POTENSI DAN PELUANG EKSPOR PRODUK PERKEBUNAN UNGGULAN DI SULAWESI SELATAN PEMERINTAH PROVINSI SULAWESI SELATAN DINAS PERKEBUNAN Jalan Perkebunan No. 7 Makassar
Tujuan Penyelenggaraan Perkebunan 1. Meningkatkan Kesejahteraan dan Kemakmuran Rakyat; 2. Meningkatkan Sumber Devisa Negara; 3. Menyediakan Lap Kerja dan kesempatan usaha; 4. Meningkatkan Produksi, Produktivitas, Kualitas, Nilai Tambah, Daya saing, dan Pangsa Pasar; 5. Meningkatkan dan memenuhi kebutuhan konsumsi serta bahan baku industri dalam negeri; 6. Memberikan perlindungan kepada Pelaku Usaha Perkebunan dan Masyarakat; 7. Mengelola & mengembangkan SD Perkebunan secara optimal, bertanggung jawab, dan lestari; serta 8. Meningkatkan pemanfaatan jasa Perkebunan ( UU Republik Indonesia Nomor 39 Tahun 2014 Tentang Perkebunan )
LUAS AREAL TANAMAN PERKEBUNAN 690.283 HA ; 1. PERKEBUNAN RAKYAT : 656.067 HA (95 %) 2. PERKEBUNAN BESAR SWASTA : 19.077 HA (2,8 %) Kelapa, Kopi Arabika, Kakao, J.Mete, K.Sawit. 3. PERKEBUNAN BESAR NEGARA : 15.139 HA (2,2 %) Kelapa Sawit dan Tebu.
Kakao Lada Pala Cengkeh Kopi Tebu KOMODITI UNGGULAN PERKEBUNAN Kelapa Tembakau Kelapa Sawit Jambu Mete
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : KAKAO Luas Areal = 247.730 (43,84%) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 34.840 ha 2 Luwu Utara 36.213 ha 3 Luwu Timur 29.221 ha 4 Palopo 3.303 ha 5 Tana Toraja 4.171 ha 6 Toraja Utara 1.542 ha 7 Bone 30.705 ha 8 Soppeng 18.833 ha 9 Wajo 15.927 ha 10 Sinjai 9.956 ha 11 Bulukumba 8.225 ha 12 Selayar 669 ha 13 Bantaeng 5.377 ha 14 Jeneponto 103 ha 15 Takalar 45 ha 16 Gowa 6.919 ha 17 Maros 1.748 ha 18 Pangkep 308 ha 19 Barru 913 ha 20 Pinrang 20.585 ha 21 Sidrap 8.224 ha 22 Enrekang 9.903 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : KOPI Luas Areal =72.853 ha (11,10 % ) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 4.125 ha 2 Luwu Utara 195 ha 3 Palopo 30 ha 4 Tana Toraja 11.347 ha 5 Toraja Utara 8.736 ha 6 Bone 1.044 ha 7 Sinjai 2.950 ha 8 Bulukumba 431 ha 9 Bantaeng 970 ha 10 Jeneponto 2.439 ha 11 Gowa 3.551 ha 12 Pinrang 428 ha 13 Sidrap 366 ha 14 Enrekang 12.761 ha
STRATEGI FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : KELAPA Luas Areal = 106.827 ha (16,28%) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 4.258 ha 2 Luwu Utara 2.430 ha 3 Luwu Timur 2.528 ha 4 Palopo 293 ha 5 Tana Toraja 245 ha 6 Toraja Utara 41 ha 7 Bone 12.333 ha 8 Soppeng 4.107 ha 9 Wajo 7.292 ha 10 Sinjai 1.236 ha 11 Bulukumba 7.449 ha 12 Selayar 19.491 ha 13 Bantaeng 882 ha 14 Jeneponto 2.439 ha 15 Takalar 1.593 ha 16 Gowa 1.639 ha 17 Maros 515 ha 18 Pangkep 5.616 ha 19 Barru 2.022 ha 20 Pinrang 9.413 ha 21 Sidrap 1.974 ha 22 Enrekang 807 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : KELAPA SAWIT Luas Areal = 30.073 ha (1,11 %) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 343 ha 2 Luwu Utara 17.194 ha 3 Luwu Timur 11.456 ha 4 Soppeng 15 ha 5 Palopo 8 ha 6 Pinrang 751 ha 7 Sidrap 264 ha 8 Enrekang 42 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : CENGKEH Luas Areal = 56.075 ha ( 8,55 % ) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 16.573 ha 2 Luwu Utara 550 ha 3 Luwu Timur 904 ha 4 Palopo 1.690 ha 5 Tana Toraja 2.235 ha 6 Toraja Utara 584 ha 7 Bone 7.446 ha 8 Soppeng 410 ha 9 Wajo 4.039 ha 10 Sinjai 5.187 ha 11 Bulukumba 6.183 ha 12 Selayar 1.200 ha 13 Bantaeng 702 ha 14 Jeneponto 220 ha 15 Gowa 707 ha 16 Barru 870 ha 17 Pinrang 623 ha 18 Sidrap 2.554 ha 19 Enrekang 3.285 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : JAMBU METE Luas Areal = 53,018 ha ( 8,08%) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 557 ha 2 Bone 6.488 ha 3 Soppeng 4.087 ha 4 Wajo 4.017 ha 5 Sinjai 5.417 ha 6 Bulukumba 1.212 ha 7 Selayar 3.707 ha 8 Bantaeng 851 ha 9 Jeneponto 2.505 ha 10 Takalar 1.979 ha 11 Gowa 4.109 ha 12 Maros 540 ha 13 Pangkep 7.398 ha 14 Barru 4.601 ha 15 Pinrang 1.426 ha 16 Sidrap 3.756 ha 17 Enrekang 307 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : LADA Luas Areal = 14.323 ha ( 2,18 %) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Luwu 536 ha 2 Luwu Utara 285 ha 3 Luwu Timur 5.188 ha 4 Palopo 99 ha 5 Tana Toraja 153 ha 6 Toraja Utara 53 ha 7 Bone 795 ha 8 Soppeng 121 ha 9 Wajo 334 ha 10 Sinjai 1.197 ha 11 Bulukumba 1.196 ha 12 Selayar 138 ha 13 Bantaeng 76 ha 14 Jeneponto 15 ha 15 Gowa 40 ha 16 Maros 66 ha 17 Pangkep 115 ha 18 Barru 30 ha 19 Pinrang 84 ha 20 Sidrap 325 ha 21 Enrekang 3.473 ha
FOKUS KOMODITAS KOMODITAS : TEBU Luas Areal = 2.704 ha ( 0,41%) N0. KABUPATEN LUAS (HA) 1 Bone 907 ha 2 Wajo 167 ha 3 Takalar 868 ha 4 Gowa 502 ha
NO LUAS AREAL, PRODUKSI, DAN NILAI PRODUKSI KOMODITAS UNGGULAN PERKEBUNAN RAKYAT TAHUN 2017 KOMODITI LUAS AREAL (Ha) PRODUKSI (Ton) PRODUKTIVITAS (Kg/Ha) NILAI PRODUKSI (Rp) X 000 1 KAKAO 234.767 132.781 776 4.355.151.200 2 KOPI 71.716 29.727 586 1.536.393.358 3 KELAPA 106.701 77.342 991 49.207.200 4 TEBU 2.673 6.348 2.523 586.875.200 5 TEMBAKAU 4.116 1.806 658 207.900.000 6 LADA 17.190 6.256 729 1.157.360.000 7 PALA 6.902 432 280 38.880.000 8 JAMBU METE 47.174 14.152 422 283.040.000 9 CENGKEH 64.089 17.143 496 2.459.586.250 10 KELAPA SAWIT 30.812 92.487 4.443 860.868.996 JUMLAH - 378.474-11.535.262.204
VOLUME DAN NILAI EKSPOR KOMODITAS PERKEBUNAN TAHUN 2017 NO KOMODITI VOLUME (TON) NILAI (US$) 1 Biji Kakao 14.578,17 56.431.286, 78 KET 2 Biji Kopi 1.474,56 7.140.830,86 3 Buah Kelapa 449,62 130.552,04 4 Bunga Pala - - 5 Cengkeh 11,00 37.648,00 6 Gagang Cengkeh 236,00 76.700,00 7 Kulit Mete 5.709,42 217.249,79 8 Merica 912,92 4.447.988,67 9 Mete Gelondongan 806,90 646.278,60 JUMLAH 24.178,59 69.128.534,74 -
POTENSI DAN PELUANG EKSPOR KE DEPAN NO KOMODITI BENTUK HASIL/ PRODUK PRAKIRAAN VOLUME (TON/TAHUN) KET 1. Kakao - Biji Kering 100.000 2. Kopi - Biji Kering 15.000 3. Kelapa - Buah/Kopra - Sabut Kelapa - Arang Tempurung 4. Cengkeh - Buah Cengkeh - Gagang Cengkeh 5. Jambu Mete - Biji Kering - Biji Mete Gelondongan 550 - - 15 10.000 10.000 1.200 6. Lada/Merica - Lada Putih - Lada Hitam 2.000 4.500 7. Pala - Bunga Pala 200
PERMASALAHAN 1. Produksi, Produktivitas dan Mutu Hasil Rendah 2. Belum semua Bahan Tanaman yang ditanam Petani direkomendasikan oleh Pemerintah (tidak disertifikasi) 3. Adanya serangan Hama dan Penyakit 4. Semakin banyaknya tanaman sudah tua dan rusak 5. Penerapan GAP, GMP dan HACCP kurang diperhatikan 6. Manajemen usaha yang kurang profesional 7. Daya Saing komoditas masih rendah dan masih sulit menembus pasar internasional.
STRATEGI AGRIBISNIS OFF FARM HULU * Pembangunan Kebun Sumber Benih dan Entrys yg bersertifikat * Pengembangan Teknologi Perbenihan ON FARM * Peningkatan Produksi dan Produktivitas * Pengendalian Organisme Pengganggu Tanaman (OPT) * Penerapan Good Agriculture Practices (GAP) OFF FARM HILIR * Peningkatan Mutu Hasil untuk meningkatkan nilai tambah petani * Peningkatan Promosi dan Pemasaran * Penerapan Good Manufacturing Practices (GMP) dan Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) PENUNJANG HULU - HILIR * Pengawalan penguatan kelembagaan usaha, SDM dan Permodalan * Peningkatan Kualitas dan kuantitas sarana & prasarana
NO LUAS AREAL, PRODUKSI, DAN NILAI PRODUKSI KOMODITAS UNGGULAN PERKEBUNAN RAKYAT TAHUN 2015 KOMODITI LUAS AREAL (Ha) PRODUKSI (Ton) PRODUKTIVITAS (Kg/Ha) NILAI PRODUKSI (Rp) X 000 1 KAKAO 243.778 143.073 811 4.349.848.419 2 KOPI 70.983 29.539 610 935.276.298 3 KELAPA 105.421 75.413 1.002 264.104.318 4 TEBU 4.810 12.273 5.022 138.060.000 5 TEMBAKAU 2.484 1.535 660 149.125.250 6 LADA 14.323 5.067 698 803.109.366 7 PALA 4.674 440 310 36.035.560 8 JAMBU METE 53.018 15.858 412 182.462.148 9 CENGKEH 56.075 18.940 564 2.345.093.980 10 KELAPA SAWIT 30.073 70.583 4.593 665.527.107
PERKEBUNAN adalah segala kegiatan pengelolaan sumber daya alam, sumber daya manusia, sarana produksi, alat dan mesin, budidaya, panen, pengolahan, dan pemasaran terkait Tanaman Perkebunan ( Undang-Undang Republik Indonesia Nomor 39 Tahun 2014 Tentang Perkebunan)
No Komoditas Unggulan Luas Areal (Ha) Produksi (Ton) Produktivitas (Ton/Ha) Capaian Potensi Capaian Potensi Nilai Produksi (Rp. Milyar) Nilai Capaian Nilai Potensi Potensi Nilai Tambah (Ton) Peningkata n Nilai Tambah (Rp. Milyar) 1 a. Klp Sawit (PBN) 747.948 2.436.471 5.368.364 3,81 8,4 17.325,75 38.174,43 2.931.892 20.848,69 b. Klp. Sawit (PBS) 6.509.903 19.927.225 40.461.202 4,14 8,4 141.702,50 287.719,61 20.533.978 146.017,11 c. Klp. Sawit (PR) 4.656.648 10.865.685 28.351.054 3,22 8,4 77.265,89 201.604,34 17.485.369 124.338,46 2 Karet 3.639.092 3.157.780 5.046.583 1,04 1,7 34.735,58 55.512,42 1.888.804 20.776,84 3 Kakao 1.701.351 656.817 2.093.020 0,78 2,5 26.272,69 83.720,81 1.436.203 57.448,12 4 Kelapa 3.566.103 2.890.735 9.170.595 1,1 3,5 15.899,04 50.438,27 6.279.860 34.539,23 5 Kopi 1.228.512 639.305 2.716.964 0,71 3,0 12.786,09 54.339,28 2.077.659 41.553,18 6 T e h 117.268 144.015 178.058 1,62 2 23,91 29,56 34.044 5,65 7 Tebu (Gula) 445520 2.222.971 4.442.200 5 10 27.787,14 55.527,50 2.219.229 27.740,36 8 Mete 515.349 130.072 314.208 0,41 1,0 2.387,47 5.767,29 184.136 3.379,82 9 Kapas 5.919 715 10.035 0,18 2,5 6,34 88,99 9.320 82,65 10 Nilam 18.562 1.954 4.571 0,16 0,4 781,6 1.828,20 2.617 1.046,60 11 Lada 168080 82.168 147.962 0,83 1,5 10.859,57 19.555,04 65.794 8.695,47 12 Pala 169.285 29.713 78.133 0,48 1,3 1.693,64 4.453,55 48.420 2.759,91 13 Cengkeh 542.281 139.522 263.382 0,42 0,8 11.859,37 22.387,50 123.860 10.528,13 14 Sagu 213280 440.516 796.037 3,7 6,7 4.405,16 7.960,37 355.521 3.555,21 15 Tembakau 206.337 196.154 267.650 0,99 1,4 11.642,72 15.886,34 71.496 4.243,62 Sumber : Ditjen. Perkebunan, 2017 KINERJA PERKEBUNAN TERHADAP POTENSI PRODUKTIVITAS TAHUN 2016 (NASIONAL) 397.434,44 904.993,50 507.559,05 Rp. 397,43 Triliun Wujudkan Kejayaan Perkebunan Rp. 904,99 Triliun Rp. 507,56 Triliun
KONTRIBUSI PERKEBUNAN TERHADAP PERTUMBUHAN EKONOMI TAHUN 2016 (NASIONAL Wujudkan Kejayaan Perkebunan TERHADAP EKSPOR (Juta USD)
TANTANGAN PERKEBUNAN RAKYAT PASAR GLOBAL ISU KONSUMEN Keamanan Pangan Mutu dan Standarisasi Perubahan Gaya Hidup Pengawasan Sistem Mutu Kelestarian Lingk. Hidup Krisis Ekonomi Global Sub Sistem Agribisnis : Hulu Budidaya Pasca panen dan Pengolahan Pemasaran Lembaga Penunjang DAYA SAING PRODUK: Produktivitas? Kualitas? Kuantitas? Kontinuitas?
PROGRAM PENINGKATAN PRODUKSI KOMODITAS PERKEBUNAN BERKELANJUTAN TAHUN 2018. Pengembangan Perbenihan 1.Penguatan Kawasan, Peningkatan Produksi, Produktivitas, Mutu dan Daya Saing PRIORITAS KEGIATAN 2018 1.Peremajaan Sawit Rakyat 1.Agrowisata Perkebunan 1.Pengentasan Kemiskinan Wujudkan Kejayaan Perkebunan
Dukungan Produksi ON FARM GAP PHT organik PENINGKATAN NILAI TAMBAH DAN DAYA SAING PERKEBUNAN Produk perkebunan bernilai tambah dan berdaya Saing Pasca Panen (GHP) & Pengolahan (GMP) Produk antara/mid products (produk antara) Memenuhi syarat mutu dan standard (kualitas) Jumlah pasokan mencukupi (kuantitas) Pasokan berkelanjutan (kontinuitas) Produk akhir/end products (produk akhir) Pasar ekspor Pasar domestik Trend Pasar (market driven) Peluang Pasar Ketersediaan Infrastruktur & Kelembagaan Pemasaran, Promosi Market Intelligence : organic products
28
VOLUME DAN NILAI EKSPOR KOMODITAS PERKEBUNAN TAHUN 2015 NO KOMODITI VOLUME (TON) NILAI (US$) KET 1 Biji Kakao 22.506,823 59.523.646,09 2 Biji Kopi 4.078,040 23.140.894,50 3 Buah Kelapa 108,110 23.784,20 4 Bunga Pala 6,000 40.800,00 5 Cengkeh 21,200 180.074,00 6 Gagang Cengkeh 24,903 15.066,10 7 Kulit Mete 1.056,000 56.678,00 8 Merica 160,870 1.533.912,50 9 Mete Gelondongan 1.386,00 1.792.831,88
SINERGI PEMBANGUNAN PERKEBUNAN 3 KALI LEBIH MAJU, MANDIRI, MODEREN, DALAM KERANGKA KEBERSAMAAN
SASARAN PRODUKSI 2017 NO KOMODITI LUAS AREAL (ha) TBM TM TT/TR PRODUKSI (ton) PRODUKTIVITA S (kg/ha) NILAI PRODUKSI (Rp)x Juta 1 Kakao 24.259 200.355 20.229 276.000 1.378 9.384 2 Kelapa 6.999 74.115 22.935 82.342 1.111 0,452 3 Kopi 5.851 59.298 6.834 40.560 684 1.140 4 Cengkeh 15.370 34.007 12.494 17.650 519 2.522 5 Sawit 11.845 17.842 2.859 44.265 2.481 0,591 6 Lada 6.850 8.031 1.512 6.425 800 0,466 7 Pala 3.059 1.296 195 530 409 0,380 8 Jambu Mete 1.589 46.632 6.918 22.150 475 0,384 9 Tebu (gula) 12.960 36.120 2.787 0,452 10 Tembakau 3.836 2.555 666 0,297