergantung kepada skim perairan, Jabatan berkaitan perlu memastikan bekalan air untuk tanaman diurus dengan baik. Pemilik tanah pula perlu disokong untuk terus mengusahakan tanah mereka untuk keluaran makanan kerana tekanan pembangunan akan menjadikan mereka kurang berminat untuk bergiat dalam aktiviti pertanian. Faktor harga dan pasaran juga perlu diberikan keutamaan. Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, a. Agensi Pelaksana Untuk pembangunan semua kawasan perindustrian Pasir Mas, agensi-agensi pelaksana yang dipertanggungjawabkan adalah pemaju dan pengusaha swasta. b. Sumber Pembiayaan Sumber pembiayaan projek-projek yang dicadang juga adalah dari pihak swasta. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-3

48 Jadual 2.7: Cadangan Projek Pertanian RTJ Pasir Mas Mengikut Tempoh Dan Agensi Pelaksana Bil Cadangan Projek Bilangan Anggaran Kos (RM Juta) BP1 BP2 BP3 Jumlah BP1 BP2 BP3 Jumlah 1. TKPM (Taman Kekal pengeluaran Makanan) 2. Mewujudkan Program' Youth Incubator' 3. Memperkasakan pelaksanaan Projek 10 Ton Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Zon Industri Akuakultur Ladang Satelit TRUST (Transformasi Usahawan Ternakan) Program Fidlot Projek Ladang Merdeka Projek D Raja Inkubator Belia: Program inkubator belia bagi aktiviti perladangan perlu mendapat sokongan penduduk tempatan, termasuk pemilik tanah pertanian. Peserta bukan sahaja dilatih tetapi juga ditempatkan di ladang-ladang untuk bekerja selepas tamat latihan. Pengelola program inkubator ini perlu terlebih dahulu membina imej perladangan untuk menarik minat tenaga kerja muda/belia untuk menyertai program ini. Pelatih dicadang ditempatkan di ladang-ladang satelit, ladang merdeka dan Projek D Raja. Industri Akuakultur: Pengezonan industri akualkultur perlu dituruti dengan aktiviti akuakultur. Selain ikan air tawar, lain-lain ternakan air seperti udang juga boleh diusahakan. Bagi mencapai sasaran hasil, faktor yang perlu diberikan perhatian adalah kesesuaian ternakan, pasaran dan harga. Antara kaedah yang dicadang adalah pengeluaran hasil secara kontrak bekalan dan pemeliharaan secara kontrak selain pengusaha sendiri menjalankan aktiviti pemasaran. Pengusaha ternakan akuakultur juga perlu didedahkan dengan kaedah ternakan terkini, khususnya mengenai pengeluaran optimum, pemakanan ternakan dan pendekatan ternakan berkesan melalui program latihan oleh agensi berkaitan. Dalam pada itu, Kerajaan Negeri juga dicadang menyediakan geran atau peruntukan kewangan untuk membantu pengusaha membiayai sebahagian dari aktiviti mereka. Jadual 2.8: Cadangan Projek Pertanian RTJ Pasir Mas Mengikut Blok Perancangan Cadangan Projek Jumlah Jumlah Tempoh Pelaksanaan Agensi Pelaksana TKPM (Taman Kekal pengeluaran Makanan) Mewujudkan Program' Youth Incubator', Memperkasakan pelaksanaan Projek 10 Ton Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Jabatan Pertanian Jabatan Pertanian KADA Zon Industri Akuakultur Jabatan Perikanan Ladang Satelit Jabatan Pertanian TRUST (Transformasi Usahawan Ternakan) Jabatan Haiwan /FAMA Program Fidlot Jabatan Haiwan Projek Ladang Merdeka Jabatan Pertanian Projek D Raja MOA Inc TRUST: Trust adalah pendekatan untuk menjayakan industri akuakultur. Peserta/pengusaha akan diberikan latihan lengkap berkaitan dengan amalan ternakan akuakultur; pemilihan ternakan mengikut kesesuaian air dan tanah, pengurusan pemeliharaan, pengurusan hasil dan penghasilan untuk pasaran dalam dan luar negara, piawaian hasil dan pemakanan ternakan. Fidlot: Ternakan fidlot kurang mendapat sambutan penduduk tempatan disebabkan kurang pemahaman penduduk berkaitan dengan pendekatan ternakan ini dan kerja-kerja yang terlibat dengan aktiviti fidlot. Tambahan pula ternakan fidlot ini mempunyai risiko yang lebih tinggi selain kos yang juga tinggi. Untuk menjayakan program ternakan fidlot, tiga aspek utama perlu diberikan perhatian; bekalan makanan, pasaran dan harga. Disamping itu, Jabatan Veteriner/Haiwan perlu sentiasa mengawasi kemasukan dan kesihatan binatang ternakan supaya sentiasa bebas dari penyakit. Kemasukan pengusaha dari luar negeri yang mahu mengembangkan aktiviti mereka di kawasan yang disediakan boleh membantu memula dan menjayakan program ternakan fidlot. Selain menggalakkan pengusaha ternakan bersendiri, kaedah ternakan secara kontrak juga boleh mempercepatkan usaha membangunkan industri ternakan melalui kaedah fidlot Pembangunan Pelancongan Terdapat lima cadangan utama dalam Rancangan Tempatan bagi menyokong meningkatkan aktiviti pelancongan di Jajahan Pasir Mas. Cadangan berkaitan melibatkan dua projek utama; penyediaan 37 papan tanda informasi di kesemua BP dan dua pusat informasi pelancongan di dua BP. Cadangan ini melibatkan kos sebanyak RM 0.7 juta sahaja. Senarai cadangan ditunjukkan dalam Jadual 2.9 di bawah. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-4

49 Jadual 2.9: Cadangan Pembangunan Industri RTJ Pasir Mas Sehingga 2020 Bil Cadangan Pembangunan BP Bilangan 1 Penyediaan papan tanda informasi di kawasan pelancongan 2 Penyediaan papan tanda informasi di kawasan pelancongan 3 Penyediaan papan tanda informasi di kawasan pelancongan 4 Pusat Informasi Pelancongan Pasir Mas 5 Pusat Informasi Pelancongan Pasir Mas Unit Anggaran Kos (RM) Tempoh Pelaksanaan BP , BP , BP , BP , BP , Jumlah 659,000 Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, a. Agensi Pelaksana Bagi melaksanakan cadangan ini, agensi pelaksana adalah Majlis Daerah Pasir Mas. b. Sumber Pembiayaan Papan Tanda: Projek ini amnya adalah projek pembangunan Majlis. Oleh yang demikian, lazimnya kos pembiayaan akan ditanggung oleh Majlis Daerah sendiri. Bagaimanapun, Rancangan Tempatan mencadangkan Majlis Daerah membuka ruang kepada pihak swasta untuk membiayai sebahagian atau kesemua kos menyediakan papan tanda melalui pengiklanan atau tajaan. Pusat Informasi: Seperti juga papan tanda, pusat informasi juga lazimnya disediakan dan dibiayai oleh Majlis Daerah. Bagaimanapun, Majlis Daerah dicadang mendapatkan peruntukan pembangunan dari Kementerian Pelancongan untuk membiayai penyediaan kedua-dua pusat informasi ini dalam tempoh perancangan Rancangan Malaysia Kesepuluh ( ). Memandangkan Jajahan Pasir Mas adalah antara pintu masuk utama negara, peruntukan itu adalah berpatutan. c. Kaedah Pelaksanaan Penyediaan papan tanda yang bersesuaian: Majlis perlu menyediakan papan tanda yang merujuk kepada imej jajahan dan tema daerah. Rujukan kepada perunding papan tanda yang mempunyai kepakaran tempatan dicadang. d. Tempoh Pelaksanaan Projek yang di cadangkan ini bukan projek mendesak pelaksanaannya. Majis dicadang melaksana projek-projek berkaitan dalam tempoh Rancangan Malaysia ke-10 ( ) mengikut kemampuan kewangan Majlis Daerah atau kesediaan pihak-pihak lain untuk menaja atau membiayai pembinaan papan tanda dan pusat informasi yang dicadang Perumahan dan Kemudahan Masyarakat Cadangan Perumahan RTJ Pasir Mas menjangka pembangunan perumahan yang pesat dalam tempoh perancangan Rancangan Tempatan ini. Untuk tempoh berkaitan sebanyak 10 projek utama dicadang dilaksanakan melibatkan pembangunan perumahan kos rendah, sederhana dan tinggi. RTJ Pasir Mas juga mencadangan pembangunan kawasan perumahan yang melibatkan tanah pertanian (padi) KADA. Jumlah kos melaksanakan cadangan-cadangan berkenaan dianggarkan sebanyak RM 2.1 ribu juta. Ini dinyatakan dalam Jadual Jadual 2.10 : Cadangan Perumahan RTJ Pasir Mas, Bil Cadangan Pembangunan Unit Anggaran Kos (RM Juta) Tempoh Pelaksanaan Agensi Pelaksana 1 Perumahan Kos Tinggi (20%) 1, Swasta 2 Perumahan Kos Sederhana (30%) 1, Swasta 3 Perumahan Kos Rendah (50%) 3, Swasta 4 Petempatan Kawasan Pertanian Padi (KADA) KADA Jumlah BP1 6,469 1, Perumahan Kos Tinggi (20%) Swasta 6 Perumahan Kos Sederhana(30%) Swasta 7 Perumahan Kos Rendah (50%) 1, Swasta Jumlah BP2 3, Perumahan Kos Tinggi (20%) Swasta 9 Perumahan Kos Sederhana 30%) 1, Swasta 10 Perumahan Kos Rendah (50%) 1, Swasta Jumlah BP3 3, JUMLAH BESAR 13,181 2, Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Pembinaan konsep, penyediaan papan tanda dan pemasangan melalui tender bersepadu: Majlis Daerah melantik perunding/kontraktor papan tanda yang berwibawa untuk kerja penyediaan papan tanda dan pemasangannya secara sepadu. Maknanya perunding/kontraktor berkaitan akan diberikan tanggungjawab untuk menyediakan konsep dan penyediaan kesemua papan tanda yang dicadang. Rasionalnya adalah untuk keselarasan, piawaian dan efektif kos. a. Agensi Pelaksana Untuk pembangunan perumahan Jajahan Pasir Mas, agensi-agensi pelaksana yang dipertanggungjawabkan adalah pemaju dan pengusaha swasta. Dalam pada itu terdapat satu cadangan pembangunan kawasan pertanian KADA melibatkan 100 unit rumah. Projek ini akan dikendalikan sendiri oleh KADA. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-5

50 b. Sumber Pembiayaan Sumber pembiayaan projek-projek yang dicadang juga adalah dari pihak swasta. KADA akan membiayai cadangan projek perumahan yang akan dilaksanakan dalam kawasan seliaannya. c. Tempoh Pelaksanaan Pembangunan perumahan di semua BP dilaksanakan dalam tempoh perancangan secara berperingkat memandangkan saiz pembangunan yang besar Kemudahan Masyarakat Jadual 2.11 berikut mencatatkan cadangan penyediaan kemudahan masyarakat untuk Jajahan Pasir Mas mengikut keperluan sehingga tahun Terdapat 12 sektor cadangan dengan jumlah projek sebanyak 109 melibatkan kos sebanyak RM 51.4 juta. Penyediaan kubur dinyatakan dalam keluasan (hektar). Ini tidak disatukan sebagai bilangan projek dalam jadual berkenaan. Jumlah bagi petak baris terakhir empat kolum angka pertama hanya melibatkan 10 perkara terawal sahaja. Jadual 2.11: Cadangan Kemudahan Masyarakat RTJ Pasir Mas Sehingga 2020 Bil Kemudahan Bilangan Nilai/Kos (RM Juta) BP1 BP2 BP3 Jumlah BP1 BP2 BP3 Jumlah 1. Tadika Sekolah Rendah Sekolah Menengah Klinik Desa Balai Polis Pondok Polis Mini Pos Balai Raya Dewan Orang Ramai Perpustakaan Desa Kubur Islam (hektar) Kubur Bukan Islam (hektar) Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, a. Agensi Pelaksana Jadual 2.12 berikut pula mencatatkan agensi pelaksana dan tempoh pelaksanaan projek RTJ Pasir Mas. Agensi-agensi yang terlibat adalah KEMAS, Kementerian/Jabatan Pendidikan, Polis diraja Malaysia, Pos Malaysia, Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas, Perbadanan Perpustakaan Awam Kelantan dan Majlis Daerah Pasir Mas. NGO bagi pelaksanaan perkuburan bukan Islam merujuk kepada badan amanah yang menguruskan hal ehwal perkuburan penduduk bukan Islam. Jadual 2.12 : Cadangan Kemudahan Masyarakat Mengikut Agensi dan Tempoh Pelaksanaan Bil. Kemudahan Bil Anggaran Kos (RM Juta) Agensi Pelaksana 1. Tadika Kemas Tempoh Pelaksanaan 2. Sekolah Rendah Kem Pendidikan Sekolah Menengah Kem Pendidikan Klinik Desa Kementerian Kesihatan Balai Polis 1 3 PDRM Pondok Polis PDRM Mini Pos Pos Malaysia Balai Raya PTJPM Dewan Orang Ramai MDPM Perpustakaan Desa PPAK Kubur Islam (hektar) MAIK Kubur Bukan Islam (hektar) NGO Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, b. Sumber Pembiayaan Agensi yang disenaraikan dalam Jadual 2.12 di atas akan bertanggungjawab untuk membiayai projek masing-masing. Kos untuk pelaksanaan pos mini tidak dinyatakan disebabkan pos mini tidak akan melibatkan pembinaan baru dengan saranan perkhidmatan ini disediakan dengan mengguna ruang pejabat yang telah atau akan disediakan Rekreasi dan Landskap Jadual 2.13 mencatatkan cadangan rekreasi dan landskap RTJ Pasir Mas sehingga Terdapat 17 cadangan semuanya dengan kos pelaksanaan dianggarkan sebanyak RM 47.5 juta. a. Agensi Pelaksana MDPM adalah agensi pelaksana bagi kesemua cadangan rekreasi dan landskap. Bagaimanapun Jabatan Pengairan dan Saliran dicadang bagi projek yang melibatkan pembangunan kawasan/rizab sungai (Pasir Mas Riverfront) dan empangan. b. Sumber Pembiayaan Lazimnya pembiayaan projek-projek rekreasi dan landskap adalah oleh pihak berkuasa tempatan iaitu Majlis Daerah Pasir Mas. Bagaimanapun, untuk tempoh perancangan, jika pelaksanaannya adalah melalui kewangan MDPM, kemungkinan besar kebanyakan projek-projek berkenaan tidak akan terlaksana. Oleh yang demikian, MDPM dicadang mengambil pendekatan berikut; (i) Memohon peruntukan Persekutuan bagi pembangunan rekreasi dan landskap dari peruntukan Rancangan Malaysia Ke-10. (ii) Memohon peruntukan pembangunan rekreasi dan landskap, khususnya untuk riverfront, dari Jabatan Landskap Negara dan Kementerian Pelancongan BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-6

51 (iii) Pembiayaan melalui iklan dan tajaan. Antara perkara yang melibatkan tajaan adalah bekalan peralatan/perkakasan, perhiasan dan perabot untuk taman-taman permainan dan rekreasi. Jadual 2.13 : Cadangan Rekreasi dan Landskap RTJ Pasir Mas Sehingga 2020 Bil Cadangan pembangunan Membangunkan kawasan Pasir Mas Walk PASIR MAS Membangunkan kawasan Pasir Mas Riverfront PASIR MAS Membangunkan Dataran Air Moleh PASIR MAS Membangunkan Taman Tempatan Bunut Susu BUNUT SUSU Membangunkan Taman Bandaran Kubang Gadong KUBANG GADONG Membangunkan Taman Tempatan Kubang Sepat KUBANG SEPAT Membangunkan Taman Tempatan Gelang Mas BUNUT SUSU Bilangan Unit Anggaran Kos Tempoh Perlaksanaan Agensi Perlaksanaan MDPM MDPM/JPS MDPM MDPM MDPM MDPM MDPM Jumlah BP Membangunkan dan menambah baik 1. kawasan Danau To Uban Ecopark MDPM KANGKONG Membangunkan Taman Tempatan Chetok - 2. CHETOK MDPM Membangunkan Taman Tempatan 3. Kangkong KANGKONG MDPM Jumlah BP2 6.0 Membangunkan kawasan Rantau Panjang 1. Waterfront RANTAU PANJANG MDPM/JPS Membangunkan Taman Bandaran Rantau 2. Panjang RANTAU PANJANG MDPM Membangunkan dan menaik taraf Taman 3. Rekreasi Tengku Anis GUAL PERIOK MDPM 4. Membangunkan dan menaik taraf Taman Tasik Pasir Mas GUAL PERIOK MDPM Gelanggang Seni Suara Burung GUAL 5. PERIOK MDPM Membangunkan Taman Bandaran Gual 6. Periok GUAL PERIOK MDPM Membangunkan dan menambah baik 7. kawasan Tasik Kwong RANTAU PANJANG MDPM/JPS Jumlah BP JUMLAH BESAR 47.5 Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, c. Tempoh Pelaksanaan Cadangan rekreasi dan landskap bukan cadangan mendesak. Oleh yang demikian, RT mencadangkan projek-projek berkenaan dilaksanakan dalam tempoh sehingga tahun 2020 bagi sebahagian projek mengikut prestasi kewangan MDPM. Bagi projek-projek yang kurang membebankan kewangan Majlis dan yang mampu mendapat sokongan pihak swasta dan persendirian melalui tajaan dan ruang iklan, ia boleh dilaksanakan lebih awal. Bagaimanapun, pembangunan waterfront Rantau Panjang dicadang dilaksanakan dalam tempoh yang sama dengan pembangunan semula Zon Bebas Cukai Rantau Panjang. Ini akan mengelakkan kesulitan berganda akibat pembangunan jika dilaksanakan dalam tempoh berasingan. Begitu juga dengan cadangan riverfront Pasir Mas dengan pembangunan semula Bandar Pasir Mas yang melibatkan kawasan Majlis Daerah Pasir Mas sedia ada Prasarana Pembangunan Pengangkutan dan Lalulintas Terdapat 43 cadangan yang bertujuan melancarkan dan meningkatkan perkhidmatan sistem pengangkutan dan lalulintas bagi Jajahan Pasir Mas. Kos bagi melaksanakan kesemua cadangan ini dianggarkan sebanyak RM juta dan ditunjukkan dalam Jadual Jadual 2.14: Cadangan Pengangkutan dan Lalulintas Jajahan Pasir Mas Bil Cadangan Pembangunan Cadangan jalan baru Jalan 'by pass' Pasir Mas dari Kg. Gaung ke Kg.Mat Lajin (Jalan Meranti). Cadangan jalan baru Sambungan Jalan 'by pass' dari Kg.Mat Lajin ke Jalan Persekutuan 3 (Kg. Padang Kasar) Cadangan jalan baru sambungan Jalan by pass jambatan baru melintasi Sungai Kelantan menghubungi Kg. Padang Kasar - Jalan Salor. Cadangan jalan baru dari penghujung Jalan Masjid Lama melalui rizab polis hingga ke Jalan Persekutuan 3 Cadangan jalan dan jejambat baru merentasi landasan keretapi dari Kg.Kubang Panjang hingga Jalan Hospital. Cadangan jalan baru sambungan dari Jalan Hospital hingga ke Jalan Meranti (bersebelahan masjid) Cadangan Jalan baru yang menghubungkan Jln.D25 dan D180 Cadangan jalan baru Jalan perkhidmatan kawasan perniagaan baru pusat Bandar Pasir Mas (berhadapan kawasan tempat letak kenderaan stesen KTM Pasir Mas). Cadangan Pelebaran Rizab jalan dari 66 kaki kepada132 kaki Pelebaran rizab jalan dari 66 kaki kepada 100 kaki. Anggaran Kos (RM Juta) Tempoh Pelaksanaan Agensi Pelaksana JKR Persekutuan JKR Persekutuan JKR Persekutuan JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Persekutuan JKR Kelantan BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-7

52 Sambungan... Sambungan... Bil Cadangan Pembangunan Anggaran Kos (RM Juta) Tempoh Pelaksanaan Agensi Pelaksana Bil Cadangan Pembangunan Anggaran Kos (RM Juta) Tempoh Pelaksanaan Agensi Pelaksana Pelebaran rizab jalan dari 40 kaki kepada 66 kaki Pelebaran rizab jalan dari 40 kaki kepada 66 kaki Pelebaran rizab jalan dari 40 kaki kepada 66 kaki Pelebaran rizab jalan dari 40 kaki kepada 66 kaki Pemasangan lampu isyarat persimpangan Jalan Negeri D25 16 Rekabentuk semula selekoh/ persimpangan Lintasan pejalan kaki dari kawasan pasar melintasi landasan keretapi ke stesen bas Lintasan pejalan kaki dari stesen KTM melintasi Jalan Masjid Lama ke kompleks perniagaan baru. Laluan pejalan kaki sepanjang jalan-jalan utama dalam pusat bandar Tempat letak kereta on-street Tempat letak kereta off-street Menaiktaraf hentian bas, teksi dan keretapi sedia ada sebagai sebuah Hub Pengangkutan Awam bersepadu bagi Bandar Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Kelantan JKR Jajahan Pasir Mas MDPM MDPM MDPM MDPM MDPM MDPM Terminal Ekspress Jajahan merangkumi perkhidmatan bas ekspress dan teksi (jarak jauh). Menaiktaraf stesen-stesen hentian penumpang keretapi sedia ada Cadangan Jalan Baru Jalan Banggol Kulim- Rantau Panjang (sepanjang tali air). Cadangan Jalan baru yang menghubungkan Jln.D185 dan D181 Cadangan Naiktaraf (penambahan lorong dengan mengekalkan rezab sedia ada 132 kaki) Pelebaran rizab kepada Jalan 66 kaki Pemasangan lampu isyarat Laluan pejalan kaki sepanjang Jalan Besar, sekitar bazar dan pasar Rantau Panjang serta Rantau Panjang Waterfront. Memperkemas sistem tempat letak kereta on street Penyediaan tempat letak kereta berpusat (bertingkat) Mewujudkan sebuah hentian bas dan teksi baru di dalam kompleks bazar baru Rantau Panjang MDPM KTM JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Persekutuan JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas MDPM MDPM MDPM MDPM 23 Cadangan jalan baru menghubungkan To Uban & Kg.Sg.Keladi JKR Jajahan Pasir Mas Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Cadangan jalan baru dari Kg.Sg.Keladi menghubungi dengan Jalan D190 Cadangan jalan baru jalan kampung yang menghubungkan Kg.Chicha Tinggi & To Uban Cadangan Jalan baru berdekatan dengan Danau To Uban yang bersambung dari Kg.Pengkalan Machang dan keluar di Jln. D27 Pelebaran rizab dari 100 kaki kepada 132 kaki. Pelebaran jambatan hingga ke Bulatan Pasir Mas 29 Pelebaran rizab dari 20 kaki kepada 50 kaki Pelebaran rizab dari 20 kaki kepada 50 kaki Pelebaran rizab dari 20 kaki kepada 66 kaki JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Kelantan JKR Kelantan JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas JKR Jajahan Pasir Mas a. Agensi Pelaksana Tiga agensi pelaksana adalah JKR, MDPM dan KTM. Jabatan Kerja Raya adalah agensi pelaksana kesemua cadangan yang melibatkan pembinaan jalan baru, naik taraf jalan sedia ada dan persimpangan. MDPM menjadi agensi pelaksana bagi penyediaan terminal bas dan teksi, penyediaan tempat letak kereta dan laluan pejalan kaki. KTM pula bertanggungjawab untuk menaiktaraf stesen keretapi. Agensi awam lain adalah JPJ dan PDRM manakala pengusaha pengangkutan awam menjadi agensi utama bagi menyediakan perkhidmatan pengangkutan yang diperlukan oleh Jajahan Pasir Mas. Bagaimanapun berkaitan dengan projek, tiada yang melibatkan kedua-dua agensi berkenaan. b. Sumber Pembiayaan Kos kesemua cadangan pembangunan dianggarkan sebanyak RM juta. Kecuali projek KTMB, projek lain akan dibiayai oleh JKR dan MDPM melalui peruntukan kewangan Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri. Bagi kerja-kerja memperkemaskan tempat letak kereta, Majlis akan membiayai kos berkaitan kerana kosnya adalah kecil dan mampu laksana oleh Majlis. 32 Pemasangan lampu isyarat dan menambah lorong kiri di persimpangan Jalan Persekutuan JKR Jajahan Pasir Mas BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-8

53 i. Cadangan Terminal Bas dan Teksi Bersepadu Cadangan ini meletak MDPM sebagai agensi pelaksana dan secara tidak langsung MDPM perlu peruntukan kewangan untuk melaksananya. Cadangan ini boleh dilaksana sendiri oleh MDPM melalui pinjaman kewangan dari institusi kewangan tempatan. Dengan menyediakan ruang niaga, MDPM mampu mendapat pulangan dari projek ini untuk menampung kewangan projek ini. MDPM juga boleh menyerahkan projek ini kepada pengusaha/pemaju swasta. Dengan itu, tidak melibatkan kewangan Majlis. Pilihan lain adalah Majlis mendapatkan peruntukan kewangan dari Kerajaan Persekutuan bagi pembangunan projek tempoh Rancangan Malaysia Ke-10. ii. Tempat Letak Kereta Berpusat (Bertingkat) Kaedah yang sama seperti di atas boleh dimanfaatkan untuk melaksanakan cadangan ini. Bagaimanapun, MDPM perlu menentukan pulangan dari pelaburan sekiranya ia ingin membiayai projek tersebut melalui kewangan sistem perbankan. c. Kaedah Pelaksanaan Kaedah pelaksanaan projek-projek jalan raya yang dibiayai oleh kewangan Kerajaan Persekutuan tertakluk kepada arahan kewangan berkaitan dengan pelaksanaan projek. JKR akan meneruskan kaedah pelaksanaan semasa dalam proses dan prosedur pembangunan jalanraya. Bagi projek di mana Majlis akan menanggung melalui sumber kewangan sendiri, Majlis akan melaksanakan mengikut peruntukan yang terkandung dalam bidang tubuh dan Akta Perancang Bandar. d. Tempoh Pelaksanaan Pelaksanaan projek pengangkutan dan lalu lintas di cadang dalam tempoh Rancangan Malaysia ke-10 ( ). Ini berdasarkan keperluan usaha untuk meningkatkan kelancaran lalu lintas dan sistem perkhidmatan pengangkutan jajahan ini. Bagaimanapun, RT melihat bahawa pelaksanaan sebahagian dari projek berkenaan akan dianjak kepada atau berlanjutan sehingga tempoh perancangan berikutya ( ) Pembetungan Terdapat tiga cadangan pembetungan dicadang oleh Rancangan Tempatan untuk Jajahan Pasir Mas melibatkan penyediaan sistem pembetungan berpusat di ketiga-tiga BP. Jumlah kos melaksanakan projek tersebut dianggar sebanyak RM 42.0 juta. Perincian projek dinyatakan dalam Jadual 2.15 berikut. Jadual 2.15: Cadangan Pembetungan RTJ Pasir Mas Sehingga 2020 Bil Cadangan Pembangunan BPK 1 Sistem Pembetungan Berpusat Extended Aeration 2 Sistem Pembetungan Berpusat Extended Aeration 3 Sistem Pembetungan Berpusat Extended Aeration Keluasan (hektar) Bilangan Unit Anggaran Kos (RM juta) Tempoh Pelaksanaan Jumlah Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, a. Agensi Pelaksanaan Penyediaan sistem pembetungan berpusat perlu dijadikan syarat kepada pemaju/penyedia perkhidmatan pembetungan. Maknanya, agensi yang dipertanggungjawabkan menyediakan sistem pembetungan berpusat adalah pemaju/penyedia perkhidmatan pembetungan. Bagaimanapun, Majlis Daerah Pasir Mas perlu mengambil tanggungjawab untuk memastikan pemaju mematuhi keperluan ini dari mula menyediakan pelan sehingga kepada proses kelulusan sijil menduduki. b. Sumber Pembiayaan Oleh kerana yang menyediakan sistem pembetungan adalah pemaju/penyedia perkhidmatan pembetungan, maka untuk melaksanakan cadangan ini, sumber pembiayaan adalah sektor/institusi kewangan swasta. c. Kaedah Pelaksanaan Penyedia perkhidmatan pembetungan akan menyediakan pusat perkhidmatan pembetungan berpusat manakala pemaju kawasan (perumahan/ perniagaan/ perindustrian) perlu menyediakan saliran pembetungan dari kawasan masing-masing. Bagi pihak Majlis Daerah, perlu memastikan permohonan pemajuan yang dikemukakan memenuhi/mematuhi keperluan penyediaan saliran dan sistem pembetungan seperti yang disebut dalam Garis Panduan Pembangunan yang disediakan oleh Rancangan Tempatan untuk Majlis Daerah Pasir Mas. d. Tempoh Pelaksanaan Penyediaan saliran pembetungan sebagai antara prasarana sistem pembetungan berpusat hendaklah dilaksanakan segera melibatkan semua permohonan pemajuan baru. Dan proses ini berterusan untuk memastikan pembangunan Pasir Mas di masa hadapan menikmati sistem pembetungan yang baik dan terkawal. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-9

54 Sisa Pepejal Rancangan Tempatan mencadangkan satu tapak pelupusan sisa pepejal baru untuk Pasir Mas dengan keluasan 6.92 hektar untuk kegunaan pelupusan sisa pepejal jajahan ini sehingga tahun Kos bagi menyediakan tapak pelupusan ini dianggarkan sebanyak RM 1.4 juta. a. Agensi Pelaksana Penyediaan tapak pelupusan secara lazimnya adalah tanggungjawab Majlis Daerah. Dalam situasi di mana tanah yang dicadang adalah bukan milik Kerajaan, aktiviti melibatkan sokongan pentadbiran Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas dan Kerajaan Negeri Kelantan. b. Sumber Pembiayaan Kos pembiayaan menyediakan tapak pelupusan sisa pepejal akan ditanggung oleh Majlis Daerah Pasir Mas. Bagaimanapun, kos pengambilan tanah, sekiranya pemilik tanah bukan Kerajaan, akan ditanggung oleh Kerajaan Negeri. c. Kaedah Pelaksanaan Kenalpasti tanah: Proses kenalpasti tanah yang sesuai untuk tujuan tapak pelupusan sisa pepejal hendaklah dijalankan dengan mengambilkira perletakan zon penampan dan kesesuaian tanah. Tindakan: Majlis Daerah Pasir Mas dengan kerjasama Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas. Pengambilan Tanah (jika bukan milik Kerajaan): Semua kertas kerja/tindakan perlu disediakan oleh Majlis Daerah manakala urusan pentadbiran dilaksanakan oleh Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas. d. Tempoh Pelaksanaan Memandangkan keperluan untuk tapak pelupusan baru adalah mendesak, Majlis Daerah disaran melaksanakan cadangan untuk mendapatkan tanah yang bersesuaian dalam tempat terdekat memandangkan proses pemilikan tanah, kecuali tanah adalah milik Kerajaan, akan memakan masa. Rancangan Tempatan mencadangkan proses ini dimulakan pada tahun Cadangan Alam Sekitar Terdapat tiga cadangan berkaitan dengan pemuliharaan alam sekitar jajahan. Ia melibatkan penyelenggaraan empangan di BP3, bencah di BP2 dan sungai di semua BP. Perunding menganggarkan kos melaksanakan cadangan ini sebanyak RM13 juta. Perincian cadangan dinyatakan dalam Jadual 2.16 berikut. Jadual 2.16: Cadangan Alam Sekitar RTJ Pasir Mas Sehingga 2020 Bil Cadangan Pembangunan BP Anggaran Kos 1 Penyelenggaraan KSAS kawasan tadahan air Empangan Bukit Kwong 2 Penyelenggaran KSAS Sungai untuk mengelakkan hakisan tanah dan menjaga kebersihan sungai. 3 Penyelenggaraan kawasan bencah Danau To Uban (RM juta) Tempoh Pelaksanaan BP 3 2,000, Semua BP 10,000, BP 2 1,000, Jumlah 13,000,000 Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, a. Agensi Pelaksana Pelaksanaan projek alam sekitar melibatkan dua agensi dari Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar; Jabatan Pengairan dan Saliran dan Jabatan Alam Sekitar. b. Sumber Pembiayaan Kedua-dua agensi berkaitan akan dipertanggungjawabkan untuk membiayai projekprojek alam sekitar bagi Jajahan Pasir Mas. Kedua-dua jabatan dicadang memohon peruntukan pembangunan untuk tempoh perancangan Rancangan Malaysia Ke-10. c. Kaedah Pelaksanaan Rancangan Tempatan tidak mencadangkan kaedah pelaksanaan yang berbeda dari kaedah semasa yang digunapakai oleh agensi pelaksana. d. Tempoh Pelaksanaan Aktitivi penyelenggaraan empangan, bencah dan sungai perlu dilaksanakan secara berterusan. 2.4 PEMBANGUNAN INSTITUSI Majlis Daerah Pasir Mas Majlis Daerah Pasir Mas mempunyai saiz tenaga kerja yang relatif kecil dengan hasil yang juga relatif kecil. Kedua-dua elemen ini mempengaruhi keupayaan MDPM untuk menyediakan perkhidmatan perbandaran yang lebih baik. Antara pendekatan terkini untuk meningkatkan keupayaan urus tadbir organisasi adalah penggunaan optimum tenaga kerja. Pendekatan ini sesuai dipertimbangkan ke atas organisasi yang mempunyai saiz tenaga kerja yang ramai dengan beban kerja yang tidak optimum. Pendekatan ini bagaimanapun kurang sesuai untuk MDPM kerana secara amnya struktur tenaga kerja masih tidak mencukupi untuk memenuhi beban kerja yang seharusnya bagi melaksanakan perkhidmatan perbandaran yang optimum. Perancangan RTJ Pasir Mas menjurus kepada keperluan untuk MDPM meningkatkan lagi tahap perkhidmatan di samping meluaskan kawasan perkhidmatan. Dengan saiz tenaga kerja sedia ada dan pendapatan yang kecil, MDPM akan mengalami kesukaran untuk meningkatkan tahap perkhidmatan, mengoptimum keluaran/keupayaan perkhidmatan dan melaksanakan projek dan aktiviti pembangunan perbandaran. Oleh yang demikian MDPM memerlukan perancangan BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-10

55 pengurusan organisasi yang mengambilkira keupayaan Majlis untuk mengoptimumkan perkhidmatan perbandaran untuk penduduk Jajahan Pasir Mas Pengurusan Organisasi a. Tambahbaik Pengurusan i. Menambah bilangan kakitangan Bagi menentukan saiz optimum kakitangan MDPM dicadangkan mengambil pakai nisbah kakitangan dengan isi rumah pada 1,200 penduduk berbanding 1 kakitangan sebagai nisbah perkhidmatan optimum. Bagi Jajahan Pasir Mas bilangan kakitangan yang dicadang bagi meningkatkan keupayaan adalah 220. Ini akan memenuhi keperluan Majlis sehingga tahun Ini bermakna MDPM memerlukan tambahan 39 jawatan baru. Bagi menentukan keperluan kakitangan penguatkuasaan, dicadang mengambil pakai nisbah kakitangan penguatkuasa berbanding bilangan unit perniagaan dan industri dengan kadar 80 unit perniagaan dan perindustrian berbanding 1 penguatkuasa. Antara kakitangan berjawatan kanan yang dicadang, mengambilkira cadangan menaiktaraf Majlis Daerah kepada Majlis Perbandaran, adalah seperti berikut; Pegawai Perancang Bandar Pegawai Penilaian ii. Mendapatkan khidmat pegawai agensi persekutuan secara pinjaman Dua perkhidmatan yang diperlukan oleh MDPM adalah perancangan dan pengurusan pelancongan dan perancangan ekonomi. MDPM disaran mendapatkan khidmat Pegawai Tadbir dan Diplomatik (PTD) persekutuan secara pinjaman untuk tugasan tersebut. Kaedah: Perancangan Pembangunan Pelancongan: Bagi membantu Majlis dalam perancangan dan pengurusan pembangunan aktiviti pelancongan daerah, Majlis dicadang mendapat perkhidmatan bantuan dari Kementerian Pelancongan (MOTOUR) Perancangan dan pengurusan pembangunan ekonomi: Untuk tugasan ini, agensi yang dicadang membantu Jajahan Pasir Mas adalah Kementerian Perdagangan dan Perindustrian Antarabangsa (MITI). Seorang pegawai kanan MITI yang berpengalaman boleh membantu daerah ini bukan sahaja merancang mengerakkan aktiviti ekonomi tetapi juga membantu kemasukan pelabur dari luar daerah/negeri. iii. Latihan Kakitangan Bagi meningkatkan keupayaan kakitangan Majlis ke arah penyediaan perkhidmatan yang cemerlang, MDPM dicadang menjalankan aktiviti-aktiviti latihan perkhidmatan untuk kakitangan semua peringkat. Antara latihan perkhidmatan yang dicadangkan dinyatakan dalam Jadual 2.17 berikut; Jadual 2.17: Cadangan Latihan Kakitangan Majlis Bil. Jenis Latihan Keutamaan Personnel 1. Penggunaan Informasi Maklumat Semua Kakitangan Pengurusan 2. Perhubungan Awam Kakitangan perhubungan 3. Kompetensi Pengkomputeran Semua Kakitangan 4. Pembangunan Jatidiri Semua Kakitangan 5. Etika Perkhidmatan dan Pengurusan Masa Semua Kakitangan 6. Kompetensi kerja-kerja jabatan Semua Kakitangan 7. Pengurusan Dan Pelaksanaan Pusat Sehenti. Kakitangan Perancangan 8. Pengurusan Pembangunan Bandar. Kakitangan Pengurusan, Perancangan, Kejuruteraan dan Landskap 9. Siasatan dan Penguatkuasaan Pihak Berkuasa Tempatan Penguatkuasa 10. Pengurusan Pemajuan Hartanah. Penilaian dan Kewangan 11. Penyelenggaraan Bangunan Kejuruteraan 12. Pengurusan Kewangan dan Aset Penilaian dan Kewangan 13. Pengurusan Projek Kecil Perancang dan Kejuruteraan Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, b. Meningkat Keupayaan Majlis Menambah Pendapatan Antara impak cadangan pembangunan sektor ekonomi memungkinkan Majlis meningkatkan hasil pendapatan bukan sahaja dari hasil cukai tetapi juga pendapatan dari perkhidmatan. Anggaran hasil dari pembangunan yang dilaksanakan dinyatakan dalam Jadual 2.18 berikut. Jadual 2.18: Anggaran Hasil Dari Pembangunan Yang Dilaksana Bil. Aktiviti Unit Punca Anggaran Hasil (RM) 1. Perumahan Cukai 1,500, Pasar Borong/Malam/Sehari Sewa 200, Ruang niaga Sewa 330, Ruang niaga Cukai 300, Ruang industri Cukai 200,000 Jumlah 2,530,200 Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Pendekatan lain yang berkemungkinan untuk meningkatkan hasil Majlis adalah Meluaskan kawasan operasi/perkhidmatan: Dalam jangka panjang, kawasan perkhidmatan dicadang akan meliputi semua daerah. Meningkatkan keupayaan mengutip cukai melalui penguatkuasaan Pembiayaan Projek Pendekatan lazim untuk MDPM membiayai projek-projek yang mana Majlis adalah agensi pelaksana adalah sumber kewangan Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri. Hasil semasa Majlis tidak mencukupi untuk Majlis melaksanakan projek-projek pembangunan perbandaran kecuali projek-projek penting yang perlu diberikan keutamaan. Bagaimanapun, berdasarkan jangkaan hasil dari pembangunan yang dirancang, MDPM akan mempunyai kemampuan untuk melaksanakan sebahagian pembangunan perbandaran dengan mengguna kewangan sendiri di masa hadapan. Untuk projek-projek BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-11

56 yang dicadangkan oleh RTJ Pasir Mas, kos pembiayaan secara langsung dari kewangan Majlis sendiri hanya bernilai RM 4 juta. 2.5 PERANCANGAN URUS TADBIR RANCANGAN TEMPATAN Mewartakan RTJ Pasir Mas Langkah awal pelaksanaan adalah bagi mewartakan RTJ Pasir Mas. Langkah ini perlu supaya ia boleh dijadikan asas, panduan dan hala tuju pembangunan untuk Jajahan Pasir Mas. Dengan pewartaan Rancangan Tempatan Jajahan ini, pegawai-pegawai Majlis Daerah Pasir Mas boleh membuat keputusan yang lebih cepat, cekap dan berkesan ke atas semua permohonan perancangan. Pelan yang diwartakan akan juga mengurangkan permohonan ke atas guna tanah yang bercanggah dengan pelan pembangunan daerah. Pemakaian: Bagi memudahkan proses permohonan merancang, harus mewajibkan semua perunding/perancang mendapatkan salinan cakera padat pelan Rancangan Tempatan. Perunding/perancang dan pemaju perlu memastikan permohonan mereka mematuhi garis panduan dan perancangan yang terdapat dalam pelan berkenaan sebelum menghantar permohonan untuk di proses. Majlis Daerah juga perlu menyediakan salinan yang mencukupi untuk diedar/jual kepada perunding/perancang dan pemaju pembangunan Sasaran Naik Taraf Ke Majlis Perbandaran Sasaran pengurusan MDPM adalah untuk dinaiktaraf Majlis kepada Majlis Perbandaran. Berdasarkan aktiviti semasa, trend pembangunan peringkat wilayah dan cadangan pembangunan RTJ, proses naik taraf Majlis Daerah ke Majlis Perbandaran boleh dicapai menjelang tahun Kaedah: Dua aspek penting ke arah ini adalah a. Penduduk Sasaran penduduk Jajahan Pasir Mas 267,000 orang menjelang 2020 adalah saiz yang besar berbanding beberapa Majlis Perbandaran lain. Majlis Perbandaran Alor Gajah dan Majlis Perbandaran Jasin contohnya, kawasan tadbiran mereka mempunyai penduduk hanya 164 ribu dan 125 ribu masing-masing. Penduduk semasa Jajahan Pasir Mas iaitu 201 ribu adalah jauh lebih tinggi dari kedua-dua daerah. b. Hasil/pendapatan Majlis Sasaran Majlis adalah pendapatan dari faktor hasil melangkau RM 20 juta setahun. Ini adalah pendapatan terendah Majlis Daerah lain yang telah berjaya dinaiktaraf kepada Majlis Perbandaran. Bagaimanapun pendapatan semasa MDPM masih jauh terkebelakang iaitu kurang RM 9 juta tahun MDPM dijangka mampu mencapai pendapatan sumber hasil melalui pembangunan penuh cadangan ekonomi jajahan, pelebaran ruangan pungutan hasil dan peningkatan aktiviti penguatkuasaan Penilaian Semula Kawasan Tadbiran dan Operasi dan Pengurusan MDPM Cadangan pembangunan RTJ Pasir Mas menganjurkan aktiviti pembangunan yang lebih pesat bagi Jajahan Pasir Mas. Ini akan meningkatkan permintaan terhadap perkhidmatan perbandaran oleh warga Jajahan Pasir Mas. MDPM dicadangkan meluaskan kawasan operasi/perkhidmatan dari kawasan sedia ada dengan sasaran menyediakan perkhidmatan kepada keseluruhan kawasan Jajahan Pasir Mas menjelang Ini adalah selaras dengan cadangan untuk menaiktaraf Majlis kepada Majlis Perbandaran. Dua faktor penting yang perlu dilihat adalah keperluan menambah kakitangan dan peningkatan kos pengurusan dan penyediaan perkhidmatan perbandaran. Faktor ketiga adalah keupayaan untuk melebarkan ruang untuk mengutip hasil. Pendekatan: Majlis disaran menyediakan satu kertas kerja untuk pertimbangan Kerajaan Negeri Kedah dan Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan. Kertas kerja ini hendaklah mengemukakan kawasan tadbiran dan operasi yang diperluaskan, tambahan kos penyediaan perkhidmatan perbandaran, keperluan kakitangan tambahan dan hasil yang dijangka dari perluasan tersebut Kajian Keperluan Kakitangan MDPM Satu kajian keperluan kakitangan untuk semua pihak berkuasa tempatan sangat diperlukan. Majlis Daerah Pasir Mas juga dicadangkan untuk menjalankan kajian berkaitan. Tujuan kajian ini adalah untuk menangani isu berkaitan dengan kecukupan kakitangan/pegawai untuk menyediakan perkhidmatan yang terbaik dan juga isu berkaitan dengan penguatkuasaan. Matlamat kajian adalah untuk menentukan keperluan optimum kakitangan pelbagai jawatan oleh Majlis Daerah memberikan perkhidmatan perbandaran yang terbaik kepada penduduk daerah-daerah di Jajahan Pasir Mas. Kajian ini perlu mampu menjelas dan mewajarkan saiz kakitangan yang diperlukan, termasuk keperluan lebih ramai pegawai penguatkuasa. Elemen-elemen penting yang perlu ditangani adalah kecekapan optimum pekerja, produktiviti, tempoh masa kerja, tempoh perjalanan, penggunaan ICT dan e-pengurusan. Sasaran utama adalah untuk mengoptimumkan kecekapan perkhidmatan melalui peningkatan tahap kecekapan kakitangan Pendekatan: MDPM disaran menjalankan sendiri kajian ini sebagai kajian permulaan/awalan. Majlis dicadang melantik perunding/penyelidik yang berpengalaman luas dalam bidang pentadbiran awam dan pengurusan organisasi untuk menjalankan kajian ini. Kos untuk menjalankan kajian ini dianggarkan sebanyak RM 80 ribu. MDPM disaran mendapatkan peruntukan dari Kerajaan Negeri melalui Unit Perancang Ekonomi Negeri untuk melaksanakan kajian ini. Kaedah: Peruntukan Kewangan: Memasukkan keperluan dan kos kajian dalam peruntukan perbelanjaan Majlis bagi tahun kewangan Latihan Warga Kerja MDPM Faktor saiz kakitangan dan beban kerja perlu ditangani bukan sahaja melalui penambahan kakitangan tetapi juga melalui peningkatan kecekapan kerja dan latihan. MDPM dicadang: a. Merancang dan menghantar kakitangan semua peringkat untuk menjalani latihan kecekapan atau b. Menyediakan program dalaman untuk meningkatkan kecekapan kakitangan dalam melaksanakan tugas masing-masing BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-12

57 Untuk MDPM, kaedah (ii) adalah lebih berkesan memandangkan ia akan memastikan kakitangan mampu terus menjalankan tugas sambil mendapat latihan semasa menjalankan tugas. Kaedah: Peruntukan Tahunan Untuk Latihan: MDPM perlu menyediakan peruntukan latihan tahunan sebanyak RM 30 ribu setahun. Majlis juga perlu memastikan peruntukan ini digunakan sepenuhnya untuk tujuan latihan. Melantik Perunding Latihan: Majlis perlu mengenalpasti perunding/pembekal khidmat latihan yang wibawa untuk mengkaji dan melaksanakan program latihan dalaman bersepadu. Program latihan perlu diselaraskan dengan jadual kerja peserta/kakitangan yang terlibat. Khidmat sokongan latihan: MDPM mendapatkan perkhidmatan latihan dari INTAN (Institut Tadbiran Awam Negara). Institut ini mempunyai pelbagai program latihan yang sesuai untuk pembangunan kakitangan Majlis. Senarai program-program berkenaan boleh dilayari melalui laman web INTAN Selain INTAN, Dewan Bandaraya Kuala Lumpur dan Majlis Bandaraya Petaling Jaya juga ada menjalankan latihan-latihan berkala untuk kakitangan mereka. MDPM boleh mendapatkan khidmat mereka untuk melatih kakitangan Majlis dengan menyertai program berkaitan. Program-program berkaitan latihan kedua-dua agensi ini boleh dilayari melalui laman web masing-masing dan Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan juga mempunyai 6 pusat pengajian yang menyediakan pelbagai latihan untuk melaksanakan latihan dalam semua aspek berkaitan Kerajaan Tempatan, perancangan dan penempatan manusia kepada anggota Pihak Berkuasa Tempatan. Perkara ini boleh dilayari melalui laman web KPKT, Sumber Hasil Tambahan MDPM Kawasan Pembangunan Baru Antara pendekatan untuk meningkatkan kutipan hasil ialah pembangunan kawasan baru. RTJ Pasir Mas telah merencana pelbagai pembangunan yang mampu meningkatkan hasil Majlis. Oleh yang demikian, Majlis perlu memainkan peranan yang aktif untuk menarik pelabur bagi membangunkan kawasan yang berpotensi yang telah dikenalpasti. RTJ mencadangkan banyak pembangunan yang akan mencetus peningkatan hasil Majlis Daerah. Jadual 2.19 berikut menyatakan sumber hasil yang akan diperolehi oleh Majlis dari pelaksanaan projek-projek RTJ. Jadual 2.19: Sumber Baru Hasil Dari Projek RTJ MDPM Bil. Subjek Sumber Hasil Tempoh Terimaan 1. Perumahan Bayaran Perkhidmatan Sekali Cukai Tanah dan Bangunan Tahunan 2. Perdagangan Bayaran Perkhidmatan Sekali Cukai Tanah dan Bangunan Lesen dan Permit Tahunan Tahunan 3. Perindustrian Bayaran Perkhidmatan Sekali Cukai Tanah dan Bangunan Tahunan 4. Pelancongan Bayaran Perkhidmatan Sekali Cukai Tanah dan Bangunan Tahunan 5. Institusi Awam Caruman Bantu Kadar Tahunan Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, RTJ tidak membuat unjuran pendapatan yang akan diperolehi oleh Majlis dari pelaksanaan projekprojek yang dicadangkan secara berkala. Bagaimanapun RTJ membuat anggaran berikut untuk memberikan gambaran kepada Majlis Daerah impak pelaksanaan RTJ ke atas kewangan Majlis Bayaran Perkhidmatan RTJ menjangkakan pendapatan dari bayaran perkhimatan pelan sebagai sumber utama bayaran perkhidmatan dengan nilai hasil tahunan dianggarkan antara RM 1.4 juta hingga RM 2 juta Cukai Tanah dan Bangunan Hasil Majlis dari cukai tanah dan bangunan adalah sumber terbesar pendapatan MDPM. Dengan andaian bahawa 80% dari semua projek RTJ dilaksanakan sehingga akhir tempoh perancangan, MDPM akan memperolehi tambahan pendapatan dari sumber ini antara RM 1.5 juta hingga RM 1.7 juta setahun Lesen dan Permit Pertambahan ruang niaga juga membolehkan Majlis meningkatkan pendapatan dari pengeluaran pelbagai lesen dan permit. Walaupun sumbangan sumber ini adalah kecil berbanding perkara (ii), ia masih mampu memberi kesan ke atas kewangan MDPM. Sumber ini dianggarkan mampu menambah pendapatan Majlis sehingga RM3.5 juta sekiranya cadangan perdagangan, perindustrian dan pelancongan dilaksanakan sehingga 80% pada akhir tempoh perancangan Caruman Bantu Kadar RTJ Pasir Mas tidak menjangkakan pertambahan yang besar dari cadangan pembangunan institusi awam. Walaupun RTJ Pasir Mas mencadangkan banyak institusi awam dibangunkan mengikut piawaian keperluan berdasarkan penduduk dari segi pelaksanaannya, hanya sebahagian sahaja yang mungkin dibina dalam tempoh perancangan Sewa Bangunan Majlis Kutipan sewa dari bangunan-bangunan yang akan dibina sendiri oleh MDPM dianggarkan sebanyak RM478 ribu setahun. Jumlah ini mampu menampung kos pembinaan sekiranya Majlis meminjam dari institusi kewangan untuk membiayai projek. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-13

58 2.5.7 Sumber Hasil Tambahan MDPM Aktiviti Sedia Ada Perkara memberikan gambaran sumber hasil baru yang akan diperolehi Majlis kesan dari pelaksanaan cadangan projek RTJ Pasir Mas. Selain itu, Majlis juga perlu mengenalpasti kawasankawasan sedia ada yang masih belum dikutip hasilnya. Majlis juga perlu mempergiatkan aktiviti penguatkuasaan untuk menghapuskan pelbagai aktiviti ekonomi yang dijalankan tanpa kebenaran atau secara tidak sah. Selain dari dapat meningkatkan hasil, langkah ini juga akan memastikan pembangunan daerah yang terancang dan tersusun. Dalam pada itu, tambahan hasil yang signifikan dari aktiviti sedia ada akan diperolehi melalui; dicadang dianggarkan dalam lingkungan RM2.8 juta, tetapi impak ke atas prestasi kerja akan meningkat. Ini bagaimanapun perlu diiringi oleh usaha memastikan kakitangan Majlis mempunyai kemampuan untuk mengguna peralatan ini dengan cekap Perkakasan Pada peringkat awal pelaksanaan cadangan ini, antara perkasasan yang diperlukan dinyatakan dalam Jadual Perincian perkakasan boleh dirujuk kepada seksyen GIS. a. Penilaian semula nilai hartanah b. Penilaian semula kadar cukai hartanah Majlis disarankan membuat penilaian semula ke atas perkara-perkara di atas bagi tempoh masa setiap 3 tahun sekali. Tempoh penilaian ini tidak akan memberi kesan yang besar kepada pemilik hartanah berbanding sekiranya dilakukan dalam tempoh masa yang panjang bila kadar cukai dinaikkan. Cadangan RTJ Pasir Mas adalah kadar berkaitan perkara (i) dan (ii) dinaikkan sebanyak 5% sahaja setiap kali penilaian semula dibuat. Tentangan Kepada Kenaikan Cukai: Di peringkat awal, tentangan kenaikan cukai mungkin akan berlaku, selaras dengan tabiat orang Malaysia. Bagaimanapun, kadar yang kecil akan mengurangkan impak tentangan sekiranya kenaikan cukai disokong oleh perkhidmatan yang lebih baik. Dan kadar yang kecil akan menjadikan pihak yang menentang malu untuk menentang kenaikan. Dengan tempoh jangka kenaikan yang dicadangkan, RTJ menjangka skala tentangan dari kenaikan cukai adalah kecil. Dalam pada itu, Majlis juga disarankan mengkaji semula caj-caj yang dikenakan ke atas perkaraperkara berikut; a. Bayaran perkhidmatan (termasuk bayaran pelan) b. Lesen dan permit c. Kadar sewa premis dan tapak perniagaan Majlis Tindakan: Jabatan Penilaian perlu menjalankan kajian nilai hartanah dengan mengambilkira nilai masa kini secara perbandingan dengan jajahan sekitar dan setara dengan Pasir Mas. Kerja-kerja ini boleh dilaksanakan secara berperingkat supaya tidak menganggu kerja-kerja harian jabatan. Jadual 2.20: Perkakasan Asas Diperlukan No. Perkakasan Bilangan Unit 1. PC Komputer 1 2. Komputer riba 1 3. Mesin Pencetak (A3) 1 4. Mesin Pengimbas (A3) 1 5. **Server 1 6. **Peralatan Global Positioning System (GPS) 2 7. **Mesin Pencetak Plotter (A0) 1 8. **Kamera Digital Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Jumlah perkakasan dicadang ditambah bila sistem pengurusan telah menerima pengisian yang lengkap untuk kegunaan sepenuhnya oleh kakitangan Majlis Perjawatan Rancangan Tempatan mencadangan Majlis menambah tiga jawatan berkaitan dengan penjawatnya perlu mempunyai pengetahuan dan kemahiran dalam bidang GIS. Jawatan berkenaan dicadang melibatkan seorang penjawat di peringkat Pengurusan dan Perancangan dan dua penjawat di peringkat teknikal Latihan Dicadangkan supaya kakitangan Majlis diberikan latihan yang bersesuaian untuk mengendalikan sistem yang dirancang. Antara program latihan yang dicadang adalah seperti dinyatakan dalam Jadual Majlis dicadang mewajibkan Pembekal Sistem menyediakan latihan-latihan yang bersesuaian Pengurusan Perancangan Pembangunan Berkomputer RTJ Pasir Mas menyarankan MDPM meningkatkan keupayaan sistem maklumat semasa dengan menyediakan program khusus pengurusan perancangan pembangunan yang boleh digunakan sebagai rujukan untuk memproses kelulusan merancang. Ini akan membolehkan MDPM membuat pemantauan ke atas pembangunan daerah secara terperinci. Melalui program ini, setiap permohonan merancang boleh dipadankan dengan kawasan bersebelahan di mana impak cadangan pembangunan boleh dilihat kesesuaiannya dengan kawasan berjiran. Jadual 2.21: Modul Latihan Yang Dicadangkan No. Modul Latihan Peringkat 1. Pengenalan Asas GIS dan MapInfo Pegawai & Juruteknik 2. Latihan Pertengahan MapInfo kemasukkan data Juruteknik 3. Latihan Lanjutan MapInfo pemanipulasian data Pegawai & Juruteknik 4. Pengunaan EIS Pegawai & Juruteknik Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Bagi tujuan di atas, MDPM dicadangkan melengkapkan keperluan pejabat dengan peralatan yang disediakan terutama bagi kerja-kerja bantuan pengurusan. Jumlah kos bagi perkakasan yang BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-14

59 2.5.9 Penyelarasan dan Pemantauan Pembangunan Projek Rancangan Tempatan Terdapat projek-projek Rancangan Tempatan yang melibatkan pelbagai agensi pelaksana dan perlu diselaraskan. Antaranya projek-projek pembangunan pelancongan, perkhidmatan pengangkutan dan lalulintas sertapertanian. Sebagai contoh projek/kerja pengairan pertanian (Jabatan Pertanian) dengan projek tebatan banjir (Jabatan Pengairan dan Saliran) atau bekalan air minuman (Jabatan Bekalan Air). Untuk itu satu Jawatankuasa Penyelarasan dan Pemantauan Projek Rancangan Tempatan dicadang. Jawatankuasa ini dicadang di pengerusikan oleh Ketua Jajahan Pasir Mas yang juga adalah Yang DiPertua Majlis Daerah dengan sekretariatnya adalah Pengarah JPBD Negeri Kelantan. Ahli-ahli jawatankuasa ini terdiri dari jabatan dan agensi awam utama yang bertanggungjawab melaksanakan projek-projek Rancangan Tempatan. Agensi pembekal perkhidmatan utiliti seperti Tenaga Nasional dan Telekom Malaysia boleh diserapkan sebagai ahli jemputan. Fungsi: Antara lain fungsi Jawatankuasa ini adalah untuk memastikan semua projek yang dicadang di Pasir Mas diselaras dan dilaksanakan dengan berhemah dan berkesan. Tujuannya adalah untuk mengelak pertindihan, membantu pelaksanaan dan pembangunan projek dan memastikan kerjakerja tidak menimbulkan kesulitan kepada penduduk. Jawatankuasa ini juga merupakan sumber rujukan bagi semua pembangunan yang dilaksanakan di Pasir Mas. Jawatankuasa ini juga adalah badan bertindak yang akan membantu semua agensi yang terlibat dalam pembangunan RTJ Pasir Mas mengatasi isu-isu yang berbangkit yang memberi kesan ke atas pelaksanaan projek Tingkat Keberkesanan Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas Bagi memastikan pembangunan RT berjalan lancar, Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas juga dilihat mempunyai peranan penting. Pejabat Tanah Dan Jajahan dicadang meningkatkan keupayaan bukan sahaja untuk memproses semua permohonan berkaitan tukar milik tanah, tetapi juga permohonan lain yang berkaitan. Disamping itu Pejabat Tanah Dan Jajahan dicadang merangka proses yang mudah untuk mengurangkan masa menunggu bagi mendapatkan kelulusan/keputusan. Pejabat Tanah Dan Jajahan juga perlu berkeupayaan untuk menjadi penasihat tanah kepada pelabur yang berminat untuk melabur di Pasir Mas. Langkah: a. Menyediakan pengkalan data tanah yang mudah dirujuk b. Kemaskini maklumat tanah dan pemilikan Kaedah: Sumber terkini dan sedia ada di Jabatan Ukur dan Peta Malaysia (JUPEM), JPBD dan Majlis Daerah Pasir Mas boleh digunapakai dan diselaraskan untuk kegunaan dan rekod Pejabat Tanah Dan Jajahan Pasir Mas. Asas guna tanah berkenaan boleh dijadikan sebagai asas hakmilik dan kegunaan tanah untuk dikemaskini oleh Pejabat Tanah Dan Jajahan. Maklumat ini boleh digunakan bersama oleh Pejabat Tanah Dan Jajahan, MDPM dan JUPEM. JPBD juga boleh memanfaatkan sumber ini dalam kerja-kerja perancangan dan penyediaan kegunaan guna tanah Penglibatan Orang Ramai Dalam Keputusan Pembangunan Pendekatan mesra pengguna dalam melaksanakan projek pembangunan kini dijadikan amalan oleh banyak agensi yang implikasi keputusan mereka ke atas orang awam adalah ketara. Oleh yang demikian, agensi-agensi pembangunan awam di Pasir Mas disaran mendapatkan maklum balas awam dalam projek-projek yang mempunyai implikasi besar ke atas penduduk. Kaedah: a. Proses Publisiti Rancangan Tempatan: adalah antara pendekatan yang memberi ruang kepada orang awam dimaklum dan memberi maklum balas termasuk bantahan pembangunan yang dijalankan di kawasan mereka. Pendekatan yang sama perlu diamalkan juga oleh agensi lain khususnya projek yang akan memberi kesan ke atas kehidupan harian penduduk dan kumpulan berkepentingan. b. Perbincangan Kumpulan Sasaran: Agensi-agensi pembangunan juga disaran menjalankan aktiviti perbincangan dengan kumpulan sasaran sebelum melaksanakan sebarang projek yang melibatkan kesan ke atas mana-mana komuniti. Pendekatan yang mudah adalah dengan menggunakan khidmat Jawatan Kuasa Kemajuan Kampung sebagai agen penyalur maklumat dan maklum balas. c. Kajian Soal Selidik: Ini adalah pendekatan yang berkesan untuk mendapat maklum balas kumpulan sasaran. Agensi yang terlibat dicadang menggunakan pendekatan ini dengan berkesan melalui khidmat perunding yang berwibawa. Kos untuk melaksanakan kajian soal selidik adalah kecil berbanding dengan hasil dari kerja-kerja yang dilaksanakan Tingkatkan Peranan Pusat Setempat (OSC) Umumnya, pusat setempat yang dikendalikan oleh Majlis Daerah Pasir Mas adalah untuk memudahkan proses permohonan pemajuan dengan kakitangannya adalah wakil Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia. Bagaimanapun banyak keperluan dan maklumat lain, khususnya oleh bakal pelabur yang tidak disediakan oleh pusat setempat Majlis. RTJ Pasir Mas mencadangkan peranan pusat setempat ditingkatkan untuk menjadi pusat sumber bagi maklumat pembangunan dan pelaburan. Pusat ini akan mempunyai capaian ke semua agensi di Pasir Mas di mana pelanggan akan lebih mudah mendapatkan akses kepada semua maklumat dan rujukan bagi agensi berkaitan. Dicadangkan supaya kompleks tersebut meletakkan satu pejabat umum di mana semua maklumat am yang menjadi rujukan pengguna boleh diakses di situ. Pejabat berkenaan juga perlu mempunyai talian akses berkomputer (kiosk) secara terus untuk kegunaan pengguna. Kaedah: a. Perkara ini perlu dirujuk kepada Majlis Tindakan Daerah dan diangkat ke Kerajaan Negeri untuk pelaksanaan. b. MDPM perlu menyediakan ruang untuk OSC Majlis melaksanakan fungsi dan aktiviti yang diperlukan. BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-15

60 2.6 Projek Komited Selain dari projek-projek yang dicadang oleh Rancangan Tempatan, jajahan ini juga akan menyaksikan pembangunan 41 projek yang telah dirancang dan diluluskan sebelum tahun Kos kesemua projek tersebut dianggarkan sebanyak RM 750 juta. Projek-projek tersebut diringkaskan dalam Jadual 2.22 Senarai Projek Komited mengikut lokasi (termasuk blok perancangan kecil dan sumber pembiayaan) dinyatakan dalam Jadual 2.23 hingga Jadual Jadual 2.22: Ringkasan Projek-projek Komited Jajahan Pasir Mas sehingga Bil Sektor Bilangan Nilai (RM juta) 1 Perdagangan Industri Institusi dan Kemudahan Masyarakat Infrastruktur Rekreasi Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas Jumlah Jadual 2.23: Senarai Projek Pembangunan Komited Perdagangan Kedai 1 Tingkat Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas - 28 Unit Kangkong Rumah Kedai 2 Tingkat - 20 Unit Kg. Baroh Pial Kedai 1 Tingkat - 24 Unit - Bandar Rantau Panjang Rumah Kedai 2 Tingkat -114 Unit Bandar Baru Pasir Mas Kedai Pejabat 2 Tingkat -145 Unit Stesen Minyak hektar Lot Komersil hektar Gual Periok Rumah Kedai 2 Tingkat - 20 Unit Kg. Repek Kedai 1 Tingkat -16 Unit Lubok Setol Kedai 1 Tingkat - 8 Unit Rumah Kedai 2 Tingkat -14 Unit Kg. Batu Karang Rumah Kedai 1 Tingkat - 12 Unit BP2, BPK2.4 Kangkong BP2, BPK2.8 Baruh Pial BP3, BPK3.7 Rantau Panjang BP3, BPK3.5 Lubok Jong BP3, BPK3.4 Gual Periok BP3, BPK3.5 Lubok Jong BP3, BPK3.8 Lubok Setol BP3, BPK3.2 Padang Lichin Jumlah Swasta 4.8 Swasta 31.9 Swasta 45.4 Swasta 5.6 Swasta 3.2 Swasta 5.5 Swasta 2.4 Swasta Guna Tanah Utama Perniagaan dan Perkhidmatan Elemen Cadangan Keluasan Lokasi Meranti Rumah Kedai 2 Tingkat 46 Unit Bunut Susu Rumah Kedai 2 Tingkat -116 Unit Gerai 1 Tingkat - 40 Unit Chabang Empat Tendong Rumah Kedai 2 Tingkat -276 Unit Kedai Pejabat 3 Tingkat - 48 Unit Tapak Medan Selera hektar Tapak Pasar hektar Stesen Minyak hektar Kg. Pohon Tanjung Rumah Kedai 2 Tingkat - 10 Unit Gelang Mas Kedai 1 Tingkat - 10 Unit To Uban Rumah Kedai 2 Tingkat - 38 Unit Kedai 1 Tingkat - 18 Unit Gerai - 12 Unit Bandar Tasek Raja Kedai Pejabat Unit Gerai - 30 Unit Tapak Pasar hektar Pasaraya hektar Kg. Chetok Rumah Kedai 2 Tingkat - 22 Unit - BP1, BPK1.16 Meranti - BP1, BPK1.4 Bunut Susu BP1, BPK1.7 Chabang Empat Tendong BP1, BPK1.18 Pohon Tanjong BP1, BPK1.1 Gelang Mas Anggaran Kos RM Juta Sumber Pembiayaan 12.9 Swasta 34.5 Swasta 97.4 Swasta MDPM MDPM 2.8 Swasta 2.0 Swasta - BP2, BPK2.7 To Uban 14.8 Swasta - BP2, BPK2.1 Kuala Lemal 69.6 MDPM Swasta MDPM Swasta - BP2, BPK2.5 Chetok 11.8 Swasta Jadual 2.24: Senarai Projek Pembangunan Komited Industri Guna Tanah Utama Industri Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas Elemen Cadangan Keluasan Lokasi Kawasan Perindustrian Bunut Susu Kilang Industri Teres - 87 Unit Kilang Industri Berkembar - 24 Unit Kilang Industri Sesebuah 3- lot hektar Kawasan Zon Entrepreneur Kecil dan Sederhana Rantau Panjang Kilang Industri Teres - 32 Unit Kilang Industri Berkembar - 28 Unit Kawasan Zon Industri Halal Hub Rumah Kedai 2 Tingkat - 72 Unit Kilang Industri Berkembar - 48 Unit Kilang Industri Sesebuah -30 Unit Lot Industri hektar BP1, BPK1.4 Bunut Susu BP3, BPK3.7 Rantau Panjang BP3, BPK3.5 Lubok Jong Anggaran Kos RM Juta 40.5 Jumlah Sumber/ Anggaran Swasta 20.2 Swasta 81.1 Swasta BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-16

61 Jadual 2.25: Senarai Projek Pembangunan Komited Institusi dan Kemudahan Masyarakat Guna Tanah Utama Institusi dan Kemudahan Masyarakat Elemen Cadangan Keluasan Lokasi 1. Maktab Rendah Sains MARA (MRSM) 2. Mahkamah Pasir Mas 3. Sekolah Menengah 4. Sek Men Keb Rantau Panjang 5. Sek Men Keb Lubok Setol 6. Balai Polis Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas hektar 2.35 hektar 5.01 hektar hektar hektar hektar BP1, BPK 1.8 Kg Sakar BP2, BPK2.1 Kuala Lemal BP1, BPK1.7 Chabang Empat Tendong BP3, BPK3.1 Lubok Jong BP3, BPK3.8 Lubok Setol BP2, BPK 2.1 Bandar Tasek Raja Anggaran Kos RM Juta Sumber/ Anggaran 63.0 MARA Jumlah 85.6 Kerajaan Negeri Kerajaan Persekutuan Kerajaan Persekutuan Kerajaan Persekutuan Kerajaan Persekutuan Taman Tempatan Kangkong Taman Tempatan Chetok Taman Bandaran Rantau Panjang Taman Rekreasi Tengku Anis Taman Tasik Pasir Mas Gelanggang Seni Suara Burung Tasik Kwong Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas 1.3 hektar 1.0 hektar 1.9 hektar 8.8 hektar 5.6 hektar 5.2 hektar 7 hektar BP2, BPK2.4 Kangkung BP2, BPK2.5 Chetok BP3, BPK3.7 Rantau Panjang BP3, BPK3.5 Lubok Jong BP3, BPK3.4 Gual Periok BP3, BPK3.5 Lubok Jong BP3, BPK3.9 Kampung Rahmat Jumlah Kos Kerajaan Negeri 1.0 Kerajaan Negeri 1.9 Kerajaan Negeri 8.8 Kerajaan Negeri 5.6 Kerajaan Negeri 5.2 Kerajaan Negeri 7.0 Kerajaan Negeri Jadual 2.26: Senarai Projek Pembangunan Komited Infrastruktur Guna Tanah Utama Infrastruktur Sumber: Majlis Daerah Pasir Mas Elemen Cadangan Keluasan Lokasi 1. Sistem Pembetungan Berpusat BP1 2. Sistem Pembetungan Berpusat BP2 3. Sistem Pembetungan Berpusat BP hektar 3.62 hektar 3.15 hektar BP1, BPK1.15 Kedondong BP2, BPK2.5 Chetok BP3, BPK3.5 Lubok Jong Anggaran Kos RM Juta Jumlah 90.0 Sumber/ Anggaran 30.0 Swasta 30.0 Swasta 30.0 Swasta Jadual 2.27: Senarai Projek Pembangunan Komited Rekreasi Guna Tanah Utama Rekreasi Elemen Cadangan Keluasan Lokasi Taman Tempatan Gelang Mas Dataran Air Moleh Pasir Mas Walk Pasir Mas Riverfront Taman Tempatan Bunut Susu Danau To Uban Ecopark 1.0 hektar 1.48 hektar 1.3 hektar 35.2 hektar 1.4 hekar 11 hektar BP1, BPK1.1 Gelang Mas BP1, BPK1.11 Pasir Mas BP1, BPK1.11 Pasir Mas BP1, BPK1.11 Pasir Mas BP1, BPK1.4 Bunut Susu BP2, BPK2.7 To Uban Anggaran Kos RM Juta Sumber/ Anggaran 1.0 Kerajaan Negeri 1.5 Kerajaan Negeri 1.3 MDPM 35.2 Kerajaan Negeri 1.4 Kerajaan Negeri 11.0 Kerajaan Persekutuan BAB 2.0 PENGURUSAN DAN PELAKSANAAN 2-17

62 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI (GIS) Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, PENGENALAN Sistem Maklumat Geografi (GIS) merupakan sistem yang dapat membantu kerja-kerja perolehan, pemprosesan, penyimpanan, manipulasi data, melakukan analisis dan membuat pemaparan maklumat bagi pelbagai aplikasi termasuk kerja-kerja perancangan. Dengan menggunakan sistem ini, perancang bandar berupaya untuk membuat pelbagai analisis spatial serta dapat mengenal pasti isu-isu yang berkaitan bagi tujuan pembangunan Rancangan Tempatan. Peranan GIS seperti yang diterangkan menunjukkan GIS adalah satu mekanisma yang penting. Ini kerana keperluan terhadap perolehan data terutamanya untuk tujuan pembangunan dan mengemaskini data mengikut perkembangan semasa perlu dilakukan untuk memastikan data yang disediakan memenuhi kehendak keperluan semasa. GIS juga berperanan memberi gambaran dengan lebih tepat apa yang berlaku ke atas kawasan kajian Rancangan Tempatan melalui kombinasi data di antara sektoral dan dapat menghasilkan alternatif senario pembangunan pada masa akan datang. Ia dalam masa yang sama membantu menilai dasar semasa yang dibentuk dan keperluan pengubahan dasar dapat ditentukan dengan lebih mudah melalui gambaran yang dapat ditunjukkan dalam persekitaran GIS. Pengubahan terhadap dasar semasa seterusnya akan dapat membantu merangka strategi pembangunan spatial dalam Jajahan Pasir Mas. GIS untuk Kawasan Rancangan Tempatan ini akan membantu dalam menggambarkan senario serta tren semasa pembangunan di peringkat jajahan, blok perancangan, daerah dan mukim. Sehubungan dengan itu, data dan maklumat yang berkualiti dapat membantu menghasilkan keputusan yang tepat dan jitu. Oleh yang demikian, proses-proses kerja pembangunan pangkalan data dan verifikasi data telah dirangka untuk membantu mendapatkan data-data yang berkualiti. Data berkualiti diperlukan untuk memudahkan proses pelaksanaan analisis dan mengeluarkan keputusan analisis yang terbaik. Peringkat penemuan ini secara amnya akan menerangkan konsep-konsep dan kaedah dalam urusan menganalisis data. Secara sepintas lalu, perisian yang diguna pakai untuk tujuan analisis adalah Map Info. Analisis yang dilakukan menggunakan perisian ini adalah berkaitan dengan fizikal iaitu, guna tanah, pengangkutan, pertanian, perniagaan dan perkhidmatan, perindustrian, alam sekitar dan sebagainya. Oleh yang demikian, penemuan terutamanya dalam urusan analisis akan diterangkan mengikut isu dan masalah mengikut sektor. Secara kesimpulannya, Sistem Maklumat Geografi akan menyokong pembangunan pangkalan data GIS terutamanya dari segi penyelarasan data spatial dan atribut, pengoperasian analisis dan penyediaan Sistem Maklumat Eksekutif (EIS) RTJ Pasir Mas. 3.2 KEPERLUAN GIS DALAM RANCANGAN TEMPATAN JAJAHAN PASIR MAS GIS seperti yang diterangkan merupakan satu mekanisma yang penting dalam memastikan kajian Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas menghasilkan produk yang terbaik untuk digunakan sebagai pemangkin ke arah pembangunan mampan. Kegunaan GIS yang utama dalam kajian RTJ Pasir Mas ini adalah untuk memastikan ketepatan koordinasi antara data guna tanah di atas muka bumi dengan lot tanah di atas pelan. Ketepatan ini penting untuk melihat keadaan fizikal pembangunan secara tepat dan memudahkan urusan pengawalan dalam pentadbiran terutamanya pembangunan tanah. Ketepatan guna tanah adalah perlu disesuaikan untuk memastikan rancangan pembangunan yang dijalankan adalah tepat dan mengikut perkembangan terkini. Imej satelit yang menunjukkan guna tanah sebenar dan terkini PERBANDINGAN CARA DIGITAL Lot guna tanah dalam perisian MapInfo Rajah 3.1 : Perbandingan Cara Digital dalam GIS Pengemaskinian data yang dilakukan dalam GIS yang telah lengkap akan menjadi satu alat yang akan menjadi panduan dalam pembangunan. Oleh yang demikian, pihak berkuasa yang menggunakan sistem GIS mudah untuk menjalankan kerja-kerja pembangunan, pemantauan, kawal selia, mengenalpasti isu dan masalah dan merancang untuk prospek masa hadapan BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-1

63 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, PENGKALAN DATA Konsep pembangunan pangkalan data Kajian RTJ Pasir Mas berdasarkan format sedia ada yang telah disediakan oleh Unit Bank Data, Bahagian Teknologi Maklumat JPBD (versi Oktober 2007). Penyediaan pangkalan data ini digunakan untuk memudahkan pengguna dan pasukan perunding menjalankan analisis di mana ia dapat menggambarkan senario semasa dan seterusnya membantu pihak pentadbiran memantau keadaan pembangunan semasa dan masa hadapan. Pembangunan pangkalan data ini adalah berdasarkan kepada data yang telah disediakan dan diperoleh oleh setiap sektoral dan sumber JPBD sama ada berdigit atau salinan bertaip. Data daripada sektoral ini akan diselaraskan mengikut format mapinfo (*.tab) dan setiap komponen data yang dibentuk akan disimpan di dalam satu sistem GIS dalam bentuk layers. Proses kerja pembangunan pangkalan data GIS adalah seperti berikut: Rajah 3.2 : Proses Kerja Penyediaan Pangkalan Data GIS RTJ Pasir Mas Data Sedia ada Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Maklumat yang siap dikemaskini akan disatukan dan diimplimentasikan dalam pengkalan data MapInfo. Sebagai contoh, rajah di atas menunjukkan cara perolehan data dan paparan data yang dapat dihasilkan melalui analisis digital. Antara data yang dapat dipaparkan adalah taburan guna tanah sedia ada yang lengkap dengan status utama, aktiviti terperinci, kod guna tanah dan keluasan bagi setiap unit lot. Selain itu, analisis secara rumusan terutamanya aspek keluasan bagi setiap jenis guna Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, tanah dapat dilakukan. Dengan ini, urusan penentuan dan penilaian kadar pembangunan guna tanah sektoral seperti perumahan, industri, perniagaan dan perkhidmatan, pertanian dan sebagainya dapat dilakukan dengan pantas dan efisien. Pelan guna tanah yang lengkap dengan analisis keluasan dan lokasi dapat dibentuk dan GIS juga dapat menyokong data yang dipaparkan dengan imej-imej yang berkualiti untuk persembahan yang lebih menarik. Berdigit : MapInfo/ARCGIS Salinan Bercetak : Data Primer (survey form) Data Sekunder Kemasukan Data atribut/spatial Semakan Kesalahan Topologi Semakan Kesalahan Data Attribut Proses Verifikasi Data Pembaikan dan Penstrukturan Penyusunan Pengakalan Data GIS Mengikut Model dan Metadata JPBD Di Dalam MapInfo danunjuran Cassini-Kelantan BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-2

64 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 i. Rajah 3.3 : Masalah Metadata Yang Dikenalpasti Penerimaan dan Pengumpulan Data Penyediaan pangkalan data GIS RTJ Pasir Mas adalah menerusi pengumpulan dan penyelarasan data mengikut format metadata JPBD. Semua data yang dibekalkan dan yang dikumpulkan akan melalui proses semakan kualiti data. Berikut merupakan senarai data dan format yang diperolehi: Jadual 3.1 : Data yang Deperolehi Mengikut Sumber Data Format 1. Guna Tanah Semasa 2008 MapInfo 2. Topografi Negeri Kelantan ARCGIS 3. Kelas Tanah Negeri Kelantan ARCGIS 4. Geologi Negeri Kelantan ARCGIS 5. Saliran Utama Negeri Kelantan ARCGIS 6. Manual Penyediaan Pelan GIS Microsoft Word 7. Metadata RSN Microsoft Word 8. Metadata RTD Microsoft Word 9. Kod Warna Microsoft Word 10. Klasifikasi Guna Tanah Microsoft Excel 11. Penerangan Klasifikasi Guna Tanah Microsoft Excel Lot guna tanah yang tidak berdaftar (tiada poligon) Sumber :1) JPBD Semenanjung Malaysia (Pejabat Projek Zon Timur) 2) Bahagian Teknologi Maklumat, JPBD Semenanjung Malaysia ii. Sempadan poligon tidak bercantum Topologi Data Proses topologi merupakan semakan kualiti data spatial. Ia merangkumi semakan kualiti data spatial yang penting dalam memastikan kesemua lapisan data (poligon, garisan dan titik) tidak mempunyai masalah dari segi pertindihan data, tidak bercantum dengan sempurna dan sebagainya. Proses ini melibatkan teknik topology rules bagi mengenalpasti kesalahan untuk mempertingkatkan kualiti data GIS. Antara kesalahan dan masalah kualiti data yang dikenalpasti ialah: Sempadan poligon tidak bercantum (Gap between poligon). Tiada poligon berdaftar (dalam lapisan guna tanah). Pertindihan lot (poligon) Pertindihan lot Kesalahan ini terutamanya masalah poligon yang tidak berdaftar diselesaikan dengan pendaftaran poligon pada pelan guna tanah dengan mengenalpasti aktiviti guna tanah di tapak sebenar sebelum informasi lot tersebut didaftarkan. Masalah poligon tidak bercantum pula dikenalpasti terbentuk akibat keadaan kualiti data yang tidak tepat. Oleh itu, garisan yang tidak tepat hanya perlu dibaik pulih mengikut kesesuaian lot-lot bersebelahan atau berhampiran. BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-3

65 iii. Pengemaskinian Data Penstrukturan Data Pengemaskinian data merupakan antara proses penyediaan pangkalan data bagi melengkapkan data sedia ada. Kaedah pengemaskinian ini merangkumi proses memasukkan data (data entry), penyuntingan data, pengstrukturan data, pengesahan data dan penyimpanan data. Berikut merupakan penerangan terperinci bagi setiap proses yang dilakukan: Penstrukturan data melibatkan penyelarasan setiap maklumat dalam atribut seperti ejaan, singkatan perkataan yang dipersetujui (sama ada Kampung atau Kg.), kod guna tanah, medan data dan metadata yang diselaraskan oleh JPBD Kemasukan Data Data Spatial Proses kemasukkan data ruang akan melibatkan beberapa langkah dan kaedah pendigitan, pengimbasan dan kemasukan melalui papan kekunci. Tiga jenis bentuk data spatial iaitu titik, garisan dan poligon menghubungkan data atribut dan data ruang. Format data akan diselaraskan dalam format mapinfo (*.tab). Sumber data spatial yang diterima seperti dalam bentuk *dwg, *dxf, *.shp. akan melalui proses penukaran data kepada format *.tab. Penyelarasan nama data mengikut metada JPPD : Contoh: Kediaman untuk guna tanah perumahan Data Atribut Kemasukkan data atribut pula dilaksanakan mengikut data setiap sektoral. Semakan data atribut dibuat dan diselaraskan melalui proses verifikasi yang dibincangkan bersama JPBD. Segala penambahan data atribut bagi setiap lapisan data akan ditambah oleh perunding sekiranya perlu. Proses ini melibatkan setiap komponen data dan perunding sektoral dan JPBD akan memastikan sekiranya data tersebut penting ia akan dimasukkan bagi tujuan penyediaan EIS. Penyuntingan Data Pengesahan Data Proses penyuntingan dilakukan setelah melalui proses verifikasi, dan setiap lapisan data yang telah dikenalpasti perlu dibetulkan semula termasuklah penambahan medan data di dalam struktur jadual mengikut metada yang telah ditetapkan. Rajah di sebelah menunjukkan struktur jadual mengikut metada pelan guna tanah semasa. Ruang maklumat semasa menunjukkan guna tanah utama dan diikuti dengan aktiviti terperinci mengikut kajian lapangan yang dijalankan serta perbandingan dengan data sedia ada. Ruang Kod_Gtn pula menerangkan kod guna tanah mengikut piawaian JPBD dan ruang terakhir adalah maklumat mengenai keluasan bagi lot tanah. Ruang Nama perlu diisi dengan nama spesifik mengikut kesesuaian aktiviti guna tanah seperti nama sekolah, taman perumahan dan sebagainya. Seterusnya proses semakan kualiti data atribut melalui proses verifikasi daripada perbincangan bersama dengan JPBD Semenanjung Malaysia (Pejabat Projek Zon Timur) dan Majlis Daerah Pasir Mas serta agensi-agensi kerajaan. Data-data ini disemak bagi memastikan ketepatan data yang diterima bagi menyokong kesahihannya. Penyimpanan Data Penyimpanan data adalah dalam format *.tab bersesuaian dengan keperluan JPBD Semenanjung Malaysia (Pejabat Projek Zon Timur) dan Majlis Daerah Pasir Mas. Jadual berikut menunjukkan komponen dan penerangan pangkalan data RTJ Pasir Mas BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-4

66 Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, 2020 Jadual 3.2 : Komponen dan Penerangan dalam Penyimpanan Data RTJ Pasir Mas Komponen Penerangan 1. Peta Asas Peta asas adalah asas kepada komponen-komponen lain. Data peta asas disediakan sektor guna tanah dan bersumberkan data JUPEM dalam format Rectified Skewed Projection (RSO). Penukaran format unjuran koordinat dilakukan kepada Cassini Soldner Kelantan. 2. Perancangan Fizikal Komponen ini mempunyai beberapa lapisan data seperti guna tanah, guna tanah komited, zoning, kawalan dan lain-lain. 3. Pentadbiran Lapisan data di bawah komponen pentadbiran terdiri daripada sempadan Jajahan, Blok Perancangan, Daerah dan Mukim. Maklumat pentadbiran ini penting dalam menentukan garisan sempadan pentadbiran. 4. Maklumat Tanah Lapisan data di bawah komponen maklumat tanah adalah nombor lot serta hakmilik sama ada kerajaan, swasta atau persendirian. 5. Penduduk Maklumat penduduk pula merangkumi perangkaan jumlah penduduk mengikut blok perhitungan atau mukim yang diwakili (titik) pada tahun 2008 dan unjuran jumlah penduduk pada tahun Ekonomi Komponen ekonomi mempunyai maklumat taburan perniagaan (poligon), gerai (titik) mengikut jenis dan kategori. Lapisan data bagi jenis perindustrian (poligon) dan jenis pertanian (poligon). Lapisan data ini berdasarkan aktiviti semasa di kawasan kajian. 7. Sosial Komponen Sosial membantu kajian dalam melihat taburan kemudahan masyarakat dan menganalisa keperluan akan datang. Selain itu, ia merangkumi lapisan data perumahan (poligon), kawasan lapang dan rekreasi, landskap1, landskap2, pokok dan kawasan bersejarah. 8. Pengangkutan Pengangkutan merupakan nadi perhubungan dalam kawasan kajian. Ianya juga merupakan antara penentu arah dan corak struktur guna tanah kawasan kajian. Lapisan data dalam komponen pengangkutan terdiri daripada rangkaian jalan (garisan), taburan perkhidmatan pengangkutan awam, tempat letak kereta, persimpangan lalu lintas dan kemudahan sokongan jalan. 9. Alam Sekitar Alam sekitar penting dalam mengenalpasti kawasan yang sensitif dengan pembangunan seperti lapisan data badan air (poligon), stesen bunyi, stesen udara, rangkaian sungai (garisan), kawasan sensitif alam sekitar (poligon), kawasan berisiko (poligon), topografi (garisan) dan jenis tanah tanih (poligon). 10. Utiliti Lapisan data untuk Utiliti merangkumi rangkaian pembentungan (garisan), perparitan (garisan), sumber bekalan air (garisan), rangkaian elektrik (garisan), talian telekomunikasi (garisan) dan kawasan sisa pepejal (poligon). Lapisan-lapisan ini perlu dalam melihat taburan sedia ada dan unjuran akan datang bagi melengkapkan cadangan kriteria pembangunan mampan. Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, PEMBANGUNAN ANALISIS Analisis melalui GIS merupakan analisis yang amat penting berikutan kualiti hasil penemuan yang mampu dikeluarkan. Penemuan yang diperolehi akan memudahkan urusan merangka strategi pembangunan spatial Jajahan Pasir Mas. Di dalam laporan penemuan, analisis menggunakan GIS akan membantu dalam menyediakan analisis kesediaan tanah. Ia bersesuaian dengan pendapat pakar tentang kegunaan sistem maklumat geografi dalam perancangan iaitu sebagai penjanaan data baru dan pengabungan maklumat sumber yang berbentuk data geografi dan bukan geografi. Penyediaan untuk analisis kesediaan tanah ini akan melibatkan rangkaian data yang berkait rapat dengan ciri-ciri fizikal. Data-data yang terlibat dalam perangkaan topografi, kelas tanah, geologi dan kawasan sensitif alam sekitar. Atas : Kawasan Paya dan Sungai yang merupakan kawasan sensitif yang perlu dipelihara. Bawah : Contoh pelan kelas tanah dan geologi yang perlu di overlay untuk analisis kesediaan tanah Geologi Kelas Tanah Data-data yang perlu dalam proses overlay untuk mendapatkan kawasan potensi pembangunan RTJ Pasir Mas. Selain ini, data kelas tanah dan struktur geologi juga digunakan dalam analisis ini. BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-5

67 3.5 ANALISIS Analisis yang dijalankan dalam GIS untuk Kajian RTJ Pasir Mas ini merangkumi dua analisis. Analisis tersebut adalah tapisan data (overlay) dan membuat zon penampan (buffering). Berikut merupakan penerangan terperinci bagi setiap analisis yang dijalankan. i. Tapisan Data (Overlay) Kaedah ini merupakan cara utama dalam memperoleh kawasan berpotensi untuk pembangunan atau mengeluarkan pelan kedapatan tanah. Hasil ini amat penting kerana ia dapat memberi gambaran yang jelas mengenai keluasan kawasan yang bersesuaian untuk menerima pembangunan masa hadapan. Kaedah analisis ini melibatkan beberapa peringkat yang penting dan memerlukan penelitian terperinci. Berikut merupakan peringkat-peringkat yang dilalui dalam kaedah ini: a. Mengenalpasti pelan (layer) kawasan halangan pembangunan b. Menyatukan pelan-pelan (layer) kawasan halangan pembangunan c. Mengira keluasan kawasan halangan pembangunan b. Menyatukan Pelan-pelan (layer) Kawasan Halangan Pembangunan Proses menyatukan pelan-pelan kawasan halangan pembangunan bertujuan meletakkan kesemua elemen halangan ini ke dalam satu table khusus. Proses menyatukan pelan ini juga memerlukan penelitian dalam memastikan elemen-elemen yang akan disatukan tidak bertindih. Oleh yang demikian, lot-lot berkaitan yang bertindih perlu dipadamkan (delete). Paparan table-table kawasan halangan pembangunan yang telah ditapiskan a. Mengenalpasti Pelan (layer) Kawasan Halangan Pembangunan Dalam menentukan kawasan yang berpotensi pembangunan, kawasan halangan pembangunan perlu dikelaskan terlebih dahulu. Kawasan halangan pembangunan merupakan kawasan yang dikelaskan sebagai kawasan pembangunan sedia ada (perumahan, perniagaan dan perkhidmatan, perindustrian, kemudahan masyarakat dan infrastruktur dan utiliti) dan kawasan sensitif alam sekitar (badan air, hutan dan kawasan bercerun melebihi 25 darjah). Bagi jajahan Pasir Mas, kawasan yang berpotensi untuk banjir juga dikelaskan sebagai salah satu kawasan halangan pembangunan kerana kawasan ini perlu diberi perhatian sewajarnya sebelum pembangunan terkawal dijalankan. Berikut merupakan pembahagian terperinci pelan (layer) kawasan halangan pembangunan: Kawasan Sensitif Alam Sekitar - Hutan - Badan Air (Sungai, Tasek dan Paya) - Kawasan Bercerun > 25 darjah Kawasan Pembangunan Sedia Ada (Tepu bina) - Perumahan - Perniagaan dan Perkhidmatan - Perindustrian - Kemudahan Masyarakat - Jalan dan Landasan Keratapi Kawasan Banjir Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Table perumahan, perniagaan dan perindustrian yang bertindih perlu di padamkan (erase) Tujuan pemadaman table yang bertindih adalah untuk memastikan pengiraan jumlah keluasan kawasan halangan pembangunan yang jitu. Oleh itu, peringkat ini perlu dilakukan dengan teliti dan perubahan yang dilakukan ke atas table sedia ada perlu di simpan (save copy as) dengan nama table yang baru. BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-6

68 Selepas kesemua table yang bertindih diperbaiki, pemilihan satu table khusus dilakukan dan diberi nama khusus iaitu HalanganPotensi. Table ini kemudian akan dibuka seiring dengan table-table lain untuk tujuan penyatuan poligon di bawah satu table iaitu HalanganPotensi. Table yang telah di simpan (save) perlu dibuka semula untuk tujuan penyatuan poligon di dalam table HalanganPotensi Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Selepas gabungan dilakukan, table HalanganPotensi telah lengkap menjadi satu lapisan (layer) khusus untuk menunjukkan kawasan halangan pembangunan. Untuk memastikan imej yang lebih jelas, paparan (display) untuk lapisan ini perlu ditukar dengan warna merah. Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, ii. Membuat Zon Penampan (Buffering) Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Bagi tujuan penyatuan table-table ini, arahan (command) Append Rows to Table di bawah menu utama Table digunakan seperti yang ditunjukkan di bawah. Zon penampan merupakan zon yang dirangka khas untuk memelihara sesuatu kawasan yang memiliki ciri-ciri tertentu bagi mengelak sebarang pencemaran dan gangguan seperti bunyi bising dan sebagainya. Antara zon penampan yang biasanya mudah untuk dilihat adalah zon penampan kawasan sungai dan kawasan perindustrian yang mendatangkan pencemaran terhadap kualiti kehidupan. Pengguaan arahan Append Rows to Table untuk tujuan penyatuan table di bawah table HalanganPotensi Warna merah merupakan kawasan halangan pembangunan manakala warna hijau adalah tanah yang berpotensi untuk pembangunan BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-7

69 Analisis zon penampan yang dijalankan di dalam Kajian RTJ Pasir Mas ini meliputi kawasan sungai. Ini kerana sungai merupakan elemen semulajadi yang banyak terdapat di jajahan ini. Oleh itu, sungai-sungai ini perlu dipelihara sebaik mungkin sebagai sumber air bersih dan pelancongan. Mengikut piawaian daripada Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS), zon penampan untuk sungai perlu digazetkan untuk memastikan ia terpelihara dan berikut merupakan rezab sungai yang digariskan JPS: a. Mengenalpasti table sungai Table sungai yang diperolehi daripada Jabatan Pengairan dan saliran (JPS) terdiri daripada dua iaitu single river dan double river. Bagi double river, jarak air dengan tebing adalah antara 10 dan 20 meter kecuali Sungai Kelantan yang jaraknya melebihi 50 meter. Bagi single river, jarak secara puratanya adalah antara 5 hingga 10 meter. Jadual 3. 3 : Garis Panduan Rizab Sungai Kelebaran Laluan Air Antara Tebing Lebih dari 40 meter Antara 20 dan 40 meter Antara 10 dan 20 meter Antara 5 dan 10 meter Kurang dari 5 meter Keperluan Kelebaran rizab dari kedua belah tebing berdasarkan keluasan sungai sedia ada 50 meter 40 meter 20 meter 10 meter 5 meter Table double river Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Jabatan Pegairan dan Saliran (JPS) Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Table single river Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Sumber : Jabatan Pegairan dan Saliran (JPS) Analisis sistem saliran semulajadi yang dijalankan mendapati kebanyakkan sungai dalam Jajahan Pasir Mas memiliki kelebaran antara 10 hingga 20 meter. Walau bagaimanapun, Sungai Kelantan merupakan sungai yang terbesar yang menjadi sempadan dengan Jajahan Kota Bharu dengan jarak melebihi 50 meter. Sehubungan itu, pembentukan zon penampan untuk kajian ini akan ditetapkan mengikut kelebaran sungai. Langkah-langkah dalam kerja membuat zon penampan adalah seperti berikut : b. Membentuk Zon Penampan Setelah lapisan sungai dikenalpasti, proses seterusnya adalah membentuk zon penampan menggunakan perisian MapInfo. Langkah pertama adalah menetapkan ciri-ciri poligon yang akan menjadi penentu kepada kawasan zon penampan di atas pelan. Penetapan ini adalah melalui kekunci Region Style. Paparan untuk Region Style adalah seperti berikut : Mengenalpasti table sungai yang diperolehi Membuat zon penampan mengikut kelebaran sungai Mengezetkan kawasan zon penampan BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-8

70 Penetapan Pattern, warna dan latar belakang (Background) yang transparent untuk menunjukan garisan sungai di bawak region ini. Klik kekunci Next Penetapan elemen untuk zon penampan adalah seperti dalam rajah di atas untuk memastikan zon penampan dengan jarak 20 meter terbentuk di seluruh sungai yang telah di select Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Pemilihan menu objects untuk paparan pembentukan buffer Sumber : Rancangan Tempatan Jajahan Pasir Mas, Zon penampan yang telah terbentuk pada jarak 20 meter dari tebing sungai Seterusnya, pembentukan dan pemilihan langkah buffer dilakukan melalui menu utama objects seperti yang ditunjukkan dalam rajah. Pemilihan ini akan membawa kepada paparan window untuk buffer seperti berikut: BAB 3.0 SISTEM MAKLUMAT GEOGRAFI 3-9