SUHU DAN W AKTU TERHADAP KONSENTRASI, I~SIO O/U DAN EFISIENSI PADA PROSES OKSIDASI-REDUKSI BAHAN BAKAR NUKLIR

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "SUHU DAN W AKTU TERHADAP KONSENTRASI, I~SIO O/U DAN EFISIENSI PADA PROSES OKSIDASI-REDUKSI BAHAN BAKAR NUKLIR"

Transkripsi

1 ,\'I/.:It, I/k/;, ISSN JI2/1 17 PENGARUH SUHU DAN W AKTU TERHADAP KONSENTRASI, I~SIO O/U DAN EFISIENSI PADA PROSES OKSIDASI-REDUKSI BAHAN BAKAR NUKLIR Sigit*, Noor Yudhi*, Rahmat Pratomo**, R. Didiek Herhady** *Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir - BATAN ** Pusat Teknologi Akselerator Dan Proses Bahan - BATAN ABSTRAK PENGARUH SUHU DAN WAKTU TERHADAP KONSENTRASI, RASIO O/U DAN EFISIENSI PADA PROSES OKSIDASI-REDUKSI BAHAN BAKAR NUKLIR. Telah di/akukan percobaan proses oksidasireduksi bahan bakar nuk/ir yaitu serbuk UO} yang diperoleh dari proses oksidasi-reduksi siklus ke-i pelet uranium oksida sinter dengan tujuan untuk mempelajari pengaruh suhu dan waktu terhadap konsentrasi U, rasio OIU serta eftsiensi proses pada sik/us oksidasi-reduksi ke-2, ke-3 dan ke-4. Pada penelitian ini dipelajari proses oksidasi sampai siklus ke-4 dan reduksi sampai sik/us ke-3. Untuk proses oksidasi ke-2, serb uk UO} dipanaskan pada suhu 400, 500 dan 600 C selama I, 2 danlatau 3jam, kemudian serb uk U30R hasi/ oksidasi ini dikenai proses reduksi ke-2 menjadi UO} kembali pada suhu 850 C dan waktu 2 jam. Serbuk UO} tersebut kemudian dioksidasi lagi menjadi U30R dan direduksi menjadi UO}. 8aik serbuk U30R /wsil oksidasi mauplln serb uk UO} hasi/ reduksi dianalisis. Untllk penentuan konsentrasi, OIU dengan metoda gravimetri. Ilasi/ percobaan mel1lll1jukkan bahwa untuk ok.vidasi, terjadi kenaikan konsentrasi U dalalll serb Ilk UjOS pada kondisi operasi ok.vidasi 400 C bila waktll ditalllbah dari 2 jam menjadi 3 jam baik pada proses oksidasi ke-2, ke-3 maupun ke-4, demikian jllga bila suhu dinaikkan sampai 500 "c dengan waktll I jam dan diperlama sampai 2 dan 3 jam, dan pada 600 (}C waktu I jam terjadi penurunan. Ullluk redllk.vi, pada su/m 400 (}C waktu 2 don 3 jam, suhu 500 C waktu I, 2 dan 3jam serta suhu 600 (}C waktu I jam konsentrasi U dalam UO) hasil reduk.\ i baik ke-2 mauplln ke-3 sudah mendekati harga teoritis, delllikiall pula e.lisiellsillya. {'ado su/1115{)() "C waktu J jalll, tiisiellsi ohidasi yang dicapai loa%. /larga OIU ulllllk U30Syang diperoleh berada di atas teoritisnya, UO} hasil redllksi berkisar 2,06-2,/0. Ilasi/ yang relatifbaik adalah pada proses oksidasi-reduksi sikills ke-3 dan pada kondisi oksidasi suhu 500 "c dan waktu 3jam. Kata kunci : Proses oksidasi-reduksi, konsentrasi, ra.vio O/U, efisiemi, bahan bakar nuklir, UO]o. ABSTRACT INFLUENCE OF TEMPERATURE AND TIME ON CONCENTRATION, O/U RATIO AND EFFICIENCY ON OXYDATION-REDUCTION PROCESS OF NUCLEAR FUEL. Oxydation"reduction process of UO; sintering pellets in order to study influence of temperature and time on U concentration, OIU ratio and process efficiency on second, third and fourth oxydation-reduction cyclus has been investigated. For the second oxydation, UO; was heated at temperature and 600 "c for, I, 2 and/or 3 hours, then the U30S powder as the oxydation product was reducted as second cyclus become UO; powder at temperature 850 C for 2 hours. The UO} was re-oxydated to UjOS and reducted to UO}. The oxydation process was realized four times, and the reduction three times. 80th the U30S and the UO} were analyzed. The gravimetric method was used to determine the concentration and OIU ratio. The experiments showed that for the oxydation, the U concentration in the U30R at the oxydation operation condition of 400 C were enhanced when time was lengthened from 2 to 3 hours for the second, third and fourth oydation process. The results for 500 (}C and time I, 2 and 3 hours were relatively same with that of 400 C and 3 hours, but at 600 (}C and I hour decreased. For the reduction, at temperature 400 (}C and time 2 and 3 hours, 500 (}C and time I, 2 and 3 hours and 600 (}C and time 1 hour, the U concentration in UO; as both for second and third reduction product were approximate with theoritical va.'ue, also the reduction efficiency. At temperature 500 (}C and time 2 hours, reduction efficiency reached 100 %. The OIU ratio obtainedfor the UjOS was higher than its theoritical value, and for the UO; was between The good relative condition process was third cycle oxydation-reduction and at the oxydation condition of temperature 500 "c and time 3 hours. Key words: Oxydation-reduction process, concentration, O/U ratio, efficiency, nuclear fuel, UO]o Prosiding PPI - PDIPTN 2006

2 18- ISSN Sigit, dkk. PENDAHULUAN Dalam bahwa Sasaran pembangunan Utama PLTN BATAN pertama dinyatakan adalah jenis PWR yang direncanakan dibangun pad a tahun Setelah berhasil dibangun beberapa PL TN jenis PWR tersebut, maka beberapa tahun kemudian yaitu pada tahun 2022 direncanakan akan dibangun pula PLTN jenis PHWR. Antara ke dua jenis reaktor tersebut, terdapat sinergi yaitu penggunaan kembali bahan bakar bekas PWR yang diolah dengan konsep DUPIC (Direct Use of PWR spent fuel In Candu reactor) sehingga dapat digunakan lagi untuk bahan bakar PHWR/CANDU[I]. Seperti diketahui bahwa dari suatu pembangkit Iistrik tenaga nuklir dihasilkan bahan bakar bekas dengan radioaktivitas sangat tinggi yang mengandung tidak hanya hasil fisi tetapi juga uranium sisa yang tidak terbakar serta plutonium. Di sini terlihat adanya bahan yang sangat berharga untuk di daur ulang agar dapat digunakan kembali, selain itu juga sebagai Iimbah radioaktif. Adanya bahan sensitif yaitu plutonium, apabila dikenai proses pemisahan dari bahan yang lain akan terkena safeguards karena dapat disalahgunakan[2]. Konsep DUPIC dapat dikembangkan sebagai metoda altematif dari pengelolaan bahan bakar bekas secara konvensional yang mengolah kembali pemisahan uranium dan plutonium dari bahan fisi lain. Bahan bakar bekas PWR dapat di daur ulang (recycle) dengan cara refabrikasi ke reaktor CANDU kompatibel dengan bundel bahan bakar DUPIC. Penggunaan bahan bakar DUPIC ini merupakan prospek ke depan apabila PLTN yang digunakan dari jenis PWR dan PHWR. Di luar negeri, negara yang telah mengembangkan bahan bakar DUPIC adalah CANADA dan Korea[3,4]. Dengan adanya sinergi antara PWR dan PHWR tersebut maka banyak keuntungan yang diperoleh seperti penghematan uranium alam karena sebagian bahan bakamya diambil dari bahan bakar bekas PWR, serta hanya melibatkan proses termal dan mekanik saja dalam pembuatannya. Hal yang sangat penting dari penggunaan bahan bakar DUPIC ini adalah dari sisi safeguards karena proses ini adalah proliferation resistance. Pada pembmitan bahan bakar DUPIC, terdapat beberapa tahapan. Sebagai tahapan awal setelah disassembly, pemotongan rods dan decladding adalah proses oksidasi-reduksi bahan bakar untuk penyiapan serbuk yang dianggap sebagai proses paling kritis untuk menghasilkan serbuk yang dapat disinter. Untuk dapat disinter kembali, pelet bahan bakar bekas dikenai proses OREOX (Oxidation Reduction of Enriched Oxide Fuel). Semua proses pembuatan bahan bakar DUPIC dilakukan secara remote yaitu pananganan jarak jauh, dilakukan di dalam hot cell dengan menggunakan manipulator. Hal ini dilakukan karena bahan bakar bekas yang diproses radioaktivitasnya sangat tinggi. Dalam rangka pengembangan pembuatan bahan bakar DUPIC, telah banyak dilakukan penelitian mulai dari proses penyiapan serbuk, oksidasi-reduksi, pembuatan pelet, sintering sampai kelongsong elemen bakar baik dengan bahan SIMFUEL (simulated fuel) bahan bakar bekas sesungguhnya maupun uranium oksida[ 5-7). KIM[5] dkk. telah melakukan penelitian optimalisasi pembuatan bahan bakar DUPIC dengan bahan simulasi dan bahan bakar uranium alam. Prosesnya didasarkan pad a fabrikasi bahan bakar CANDU, pelet sinter dikenai proses OREOX, penghalusan serbuk dilaksanakan dengan milling lalu karakterisasi serbuk, sintering bahan bakar DUPIC simulasi. Dari penelitiannya tersebut diperoleh hasil bahwa karakteristik serbuk lebih tergantung pada jumlah siklus OREOX daripada perlakuan panas, dan proses milling untuk menaikkan densitas pelet. Di BATAN, khususnya di Pusat Teknologi Bahan Bahan Bakar Nuklir, beberapa kegiatan untuk mempelajari teknologi DUPIC telah dilakukan seperti kajian dan penelitian awal. Penelitian awal yang dilakukan adalah proses oksidasi-reduksi bahan bakar nuklir satu siklus yaitu dengan bahan uranium oksida dan proses oksidasi dengan bahan uranium oksida yang ditambah dengan zirkonium oksida sebagai simulasi hasil belah[7,8]. Penelitian dilanjutkan dengan melakukan proses oksidasi-reduksi beberapa siklus untuk bahan bakar nuklir uranium oksida dan uranium oksida ditambah hasil belah. Pada penelitian ini dipelajari proses oksidasi-reduksi dari bahan bakar nuklir uranium oksida sampai beberapa siklus kemudian dilakukan karakterisasi serbuk. Serbuk U02 dioksidasi dengan udara berubah menjadi U30g dan sebaliknya bila U30g direduksi dengan H2 menjadi U02 kembali. Proses tersebut memberikan perubahan volum spesifik karena adanya pemecahan dan reduksi ukuran partikel. Bila dilihat pada diagram fasa U02 pada berbagai % atom oksigen, maka tampak bahwa pada % atom O2 66,67-69,22 uranium dioksida berbentuk U02+x + U409 dan U02+x[I\]. Dalam proses oksidasi reaksi yang terjadi adalah : 3 U02 + O2-7 U30g Bila dilihat dari konstanta keseimbangan reaksi K ([U30g])/[U02].(P02), di mana P = nrt/v = [02]RT, maka [U30g] akan bertambah besar dengan Prosldlng PPI PDIPTN 2006 Yogyakarta, 10 Jull 2006

3 Sigit, dkk. ISSN /9 naiknya suhu. Hal ini dapat juga bila dilihat dari persamaan Arhenius dengan kecepatan reaksi r = k. [U02J.(P02) dengan k = A.e,E1RT. Dari uraian tersebut, dapat dihipotesakan bahwa suhu dan waktu yang diperlukan untuk proses akan berpengaruh terhadap rasio O/U dan juga konsentrasi U di samping itu juga efisiensi proses reduksi pad a setiap tahapan oksidasireduksi. Diharapkan dari penelitian ini dapat diperoleh data dan informasi mengenai proses oksidasi-reduksi uranium oksida untuk keperluan studi teknologi pembuatan bahan bakar DUPIC dalam menyongsong kesiapan pembangunan PLTN di masa mendatang. TAT A KERJA Bahan Uranium oksida sebagai bahan bakar nuklir diperoleh dari proses oksidasi-reduksi siklus ke-i pelet U02 sinter. Untuk proses oksidasi-reduksi digunakan udara sebagai sumber oksigen dan gas nitrogen dan hidrogen. Alat Proses oksidasi dilakukan dengan menggunakan tungku pemanas, proses reduksi dengan tungku pemanas opal. Untuk analisis gravimetri digunakan muffle furnace mod. BE 25 dan timbangan analitik Sartorius. Cawan porselin digunakan sebagai tempat cuplikan. Cara kerja 1. Serbuk U02 yang diperoleh dari hasil proses oksidasi-reduksi siklus ke-i ditimbang seberat kurang lebih 5 gram, dimasukkan ke dalam cawan porselin. Serbuk tersebut dikenai proses oksidasi dengan udara di dalam tungku pemanas selama I - 3 jam pada suhu c. 2. Setelah waktu tercapai, tungku dimatikan dan ditunggu sampai dingin. Bahan U30g sebagai hasil oksidasi U02 diambil sebagian 80 untuk 41 dianalisis dan sebagian yang lain untuk proses reduksi dengan H2 yang dialirkan dengan kecepatan tetap, menggunakan tungku opal pad a suhu 850 c selama 2 jam. Setelah U30g berubah kembali menjadi U02, kemudian dicuplik untuk analisis dan sisanya untuk proses berikutnya. Proses oksidasi-reduksi tersebut merupakan siklus ke-2. Untuk siklus ke-3 dilakukan seperti di alas, sedangkan untuk silus ke-4 hanya sampai proses oksidasi saja. 3. Dilakukan penentuan konsentrasi U dan rasio O/U secara gravimetri berdasarkan Analytical Method Used at Model Facility - Int. Training Course on Implementation of State Systems of Accounting for and Control of Nuclear Materia 1- Session 31, pemanasan dengan menggunakan muffle furnace, kemudian ditentukan efisiensi proses reduksinya yaitu konsentrasi U yang diperoleh dibagi dengan konsentrasi U dalam U02 teoritis dikalikan 100 %. HASIL DAN PEMBAHASAN Pada pustaka nomor 8 telah dilaporkan hasil karakterisasi serbuk U30g hasil oksidasi dan serbuk U02 hasil reduksi yang diperoleh dari proses oksidasi-reduksi silus ke-i uranium oks ida, di mana dari hasil proses tersebut densitas serbuk yang diperoleh masih rendah sehingga proses oksidasireduksi perlu diteruskan ke siklus ke-2, 3 dst. Penelitian ini meneruskan penelitian sebelumnya khususnya mengenai pengaruh suhu dan waktu terhadap konsentrasi U dalam serbuk U30g dan U02, rasio O/U yang diperoleh dan efisiensi proses baik oksidasi maupun reduksi. Pada Tabel I (Lampiran) disajikan hasil proses oksidasi-reduksi pada siklus ke-2 dan 3 serta proses oksidasi siklus ke-4 dari bahan bakar nuklir uranium oksida yaitu konsentrasi U, rasio O/U dan efisiensi reduksi. Proses oksidasi dilaksanakan pada suhu dan waktu yang bervariasi (Iihat keterangan gambar), sedangkan reduksi pada suhu 850 c selama 2 jam. A. Karakteristik serbuk UJOg hash oksidasi Karakterisasi serbuk U30g hash oksidasi yang ditentukan adalah konsentrasi U, rasioo/u dan efisiensi oksidasinya yang dapat dilihat pada Tabel I (Lampiran) dan Gambar I, 2, 3 dan 4 untuk oksidasi ke-2, 3 dan 4. '" c: 0~ 95 '#. : ,, 2 85t: 5 Kondisi oksidasi Gambar /. Pengaruh kondisi oksidasi (suhu dan waktu) terhadap konsentrasi U dan eflsiensi oksidasi untuk serbuk UJOS hasil proses oksidasi ke-2 Prosiding PPI - PCIPTN 2006

4 20- ISSN Sigit, dkk. Dari Tabel 1 dan Gambar 1 terlihat bahwa kondisi oksidasi pada suhu 400 C dan waktu 2 jam diperoleh konsentrasi U dalam serbuk U30g hasil oksidasi ke-2 sebesar 83,35% yang kemudian naik menjadi 84,58% jika waktunya diperlama menjadi 3 jam. Apabila suhu dinaikkan sampai 500 c dengan waktu 1, 2 dan 3 jam, hasilnya masingmasing adalah 84,40%, 84,38% dan 84,63% dan untuk 600 C dengan waktu pemanasan 1 jam terjadi sedikit penurunan yaitu 84,04%. Untuk serb uk U30g hasil oksidasi ke-3, perolehan konsentrasi U pada kondisi operasi oksidasi 400 C dan waktu 2 jam masih cukup rendah yaitu 83,16 %, kemudian naik menjadi 83,90 % bila waktunya 3 jam, sedangkan untuk suhu 500 C dan waktu 3 jam juga masih mengalami kenaikan sampai 84,90 %, tetapi kemudian menurun menjadi 84,04% pada suhu operasi oksidasi 600 C dan waktu 1 jam (Tabel 1, Gambar 2).. oksidasi 400 C waktu 3 jam dan 500 C waktu 3 jam. Namun nilainya belum sesuai dengan nilai teoritis yaitu konsentrasi U dalam U30g sebesar 84,80%. Hal ini mungkin disebabkan proses oksidasi yang belum sempurna sehingga hasil yang diperoleh belum maksimal. Keadaan ini juga nampak pada harga O/U yang berada di atas nilai teoritis baik untuk serbuk hasil oksidasi ke-2, ke-3 maupun ke-4 (Tabel 1, Gambar 4). Namun secara umum pengaruh suhu dan waktu nampak pada hasil oksidasi ini. 100 I I 100,, ~ vi 0~ c: 90 ~ ::::> 1 85 t- Kondisi oksidasi Gambar 3. Pengaruh kondis; oks;das; (suhu dan waktu) terhadap konsentras; V dan efts;ens; oks;das; untuk serbuk V.lOS hasil proses oks;das; ke-4 " I I Kondisi oksidasi Gambar 2. Pengaruh kondis; oks;das; (suhu dan waktu) terhadap konsentras; V dan efi. ;em~;ok.-.;da.";untuk. erhuk V.lOS hasil proses oks;das; ke-3 Untuk serbuk U30g hasil oksidasi ke-4, pad a kondisi operasi oksidasi suhu 400 C dan waktu 2 jam, konsentrasi U yang diperoleh 83,11 %, kemudian naik menjadi 83,85% bila waktunya 3 jam. Harga ini tidak jauh berbeda untuk kondisi oksidasi 500 C selama 1, 2 dan 3 jam serta 600 C, 1jam (Tabel 1, Gambar 3). Namun jika dibandingkan hasil pada oksidasi ke-2 dan ke-3, maka harga konsentrasi U dalam serbuk U30g ternyata lebih rendah. Hal ini diduga semakin banyak siklus oksidasinya kemungkinan malah merusak sifat-sifat dari serbuknya seperti densitas, luas permukaan, ukuran serb uk dsb., sehingga menurunkan efisiensi prosesnya. Dari uraian di atas terlihat bahwa konsentrasi U relatif tinggi diperoleh pada kondisi Kr.mi;<;i r:1~i:1;1~i oh')1 -*- '),'J o~ ':';'': -+- 1),1) o~.~~- 2} ~-~ O.'lI loon i Gambar 4. Pengaruh kondis; oks;das; (suhu dall waktu) terhadap ras;o OIV untuk serbuk VJOS hasil proses oks;das; ke 2, 3 dan 4 Keterangan gambar 1-4 : Absis angka : I adalah kondisi oksidasi T = 400 C, t = 2 jam (Tabel I kolom 2 dan 3) 2 adalah kondisi oksidasi T = 400 C, t = 3 jam 3 adalah kondisi oksidasi T = 500 C, t = 1jam 4 adalah kondisi oksidasi T = 500 C, t = 2 jam 5 adalah kondisi oksidasi T = 500 C, t = 2 jam 6 adalah kondisi oksidasi T = 600 C, t = 1jam (; Prosldlng PPI - PDIPTN 2006

5 SigU, dkk. ISSN / B. Karaktcristik scrbuk U02 hasil rcduksi Karakteristik serb uk V02 hasil reduksi pada siklus ke-2 dan ke-3 yang dilakukan pada suhu 850 e selama 2 jam dapat dilihat pada Tabel I dan Gambar 5-7, Karakteristik yang ditentukan adalah konsentrasi V, rasio O/V dan efisiensi reduksi. Proses oksidasi dilaksanakan pada suhu dan waktu yang bervariasi seperti pada keterangan gambar. 3 untuk efisiensi reduksi walaupun juga terjadi kenaikan dan penurunan, namun perbedaannya juga relatifkecil. CvUI~u 3 _- CI'D leon -.- cvlj lod:? '1-- I ~-.~~- 1,5 I;:' ~o c fin 3 4 Gombar IV;.1r1r.i~ioY.$:oj"ZJ Pengarult kondisi oksidasi (sultu dan waktu) terltadap rasio OIU untuk serbuk U,IORItasil proses reduksi ke-2, dan ke-3 Gombar 5. Pengarult kondisi oksidasi (sultu dan waktu) terlwdap konsentrasi U dan efisiensi reduksi untuk serbuk UOl Itasil proses reduksi ke-2 90 'J:: 100 :! 90 go as10).., w '15S 3 80 ;{{ t.tt~. 1'.onoiSJ oksid3si Gambar 6. Pengarult kondisi oksidasi (sultu dan waktu) terltadap konsentrasi Udan efisiensi reduksi untuk serbuk UOl Itasil proses reduksi ke-3 Dari Tabel I dan Gambar 5 terlihat bahwa kondisi oksidasi pada suhu 400 e dan waktu pemanasan selama 2 jam, maka konsentrasi V dalam serbuk V02 hasil reduksi ke-2 yang diperoleh sebesar 87,80% yang kemudian naik sampai 88,15% (sesuai dengan harga teoritis) pada kondisi oksidasi 500 e dan waktu 2 jam, namun kemudian menurun bila waktunya diperlama sampai 3 jam dan suhu dinaikkan menjadi 600 e waktu I jam, Kenaikan atau penurunan konsentrasi V yang diperoleh rejatif kecil, hal ini dapat dilihat pula ~ Keterangan gambar 5-7 : Absis angka : I adalah kondisi oksidasi T = 400 e, t = 2 jam (Tabel I kolom 2 dan 3) 2 adalah kondisi oksidasi T = 400 e, t = 3 jam 3 adalah kondisi oksidasi T = 500 e, t = I jam 4 adalah kondisi oksidasi T = 500 e, t = 2 jam 5 adalah kondisi oksidasi T = 500 e, t = 2 jam 6 adalah kondisi oksidasi T = 600 e, t = 1jam Vntuk serbuk V02 hasil reduksi ke-3, konsentrasi V dalam V02 yang diperoleh pada berbagai kondisi oksidasi yaitu suhu 400 e selama 2-3 jam, 500 e selama 1-3 jam dan 600 e dengan waktu pemanasan I jam tidak memberikan perbedaan yang berarti, dan berkisar antara 87,65% - 87,84%. Demikian juga untuk efisiensi reduksi, hasil yang diperoleh berada dalam kisaran 99,43% - 99,65%. Bila dibandingkan dengan efisiensi reduksi pada pustaka 8 yang berkisar antara 99,19% - 100%, maka hasil yang diperoleh ini berada dalam kisaran tersebut. Harga O/V dari serb uk V02 hasil reduksi ke-3 yang diperoleh pada kondisi operasi oksidasi yang dipelajari berkisar antara 2,06-2,10 yang masih memenuhi spesifikasi dari nilai teoritis 2,00 untuk pembuatan bahan bakar. Bila dilihat dengan hipotesa yang diajukan, maka perubahan suhu telah memberikan perubahan rasio O/V dengan terbentuknya U02+x, demikian juga terhadap konsentrasi U. Dengan perubahan rasio O/U tersebut maka telah terjadi perubahan % atom oksigen dalam uranium oksida sesuai pada diagram fasa yang telah dijelaskan di muka. Prosiding PPI PDIPTN 2006

6 22 ISSN Sigit, dkk. KESIMPULAN Dari percobaan yang telah dilakukan dapat ditarik kesimpulan sebagai berikut : I. Pad a kondisi operasi oksidasi suhu 400 c dan waktu 2 jam, bila diperlama sampai 3 jam akan menaikkan konsentrasi U dalam serbuk U30g yang diperoleh baik pada proses oksidasi ke-2, ke-3 maupun ke-4, demikian juga bila suhu dinaikkan sampai 500 C dengan waktu 1 jam dan diperlama sampai 2 dan 3 jam, dan pada 600 c waktu 1jam terjadi penurunan. 2. Pada kondisi operasi oksidasi suhu 400 c wakfu 2 dan 3 jam, suhu 500 c waktu 1-3 dan suhu 600 c waktu 1 jam konsentrasi U dalam UOz hasil reduksi baik ke-2 maupun ke-3 sudah mendekati harga teoritis, demikian pula efisiensinya. 3. Harga O/U dari serbuk U30g hasil oksidasi baik ke-2, ke-3 maupun ke-4 berada di atas harga teoritis, sedangkan untuk serbuk hasil reduksi baik ke-2 maupun ke-3 berkisar antara 2,06-2,10 dan masih memenuhi spesifikasi bahan bakar nuklir. 4. Dari percobaan ini kondisi yang relatif baik adalah proses oksidasi-reduksi siklus ke-3 dan pad a kondisi oksidasi suhu 500 C dan waktu 3 jam. UCAP AN TERIMA KASIH Penulis mengucapkan terima kasih kepada para staf dan teknisi baik dari PTBN maupun PT APB yang telah membantu dalam melakukan pengoperasian alat serta personil pengendalian daerah kerja dan pelayanan sarana dukung sehingga penelitian dapat dilaksanakan dengan baik. DAFTAR PUSTAKA I. SOETRISNANTO, A.Y., "Road Map Energi Nuklir - PLTN", PPEN BATAN, Jakarta, YANG, M.S., "DUPIC. An Alternative For More Power But Less DisposaP\ KAERI, Taejon, Korea. 3. WHITLOCK, J..1., "The Evolution ofcandu Fuel Cycles and Their Potential Contribution to World Peace", International Youth Nuclear Congress 2000", Bratislava, PARK, J.J., YANG, M.S., BAE, K.K., CHOI, H.B., KIM, H.D., PARK, H.S., "Technology and Implementation of the DUPIC Concept for Spent Nuclear Fuel in the Rok", KAERI, Taejon, Korea. 5. KIM, J.H., KANG, K.H., KIM, B.G., LEE, W., LEE, J.W., YANG, M.S., "Optimization of Powder/Pellet Fabrication for DUPIC Fuel", KAERI, Taejon. 6. LEE, J.W., "DUPIC Fuel Fabrication Technology", Korea Atomic Energy Research Institute, Daejon, PARK, J.J., YANG, M.S., BAE, K.K., CHOI, H.B., "Technology and Implemantation of the DUPIC Concept for Spent Nuclear Fuel in the Rok", Korea Atomic Energy Research Institute, Taejon, SIGIT, NOOR, Y., RAHMAT P., R. DIDIEK, H., "Karakterisasi Hasil Proses Oksidasi Reduksi Siklus I Uranium Oksida", Prosiding PPI-PDIPTN, P3TM BATAN, Yogyakarta, GHAIB, W., PRA YITNO, AGOENG, K., "Pengaruh zr07, Hasil Belah Terhadap Proses Oksidasi Pelet UOz", Laporan Teknis P2TBDU, Serpong, RAHMAT, P., DIDIEK, H., SUWONDO, B., SIGlT, "Penyiapan Umpan Fluidisasi Pelet UOz Dengan Cara Oksidasi", Prosiding PPI Litdas Iptek Nuklir, P3TM-BA TAN, Yogyakarta, KAUFMANN, A.R., "Nuclear Reactor Fuel elements. Metallurgy and Fabrication", pp , Interscience Publisher, John Wiley and Sons, New York. Prosiding PPI - PDIPTN 2006

7 Sigi/. dkk. ISSN LAMPIRAN SLJHU, Tabel1. Konsentrasi U, rasio O/U dan efisiensi proses reduksi pada siklus ke-2 dan ke-3. O/U Ef. Er. OKSIDASI KE ,13 99,98 88,09 99,93 87,80 99,60 99,50 88,15 99,65 99,53 87,77 87,71 99,57 87,65 99,43 87,75 87,84 87,74 99,55 84,13 Red. 83, ,72 U,% WAKTU, Jam Kans. Kans. OKSIDASI REDUKSI KE-3 KE-42 % Kans. 84,40 84,63 84,38 2,01 2,71 2,83 2,07 2,76 2, ,09 2,10 2,06 2,08 83,16 83,90 84,28 84,90 84,04 83,11 83,34 83,62 83,85 83,86 83,84 3,00 2,86 2,87 2,85 2,81 3,02 2,78 2,66 2,83 2,97 2,913 2 I KONDISI U,% OKSIDASI REDUKSI KE-2 Catutan " Kondisi Reduksi " suhu 850 "C. wak/u 2jam, sarna un/uk se/iap proses TANYAJAWAB Tumpal - Bagaimana pengaruh suklus terhadap sifat-sifat bahan bakar tersebut? Sigit - Pada siklus ke-l hasi/ proses oksidasi-reduksi masih kurang bagus dilihat dari konsentrasi V dan ratio D/U. - Bi/a siklus diulang lagi ke-2 dan ke-3 terjadi kenaikan konsentrasi V dan ration D/U. Pada siklus ke-4 /erjadi penurunan konsen/rasi V sedangkan D/V /idak sesuai dengan /eoritisnya Prosiding PPI PDIPTN 2006 Yogyakarta. 10 Juli 2006

KARAKTERISASI HASIL PROSES OKSIDASI-REDUKSI SIKLUS I URANIUM OKSIDA

KARAKTERISASI HASIL PROSES OKSIDASI-REDUKSI SIKLUS I URANIUM OKSIDA 1 KARAKTERISASI HASIL PROSES OKSIDASI-REDUKSI SIKLUS I URANIUM OKSIDA Sigit *), Noor Yudhi *), Rahmat Pratomo **) dan R. Didiek Herhady **) *) P2TBDU BATAN **) P3TM BATAN ABSTRAK KARAKTERISASI HASIL PROSES

Lebih terperinci

PENGARUH SIKLUS PROSES OKSIDASI-REDUKSI URANIUM OKSIDA TERHADAP DENSITAS DAN BUTIRAN SERBUK U 3 O 8 DAN UO 2

PENGARUH SIKLUS PROSES OKSIDASI-REDUKSI URANIUM OKSIDA TERHADAP DENSITAS DAN BUTIRAN SERBUK U 3 O 8 DAN UO 2 PENGARUH SIKLUS PROSES OKSIDASI-REDUKSI URANIUM OKSIDA TERHADAP DENSITAS DAN BUTIRAN SERBUK U 3 O 8 DAN UO 2 Sigit*, Martoyo*, Ngatijo*, Rahmat Pratomo**, R. Didiek Herhady** * Pusbangtek Bahan Bakar Nuklir

Lebih terperinci

PENENTUAN RASIO O/U SERBUK SIMULASI BAHAN BAKAR DUPIC SECARA GRAVIMETRI

PENENTUAN RASIO O/U SERBUK SIMULASI BAHAN BAKAR DUPIC SECARA GRAVIMETRI No. 12/ Tahun VI. Oktober 2013 ISSN 1979-2409 PENENTUAN RASIO O/U SERBUK SIMULASI BAHAN BAKAR DUPIC SECARA GRAVIMETRI Lilis Windaryati, Ngatijo dan Agus Sartono Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN

Lebih terperinci

PENGARUH TEMPERATUR, WAKTU OKSIDASI DAN KONSENTRASI ZrO 2 TERHADAP DENSITAS, LUAS PERMUKAAN DAN RASIO O/U HASIL REDUKSI (U 3 O 8 +ZrO 2 )

PENGARUH TEMPERATUR, WAKTU OKSIDASI DAN KONSENTRASI ZrO 2 TERHADAP DENSITAS, LUAS PERMUKAAN DAN RASIO O/U HASIL REDUKSI (U 3 O 8 +ZrO 2 ) ISSN 85-4777 Pengaruh Temperatur, Waktu Oksidasi dan Konsentrasi ZrO Terhadap Densitas, Luas Permukaan dan Rasio O/U Hasil Reduksi (U 3O 8+ ZrO ) (Sigit, Ghaib Widodo, Haryono SW, Supardjono M, Nurwidjajadi)

Lebih terperinci

PROSES SIKLUS REDUKSI (U3O HASIL FISI) UNTUK BAHAN BAKAR DUPIC

PROSES SIKLUS REDUKSI (U3O HASIL FISI) UNTUK BAHAN BAKAR DUPIC Proses Siklus Reduksi (U 3O 8 + 18 Hasil Fisi) Untuk Bahan Bakar DUPIC (Sigit, Ghaib Widodo, Moch. Setyadji, Damunir, Triyono) PROSES SIKLUS REDUKSI (U3O8 + 18 HASIL FISI) UNTUK BAHAN BAKAR DUPIC Sigit*,

Lebih terperinci

OPTIMASI PROSES REDUKSI HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET SINTER UOz

OPTIMASI PROSES REDUKSI HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET SINTER UOz Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 OPTIMASI PROSES REDUKSI HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET SINTER UOz Ratih Langenati, Ngatijo, Lilis Windaryati, Agus Sartono, Banawa Sri Galuh, Mahpudin

Lebih terperinci

PENGARUH SUHU, WAKTU DAN PROSES RE-OKSIDASI PELET BAHAN BAHAN BAKAR BEKAS PWR SIMULASI

PENGARUH SUHU, WAKTU DAN PROSES RE-OKSIDASI PELET BAHAN BAHAN BAKAR BEKAS PWR SIMULASI Pengaruh Suhu, Waktu dan Proses Re-Oksidasi Pelet Bahan Bakar Bekas PWR Simulasi PENGARUH SUHU, WAKTU DAN PROSES RE-OKSIDASI PELET BAHAN BAHAN BAKAR BEKAS PWR SIMULASI Sigit*, Hendro Wahyono*, Ghaib Widodo*,

Lebih terperinci

KARAKTERISASI PELET CAMPURAN URANIUM OKSIDA DAN ZIRKONIUM OKSIDA HASIL PROSES SINTER

KARAKTERISASI PELET CAMPURAN URANIUM OKSIDA DAN ZIRKONIUM OKSIDA HASIL PROSES SINTER ISSN 0852-4777 Karakterisasi Pelet Campuran Uranium Oksida dan Zirkonium Oksida Hasil Proses Sinter (Hendro Wahyono, Sigit, Ghaib Widodo dan Tata Terbit S.) KARAKTERISASI PELET CAMPURAN URANIUM OKSIDA

Lebih terperinci

PENETAPAN PARAMETER PROSES PEMBUATAN BAHAN BAKAR UO 2 SERBUK HALUS YANG MEMENUHI SPESIFIKASI BAHAN BAKAR TIPE PHWR

PENETAPAN PARAMETER PROSES PEMBUATAN BAHAN BAKAR UO 2 SERBUK HALUS YANG MEMENUHI SPESIFIKASI BAHAN BAKAR TIPE PHWR Penetapan Parameter Proses Pembuatan Bahan Bakar UO 2 Serbuk Halus yang Memenuhi Spesifikasi Bahan Bakar Tipe PHWR (Abdul Latief) PENETAPAN PARAMETER PROSES PEMBUATAN BAHAN BAKAR UO 2 SERBUK HALUS YANG

Lebih terperinci

TEKNOLOGI DUPIC SEBAGAI ALTERNATIF PENUTUPAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR

TEKNOLOGI DUPIC SEBAGAI ALTERNATIF PENUTUPAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR TEKNOLOGI DUPIC SEBAGAI ALTERNATIF PENUTUPAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR Erlan Dewita, Djati H Salimy Pusat Pengembangan Energi Nuklir (PPEN) BATAN Jl. Kuningan Barat, Mampang Prapatan Jakarta12710 Telp/Fax:

Lebih terperinci

PENGARUH TEKANAN PENGOMPAKAN, KOMPOSISI Er 2 O 3 DAN PENYINTERAN PADA TEMPERATUR RENDAH TERHADAP KUALITAS PELET UO 2 + Er 2 O 3

PENGARUH TEKANAN PENGOMPAKAN, KOMPOSISI Er 2 O 3 DAN PENYINTERAN PADA TEMPERATUR RENDAH TERHADAP KUALITAS PELET UO 2 + Er 2 O 3 J. Tek. Bhn. Nukl. Vol. 1 No. 2 Juni 2005: 58 107 ISSN 1907 2635 PENGARUH TEKANAN PENGOMPAKAN, KOMPOSISI Er 2 O 3 DAN PENYINTERAN PADA TEMPERATUR RENDAH TERHADAP KUALITAS PELET UO 2 + Er 2 O 3 Abdul Latief,

Lebih terperinci

PELARUTAN URANIUM DALAM CARAM LELEH KCI-LiCI PADA PROSES DAUR ULANC BAHAN BAKAR NUKLIR

PELARUTAN URANIUM DALAM CARAM LELEH KCI-LiCI PADA PROSES DAUR ULANC BAHAN BAKAR NUKLIR ISSN 0854-5561 Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2005 PELARUTAN URANIUM DALAM CARAM LELEH KCI-LiCI PADA PROSES DAUR ULANC BAHAN BAKAR NUKLIR Sigit, Hendro Wahyono ABSTRAK PELARUTAN URANIUM DALAM GARAM LELEH

Lebih terperinci

PENGEMBANGAN TEKNOLOGI PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR DAYA

PENGEMBANGAN TEKNOLOGI PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR DAYA Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 PENGEMBANGAN TEKNOLOGI PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR DAYA Tri Yulianto ABSTRAK PENGEMBANGAN TEKNOLOGI PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR DAYA. Kegiatan pengembangan

Lebih terperinci

PENGARUH PROSES QUENCHING TERHADAP LAJU KOROSI BAHAN BAKAR PADUAN UZr

PENGARUH PROSES QUENCHING TERHADAP LAJU KOROSI BAHAN BAKAR PADUAN UZr PENGARUH PROSES QUENCHING TERHADAP LAJU KOROSI BAHAN BAKAR PADUAN UZr ABSTRAK Masrukan, Agoeng Kadarjono Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN Kawasan PUSPIPTEK Serpong, Tangerang Selatan 15314, Banten

Lebih terperinci

PENGENALAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR

PENGENALAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR PENGENALAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR RINGKASAN Daur bahan bakar nuklir merupakan rangkaian proses yang terdiri dari penambangan bijih uranium, pemurnian, konversi, pengayaan uranium dan konversi ulang menjadi

Lebih terperinci

PENENTUAN DENSITAS KETUK SERBUK URANIUM OKSIDA HASIL PROSES OKSIDASI REDUKSI PELET U02 SINTER

PENENTUAN DENSITAS KETUK SERBUK URANIUM OKSIDA HASIL PROSES OKSIDASI REDUKSI PELET U02 SINTER PENENTUAN DENSITAS KETUK SERBUK URANIUM OKSIDA HASIL PROSES OKSIDASI REDUKSI PELET U02 SINTER Banawa Sri Galuh, Asminar, Rahmiati ABSTRAK PENENTUAN DENSITAS KETUK SERBUK URANIUM OKSIDA HASIL PROSES OKSIDASI

Lebih terperinci

MIKROSTRUKTUR DAN EKSPANSI LINIER BAHAN BAKAR SIMULASI DUPIC

MIKROSTRUKTUR DAN EKSPANSI LINIER BAHAN BAKAR SIMULASI DUPIC Hadi Suwarno, dkk. ISSN 016-18 MIKROSRUKUR DAN EKSPANSI LINIER BAHAN BAKAR SIMULASI DUPIC Hadi Suwarno Pusbangtek Bahan Bakar Nuklir dan Daur Ulang, BAAN Kweon Ho Kang Korea Atomic Energy Research Institute,

Lebih terperinci

Karakterisasi pelet sinter simulasi DUPIC hasil proses oksidasi-reduksi siklus ke-1

Karakterisasi pelet sinter simulasi DUPIC hasil proses oksidasi-reduksi siklus ke-1 Karakterisasi pelet sinter simulasi DUPIC hasil proses oksidasi-reduksi siklus ke-1 Erilia Yusnitha, Tri Yulianto, Sigit, Jan Setiawan Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN, Kawasan Puspiptek-Serpong,

Lebih terperinci

Analisis Neutronik pada Gas Cooled Fast Reactor (GCFR) dengan Variasi Bahan Pendingin (He, CO 2, N 2 )

Analisis Neutronik pada Gas Cooled Fast Reactor (GCFR) dengan Variasi Bahan Pendingin (He, CO 2, N 2 ) Analisis Neutronik pada Gas Cooled Fast Reactor (GCFR) dengan Variasi Bahan Pendingin (He, CO 2, N 2 ) Riska*, Dian Fitriyani, Feriska Handayani Irka Jurusan Fisika Universitas Andalas *riska_fya@yahoo.com

Lebih terperinci

PENGUJIAN KADAR AIR, RASIO DIU, KANDUNGAN F DAN CL, DAN KEKASARAN PERMUKAAN PELET UOz SINTER

PENGUJIAN KADAR AIR, RASIO DIU, KANDUNGAN F DAN CL, DAN KEKASARAN PERMUKAAN PELET UOz SINTER Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 PENGUJIAN KADAR AIR, RASIO DIU, KANDUNGAN F DAN CL, DAN KEKASARAN PERMUKAAN PELET UOz SINTER Lilis Windaryati, Pranjono, Torowati ABSTRAK PENGUJIAN

Lebih terperinci

Teknologi Pembuatan Bahan Bakar Pelet Reaktor Daya Berbasis Thorium Oksida EXECUTIVE SUMMARY

Teknologi Pembuatan Bahan Bakar Pelet Reaktor Daya Berbasis Thorium Oksida EXECUTIVE SUMMARY Teknologi Pembuatan Bahan Bakar Reaktor Daya Berbasis Thorium Oksida EXECUTIVE SUMMARY Dalam rangka untuk mengatasi adanya kekurangan energi yang terjadi di dalam negri saat ini, maka banyak penelitian

Lebih terperinci

PENGARUH WAKTU SINTER TERHADAP DENSITAS PELET UO 2 DARI BERBAGAI UKURAN SERBUK

PENGARUH WAKTU SINTER TERHADAP DENSITAS PELET UO 2 DARI BERBAGAI UKURAN SERBUK PENGARUH WAKTU SINTER TERHADAP DENSITAS PELET UO 2 DARI BERBAGAI UKURAN SERBUK Taufik Usman, Maradu Sibarani, Tata Terbit Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir, BATAN, Kawasan Puspiptek Serpong, Tangerang,

Lebih terperinci

PENGARUH BURN-UP TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER SIMULASI BAHAN BAKAR BEKAS

PENGARUH BURN-UP TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER SIMULASI BAHAN BAKAR BEKAS ISSN 0852-4777 Pengaruh Burn-up Terhadap Karakteristik Pelet Sinter Simulasi Bahan Bakar Bekas (Erilia Yusnitha, Tri Yulianto, Etty Mutiara) PENGARUH BURN-UP TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER SIMULASI

Lebih terperinci

IDENTIFIKASI FASA PELET BAHAN BAKAR U-ZrH x HASIL PROSES SINTER DENGAN ATMOSFER NITROGEN

IDENTIFIKASI FASA PELET BAHAN BAKAR U-ZrH x HASIL PROSES SINTER DENGAN ATMOSFER NITROGEN p ISSN 0852 4777; e ISSN 2528 0473 IDENTIFIKASI FASA PELET BAHAN BAKAR U-H x HASIL PROSES SINTER DENGAN ATMOSFER NITROGEN Masrukan 1, Jan Setiawan 1, Dwi Biyantoro 2 1 Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN

Lebih terperinci

PENTINGNYA REAKTOR PEMBIAK CEPAT

PENTINGNYA REAKTOR PEMBIAK CEPAT PENTINGNYA REAKTOR PEMBIAK CEPAT RINGKASAN Reaktor pembiak cepat (Fast Breeder Reactor/FBR) adalah reaktor yang memiliki kemampuan untuk melakukan "pembiakan", yaitu suatu proses di mana selama reaktor

Lebih terperinci

ANALISIS KANDVNGAN PENGOTOR DALAM PELET VOz SINTER

ANALISIS KANDVNGAN PENGOTOR DALAM PELET VOz SINTER Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 ANALISIS KANDVNGAN PENGOTOR DALAM PELET VOz SINTER Asminar ABSTRAK ANALISIS KANDUNGAN PENGOTOR DALAM PELET U02 SINTER. Telah dilakukan analisis pengotor

Lebih terperinci

KARAKTERISASI INGOT PADUAN U-7Mo-Zr HASIL PROSES PELEBURAN MENGGUNAKAN TUNGKU BUSUR LISTRIK

KARAKTERISASI INGOT PADUAN U-7Mo-Zr HASIL PROSES PELEBURAN MENGGUNAKAN TUNGKU BUSUR LISTRIK No. 12/ Tahun VI. Oktober 2013 ISSN 1979-2409 KARAKTERISASI INGOT PADUAN U-7Mo-Zr HASIL PROSES PELEBURAN MENGGUNAKAN TUNGKU BUSUR LISTRIK Slamet P dan Yatno D.A.S. Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir -

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN) didesain berdasarkan 3 (tiga) prinsip yaitu mampu dipadamkan dengan aman (safe shutdown), didinginkan serta mengungkung produk

Lebih terperinci

EVALUASI TINGKAT KESELAMATAN HIGH TEMPERATURE REACTOR 10 MW DITINJAU DARI NILAI SHUTDOWN MARGIN.

EVALUASI TINGKAT KESELAMATAN HIGH TEMPERATURE REACTOR 10 MW DITINJAU DARI NILAI SHUTDOWN MARGIN. EVALUASI TINGKAT KESELAMATAN HIGH TEMPERATURE REACTOR 10 MW DITINJAU DARI NILAI SHUTDOWN MARGIN Rizki Budi Rahayu 1, Riyatun 1, Azizul Khakim 2 1 Prodi Fisika, FMIPA, Universitas Sebelas Maret, Surakarta

Lebih terperinci

PENGARUH WAKTU OKSIDASI TERHADAP REGANGAN MIKRO PADA HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET SINTER UO 2

PENGARUH WAKTU OKSIDASI TERHADAP REGANGAN MIKRO PADA HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET SINTER UO 2 Pengaruh Waktu Oksidasi Terhadap Reangan Mikro Pada Hasil Oksidasi Gagalan Pelet Sinter UO 2 (Futichah dan Ratih Langenati) PENGARUH WAKTU OKSIDASI TERHADAP REGANGAN MIKRO PADA HASIL OKSIDASI GAGALAN PELET

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Salah satu pemanfaatan tenaga nuklir dalam bidang energi adalah

BAB I PENDAHULUAN. Salah satu pemanfaatan tenaga nuklir dalam bidang energi adalah BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar belakang Salah satu pemanfaatan tenaga nuklir dalam bidang energi adalah Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN). Seiring dengan pemanfaatan PLTN terdapat kecenderungan penumpukan

Lebih terperinci

PENGARUH DAYA TERHADAP UNJUK KERJA PIN BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR PADA KONDISI STEADY STATE

PENGARUH DAYA TERHADAP UNJUK KERJA PIN BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR PADA KONDISI STEADY STATE PENGARUH DAYA TERHADAP UNJUK KERJA PIN BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR PADA KONDISI STEADY STATE EDY SULISTYONO PUSAT TEKNOLOGI BAHAN BAKAR NUKLIR ( PTBN ), BATAN e-mail: edysulis@batan.go.id ABSTRAK PENGARUH

Lebih terperinci

PADUAN LOGAM U-Zr ABSTRAK PENDAHULUAN. Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN

PADUAN LOGAM U-Zr ABSTRAK PENDAHULUAN. Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 PENGUTIAN HASn. PROSES DENSITAS HYDRIDING-DEHYDRIDING DAN FRAKSI SERBUK PADUAN LOGAM U-Zr Aminhar, Mujinem ABSTRAK PENGUJIAN DENSITAS DAN FRAKSI SERBUK

Lebih terperinci

STUDI OPSI DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR BERBASIS REAKTOR PWR DAN CANDU

STUDI OPSI DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR BERBASIS REAKTOR PWR DAN CANDU STUDI OPSI DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR BERBASIS REAKTOR PWR DAN CANDU Djati H. Salimy, Ida N. Finahari Pusat Pengembangan Energi Nuklir (PPEN) BATAN Jl. Kuningan Barat, Mampang Prapatan Jakarta 12710 Telp/Fax:

Lebih terperinci

EFEK PENAMBAHAN Nb20S TERHADAP PELET SINTER U02 DARI PROSES ADU

EFEK PENAMBAHAN Nb20S TERHADAP PELET SINTER U02 DARI PROSES ADU Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 EFEK PENAMBAHAN Nb20S TERHADAP PELET SINTER U02 DARI PROSES ADU Erilia Yusnitha ABSTRAK EFEK PENAMBAHAN Nb205 TERHADAP PELET SINTER U02 DARI PROSES

Lebih terperinci

KONSEP DAN TUJUAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR

KONSEP DAN TUJUAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR KONSEP DAN TUJUAN DAUR BAHAN BAKAR NUKLIR RINGKASAN Penggunaan uranium sebagai bahan bakar pada Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN) selain menghasilkan tenaga listrik dapat juga menghasilkan bahan

Lebih terperinci

PENGARUH PERUBAHAN TEKANAN PENGOMPAKAN DAN SUHU SINTER TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER UO 2 SERBUK HALUS 1-75μm

PENGARUH PERUBAHAN TEKANAN PENGOMPAKAN DAN SUHU SINTER TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER UO 2 SERBUK HALUS 1-75μm 229 PENGARUH PERUBAHAN TEKANAN PENGOMPAKAN DAN SUHU SINTER TERHADAP KARAKTERISTIK PELET SINTER UO 2 SERBUK HALUS 1-75μm Abdul Latief *), Arief S. Adhi *), Tata Terbit Saputra *), Djoko Kisworo *) dan Titien

Lebih terperinci

DALAM URANIUM DIOKSIDA

DALAM URANIUM DIOKSIDA ~ '" 86 Buku II ANALISIS GAS NITROGEN SECARA TIDAK LANGSUNG ~ Prosiding Pertemuan dan Presentasi llmiah P3TM-Batan, Yogyakarta 14-15 Juli1999 DALAM URANIUM DIOKSIDA Rachmat Pratomo, R.Didiek H, Bambang

Lebih terperinci

PROSES PEMURNIAN YELLOW CAKE DARI LIMBAH PABRIK PUPUK

PROSES PEMURNIAN YELLOW CAKE DARI LIMBAH PABRIK PUPUK PROSES PEMURNIAN YELLOW CAKE DARI LIMBAH PABRIK PUPUK Ngatijo, Rahmiati, Asminar, Pranjono Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN ABSTRAK PEMURNIAN YELLOW CAKE DARI LIMBAH PABRIK PUPUK. Telah dilakukan

Lebih terperinci

PERILAKU SERBUK UO 2 HASIL PROSES ADU, AUC, IDR DAN MODIFIED ADU SELAMA PROSES PENYINTERAN MENGGUNAKAN DILATOMETER

PERILAKU SERBUK UO 2 HASIL PROSES ADU, AUC, IDR DAN MODIFIED ADU SELAMA PROSES PENYINTERAN MENGGUNAKAN DILATOMETER PERILAKU SERBUK UO 2 HASIL PROSES ADU, AUC, IDR DAN MODIFIED ADU SELAMA PROSES PENYINTERAN MENGGUNAKAN DILATOMETER Tri Yulianto (1) dan Etty Mutiara (1) 1. Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir- BATAN Kawasan

Lebih terperinci

REAKTOR AIR BERAT KANADA (CANDU)

REAKTOR AIR BERAT KANADA (CANDU) REAKTOR AIR BERAT KANADA (CANDU) RINGKASAN Setelah perang dunia kedua berakhir, Kanada mulai mengembangkan PLTN tipe reaktor air berat (air berat: D 2 O, D: deuterium) berbahan bakar uranium alam. Reaktor

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang Masalah

BAB I PENDAHULUAN BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang Masalah BAB I PENDAHULUAN BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Pada masa mendatang penggunaan bahan bakar berbasis minyak bumi harus dikurangi karena semakin menipisnya cadangan minyak bumi dan dampak

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Kebutuhan energi di dunia akan terus meningkat. Hal ini berarti bahwa

BAB I PENDAHULUAN. Kebutuhan energi di dunia akan terus meningkat. Hal ini berarti bahwa BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Kebutuhan energi di dunia akan terus meningkat. Hal ini berarti bahwa negara-negara di dunia selalu membutuhkan dan harus memproduksi energi dalam jumlah yang

Lebih terperinci

OPTIMALISASI PROSES PEMEKATAN LARUTAN UNH PADA SEKSI 600 PILOT CONVERSION PLANT

OPTIMALISASI PROSES PEMEKATAN LARUTAN UNH PADA SEKSI 600 PILOT CONVERSION PLANT ISSN 1979-2409 Optimalisasi Proses Pemekatan Larutan UNH Pada Seksi 600 Pilot Conversion Plant (Iwan Setiawan, Noor Yudhi) OPTIMALISASI PROSES PEMEKATAN LARUTAN UNH PADA SEKSI 600 PILOT CONVERSION PLANT

Lebih terperinci

B64 Pembuatan Green Pellet U-ZrHx Untuk Bahan Bakar Reaktor Riset. Peneliti Utama : Ir.Masrukan, M.T

B64 Pembuatan Green Pellet U-ZrHx Untuk Bahan Bakar Reaktor Riset. Peneliti Utama : Ir.Masrukan, M.T logo lembaga B64 Pembuatan Green Pellet U-ZrHx Untuk Bahan Bakar Reaktor Riset Peneliti Utama : Ir.Masrukan, M.T Anggota : Ir.M. Husna Alhasa, M.T Ir.Sungkono, M.T Ir. Anwar Muchsin Erilia Yusnitha, S.T

Lebih terperinci

ANALISIS KERUSAKAN TABUNG ALUMINA TUNGKU SINTER MINI PADA PROSES PEMANASAN SUHU 1600 O C

ANALISIS KERUSAKAN TABUNG ALUMINA TUNGKU SINTER MINI PADA PROSES PEMANASAN SUHU 1600 O C No. 14/Tahun VII. Oktober 2014 ISSN 1979-2409 ANALISIS KERUSAKAN TABUNG ALUMINA TUNGKU SINTER MINI PADA PROSES PEMANASAN SUHU 1600 O C Triarjo, Sugeng Rianto, Djoko Kisworo Pusat Teknologi Bahan Bakar

Lebih terperinci

REAKTOR PEMBIAK CEPAT

REAKTOR PEMBIAK CEPAT REAKTOR PEMBIAK CEPAT RINGKASAN Elemen bakar yang telah digunakan pada reaktor termal masih dapat digunakan lagi di reaktor pembiak cepat, dan oleh karenanya reaktor ini dikembangkan untuk menaikkan rasio

Lebih terperinci

PROSES PENGOMPAKAN DAN PENYINTERAN PELET CERMET UO2-Zr

PROSES PENGOMPAKAN DAN PENYINTERAN PELET CERMET UO2-Zr ISSN 0852-4777 Proses Pengompakan dan Penyinteran Pelet CERMET UO 2-Zr (Tri Yulianto, Meniek Rachmawati, Etty Mutiara) PROSES PENGOMPAKAN DAN PENYINTERAN PELET CERMET UO2-Zr Tri Yulianto, Meniek Rachmawati,

Lebih terperinci

KARAKTERISTIK SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR PADUAN UZrNb PASCA PERLAKUAN PANAS

KARAKTERISTIK SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR PADUAN UZrNb PASCA PERLAKUAN PANAS KARAKTERISTIK SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR PADUAN UZrNb PASCA PERLAKUAN PANAS Masrukan (1), Tri Yulianto (1), dan Erilia Y (1) 1. Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir (PTBN)-BATAN Kawasan Puspiptek, Serpong

Lebih terperinci

SINTERING SUHU RENDAH ATAS KOMPAKAN SERBUK HALUS U02 DENGAN V ARIASI KANDUNGAN PELUMAS Zn-STEARAT

SINTERING SUHU RENDAH ATAS KOMPAKAN SERBUK HALUS U02 DENGAN V ARIASI KANDUNGAN PELUMAS Zn-STEARAT Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 SINTERING SUHU RENDAH ATAS KOMPAKAN SERBUK HALUS U02 DENGAN V ARIASI KANDUNGAN PELUMAS Zn-STEARAT Taufik Usman ABSTRAK SINTERING SUHU RENDAH ATAS KOMPAKAN

Lebih terperinci

TUGAS 2 MATA KULIAH DASAR KONVERSI ENERGI

TUGAS 2 MATA KULIAH DASAR KONVERSI ENERGI TUGAS 2 MATA KULIAH DASAR KONVERSI ENERGI Dosen : Hasbullah, S.Pd., MT. Di susun oleh : Umar Wijaksono 1101563 PROGRAM STUDI S1 TEKNIK ELEKTRO JURUSAN PENDIDIKAN TEKNIK ELEKTRO FAKULTAS PENDIDIKAN TEKNOLOGI

Lebih terperinci

Analisis netronik 3-D tentang Skenario SUPEL pada BWR

Analisis netronik 3-D tentang Skenario SUPEL pada BWR 1 DESKRIPSI RISET I (Daur Ulang Secara Langsung Limbah Nuklir dengan Metode SUPEL Menuju Zero Release Waste) 1.1 Deskripsi singkat Kebutuhan energi global yang terus meningkat menjadi salah satu pendorong

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Semakin maraknya krisis energi yang disebabkan oleh menipisnya

BAB I PENDAHULUAN. Semakin maraknya krisis energi yang disebabkan oleh menipisnya BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Permasalahan Semakin maraknya krisis energi yang disebabkan oleh menipisnya cadangan minyak bumi, gas dan batubara di Indonesia,membuat kita harus segera memikirkan

Lebih terperinci

PENERAPAN PERTANGGUNGJAWABAN DAN PENGENDALIAN BAHAN NUKLIR PADA PEMINDAHAN SPENT FUEL DARI MBA RI-F KE MBA RI-G

PENERAPAN PERTANGGUNGJAWABAN DAN PENGENDALIAN BAHAN NUKLIR PADA PEMINDAHAN SPENT FUEL DARI MBA RI-F KE MBA RI-G PENERAPAN PERTANGGUNGJAWABAN DAN PENGENDALIAN BAHAN NUKLIR PADA PEMINDAHAN SPENT FUEL DARI MBA RI-F KE MBA RI-G Hendro Wahyono, Agus Sunarto, Susanto Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir - BATAN ABSTRAK

Lebih terperinci

PENGARUH BAHAN BAKAR UN-PuN, UC-PuC DAN MOX TERHADAP NILAI BREEDING RATIO PADA REAKTOR PEMBIAK CEPAT

PENGARUH BAHAN BAKAR UN-PuN, UC-PuC DAN MOX TERHADAP NILAI BREEDING RATIO PADA REAKTOR PEMBIAK CEPAT PENGARUH BAHAN BAKAR UN-PuN, UC-PuC DAN MOX TERHADAP NILAI BREEDING RATIO PADA REAKTOR PEMBIAK CEPAT Meiby Astri Lestari, Dian Fitriyani Jurusan Fisika FMIPA Universitas Andalas, Padang e-mail : meibyasri@gmail.com

Lebih terperinci

BAB III DAUR ULANG PLUTONIUM DAN AKTINIDA MINOR PADA BWR BERBAHAN BAKAR THORIUM

BAB III DAUR ULANG PLUTONIUM DAN AKTINIDA MINOR PADA BWR BERBAHAN BAKAR THORIUM BAB III DAUR ULANG PLUTONIUM DAN AKTINIDA MINOR PADA BWR BERBAHAN BAKAR THORIUM 3.1. Siklus Bahan Bakar Nuklir Siklus bahan bakar nuklir (nuclear fuel cycle) adalah rangkaian kegiatan yang meliputi pemanfaatan

Lebih terperinci

ANALISIS TERMAL GARAM CAMPURAN MgCl 2 -NaCl

ANALISIS TERMAL GARAM CAMPURAN MgCl 2 -NaCl J. Tek. Bhn. Nukl. Vol. 1 No. 1 Januari 2005: 1 57 ISSN 1907 2635 ANALISIS TERMAL GARAM CAMPURAN MgCl 2 -NaCl Sigit, Aslina Br.Ginting, Hendro Wahyono Pusbangtek Bahan Bakar Nuklir dan Daur Ulang BATAN,

Lebih terperinci

SISTEM SWITCHING POMPA VAKUM TAMBAHAN PADA TUNGKU REDUKSI ME-11. Achmad Suntoro Pusat Rekayasa PerangkatNuklir- BATAN

SISTEM SWITCHING POMPA VAKUM TAMBAHAN PADA TUNGKU REDUKSI ME-11. Achmad Suntoro Pusat Rekayasa PerangkatNuklir- BATAN PRIMA Volume 5, Nomor 9, November 2008 ISSN: 1411-0296 SISTEM SWITCHING POMPA VAKUM TAMBAHAN PADA TUNGKU REDUKSI ME-11 ABSTRAK Achmad Suntoro Pusat Rekayasa PerangkatNuklir- BATAN Telah dipasang pompa

Lebih terperinci

KARAKTERISTIK BAHAN BAKAR BEKAS BERBAGAI TIPE REAKTOR. Kuat Heriyanto, Nurokhim, Suryantoro Pusat Teknologi Limbah Radioaktif

KARAKTERISTIK BAHAN BAKAR BEKAS BERBAGAI TIPE REAKTOR. Kuat Heriyanto, Nurokhim, Suryantoro Pusat Teknologi Limbah Radioaktif KARAKTERISTIK BAHAN BAKAR BEKAS BERBAGAI TIPE REAKTOR Kuat Heriyanto, Nurokhim, Suryantoro Pusat Teknologi Limbah Radioaktif ABSTRAK KARAKTERISTIK BAHAN BAKAR BEKAS BERBAGAI TIPE REAKTOR. Telah dilakukan

Lebih terperinci

TEKNOLOGI PEMBUATAN BAHAN BAKAR PELET REAKTOR DAYA BERBASIS THORIUM OKSIDA PURWADI KASINO PUTRO

TEKNOLOGI PEMBUATAN BAHAN BAKAR PELET REAKTOR DAYA BERBASIS THORIUM OKSIDA PURWADI KASINO PUTRO TEKNOLOGI PEMBUATAN BAHAN BAKAR PELET REAKTOR DAYA BERBASIS THORIUM OKSIDA B. 70 PURWADI KASINO PUTRO SERPONG, 2012 LATAR BELAKANG Dalam rangka untuk mengatasi adanya kekurangan energi yang terjadi di

Lebih terperinci

PEMODELAN SISTEM TUNGKU AUTOCLAVE ME-24

PEMODELAN SISTEM TUNGKU AUTOCLAVE ME-24 No. 11 / Tahun VI. April 2013 ISSN 1979-2409 PEMODELAN SISTEM TUNGKU AUTOCLAVE ME-24 Sugeng Rianto Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN Kawasan Puspiptek Gd. 65 Tangerang Selatan ABSTRAK PEMODELAN

Lebih terperinci

PENGARUH PENAMBAHAN Cr2O3 TERHADAP DENSITAS PELET SINTER UO2

PENGARUH PENAMBAHAN Cr2O3 TERHADAP DENSITAS PELET SINTER UO2 J. Sains MIPA, April 2011, Vol. 17, No. 1, Hal.: 21-28 ISSN 1978-1873 PENGARUH PENAMBAHAN Cr2O3 TERHADAP DENSITAS PELET SINTER UO2 Kartika Sari 1, *, Tri Yulianto 2, Novi Eka Setyawan 1 1 Prodi Fisika,

Lebih terperinci

PENENTUAN SIFAT THERMAL PADUAN U-Zr MENGGUNAKAN DIFFERENTIAL THERMAL ANALYZER

PENENTUAN SIFAT THERMAL PADUAN U-Zr MENGGUNAKAN DIFFERENTIAL THERMAL ANALYZER No. 02/ Tahun I. Oktober 2008 ISSN 19792409 PENENTUAN SIFAT THERMAL PADUAN UZr MENGGUNAKAN DIFFERENTIAL THERMAL ANALYZER Yanlinastuti, Sutri Indaryati Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN ABSTRAK PENENTUAN

Lebih terperinci

OPTIMASI DIMENSI BAHAN BAKAR UNTUK REAKTOR BERBAHAN BAKAR UO 2 DENGAN MODERATOR DAN PENDINGIN AIR RINGAN (H 2 O)

OPTIMASI DIMENSI BAHAN BAKAR UNTUK REAKTOR BERBAHAN BAKAR UO 2 DENGAN MODERATOR DAN PENDINGIN AIR RINGAN (H 2 O) OPTIMASI DIMENSI BAHAN BAKAR UNTUK REAKTOR BERBAHAN BAKAR UO 2 DENGAN MODERATOR DAN PENDINGIN AIR RINGAN (H 2 O) Skripsi untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Sarjana S-1 Disusun oleh :

Lebih terperinci

REACTION RESULT PREDICTION OF UO 2 OXIDATION IN THERMOGRAVIMETRIC USE OF REGRESSION POLYNOMIAL

REACTION RESULT PREDICTION OF UO 2 OXIDATION IN THERMOGRAVIMETRIC USE OF REGRESSION POLYNOMIAL 101 REACTION RESULT PREDICTION OF UO 2 OXIDATION IN THERMOGRAVIMETRIC USE OF REGRESSION POLYNOMIAL Prediksi Hasil Reaksi Oksidasi UO 2 secara Thermogravimetri dengan Regresi Polinomial * National Nuclear

Lebih terperinci

ANALISIS SUDU KOMPRESOR AKSIAL UNTUK SISTEM TURBIN HELIUM RGTT200K ABSTRAK ABSTRACT

ANALISIS SUDU KOMPRESOR AKSIAL UNTUK SISTEM TURBIN HELIUM RGTT200K ABSTRAK ABSTRACT ANALISIS SUDU KOMPRESOR AKSIAL UNTUK SISTEM TURBIN HELIUM RGTT200K Sri Sudadiyo Pusat Teknologi Reaktor dan Keselamatan Nuklir ABSTRAK ANALISIS SUDU KOMPRESOR AKSIAL UNTUK SISTEM TURBIN HELIUM RGTT200K.

Lebih terperinci

REFURBISHING PENGENDALI ARUS LISTRIK PENGELASAN PADA MESIN LAS RESISTANCE SPOT WELDING ME-25 UNTUK PERAKITAN KELONGSONG BAHAN BAKAR NUKLIR PLTN

REFURBISHING PENGENDALI ARUS LISTRIK PENGELASAN PADA MESIN LAS RESISTANCE SPOT WELDING ME-25 UNTUK PERAKITAN KELONGSONG BAHAN BAKAR NUKLIR PLTN PRIMA Volume 10, Nomor 1, Juni 2013 ISSN: 1411-0296 REFURBISHING PENGENDALI ARUS LISTRIK PENGELASAN PADA MESIN LAS RESISTANCE SPOT WELDING ME-25 UNTUK PERAKITAN KELONGSONG BAHAN BAKAR NUKLIR PLTN ABSTRAK

Lebih terperinci

PENENTUAN LAJU KOROSI PADA SUHU 150 ac UNTUK BAHAN STRUKTUR AIMg2 PASCA PERLAKUAN PANAS

PENENTUAN LAJU KOROSI PADA SUHU 150 ac UNTUK BAHAN STRUKTUR AIMg2 PASCA PERLAKUAN PANAS Hasil Hasil Penelitian EBN Tahun 2005 ISSN 0854-5561 PENENTUAN LAJU KOROSI PADA SUHU 150 ac UNTUK BAHAN STRUKTUR AIMg2 PASCA PERLAKUAN PANAS Maman Kartaman A, Sigit dan Dedi Hariadi ABSTRAK PENENTUAN LAJU

Lebih terperinci

EKSTRAKSI STRIPPING URANIUM MOLIBDENUM DARI GAGALAN PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR RISET

EKSTRAKSI STRIPPING URANIUM MOLIBDENUM DARI GAGALAN PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR RISET BATAN B-68 EKSTRAKSI STRIPPING URANIUM MOLIBDENUM DARI GAGALAN PRODUKSI BAHAN BAKAR REAKTOR RISET Ghaib Widodo PUSAT TEKNOLOGI BAHAN BAKAR NUKLIR, Kawasan Puspiptek, Serpong 15314 Oktober 2012 LATAR BELAKANG

Lebih terperinci

REAKSI TERMOKIMIA PADUAN AlFeNi DENGAN BAHAN BAKAR U 3 Si 2

REAKSI TERMOKIMIA PADUAN AlFeNi DENGAN BAHAN BAKAR U 3 Si 2 ISSN 1907 2635 Reaksi Termokimia Paduan AlFeNi dengan Bahan Bakar U 3Si 2 (Aslina Br.Ginting, M. Husna Al Hasa) REAKSI TERMOKIMIA PADUAN AlFeNi DENGAN BAHAN BAKAR U 3 Si 2 Aslina Br. Ginting dan M. Husna

Lebih terperinci

VERIFIKASI METODA GRAVIMETRI UNTUK PENENTUAN THORIUM

VERIFIKASI METODA GRAVIMETRI UNTUK PENENTUAN THORIUM VERIFIKASI METODA GRAVIMETRI UNTUK PENENTUAN THORIUM Syamsul Fatimah, Rahmiati, Yoskasih Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir BATAN ABSTRAK VERIFIKASI METODA GRAVIMETRI UNTUK PENENTUAN THORIUM. Telah dilakukan

Lebih terperinci

diajukan oleh : IRMA PERMATA SARI J2D005176

diajukan oleh : IRMA PERMATA SARI J2D005176 STUDI PARAMETER REAKTOR BERBAHAN BAKAR UO 2 DENGAN MODERATOR DAN PENDINGIN D 2 O Skripsi untuk memenuhi sebagian persyaratan mencapai derajat Sarjana S-1 diajukan oleh : IRMA PERMATA SARI J2D005176 JURUSAN

Lebih terperinci

ROADMAP PENDIRIAN PABRIK BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR KAPASITAS 710 TON/fAHUN

ROADMAP PENDIRIAN PABRIK BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR KAPASITAS 710 TON/fAHUN ISSN 0854-5561 Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ROADMAP PENDIRIAN PABRIK BAHAN BAKAR NUKLIR TIPE PWR KAPASITAS 710 TON/fAHUN Agus Sartono DS, Bambang Galung S ABSTRAK ROAD MAP PENDIRIAN PABRIK BAHAN

Lebih terperinci

ANALISIS UNSUR-UNSUR PENGOTOR DALAM YELLOW CAKE DARI LIMBAH PUPUK FOSFAT SECARA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM

ANALISIS UNSUR-UNSUR PENGOTOR DALAM YELLOW CAKE DARI LIMBAH PUPUK FOSFAT SECARA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM ANALISIS UNSUR-UNSUR PENGOTOR DALAM YELLOW CAKE DARI LIMBAH PUPUK FOSFAT SECARA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM Asminar, Rahmiati Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN Kawasan Puspiptek Gd. 20 Serpong Tangerang

Lebih terperinci

ANALISIS KOMPOSISI KIMIA SERBUK HASIL PROSES HYDRIDING-DEHYDRIDING PADUAN U-Zr

ANALISIS KOMPOSISI KIMIA SERBUK HASIL PROSES HYDRIDING-DEHYDRIDING PADUAN U-Zr ISSN 0854-5561 Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ANALISIS KOMPOSISI KIMIA SERBUK HASIL PROSES HYDRIDING-DEHYDRIDING PADUAN U-Zr Asminar, Rahmiati, Siamet Pribadi ABSTRAK ANALISIS KOMPOSISI KIMIA SERBUK

Lebih terperinci

KARAKTERISASI PELET UO 2 MELALUI AUC DAN PELET UO 2 MELALUI ADU SELAMA SINTERING

KARAKTERISASI PELET UO 2 MELALUI AUC DAN PELET UO 2 MELALUI ADU SELAMA SINTERING KARAKTERISASI PELET UO 2 MELALUI AUC DAN PELET UO 2 MELALUI ADU SELAMA SINTERING Meniek Rachmawati dan Tri Yulianto Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN Kawasan Puspiptek Serpong, Tangerang ABSTRAK

Lebih terperinci

PENENTUAN FRAKSI BAKAR PELAT ELEMEN BAKAR UJI DENGAN ORIGEN2. Kadarusmanto, Purwadi, Endang Susilowati

PENENTUAN FRAKSI BAKAR PELAT ELEMEN BAKAR UJI DENGAN ORIGEN2. Kadarusmanto, Purwadi, Endang Susilowati PENENTUAN FRAKSI BAKAR PELAT ELEMEN BAKAR UJI DENGAN ORIGEN2 Kadarusmanto, Purwadi, Endang Susilowati ABSTRAK PENENTUAN FRAKSI BAKAR PELAT ELEMEN BAKAR UJI DENGAN ORIGEN2. Elemen bakar merupakan salah

Lebih terperinci

ANALISIS PERFORMA UNTUK SISTEM TURBIN DAN KOMPRESOR. Oleh Sri Sudadiyo Pusat Teknologi Reaktor dan Keselamatan Nuklir - BATAN

ANALISIS PERFORMA UNTUK SISTEM TURBIN DAN KOMPRESOR. Oleh Sri Sudadiyo Pusat Teknologi Reaktor dan Keselamatan Nuklir - BATAN ANALISIS PERFORMA UNTUK SISTEM TURBIN DAN KOMPRESOR Oleh Sri Sudadiyo Pusat Teknologi Reaktor dan Keselamatan Nuklir - BATAN Sigma Epsilon ISSN 0853-9103 ABSTRAK ANALISIS PERFORMA UNTUK SISTEM TURBIN DAN

Lebih terperinci

PENENTUAN KANDUNGAN PENGOTOR DALAM SERBUK UO2 HASIL KONVERSI YELLOW CAKE PETRO KIMIA GRESIK DENGAN AAS

PENENTUAN KANDUNGAN PENGOTOR DALAM SERBUK UO2 HASIL KONVERSI YELLOW CAKE PETRO KIMIA GRESIK DENGAN AAS PENENTUAN KANDUNGAN PENGOTOR DALAM SERBUK UO2 HASIL KONVERSI YELLOW CAKE PETRO KIMIA GRESIK DENGAN AAS Rahmiati, Asminar, Purwadi KP Bidang Bahan Bakar Nuklir Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir E-mail

Lebih terperinci

I. PENDAHULUAN. Telah dilakukan beberapa riset reaktor nuklir diantaranya di Serpong

I. PENDAHULUAN. Telah dilakukan beberapa riset reaktor nuklir diantaranya di Serpong I. PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Kebutuhan listrik di Indonesia semakin meningkat, sedangkan bahan bakar fosil akan segera habis. Oleh karena itu dibutuhkan pembangkit listrik yang dapat digunakan sebagai

Lebih terperinci

STUDI PARAMETER BURNUP SEL BAHAN BAKAR BERBASIS THORIUM NITRIDE PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN HELIUM

STUDI PARAMETER BURNUP SEL BAHAN BAKAR BERBASIS THORIUM NITRIDE PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN HELIUM DOI: doi.org/10.21009/03.snf2017.02.tpn.01 STUDI PARAMETER BURNUP SEL BAHAN BAKAR BERBASIS THORIUM NITRIDE PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN HELIUM Ridha Mayanti 1,a), Menik Ariani 2,b), Fiber Monado 2,c)

Lebih terperinci

ANALISIS KOMPOSISI BAHAN DAN SIFAT TERMAL PADUAN AlMgSi-1 TANPA BORON HASIL SINTESIS UNTUK KELONGSONG ELEMEN BAKAR REAKTOR RISET

ANALISIS KOMPOSISI BAHAN DAN SIFAT TERMAL PADUAN AlMgSi-1 TANPA BORON HASIL SINTESIS UNTUK KELONGSONG ELEMEN BAKAR REAKTOR RISET ANALISIS KOMPOSISI BAHAN DAN SIFAT TERMAL PADUAN AlMgSi-1 TANPA BORON HASIL SINTESIS UNTUK KELONGSONG ELEMEN BAKAR REAKTOR RISET Masrukan, Aslina Br.Ginting Pusbangtek Bahan Bakar Nuklir dan Daur Ulang

Lebih terperinci

PROSES PENYIMPANAN LIMBAH RADIOAKTIF

PROSES PENYIMPANAN LIMBAH RADIOAKTIF PROSES PENYIMPANAN LIMBAH RADIOAKTIF RINGKASAN Jenis dan tingkat radioaktivitas limbah radioaktif yang dihasilkan dari pengoperasian fasilitas nuklir bervariasi, oleh karena itu diperlukan proses penyimpanan

Lebih terperinci

PENYIAPAN UMPAN GRAFITISASI DENGAN METODA GRANULASI BERTAHAP

PENYIAPAN UMPAN GRAFITISASI DENGAN METODA GRANULASI BERTAHAP 278 ISSN 0216 3128 Tundjung Indrati Y., Sudaryadi PENYIAPAN UMPAN GRAFITISASI DENGAN METODA GRANULASI BERTAHAP Tundjung Indrati Y., Sudaryadi Pusat Teknologi Akselerator dan Proses Bahan BATAN ABSTRAK

Lebih terperinci

IDENTIFIKASI LOGAM-LOGAM BERAT Fe, Cr, Mn, Mg, Ca, DAN Na DALAM AIR TANGKI REAKTOR DENGAN METODE NYALA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM (SAA)

IDENTIFIKASI LOGAM-LOGAM BERAT Fe, Cr, Mn, Mg, Ca, DAN Na DALAM AIR TANGKI REAKTOR DENGAN METODE NYALA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM (SAA) 216, dkk. IDENTIFIKASI LOGAM-LOGAM BERAT,,,,, DAN DALAM AIR TANGKI REAKTOR DENGAN METODE NYALA SPEKTROMETRI SERAPAN ATOM (SAA), Kris Tri Basuki dan A. Purwanto P3TM BATAN ABSTRAK IDENTIFIKASI LOGAM-LOGAM

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN) telah banyak dibangun di beberapa negara di

BAB I PENDAHULUAN. Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN) telah banyak dibangun di beberapa negara di BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Penelitian Pembangkit Listrik Tenaga Nuklir (PLTN) telah banyak dibangun di beberapa negara di dunia, yang menghasilkan energi listrik dalam jumlah yang besar. PLTN

Lebih terperinci

PEMBANGKIT PENGENALAN (PLTN) L STR KTENAGANUKLTR

PEMBANGKIT PENGENALAN (PLTN) L STR KTENAGANUKLTR PENGENALAN (PLTN) PEMBANGKIT L STR KTENAGANUKLTR I _ Sampai saat ini nuklir khususnya zat radioaktif telah dipergunakan secara luas dalam berbagai bidang seperti industri, kesehatan, pertanian, peternakan,

Lebih terperinci

IDENTIFIKASI SENYAWA YANG TERBENTUK AKIBAT REAKSI TERMOKIMIA PADA INGOT BAHAN BAKAR

IDENTIFIKASI SENYAWA YANG TERBENTUK AKIBAT REAKSI TERMOKIMIA PADA INGOT BAHAN BAKAR IDENTIFIKASI SENYAWA YANG TERBENTUK AKIBAT REAKSI TERMOKIMIA PADA INGOT BAHAN BAKAR U 3 O 8 -Al, U 3 Si 2 -Al DAN UMo-Al MENGGUNAKAN X-RAY DIFFRACTOMETER Aslina Br. Ginting Pusat Teknologi Bahan Bakar

Lebih terperinci

POTENSI THORIUM SEBAGAI BAHAN BAKAR PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN GAS UNTUK PLTN

POTENSI THORIUM SEBAGAI BAHAN BAKAR PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN GAS UNTUK PLTN POTENSI THORIUM SEBAGAI BAHAN BAKAR PADA REAKTOR CEPAT BERPENDINGIN GAS UNTUK PLTN POTENTIAL OF THORIUM AS FUEL AT GAS COOLED FAST REACTOR FOR NUCLEAR POWER PLANT Menik Ariani 1 *, Supardi 1, Fiber Monado

Lebih terperinci

PEMANTAUAN LINGKUNGAN DI SEKITAR PUSAT PENELITIAN TENAGA NUKLIR SERPONG DALAM RADIUS 5 KM TAHUN 2005

PEMANTAUAN LINGKUNGAN DI SEKITAR PUSAT PENELITIAN TENAGA NUKLIR SERPONG DALAM RADIUS 5 KM TAHUN 2005 PEMANTAUAN LINGKUNGAN DI SEKITAR PUSAT PENELITIAN TENAGA NUKLIR SERPONG DALAM RADIUS 5 KM TAHUN 005 Agus Gindo S., Syahrir, Sudiyati, Sri Susilah, T. Ginting, Budi Hari H., Ritayanti Pusat Teknologi Limbah

Lebih terperinci

STUDI TENTANG KEKERASANCLADDING PEB U3Sh-AL TMU RENDAH - TINGGI PRA IRADIASI

STUDI TENTANG KEKERASANCLADDING PEB U3Sh-AL TMU RENDAH - TINGGI PRA IRADIASI Hasil-hasil Penelitian EBN Tahun 2009 ISSN 0854-5561 STUDI TENTANG KEKERASANCLADDING PEB U3Sh-AL TMU RENDAH - TINGGI PRA IRADIASI Martoyo, Nusin Samosir, Suparjo, dan U. Sudjadi ABSTRAK STUDI TENTANG KEKERASANCLADDING

Lebih terperinci

PENGARUH KANDUNGAN NIOBIUM TERHADAP MIKROSTRUKTUR, KOMPOSISI KIMIA DAN KEKERASAN PADUAN Zr Nb Fe Cr

PENGARUH KANDUNGAN NIOBIUM TERHADAP MIKROSTRUKTUR, KOMPOSISI KIMIA DAN KEKERASAN PADUAN Zr Nb Fe Cr ISSN 1907 2635 Pengaruh Kandungan Niobium terhadap Mikrostruktur, Komposisi Kimia dan Kekerasan Paduan Zr-Nb-Fe-Cr (Sungkono) PENGARUH KANDUNGAN NIOBIUM TERHADAP MIKROSTRUKTUR, KOMPOSISI KIMIA DAN KEKERASAN

Lebih terperinci

PENENTUAN KADAR URANIUM DALAM SERBUK UO 2 DARI YELLOW CAKE SECARA POTENSIOMETRI DAN GRAVIMETRI

PENENTUAN KADAR URANIUM DALAM SERBUK UO 2 DARI YELLOW CAKE SECARA POTENSIOMETRI DAN GRAVIMETRI PENENTUAN KADAR URANIUM DALAM SERBUK UO 2 DARI YELLOW CAKE SECARA POTENSIOMETRI DAN GRAVIMETRI Lilis Windaryati, Ngatijo, Pranjono, Torowati Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN, Kawasan Puspiptek

Lebih terperinci

PENGARUH PROSES SINTERING TERHADAP PERUBAHAN DENSITAS, KEKERASAN DAN MIKROSTRUKTUR PELET U-ZrHx

PENGARUH PROSES SINTERING TERHADAP PERUBAHAN DENSITAS, KEKERASAN DAN MIKROSTRUKTUR PELET U-ZrHx ISSN 0852-4777 PENGARUH PROSES SINTERING TERHADAP PERUBAHAN DENSITAS, KEKERASAN DAN MIKROSTRUKTUR PELET U-ZrHx Masrukan, Mujinem Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir-BATAN Kawasan Puspiptek, Serpong, Tangerang

Lebih terperinci

PENGARUH KONDISI ANNEALING TERHADAP PARAMETER KISI KRISTAL BAHAN SUPERKONDUKTOR OPTIMUM DOPED DOPING ELEKTRON Eu 2-x Ce x CuO 4+α-δ

PENGARUH KONDISI ANNEALING TERHADAP PARAMETER KISI KRISTAL BAHAN SUPERKONDUKTOR OPTIMUM DOPED DOPING ELEKTRON Eu 2-x Ce x CuO 4+α-δ Proseding Seminar Nasional Fisika dan Aplikasinya Sabtu, 21 November 2015 Bale Sawala Kampus Universitas Padjadjaran, Jatinangor PENGARUH KONDISI ANNEALING TERHADAP PARAMETER KISI KRISTAL BAHAN SUPERKONDUKTOR

Lebih terperinci

PENGARUH UNSUR Zr PADA PADUAN U-Zr DAN INTERAKSINYA DENGAN LOGAM Al TERHADAP PEMBENTUKAN FASA

PENGARUH UNSUR Zr PADA PADUAN U-Zr DAN INTERAKSINYA DENGAN LOGAM Al TERHADAP PEMBENTUKAN FASA Urania Vol. 14 No. 4, Oktober 2008 : 161-233 ISSN 0852-4777 PENGARUH UNSUR Zr PADA PADUAN U-Zr DAN INTERAKSINYA DENGAN LOGAM Al TERHADAP PEMBENTUKAN FASA Masrukan (1) dan Aslina Br Ginting (1) 1. Pusat

Lebih terperinci

Prediksi Hasil Reaksi Oksidasi UO 2 Secara Thermogravimetri dengan Metode Simulasi Komputer

Prediksi Hasil Reaksi Oksidasi UO 2 Secara Thermogravimetri dengan Metode Simulasi Komputer Prediksi Hasil Reaksi Oksidasi UO 2 Secara Thermogravimetri dengan Metode Simulasi Komputer Kiswanto 1,2 Hanggara Sudrajat 1,* Aleksey Boris Alekseyev 2 dan Heinz-Peter Liebermann 2 1 Laboratorium Komputer

Lebih terperinci

PENGUJIAN SIFAT KETAHANAN OKSIDASI FEAL YANG DIIMPLANTASI ION CERIUM DENGAN TEKNIK SIKLUS TERMAL

PENGUJIAN SIFAT KETAHANAN OKSIDASI FEAL YANG DIIMPLANTASI ION CERIUM DENGAN TEKNIK SIKLUS TERMAL PENELITIAN DAN PENGELOLAAN PERANGKAT NUKLIR Y09yakarta, 28 Agustus 2009 PENGUJIAN SIFAT KETAHANAN OKSIDASI FEAL YANG DIIMPLANTASI ION CERIUM DENGAN TEKNIK SIKLUS TERMAL Sumanno,AJ.Sunarto PTAPB-BATAN Yogyawr/a

Lebih terperinci

PENGARUH KANDUNGAN Nb DAN WAKTU PEMANASAN TERHADAP SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR DALAM PEMBUATAN BAHAN BAKAR PADUAN U-Zr-Nb

PENGARUH KANDUNGAN Nb DAN WAKTU PEMANASAN TERHADAP SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR DALAM PEMBUATAN BAHAN BAKAR PADUAN U-Zr-Nb PENGARUH KANDUNGAN Nb DAN WAKTU PEMANASAN TERHADAP SIFAT MEKANIK DAN MIKROSTRUKTUR DALAM PEMBUATAN BAHAN BAKAR PADUAN U-Zr-Nb Masrukan Pusat Teknologi Bahan Bakar Nuklir (PTBN)-BATAN Kawasan Puspiptek,

Lebih terperinci

Ngatijo, dkk. ISSN Ngatijo, Pranjono, Banawa Sri Galuh dan M.M. Lilis Windaryati P2TBDU BATAN

Ngatijo, dkk. ISSN Ngatijo, Pranjono, Banawa Sri Galuh dan M.M. Lilis Windaryati P2TBDU BATAN 181 PENGARUH WAKTU KNTAK DAN PERBANDINGAN FASA RGANIK DENGAN FASA AIR PADA EKSTRAKSI URANIUM DALAM LIMBAH CAIR MENGGUNAKAN EKSTRAKTAN DI-2-ETIL HEKSIL PHSPHAT Ngatijo, Pranjono, Banawa Sri Galuh dan M.M.

Lebih terperinci