PANDUAN PELAKSANAAN PROGRAM PASUKAN PEMANTAU PENCEMARAN (3P) JABATAN ALAM SEKITAR MALAYSIA JANUARI 2014

PANDUAN PELAKSANAAN PROGRAM PASUKAN PEMANTAU PENCEMARAN (3P) JABATAN ALAM SEKITAR MALAYSIA JANUARI 2014

KANDUNGAN BIL PERKARA MUKA SURAT 1 OBJEKTIF 1 2 LATAR BELAKANG 1 3 PASUKAN PEMANTAU PENCEMARAN (3P) 2 4 PENGENALPASTIAN DAN PENDAFTARAN AHLI 3P 4 5 PELANTIKAN AHLI 3P 4 6 PELANCARAN PROGRAM 3P 6 7 PELAKSANAAN PROGRAM 3P 6 8 PELAPORAN PELAKSANAAN PROGRAM 3P 8 9 PENUTUP 8 SENARAI APENDIKS BIL PERKARA MUKA SURAT 1 CONTOH TEKS UCAPAN YB MENTERI NRE 9 2 CONTOH TEKS UCAPAN YBHG. DATO KETUA PENGARAH ALAM SEKITAR 16 3 FLYERS 22 4 IKRAR AHLI 3P 25 5 CONTOH PEMBENTANGAN LATIHAN 3P 27 6 FORMAT PELAKSANAAN PROGRAM 3P 44 7 FORMAT PELAPORAN PEGAWAI FOCAL POINT 46

OBJEKTIF Objektif utama penerbitan buku panduan pelaksanaan program Pasukan Pemantau Pencemaran (3P) ini adalah bagi menggariskan prosedur-prosedur tertentu dalam melaksanakan program 3P di setiap kawasan Parlimen. Selain daripada itu, dengan adanya buku panduan ini, maka akan wujud keseragaman dalam pelaksanaan program 3P di setiap kawasan Parlimen dan mencapai hasrat dan objektif pelaksanaan program ini. LATAR BELAKANG Program 3P yang telah dirangka pelaksanaannya di setiap kawasan Parlimen menjadikan Rakan Alam Sekitar (RAS) sebagai landasan bagi memantau aduan pencemaran secara berterusan terutamanya aduan-aduan yang berulang di setiap kawasan Parlimen. Selaras dengan Program RAS yang diperkenalkan sejak tahun 2009 di 222 kawasan Parlimen di seluruh Negara, pelaksanaan program 3P ini akan mengoptimumkan ahli RAS seramai 144,226 orang (sehingga November 2013) dan memastikan keberkesanan pelaksanaan program RAS. Melalui program RAS, setiap Ahli Parlimen (MP) diberikan peruntukan sebanyak RM30,000.00 oleh Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar (NRE) menerusi Jabatan Alam Sekitar (JAS) bagi menjalankan program dan aktiviti kesedaran alam sekitar dengan melibatkan komuniti setempat. Dalam hubungan ini, satu Jawatankuasa Pelaksanaan Program RAS (merangkumi program 3P) perlu diwujudkan bagi memastikan kelancaran dan keberkesanan program tersebut. Jawatankuasa yang dipengerusikan oleh Pengarah JAS Negeri masing-masing perlu merangkumi Ahli Parlimen/wakil Ahli Parlimen, Agensi Kerajaan, Agensi Swasta dan Organisasi Bukan Kerajaan (NGO). Pada tahun 2012, sebanyak 6,070 aduan telah diterima dan direkodkan oleh JAS di seluruh negara. Daripada jumlah ini, 74% aduan melibatkan pencemaran udara dan 165 aduan adalah aduan yang berulang melibatkan industri. Oleh yang demikian, dengan pelaksanaan program 3P ini, Ahli RAS boleh memainkan berperanan sebagai mata dan telinga kepada JAS dalam membantu, memantau dan 1

melaporkan masalah pencemaran alam sekitar setempat terutama dari industri di seluruh negara. PASUKAN PEMANTAU PENCEMARAN (3P) Bagi menangani aduan pencemaran alam sekitar dengan berkesan, beberapa tindakan penguatkuasaan di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 dikuatkuasakan. Ini termasuklah Notis Arahan, Tawaran Kompaun, Tindakan Mahkamah, Gantung Lesen, Perintah Larangan dan Pemberhentian Operasi. Selain daripada itu, beberapa pendekatan lain turut diadakan seperti operasi pemantauan bersepadu bersama agensi lain, pemakluman dan susulan di dalam Mesyuarat Jawatankuasa Tindakan Daerah dan program bersama komuniti setempat dilaksanakan. Sebagai tambahan kepada mekanisma penyelesaian aduan sedia ada, menerusi Program RAS dan peruntukan kewangan yang disalurkan kepada setiap Ahli Parlimen, maka satu mekanisme atau pendekatan baru diperkenalkan bagi menangani aduan secara kolektif dan efektif. Pendekatan yang dikenali dengan Program 3P ini diwujudkan bagi mengoptimumkan fungsi ahli RAS sebagai mata dan telinga di setiap kawasan Parlimen terutama di kawasan yang kerap menerima aduan pencemaran serta berulang kali. Dalam hubungan ini juga, program 3P di komuniti setempat ini akan digerakkan secara berterusan bagi membantu JAS mengambil tindakan dengan lebih cepat dan cekap bagi menangani masalah aduan pencemaran alam sekitar. Oleh yang demikian, satu mekanisme dan peranan ahli 3P dibentuk untuk tindakan JAS Negeri seperti berikut: JAS Negeri perlu mengenalpasti semua punca pencemaran dan punca pencemaran yang kritikal atau bermasalah terutama berkaitan aduan berulang; JAS Negeri perlu mempromosi dan mendaftar keahlian RAS; JAS Negeri perlu mengenalpasti dan mendaftar satu kumpulan fokus yang dikenali dengan nama Pasukan Pemantau Pencemaran (3P) 2

JAS Negeri perlu menerusi pelantikan khas (sijil lantikan dikeluarkan oleh Bahagian Penguatkuasa, JAS Ibu Pejabat), melantik kumpulan 3P yang terdiri dari kalangan ahli Jawatankuasa Kampung (JKKK), Ketua Kampung, Penghulu, Komuniti Agama, Persatuan Taman Perumahan dan Rukun Tetangga serta ahli politik. Dalam hubungan ini, tertakluk kepada sejauh kritikalnya aduan yang ada, bilangan keanggotaan dalam 3P berdaftar hanya dihadkan kepada maksima 20 orang sebagai satu langkah permulaan; JAS Negeri perlu menetapkan pegawai di Unit Aduan/Punca Tetap di Pejabat JAS Negeri sebagai focal point atau desk officer kepada ahli 3P; JAS Negeri perlu dengan melalui pembiyaan peruntukan di bawah program RAS, merekrut ahli 3P menerusi pendedahan secara bengkel atau seminar di peringkat negeri. Dari semasa ke semasa, ahli 3P di setiap kawasan Parlimen berkenaan akan diberi pendedahan kepada maklumat terkini berkaitan peraturan dan tindakan-tindakan Jabatan; JAS Negeri perlu memastikan ahli 3P memainkan peranan proakaktif dalam memantau dan melaporkan secara berterusan atau sepanjang masa kepada focal point atau desk officer di JAS Negeri berhubung masalah-masalah punca pencemaran terutama dari pelbagai kategori aduan berulang yang telah dikenalpasti; JAS Negeri perlu membuat tindakan susulan mengkut prosedur yang telah ditetapkan seperti Arahan Tetap Operasi Penguatkuasaan (ATOP) dengan serta merta berdasarkan aduan yang diterima oleh focal point atau desk officer; JAS Negeri perlu mengenalpasti ahli 3P yang berjaya memberi maklumat sehingga menyelesaikan dan memberhentikan masalah pencemaran untuk diberi pengiktirafan dalam bentuk sijil penghargaan dan ganjaran selaras dengan Seksyen 49B, Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (pindaan) 2012. JAS Negeri perlu memastikan anggota 3P mempamerkan tahap integriti yang tinggi di setiap kawasan Parlimen kerana ahli 3P juga akan bertindak sebagai informer kepada JAS. 3

PENGENALPASTIAN DAN PENDAFTARAN AHLI 3P Dalam memastikan keberkesanan pelaksanaan program 3P ini, JAS Negeri perlu mengenalpasti dan mendaftar ahli 3P yang proaktif dalam menangani masalah pencemaran alam sekitar. Mekanisme pengenalpastian dan pendaftaran ahli 3P ditunjukkan di dalam Rajah 1. 1 Pendaftaran Ahli RAS di kawasan Parlimen 2 Kenalpasti ahli RAS yang berpotensi menjadi ahli 3P 3 Pelantikan ahli 3P 4 Latihan/Program Pendedahan kepada Ahli 3P 5 Pelaksanaan Program 3P Rajah 1: Mekanisme Pelantikan dan Pendaftaran Ahli 3P PELANTIKAN AHLI 3P Seterusnya, bagi tujuan pengeluaran sijil lantikan, JAS Negeri perlu mengemukakan: 1. Nama Ahli 3P 2. No Kad Pengenalan 3. Tarikh Lantikan 4. Kawasan Parlimen ke Bahagian Penguatkuasa, JAS Ibu Pejabat. Contoh sijil lantikan adalah seperti di Rajah 2. 4

Rajah 2 Sijil Lantikan Ahli 3P 5

PELANCARAN PROGRAM 3P Bagi tujuan mempromosikan pelaksanaan program 3P, JAS Negeri boleh mengadakan pelancaran program 3P tertakluk kepada peruntukan yang dibekalkan oleh Ibu Pejabat kepada JAS Negeri. Selain daripada itu, bagi tujuan promosi dan pelancaran program 3P, disertakan juga: Contoh Teks Ucapan YB Menteri (Apendiks 1) Contoh Teks Ucapan YBhg. Dato Ketua Pengarah Alam Sekitar (Apendiks 2) Flyers (Apendiks 3) Ikrar Ahli 3P (Apendiks 4) Seterusnya, bagi tujuan pendedahan dan latihan kepada ahli 3P, beberapa pendekatan dan modul boleh dilaksanakan. Di antara topik-topik yang boleh dibentang dan dibincangkan adalah seperti berikut: Pengenalan kepada JAS, Program RAS dan Program 3P Peranan dan tanggungjawab ahli 3P berdasarkan kepada beberapa senario masalah pencemaran alam sekitar; Contoh kertas pembentangan adalah seperti Apendiks 5. PELAKSANAAN PROGRAM 3P Setelah ahli 3P dilantik dan diberi pendedahan serta latihan, ahli 3P perlu memainkan peranan yang proaktif dalam membantu JAS menangani isu dan masalah pencemaran alam sekitar. Bagi memudahkan dan melancarkan pelaksanaanya, Rajah 3 menerangkan dengan ringkas kaedah pelaksanaan program ini. Selain daripada itu, ahli 3P juga akan dibekalkan dengan peralatanperalatan asas seperti baju, vest, topi, beg sandang, alat tulis, buku laporan, kasut keselamatan, sarung tangan dan topi muka. 6

Rajah 3 Mekanisme Pelaksanaan Program 3P 7

PELAPORAN PELAKSANAAN PROGRAM 3P Di peringkat Ibu Pejabat, bagi memantau pelaksanaan program 3P ini, JAS Negeri hendaklah menghantar laporan pelaksanaan program 3P dan pelaporan pegawai focal point setiap bulan ke Bahagian Penguatkuasa, JAS Ibu Pejabat. Seterusnya, berdasarkan laporan yang diterima, laporan keberkesanan program 3P akan disediakan oleh Bahagian Penguatkuasa JAS Ibu Pejabat. Format pelaporan adalah seperti di dalam Apendiks 6 dan Apendiks 7. PENUTUP Program 3P ini adalah satu pemangkin kepada kerja-kerja penguatkuasaan oleh JAS dalam membenteras masalah pencemaran alam sekitar. Oleh yang demikian, dengan adanya buku panduan pelaksanaan program 3P, aduan-aduan dan masalah pencemaran alam sekitar dapat ditangani dengan lebih cekap dan berkesan demi kesejahteraan rakyat. PENGHARGAAN Sekalung penghargaan dan terima kasih kepada: Dato Halimah Hassan Dr. Zulkifli Abdul Rahman Dato Dr. Ahmad Kamarul Najuib Che Ibrahim Dato Abu Hassan Mohd Isa Tuan Haji Ismail Ithnin Julaidi Bin Rasidi Mohamed Hafiz Bin Md Isa Wan Abdul Latiff Wan Jaffar dan JAS Selangor 8