STANDARD OPERATING PROCEDURES (SOP) PELAN TINDAKAN PENGOSONGAN BANGUNAN KETIKA KECEMASAN / BENCANA PEJABAT KESIHATAN KOTA TINGGI DAN KLINIK-KLINIK KESIHATAN KOTA TINGGI 1.0 TUJUAN STANDARD OPERATING PROCEDURES (SOP) SOP ini disediakan bertujuan untuk : 1.1 Pegawai / kakitangan dan orang awam dapat bertindak dengan tenang dan selamat semasa kecemasan / bencana seperti kebakaran atau gempa bumi yang memerlukan tindakan pengungsian bangunan pejabat dan klinik 1.2 Warga PKDKT dapat melaksanakan tanggungjawab mereka dengan selamat dan teratur semasa berlaku kecemasan / bencana 1.3 Kemudahan dan peralatan yang sedia ada dapat digunakan mengikut perancangan untuk menyelamatkan diri 1.4 Pemindahan keluar warga PKDKT/Klinik dan pelanggan daripada bangunan dapat dilakukan dengan teratur dan pantas 2.0 DIBANGUNKAN OLEH 2.1 Jawatankuasa Keselamatan Pengurusan - rujuk Carta Organisasi JK Keselamatan EKSA PKDKT 3.0 KUMPULAN SASARAN PENGGUNA SOP 3.1 Pegawai Keselamatan Pengurusan 3.2 Penolong Pegawai Tadbir 3.3 Pengawal Keselamatan 3.4 Pegawai pegawai 3.5 Staf Sokongan
3.6 Orang awam / Pelawat yang berada di bangunan PKD/Klinik 4. PENGGUNAAN SKOP SOP SOP ini digunakan bagi menentukan pelan tindakan ketika kecemasan / bencana dilaksanakan secara jelas, seragam, terancang dan memenuhi segala prosedur keselamatan di mana-mana lokasi atau bangunan PKD/Klinik. 5. RINGKASAN PROSEDUR Secara umumnya, jika berlaku kecemasan / bencana, tindakan-tindakan berikut perlu diambil dengan segera iaitu : 5.1 Memastikan bunyi alarm automatik / membunyikan alat pengera manual / wisel 5.2 Cuba lawan kebakaran jika kebakaran yang berlaku adalah kecil 5.3 Menghubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat / Pegawai Keselamatan 5.4 Pegawai Keselamatan membentuk Pasukan Emergency Response Team (ERT) secara adhoc 5.5 Menghentikan mesin / proses kerja dan memutuskan bekalan kuasa 5.6 Memastikan semua dokumen penting disimpan dan dikunci dengan selamat 5.7 Mengosongkan bangunan dengan teratur dan pantas 5.8 Bergerak ke tempat berkumpul atau Assembly Point dengan teratur dan pantas 5.9 Mengambil kedatangan untuk dilaporkan kepada Pegawai Keselamatan Jabatan / Pasukan Emergency Response Team 5.10 Pegawai Keselamatan Jabatan / Pasukan Emergency Response Team (ERT) / Pengawal Keselamatan perlu menyampaikan keseluruhan maklumat kecemasan / bencana kepada Komander Operasi Bomba yang tiba di lokasi. 5.11 Pegawai Keselamatan juga perlu memaklumkan secara terperinci perihal kecemasan kepada Pegawai Kesihatan Daerah dengan segera.
6. PROSEDUR KECEMASAN KEBAKARAN Prosedur kecemasan ini hendaklah digunapakai semasa kebakaran. Ia menjelaskan langkah-langkah yang perlu diambil semasa kebakaran bagi tujuan mengatasi semua jenis kemalangan yang berlaku. Berikut adalah tindakan ketika berlaku kecemasan. 6.1 Tindakan Menyelamatkan Diri Apabila kedengaran loceng penggera (isyarat kecemasan kebakaran), semua warga PKDKT/Klinik dan orang awam / pelawat hendaklah : i. Hentikan kerja serta-merta dan matikan semua punca elektrik berdekatan anda serta cabutkan plug ii. iii. iv. Hendaklah KELUAR IKUT LALUAN PELAN KECEMASAN BANGUNAN Jangan berlari, tolak-menolak dan panik Jangan berpatah-balik untuk mengambil barang yang tertinggal v. Berikan kerjasama sepenuhnya dan patuhi arahan Pasukan Emergency Response Team (ERT) vi. Berkumpul di tempat yang telah ditetapkan iaitu di PARKIR AWAM TEMPAT BERKUMPUL (Assembly Point) vii. Sila hubungi Balai Bomba terdekat di talian 07-8831444 (Kota Tinggi) atau 07-8221444 (Bandar Penawar), atau dail TALIAN KECEMASAN 999 viii. Sila rujuk PELAN KECEMASAN/KEBAKARAN PKDKT dengan teliti
6.2 Tindakan Jawatankuasa (Pegawai Keselamatan/Pasukan Emergency Response Team (Pasukan ERT) i. Bunyikan wisel berulang kali (jika alarm automatik tidak berbunyi) gunakan PA sistem jika perlu ii. Matikan semua punca elektrik dan cabut plug iii. Sekiranya kebakaran berlaku di peringkat awal dan tidak mengancam keselamatan diri, sila jalankan usaha memadam. iv. Jika didapati kebakaran telah merebak dan ada penghuni di bangunan tersebut, beri arahan untuk mengosongkan bangunan. v. Arahkan semua lapisan kakitangan/ pelanggan/ pelawat keluar bangunan melalui pintu kecemasan (jika releven) dan tutup pintu rintangan api selepas keluar. i. Arahkan semua lapisan kakitangan/ pelanggan/pelawat berkumpul di tempat berkumpul (Assembly Point) PARKIR AWAM TEMPAT BERKUMPUL dan pastikan keadaan terkawal. iii. Buat panggilan baris (roll-call) di tempat berkumpul dengan menggunakan SENARAI KEHADIRAN dan semak sekiranya ada yang masih tertinggal dalam bangunan bagi kumpulan di bawah kawalan masing-masing. iv. Jangan benarkan sesiapa pun masuk ke bangunan tersebut melainkan yang berkenaan sahaja. v. Hubungi Pegawal Keselamatan bertugas di pondok kawalan untuk bantuan. Jika perlu, terus hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat. vi. Sedia untuk bekerjasama dengan anggota BOMBA dalam segala aspek. vii. Sekiranya terdapat kemalangan atau kecederaan, pastikan pesakit diberikan rawatan kecemasan dan dihantar ke klinik/hospital terdekat (mengikut keadaan).
6.3 Tindakan Pegawai Keselamatan i Ketika berlaku kecemasan/ bencana pihak kawalan keselamatan perlu memastikan tiada kenderaan keluar dan masuk ke dalam kawasan bangunan ii. Pondok kawalan perlu di kawal rapi oleh Pengawal Keselamatan (pintu hadapan, dan belakang) dan perlu mencegah sesiapa sahaja yang tidak berkenaan daripada memasuki kawasan bangunan. iii. Pegawai Keselamatan perlu membantu Pasukan Emergency Response Team jika bantuan diperlukan 6.4 Panduan Menyelamatkan Diri Semasa Kebakaran i. Cara-cara Bergerak Semasa Terperangkap Di Dalam Asap Ketika kebakaran, asap merupakan ancaman kerana ia bergerak mendahului api, panas, menyesakkan pernafasan serta beracun dan boleh menyekat jalan menyelamatkan diri dari kebakaran. Sebagai panduan menyelamatkan diri dari kebakaran asap, perkara-perkara berikut perlu diberi perhatian: 1. Bertenang, sabar dan berfikir. Panik atau kelam kabut boleh mengakibatkan anda bertindak dengan cara yang salah. 2. Sebelum membuka pintu, pastikan dahulu, jika panas biarkan tertutup. Cari jalan lain untuk menyelamatkan diri. 3. Jika terperangkap dalam asap, rendahkan diri seberapa boleh sebaiknya merangkak di atas lantai dan bernafas pendek-pendek (melalui hidung hingga sampai ke tempat selamat) 4. Kepulan asap yang banyak biasanya boleh menggelapkan/ mengaburkan pandangan. Dalam keadaan sedemikian, gunakan belakang tangan untuk meraba jalan menyusur dinding hingga bertemu pintu keluar. ii. Terperangkap Di Dalam Bangunan Terbakar Jika anda terperangkap di dalam bangunan semasa berlaku kebakaran, anda hendaklah bertindak seperti berikut: 1. Cuba buka seberapa banyak pintu bertutup antara jarak anda dengan api.
2. Sebagai makluman, pintu-pintu boleh menjadi penyelamat nyawa anda. Tutupkan pintu di belakang anda dan jauhkan diri dari asap dan bahang. Sumbat celah-celah pintu dan lubang angin dengan kain atau apa sahaja bahan yang sesuai bagi mengelakkan asap masuk (pilih bilik bertingkap dan tunggu untuk diselamatkan) 3. Pergi ke tingkap bagi mendapatkan udara bersih dan beri isyarat minta bantuan 4. Buka tingkap di atas dan di bawah untuk membolehkan udara kotor keluar dan udara bersih masuk 5. Jika keadaan semakin buruk, pandang keluar tingkap, balut kaki dengan baju, carpet atau sebagainya (basahkan jika perlu) bagi menahan kepanasan 6. Jangan cuba terjun dari tingkap atau tingkat yang tinggi. Ramai orang terbunuh kerana tergopoh-gapah terjun. Tunggu BOMBA atau pasukan penyelamat, jika benarbenar tiada jalan lain lagi. 6.5 Prosedur Keselamatan Bagi Pemegang Kunci Keselamatan Kunci merupakan satu alat penting dalam menentukan keselamatan sesebuah Jabatan. Beberapa langkah yang perlu dipatuhi bagi menjamin keselamatan kunci pejabat adalah seperti berikut : 1. Pemegang kunci induk keseluruhan PKDKT/Klinik adalah dipegang oleh Pegawai yang dilantik sahaja yang akan memegang semua kunci jabatan. Setiap pengguna perlu mengisi Buku Rekod Kunci PKD/Klinik jika terdapat keperluan sahaja. 2. Pemegang kunci asal untuk setiap fasiliti lain di PKDKT/Klinik, adalah dipegang oleh Ketua Jabatan/ Ketua Jururawat/ EO. 3. Untuk tujuan penggunaan di luar waktu bekerja harian; kunci perlu di ambil daripada kotak kunci di Bilik Penolong Pegawai Tadbir/Ketua Jururawat. Walau bagaimanapun, untuk kes-kes kecemasan di klinik, kunci bilik kecemasan dipegang oleh Pegawai yang bertugas atas panggilan supaya perkhidmatan kecemasan dapat diberikan dengan cepat. 4. Kunci-kunci grill untuk memasuki Pejabat/Klinik adalah dipegang oleh Pembantu Am Pejabat/ Pembantu Perawatan Kesihatan (PPK) dan dibuka pada waktu pagi sekitar jam 7.30 pagi dan ditutup pada waktu petang sekitar jam 5.30 petang mengikut jadual masing-masing. Keselamatan Pejabat /Klinik adalah di bawah tanggungjawab Pembantu Am Pejabat/PPK ini.
5. Setiap jenis kunci tidak boleh diserahkan kepada pegawai lain tanpa kebenaran dan adalah DILARANG dibuat PENDUA kecuali atas sebab-sebab tertentu. 6.6 Panduan Keselamatan Bagi Kawasan Parkir Kenderaan dan Kawasan Pili Bomba Bagi memudahkan tindakan segera diambil oleh semua pihak, berikut merupakan beberapa perkara penting yang perlu dipatuhi bagi menjamin tiada halangan berlaku semasa sebarang kecemasan/bencana : i. Dilarang meletak kenderaan secara BERLAPIS (Double Parking) di perkarangan PKDKT/Klinik pada setiap masa ii. Meletak kenderaan mestilah secara BERUNDUR sesuai dengan dasar pelaksanaan EKSA PKDKT iii. Dilarang meletakkan motosikal di mana-mana kaki lima bangunan PKDKT/Klinik i. Dilarang meletakkan kenderaan di dalam petak kuning pili bomba 7.0 TAKRIF Takrif adalah istilah khusus untuk menjelaskan beberapa perkara yang perlu diingati dan difahami oleh setiap warga PKDKT/Klinik serta anggota yang terlibat semasa diancam bencana: 7.1 Assembly Point : tempat berkumpul iaitu satu lokasi yang selamat daripada lokasi kebakaran/bencana iaitu di PARKIR AWAM TEMPAT BERKUMPUL. Sila rujuk PELAN KECEMASAN/ KEBAKARAN 7.3 Call Point : Loceng Penggera Kebakaran 7.4 Pasukan Emergency Response Team (Pasukan ERT) : merupakan satu JawatankuasaAdhoc yang dibentuk oleh Pegawai Keselamatan Jabatan ketika kecemasan/ bencana 7.5 Notis Kebakaran : Makluman Jenis bunyi penggera kebakaran Cara menghubungi Perkhidmatan Bomba, dan Kaedah melawan kebakaran
7.6 Nada Bunyi Loceng Penggera : Bunyi Loceng Berpanjangan Apabila mendengar loceng penggera berbunyi berpanjangan, ataupun arahan melalui P.A sistem, tindakan segera mengosongkan bangunan perlu dimulakan. Pasukan Emergency Respose Team perlu memulakan arahan bagi membantu kerja-kerja pemadaman kebakaran/ menyelamat. 7.7 Jenis-jenis kelengkapan/ peralatan bencana yang terdapat di PKD Kota Tinggi/ sebahagian Klinik : Bil Jenis 1. Sistem Penggera Manual / Wisel 2. Peralatan Melawan Kebakaran Alat Melawan Kebakaran Manual: Alat Pemadam Api Mudah-Alih
Pili Bomba Gelung Hos (sekiranya ada) 8.0 KELAYAKAN PERSONAL DAN TANGGUNGJAWAB 8.1 AJK Keselamatan Induk di Jabatan/Unit perlu diberi pendedahan dan kursus/latihan mengenai Kawalan Keselamatan dan pendedahan tentang aspek menghadapi bencana seperti melawan kebakaran dan tanggungjawab semasa kebakaran. 8.2 Pegawal Keselamatan perlu menghadiri latihan serta kursus yang dianjurkan oleh Bomba. 8.3 Setiap Pejabat/Klinik mestilah melakukan aktiviti latihan pengungsian bangunan 2 tahun sekali. 9.0 PELAN TINDAKAN PENGOSONGAN BANGUNAN Apabila berlaku kebakaran, prosedur atau peraturan mencegah dan melawan kebakaran perlu diikuti bagi memastikan keselamatan bangunan dan manusia terjamin. BIL TINDAKAN TANGGUNGJAWAB CATATAN/ SENARAI SEMAK 1. Memaklumkan dengan segera kepada Pegawai Keselamatan Jabatan tentang kecemasan/ bencana yang berlaku untuk tindakan diperingkat Jabatan Warga PKDKT/Klinik yang berhampiran kawasan bencana 2. Pegawai Keselamatan Jabatan membentuk Pasukan Quick Response Team secara adhoc Pegawai Jabatan/Pasukan ERT Keselamatan 3. Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia berserta maklumat seperti berikut: Pegawai Keselamatan Jabatan/ Pasukan ERT Maklumat ringkas pengadu
Lokasi bencana Peringkat bencana Maklumat ringkas berkaitan bencana /maklumat mangsa yang tercedera 4. Memastikan loceng penggera yang berbunyi berterusan (sebagai isyarat mengosongkan bangunan). 5. Bergerak dengan segera ke tempat berkumpul (Assembly Point) mengikut Pelan Laluan Kecemasan Pegawai Keselamatan Jabatan/ Pasukan ERT Warga PKD 6. Mengaturkan dan memastikan proses pengungsian bangunan berlaku di setiap aras 7. Keluar daripada bilik kerja dan memastikan perkara berikut diberi perhatian sebelum menyelamatkan diri ke tempat berkumpul (bergantung kepada situasi) : i. Wang tunai dan dokumen-dokumen penting dimasukkan ke dalam kabinet besi dan dikunci; dan ii. Tutup semua peralatan komputer atau matikan suis elektrik 8. Semasa menuruni tangga, jangan berpatah balik jangan berbuat bising, bertolak-tolak atau berlari 9. Bertenang dan tinggalkan tempat itu dengan secepat mungkin. 10. Bergerak dengan posisi membongkok, jika anda terpaksa bergerak melalui kawasan berasap. 11. Jangan memecahkan barisan semasa mengungsi, jangan berlari potong-memotong. Pegawai Jabatan/Pasukan PKD/Klinik Warga PKD/Klinik Warga PKD/Klinik Warga PKD/Klinik Warga PKD/Klinik Keselamatan ERT/Warga 12. Laporkan diri di tempat berkumpul dan jangan tinggalkan tempat berkumpul sehingga diarahkan berbuat demikian Warga PKD/Klinik / Pasukan ERT 13. Pastikan berkumpul di tempat yang telah dikhaskan Pasukan ERT
(Assembly Point) dan mengambil kehadiran. 14. Menyemak senarai kakitangan yang berkumpul. Pasukan ERT 15. Melaporkan keadaan kepada Pegawai Bomba dan Ketua Keselamatan Jabatan 16. Memberikan rawatan awal kepada mangsa yang tercedera Pegawai Keselamatan Jabatan/ Pasukan ERT Pasukan Kesihatan/ Pasukan ERT 17. Bersedia bertindak membantu pihak bomba jika diperlukan misalnya bantuan peralatan, maklumat tentang tekanan air dan saluran bekalan elektrik Pasukan ERT 10.0 CADANGAN KURSUS DAN LATIHAN 10.1 Semua warga PKD/Klinik dicadangkan untuk menjalani latihan secara berkala. Latihan hendaklah merangkumi: Pencegahan Kebakaran/Bencana Tindakan Apabila Mendengar Bunyi Penggera Cara Menghubungi Perkhidmatan Bomba Dengan Betul Lokasi Dan Cara Mengguna Peralatan Laluan Menyelamatkan Diri Tempat Berkumpul Mengambil Kedatangan 10.2 Latihan (seelok-eloknya tidak diumumkan terlebih dahulu) hendaklah dijalankan sekurang-kurangnya satu (1) kali setiap dua tahun. Latihan dianggap berjaya jika semua pekerja dapat mengosongkan bangunan dan berada di tempat berkumpul dalam masa 25 MINIT selepas loceng penggera berbunyi.
10.3 Kakitangan perlu diberikan kursus dan latihan asas supaya sentiasa bersedia jika berlaku bencana. Kursus dan latihan tersebut boleh dilakukan dua (2) tahun sekali. 10.4 Pegawai dan kakitangan mempunyai pengetahuan yang jelas mengenai alat pencegahan kebakaran dan selok-belok bangunan iaitu: Kedudukan alat pemadam api yang paling berhampiran dan tahu cara untuk menggunakannya. Jalan keluar yang berhampiran dan laluan menuju jalan keluar Bagi keselamatan, laporkan kepada Pegawai Berkenaan jika anda tidak mendengar isyarat amaran semasa ujian pengungsian bangunan. a) Jika mana-mana pintu keluar atau jalan keluar di halang dengan longgokan barangbarang b) Jika sebarang alat pemadam api hilang, terlindung, dirosakkan atau tidak boleh digunakan lagi c) Jika kunci Pintu Laluan Kecemasan Terakhir hilang 11.0 PENJAGAAN KAWASAN BANGUNAN 11.1 Mengamalkan penjagaan kawasan yang bersih dan teratur 11.2 Bersihkan dan buang sampah sarap 11.3 Penyimpanan yang betul bahan-bahan mudah terbakar