LBI 1012 MUNAKAHAT FIQH IBADAT DAN (MODUL 1: FIQH IBADAT) ZUI KlFLl MUHAMMAD AL-BAKRI AZMAN AB RAHMAN IRWAN MOHD SUBRl

Transkripsi

1 LBI 1012 FIQH IBADAT DAN MUNAKAHAT (MODUL 1: FIQH IBADAT) ZUI KlFLl MUHAMMAD AL-BAKRI AZMAN AB RAHMAN IRWAN MOHD SUBRl PROGRAM PENDlDlKAk FAKULTI PENGAJIAN BAHASA UTAMA I

2

3 FIQH IBADAT DAN MUNAKAHAT (MODUL 1: FIQH IBADAT) LBI 1012 Program Pensiswazahan Guru

4 CETAKAN PERTAMA 2013 O Hak Cipta Universiti Sains Islam Malaysia Hak cipta terpelihara, tiada mana-mana bahagian daripada buku ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukar kepada apa-apa bentuk dengan sebarang cara sekalipun tanpa izin bertulis daripada penerbit. Diterbitkan di Malaysia oleh: Penerbit USIM UNIVERSITI SAINS ISLAM MALAYSIA Bandar Baru Nilai, Nilai Negeri Sembilan Darul Khusus Tel: Faks: pej.penerbitan@usim.edu.my Penerbit USIM adalah anggota MAJLIS PENERBITAN ILMIAH MALAYSIA Dicetak di Malaysia oleh: CARD INFORMATION SDN BHD 49, Jalan A Taman Perindustrian IKS, Mukim Batu Kuala Lumpur Tel : ' Faks : cisb49@yahoo.com.n?v / iabsb@yahoo.com.my Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam Penerbitan Zulkifli Muhamad al-bakri Fiqh ibadat dan munakahat : LBI 1012 : (modul 1 : fiqh ibadat) Program pensiswazahan guru I Zulkifli Muhammad Al-Bakri, Azman Ab Rahman, Invan Mohd Subri. Bibliografi: ms. 149 ISBN Prayer--Islam. 2. Pillars of Islam. I. Azrnan Ab. Rahman. 11. Irwan Mohd Subri Judul

5 IS1 KANDUNGAN PANDUAN KURSUS Unit 1: TAHARAH & JENIS-JENIS HADAS 1.O PENDAHULUAN 1.1 TAHARAH DAN HUKUMNYA DEFINISI TAHARAH DALIL AL-QURAN TENTANG TAHARAH DALIL HADIS TENTANG TAHARAH 1.2 HIKMAH PENSYARIATAN TAHARAH 1.3 JENIS-JENIS AIR AIR MUTLAK DAN HUKUMNYA AIR MUSHAMMAS AIR MUSTA'MAL DAN MUTAGHAYYIR AIR MUTANAJJIS I.4 BAHAGIAN-BAHAGIAN NAJIS PEMBAHAGIAN NAJIS Najis AiniIHaqiqi Najis Hukmi KAEDAH MENGHILANGKAN NAJIS Air Istinja' Samak Unit 2: MANDI WAJIB, WUDUK & TAYAMMUM 2.0 PENDAHULUAN 2.1 MANDI WAJIB PERKARA YANG MENYEBABKAN MANDI WAJIB Janabah Haid Bersalin Mati CARA-CARA MANDI WAJIB 2.2 BERWUDUK HUKUM HAKAM BERKAITAN WUDUK RUKUN WUDUK SUNAT-SUNAT WUDUK PERKARA-PERKARA YANG MEMBATALKAN WUDUK 2.3 TAYAMMUM DEFINISI TAYAMMUM SEBAB-SEBAB TAYAMMUM

6 2.3.3 RUKUN-RUKUN TAYAMMUM SYARAT-SYARAT TAYAMMUM PERKARA-PERKARA YANG MEMBATALKAN TAYAMMUM Unit 3: SOLAT 3.0 PENDAHULUAN 3.1 SOLAT 3.2 SYARAT-SYARAT WAJIB SOLAT 3.3 WAKTU SOLAT 3.4 RUKUN-RUKUN SOLAT 3.5 SUNAT-SUNAT DALAM SOLAT SUNAT SEBELUM SOLAT SUNAT SEMASA SOLAT Sunat Ab'ad Sunat Hai'at SUNAT SELEPAS SOLAT 3.6 MAKRUH SOLAT 3.7 HUKUM MENINGGALKAN SOLAT 3.8 PERKARA-PERKARAYANG MEMBATALKAN SOLAT 3.9 WAKTU MAKRUH SOLAT PENGECUALIAN KEPADA WAKTU YANG DIMAKRUHKAN UNTUK SOLAT Tanah Suci Makkah Hari Jumaat Solat Sunat Yang Mempunyai Sebab Terdahulu Atau Sebab Muqarin Atau Untuk Mengqadanya Unit 4: SOLAT JAMAAH 4.0 PENDAHULUAN 4.1 DEFINISI SOLAT JAMAAH 4.2 IMAM HUKUM SOLAT BERJAMAAH TEMPOH MINIMUM DAN PALING AFDAL UNTUK MENDAPAT PAHALA JAMAAH TEMPAT PALING AFDAL UNTUK SOLAT JAMAAH SOLAT JAMAAH WANITA Dl MASJID SYARAT-SYARAT MENJADI IMAM ORANG YANG BERHAK MENJADI IMAM 4.3 MAKMUM KEADAAN-KEADAAN YANG TIDAK MEMBATALKAN SOLAT MAKMUM KETIKA BATALNYA SOLAT IMAM HUKUM YANG BERKAITAN DENGAN IMAM

7 4.3.1 MAKMUM MUWAFIQ DAN MAKMUM MASBUQ Makmum Muwafiq Makrnum Masbuq MUFARAQAH DARIPADA IMAM ISTIKHLAF 4.4 KEDUDUKAN IMAM DAN MAKMUM Unit 5: SOLAT SUNAT 5.0 PENDAHULUAN 5.1 SOLAT RAWATIB ATAU SOLAT SUNAT MENGIRINGI SOLAT FARDU 5.2 SOLAT YANG TIDAK MENGIRINGI SOLAT FARDU SOLAT TARAWIH SOLAT HAJAT SOLAT ISTISQA' (MINTA HUJAN) Unit 6: SOLAT JUMAAT DAN SOLAT SUNAT HAM RAYA 6.0 PENDAHULUAN 6.1 SOLAT JUMAAT DEFINISI SOLAT JUMAAT PENSYARIATAN SOLAT JUMAAT SYARAT-SYARAT SOLAT JUMAAT Syarat-Syarat Wajib Solat Jumaat Syarat-Syarat Sah Solat Jumaat KHUTBAH JUMAAT ADAB-ADAB KHUSUS SEBELUM SOLAT JUMAAT AMALAN UMUM BERKAITAN HARI JUMAAT MUSAFIR, MUKIM DAN MUSTAUTIN 6.2 SOLAT SUNAT HARI RAYA DEFINISI SOLAT SUNAT HARI RAYA PENSYARIATAN SOLAT SUNAT HARI RAYA HUKUM SOLAT HARI RAYA CARA-CARA SOLAT SUNAT HARI RAYA KHUTBAH HARI RAYA TAKBIR RAYA ADAB-ADAB DAN AMALAN PADA HARI RAYA Unit 7: PENGURUSAN JENAZAH 7.0 PENDAHULUAN 7.1 ADAB-ADAB BERKAITAN PESAKIT 7.2 ADAB-ADAB MENZIARAHI ORANG SAKIT ADAB-ADAB MENZIARAHI PESAKIT YANG NAZAK ADAB-ADAB YANG SUNAT DILAKUKAN KEPADA ORANG YANG TELAH MENINGGAL DUNIA

8 7.3 KEWAJIPAN-KEWAJIPAN BERHUBUNG DENGAN MAYAT CARA-CARA MEMANDIKAN JENAZAH ORANG YANG BERHAK MEMANDIKAN MAYAT CARA-CARA MENGKAFANKAN JENAZAH SOLAT JENAZAH Syarat-Syarat Solat Jenazah Rukun-Rukun Solat Jenazah Cara-Cara Mendirikan Solat Jenazah Perkara-Perkara Sunat Semasa Sembahyang Mayat Menyembahyangkan Mayat Yang Ghaib Bayi Yang Gugur Sebelum Sampai Bulannya MENGEBUMIKAN MAYAT Membawa Mayat Ke Kubur Semasa Di Kubur Memasukkan Mayat Ke Dalam Kubur Unit 8: ZAKAT PENDAHULUAN ZAKAT DEFINISI ZAKAT SEJARAH PENSYARIATAN ZAKAT DAN FAEDAH-FAEDAH ZAKAT HUKUM DAN SYARAT-SYARAT WAJIB ZAKAT Hukum Zakat Syarat Wajib Zakat JENIS-JENIS ZAKAT Zakat Harta Zakat Fitrah ASNAF ZAKAT Fakir Miskin Amil Mualaf Hamba Orang Yang Berhutang Fisabilillah (Untuk Jalan Allah) Musafir ISU-ISU SEMASA ZAKAT Pengeluaran Zakat Harta Dengan Nilai Sebagai Ganti Harta Pengeluaran Zakat Fitrah Dengan Nilai Sebagai Ganti Makanan Asasi 104

9 Unit 9: PUASA 9.0 PENDAHULUAN 9.1 PUASA DEFINISI PUASA HIKMAH PENSYARIATAN PUASA PERATURAN-PERATURAN PUASA Syarat-Syarat Wajib Puasa Syarat-Syarat Sah Puasa Rukun-Rukun Puasa PERKARA-PERKARA YANG MEMBATALKAN PUASA KATEGORI-KATEGORI PUASA Puasa Wajib Puasa Sunat Puasa Makruh Puasa Haram ADAB-ADAB PUASA Sunat-Sunat Puasa Makruh Semasa Berpuasa Unit 10: HAJI & UMRAH PENDAHULUAN HAJI DAN UMRAH PERBEZAAN HAJI DAN UMRAH HUKUM DAN SYARAT MENGERJAKAN HAJI DAN UMRAH Hukum Mengerjakan Haji Dan Umrah Syarat-syarat Wajib Mengerjakan Haji dan Umrah Hikmah Mengerjakan Haji Dan Umrah JENIS-JENIS HAJI DAN RUKUNNYA Haji Ifrad Haji Tamatuk' Haji Qiran RUKUN HAJI DAN UMRAH NIAT DAN PANTANG LARANG BERKAITAN HAJI DAN UMRAH Niat Ihram dan Umrah Larangan Semasa Dalam Ihram WUKUF DI ARAFAH TAWAF SA'IE BERCUKUR WAJIB HAJI DAN UMRAH Apakah Wajib-Wajib Haji Dan Umrah'! DAM Jenis-Jenis Dam 128

10 Unit 11: QURBAN, AQIQAH DAN SEMBELIHAN PENDAHULUAN IBADAH QURBAN HUKUM IBADAH QURBAN DALIL PENSYARIATAN QURBAN FADILAT IBADAH QURBAN SYARAT-SYARAT SAH QURBAN JENIS-JENIS HAIWAN QURBAN KECACATAN YANG MENGHALANG SAHNYA QURBAN KEHARUSAN BERKONGSI HAIWAN QURBAN WAKTU PERLAKSANAAN IBADAH QURBAN ORANG YANG MENYEMBELIH BINATANG QURBAN NIAT IBADAH QURBAN PERKARA-PERKARA SUNAT KETIKA QURBAN HUKUM QURBAN BAG1 PIHAK ORANG LAIN ISU-ISU PEMBAHAGIAN DAGING QURBAN Qurban Wajib Qurban Sunat AQIQAH HUKUM AQIQAH WAKTU PERLAKSANAAN AQIQAH HIKMAH PENSYARIATAN AQIQAH BINATANG AQIQAH YANG DISEMBELIH AQIQAH MENGIKUT BILANGAN ANAK SYARAT-SYARAT AQIQAH PERBEZAAN AQIQAH DAN QURBAN SEMBELIHAN DEFINISI SEMBELIHAN PERBEZAAN PENYEMBELIHAN AL-TAZKIAH DAN AL-ZABHU HIKMAH DARIPADA SYARAT-SYARAT PENYEMBELIHAN JENIS-JENIS PENYEMBELIHAN al-zabhu al-nahru al-'aqru SYARAT-SYARAT SAH PENYEMBELIHAN Penyembelihan Syarat Binatang yang Disembelih Alat Menyembelih SUNAT-SUNAT PENYEMBELIHAN 147 BIBLIOGRAFI

11 PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU Fiqh Ibadat dan Munakahat (Modul 1: Fiqh Ibadat) Pengarah Projek Dr. Noor Azizi Ismail Dekan Fakulti Pengajian Bahasa Utama Timbalan Pengarah Projek : Dr. Harison Mohd Sidek Timbalan Dekan (Akademik & Penyelidikan) Penyelaras Projek : Dr. Noorhayati Hashim Ketua Program Pendidikan Penyelaras PPG : Prof. Madya Dr. Bhasah Abu Bakar : Puan Haliza Harun Penulis Modul : Dr. Zulkifli Muhammad al-bakri : Dr. Azman Ab Rahman : Dr. Irwan Mohd Subri

12

13 PANDUAN KURSUS PENGENALAN Panduan kursus disediakan untuk membantu pelajar memahami keperluan dan kandungan kursus. Pelajar hendaklah sentiasa membaca dan merujuk bahagian panduan ini dengan teliti untuk membolehkan pelajar melengkapkan kursus ini dengan jaya. Kursus LBI 1012 Fiqh Ibadat & Munakahat ini dirangka untuk memberikan pendedahan kepada pelajar mengenai konsep ibadat dalam Islam serta yang berkaitan dengannya. KUMPULAN SASARAN Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengikuti Program Ijazah Sarjana Muda Pendidikan (Pendidikan Islam) dan Sarjana Pendidikan (Sekolah Rendah) bagi mengajar di sekolah-sekolah rendah dan menengah di Malaysia. PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN Mengikut piawaian MQA, setiap jam kredit memerlukan pelajar memperuntukkan 40 jam pembelajaran. Oleh itu pelajar memerlukan 120 jam waktu pembelajaran. Anggaran agihan waktu pembelajaran bagi kursus LBI1012 Fiqh Ibadat & Munakahat ini adalah seperti jadual di bawah: Jadual 1: Anggaran Agihan Masa Pembelajaran LBI1012 Bil Aktiviti pembelajaran Bersemuka Tutorial Tutorial dalam talian Membaca modul serta menyiapkan tugasan Video P&P melalui MyLMS Jumlah Masa Pembelajaran 120 Jam pembelajaran Bersemuka Tidak bersemuka

14 HURAIAN LBI1012 (FIQH IBADAT & MUNAKAHAT) HASIL PEMBELAJARAN KURSUS Pada akhir kursus ini, pelajar diharap dapat: 1. Mendapat gambaran tentang konsep fiqh, sumber, istilah-istilah penting dan kandungannya seperti bersuci, sembahyang, puasa, zakat dan haji. 2. Mengetahui topik-topik perbincangan, hukum-hukum yang berkaitan dengan ibadah. 3. Mendedahkan kepada pelajar isu-isu semasa berkaitan dengan fiqh ibadah. SINOPSIS KURSUS Kursus ini memberi kefahaman kepada pelajar tentang fiqh ibadah yang meliputi perkara-perkara yang berkaitan dengan taharah, solat, puasa, zakat, haji dan umrah serta Quran dan aqiqah. Perbincangan tajuk-tajuk tersebut akan melibatkan dalil-dalil pensyariatan, dan syarat, pelaksanaan dan seumpamanya. Selain daripada itu pelajar juga akan didedahkan dengan isu-isu semasa berkenaan dengan ibadah. IS1 KANDUNGAN KURSUS Kursus ini terbahagi kepada 11 unit tajuk. Kandungan keseluruhan kursus adalah seperti berikut: Unit 1: Taharah Dan Jenis-Jenis Hadas Unit 1 mengandungi perbahasan mengenai definisi taharah, dalil-dalil daripada Al-Quran dan Hadis serta hikmah pensyariatan taharah dalam Islam. Unit 2: Mandi Wajib Unit 2 mengandungi perbahasan mengenai perkara-perkara yang menyebabkan mandi wajib dan cara-cara mandi wajib. Unit 3: Solat Unit 3 mengandungi perbahasan mengenai rukun solat, syarat sah solat, perkara-perkara yang membatalkan solat serta sunat-sunat dalam solat. Unit 4: Solat Jemaah Unit 4 mengandungi perbahasan mengenai hukum solat berjemaah, syarat-syarat menjadi imam, serta penjelasan tentang makmum muwafiq dan makmum masbuq. Unit 5: Solat Sunat Unit 5 mengandungi perbahasan mengenai solat-solat rawatib yang mengiringi solat fardu dan solat- solat sunat yang tidak mengiringi solat fardu seperti solat tarawih, istisqa' dan solat hajat.

15 Unit 6: Solat Jumaat dan Solat Sunat Hari Raya Unit 6 mengandungi perbahasan mengenai definisi solat Jumaat, syarat-syarat solat Jumaat dan amalan-amalan umum berkaitan hari Jumaat. Manakala dalam topik solat sunat hari raya mengandungi perbahasan mengenai pensyariatan solat sunat hari raya dan amalan-amalan pada hari raya. Unit 7: Pengurusan Jenazah Unit 7 mengandungi perbahasan mengenai cara-cara memandikan jenazah, orang-orang yang berhak memandikan jenazah, cara-cara mengafankan mayat dan mengebumikan mayat. Unit 8: Zakat Unit 8 mengandungi perbahasan mengenai pensyariatan zakat, faedah-faedah zakat serta isu-isu semasa berkaitan zakat. Unit 9: Puasa Unit 9 mengandungi perbahasan mengenai definisi puasa, hikrnah pensyariatan puasa, perkaraperkara yang membatalkan puasa serta adab-adab puasa. Unit 10: Haji dan Umrah Unit 10 mengandungi perbahasan mengenai definisi haji dan umrah, hukum dan syarat mengerjakan haji dan umrah serta pantang-larang semasa mengerjakan haji dan umrah. Unit 11: Qurban, Aqiqah dan Sembelihan Unit 1 1 mengandungi perbahasan mengenai definisi qurban, aqiqah dan sembelihan, perbezaan antara al-zabhu dan al-tazkiah serta syarat-syarat sah penyembelihan dan sunat-sunat penyembelihan.

16

17 UNIT PENDAHULUAN Apakah yang dimaksudkan dengan Taharah? Adakah anda tahu tentang kepentingan Taharah? Taharah atau bersuci merupakan elemen yang paling penting dalam ibadah. Sah atau tidak sesuatu ibadah itu bergantung kepada diri seseorang Muslim itu sama ada berada dalam keadaan suci atau sebaliknya. Melalui konsep Taharah, Islam cuba untuk mendidik umatnya untuk mempraktikkan amalan kebersihan bukan sahaja dalam ibadah tetapi juga dalam urusan harian. Keterampilan seseorang Muslim yang bersih akan memperlihatkan keindahan ajaran Islam, sejajar dengan fitrah semula jadi manusia yang suka kepada perkara yang cantik dan bersih. Oleh yang demikian, Allah SWT telah mengajar hambanya bagaimana untuk mengetahui benda-benda yang bersifat najis dan perkara-perkara yang menyebabkan seseorang itu berada dalam keadaan tidak suci dari sudut hukum, syarat serta tatacara untuk menghilangkannya. Sebelum seseorang itu melakukan ibadah kepada Allah, perkara paling utama yang perlu dipastikan adalah sama ada dia berada dalam keadaan suci dan bersih daripada sebarang bentuk kekotoran atau sebaliknya. Ini termasuklah kekotoran yang boleh dilihat dengan mata kasar (najis ayniyy) dan kekotoran yang dihukumkan wujud pada seseorang apabila dia melakukan perbuatan tertentu atau ia berlaku secara sendirinya (najis hukmi). Apakah yang dimaksudkan dengan hadas besar dan hadas kecil? Hadas kecil boleh dihilangkan hanya dengan mengambil wuduk manakala hadas besar, seseorang itu perlu mandi hadas atau mandi wajib. Justeru itu, dalam topik ini anda akan mempelajari tentang mandi wajib, perkara-perkara yang

18 BIBLIOGRAFI Al-Aitah, Al-Hajah Durriyyah Fiqh al-ibadat 'Ala al-madhhab al-shaj 'i. T.tp: T:pt. Al-Haytami, Shihab al-din Ahmad ibn Muhammad ibn Muhammad ibn Ali ibn Hajar al-makki Al-Fatawa al-kubra al-fiqhiyyah 'Ala Madhhab al-imam al-shaj'i. Jilid 1. Beirut: Dar al-kutub al-'alamiyyah. Al-Jaziri, Abd al-rahman. t.th. Kitab al-fiqh 'Ala al-madhahib al-arba'ah. Jil. 1. Beirut: Dar al- Kutub al-'alamiyyah. Al-Khin, Mustafa, al-bugha, Mustafa & Al-Sharbaji, Ali Al-Fiqh al-manhaji. Penterjemah: Mohd Yusof Ahmad, Abdul Kudos Othman, Jamil Abdul Wahab dan Zulkifli Muhammad al- Bakri. Kuala Lumpur: Prospecta Printers Sdn Bhd. Mughniyyah, Muhammad Jawad Al-Fiqh 'Ala al-madhahib al-khamsah. T.tp: T:pt. Al-Rahbawi, Abdul Kadir Salat empat mazhab. Kuala Lumpur: Victory Agencie. Al-Shirazi, Abu Ishak Ibrahim ibn Aliyy Yusuf al-firuz Abadi Al-Muhadhdhab Fi Fiqh al- Imam al-shaj 'i. Jil. l. Beirut: Dar al-kutub al-alamiyyah. Al-Zuhayli, Wahbah Fiqh dan Perundangan Islam. Jilid 1. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

19

20

21