Pakaian tradisonal Iban

Transkripsi

1 Pakaian tradisonal Iban Tidak salah untuk kita mengenali serba banyak tentang warisan kepelbagaian budaya di negara kita yang tercinta. Saya berpeluang untuk mempelajari berkaitan dengan budaya masyarakat Iban semasa pertama kali ditempatkan untuk berkhidmat di bahagian Betong, Sarawak. Dari situ saya dapat melihat pakaian tradisional masyarakat Iban ini dan keunikannya mahu saya kongsikan bersama dengan anda, rakan pembaca yang budiman. Pakaian tradisional perempuan kaum iban adalah sangat unik dan hampir keseluruhannya merupakan kain tenun yang mempunyai corak-corak yang menarik. Pakaian wanita Iban dapat dilihat daripada bahagian kepala sehinggalah ke bahagian kaki. Dalam bahasa Iban, pakaian tradisional perempuan kaum Iban disebut sebagai ngepan indu iban. Asal usul ngepan indu iban dipercayai berasal daripada seorang gadis yang bernama Kumang pada zaman dahulu. Kumang merupakan seorang wanita yang sangat cantik dalam kalangan wanita Iban terdahulu. Beliau seorang wanita yang pandai membuat sebarang kerja wanita. Contohnya, bertenun, ngebat, membuat anyaman dan lain-lain. Selain itu, beliau dahulu bukan sahaja terkenal dengan kecantikan beliau tetapi juga mempunyai sikap yang baik kepada orang lain. Kemahiran yang ada pada Kumang telah menghasilkan pakaian yang menjadi rujukan pakaian tradisional bagi masyarakat Iban. Lengkap dengan perhiasaan perak, tembaga, manik dan kain yang dibuat daripada pelbagai corak telah menjadikan Kumang sebagai model bagi pakaian tradisional ini. Perhiasan diri dari perak dan manik yang sarat melambangkan status dan kekayaan bagi si pemakai. Pelbagai jenis perhiasaan melengkapi pakaian tradisional perempuan kaum Iban pada setiap bahagian tubuh badan. Di bahagian kepala, sugu tinggi atau tall combs iaitu merupakan perhiasan yang berwarna perak yang memberi keunikan dan kilauan yang menarik semasa menari tarian Ngajat Induk dan turut digunakan semasa pertandingan Ratu Cantik. Contohnya, Kumang Gawai Beauty Pageant di Sarawak (LINK). Sugu tinggi ialah kraftangan corak dan

2 rekaan yang berbentuk tema bungaan. Dahulu, perhiasan ini dibuat daripada perak tetapi sekarang sugu tinggi dibuat daripada aluminium yang bersalut perak. Selain itu, Ensuga Tisir ialah perhiasaan yang terletak atau bersama dengan sugu tinggi yang berbentuk flora atau bungaan.ia diperbuat daripada perak atau aluminium yang bersalut perak. Sugu pupung merupakan sikat yang menyokong sugu tinggi supaya tidak longgar atau terjatuh dari kepala orang yang memakainya. Di bahagian bahu hingga ke paras pinggang,marek empang atau marek tango ialah perhiasan dada yang diperbuat daripada manik dan bebola kain bertujuan untuk menutup bahagian atau baju kecil atau kemban. Marek empang dibuat daripada manik-manik yang disusun mengikut corak yang dikehendaki. Ia seperti rantai yang besar yang menutupi bahagian dada dan dipakai pada bahagian leher. Bedong atau dikenali sebagai kain selempai merupakan kain selendang yang panjang dan sempit. Ia dihiasi dengan pelbagai corak tenunan yang sangat halus. Panjang bedong hampir sama dengan sirat. Bedong dipakai dibahu sebagai selendang atau diselempangkan di badan seperti pangkahan di dada.

3 Rawai ialah gelungan yang dibuat daripada tembaga ataupun perak yang disusuk dengan rotan seterusnya dibelit pada tubuh dari bahagian lengan hingga bahagian punggung. Saiz rawai dibuat bergantung kepada saiz tubuh badan penggunanya. Ia merupakan gelungan yang sangat besar pada bahagian badan. Lampit merupakan tali pinggang yang besar.lampit digunakan pada bahagian pinggang. Ia diperbuat daripada aluminium yang bersalut perak. Tumpa ialah sejenis perhiasan gelang yang diperbuat daripada tembaga atau aluminium yang bersalut perak yang digunakan pada bahagian pergelangan tangan.setiap saiz gelang tersebut adalah berbeza dari saiz kecil hingga lah saiz yang besar. Manakala tumpa rajang pula ialah sejenis perhiasaan gelang yang dibuat daripada tekuyung tasik. Terdapat juga jenis tumpa yang dibuat daripada perak. Ia digunakan pada bahagian lengan dan berasa ketat semasa menggunakannya.

4 Di bahagian tangan, terdapat sebuah perhiasaan iaitu Buah Pauh. Buah Pauh ialah sejenis perhiasaan yang dibuat daripada logam perak yang menyerupai sejenis buah iaitu buah pauh. Ia seperti cincin yang berantaikan buah pauh dan disarungkan di jari manis orang yang memakai ngepan tersebut. Sementing Ringgit atau dikenali sebagai gobeng merupakan lingkaran tali pinggang yang berjuraian ibarat tali pinggang wang. Setiap wang atau duit syiling tersebut dicantum dengan rapat. Pada bahagian atas sementing ringgit, duit syiling yang menyerupai duit 50 sen akan dicantum rapat dengan duit syiling yang lain. Manakala pada bahagian bawah, duit syiling yang mnyerupai duit 20 sen atau 10 sen dicantum dan dibentuk seperti tali yang berjurai ke bawah yang bersambung dengan bahagian atas sementing ringgit tersebut.

5 Wanita iban memakai kain sarung yang dipanggil bidang. Kain sarung ini sempit dan panjangnya cuma lebih kuang separas lutut. Biasanya bidang diperbuat daripada sebidang kain yang berukur 110cm X 60cm dan terdiri daripada dua bidang kain seumpamanya yang dicantumkan. Bidang yang digunakan sebagai pakaian harian tidak banyak reka coraknya. Kebiasaannya bidang ini hanya dihias oleh reka corak jalur yang berwarna-warni. Bidang akan dipakai ketika upacara tertentu. Sebarang perayaan pula dihias oleh pelbagai reka corak geomatrik dan diwarnakan dengan warna merah bata dan kekuning-kuningan. Malah ada di antara bidang tersebut yang dihias dengan reka corak bermotif tradisional yang disongketkan dengan benang emas atau perak di atas kain dasar yang berwarna merah. Bahagian pergelangan kaki terdapat dua gelang perhiasaan digunakan iaitu kunkung kaki dan gerunung.kunkung kaki dikenali sebagai gelang kaki. Gelang ini diperbuat daripada tembaga. Kunkung kaki tidak sama dengan gerunung. Gerunung ialah perhiasaan gelang kaki yang mempunyai loceng kecil. Kungkung kaki tidak mempunyai loceng pada gelang tersebut.semasa individu berjalan, loceng ini akan berbunyi mengikut rentak pergerakan kaki. Semoga informasi yang saya telah kongsikan ini memberi manfaat kepada anda semua. Segala maklum balas dari anda adalah sangat saya hargai. Semoga berjumpa lagi di nukilan saya yang akan datang.