GARIS PANDUAN KESELAMATAN UMUM PENGGUNAAN AUTOKLAF 1.0 TUJUAN 2.0 SKOP Garis panduan ini disediakan bertujuan untuk memberi panduan kepada pengurusan Universiti diperingkat induk atau Pusat Tanggungjawab (PTj) berkenaan keselamatan umum penggunaan autoklaf di Universiti Tun Hussein Onn Malaysia. Garis panduan ini digunapakai bagi semua pihak yang menggunakan autoklaf di Pusat Tanggungjawab (PTJ), Universiti Tun Hussein Onn Malaysia. 3.0 RUJUKAN 3.1 Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (OSHA) 1994 3.2 Akta Kilang dan Jentera (FMA) 1967 3.3 Manual Operasi Autoklaf: Tomy 3.4 Manual Operasi Autoklaf: Hirayama 4.0 DEFINISI / SINGKATAN PTJ OSHE OBT HSE PPE SOP Pusat Tanggungjawab Persekitaran, Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Orang Bertanggungjawab Persekitaran, Keselamatan dan Kesihatan Peralatan Perlindungan Peribadi Prosedur Kerja Selamat 5.0 PENGURUSAN RISIKO HAZAD HSE Autoklaf, juga dikenali sebagai sterilizers beroperasi pada suhu dan tekanan tinggi yang memungkinkan kepada risiko yang serius kepada keselamatan pengendali dan pihak yang terdedah dengannya. Justeru, ia memerlukan pengurusan risiko seperti berikut: - 5.1 Pengenalpastian Hazad HSE BIL. HAZAD PERINCIAN IMPLIKASI HSE 1. Benda - Barangan kaca pecah - Luka pada tajam (memoton g, menikam - Barang tajam (jarum, pisau pembedahan dll) anggota 1
dan menusuk) 2. Elektrik - Kabel elektrik yang mengalami kerosakan, kebocuran arus (luka / terdedah) - Air yang berdekatan dengan kabel elektrik yang terluka / terdedah - Tidak mematikan punca elektrik semasa kerja kerja pembersihan,penyelengga raan dan pembaikan 3. Gelinciran, tersandun g, jatuh - Air / pemejalwapan wap pada lantai. - Kabel elektrik berada laluan 4. Letupan - Tekanan melebihi had selamat pada autoklaf sehingga kebuk tekanan pecah - Pelemparan kandungan fizikal berbahaya (perkakas, alatan tajam, kaca dll) - Perlepasan kandungan biologi berbahaya (mikro organisma, bakteria, virus dll - Pembukaan yang tidak dijangka pintu kebuk semasa di bawah tekanan - Bahan menghakis atau cecair / gas yang mudah terbakar dimasukkan ke dalam autoklaf 5. Tekanan tinggi dan benda panas 6. Ergonomik (kendalian manual) 7. Lain Lain - Komponen, wap panas yang panas - Pembukaan pintu kebuk semasa di bawah tekanan - Memasukan dan mengeluarkan media, bakul dll - Membuka pintu autoklaf - kemasukan pelarut, bahan yang tidak menentu atau mengakis - Renjatan elektrik - Hilang keupayaan anggota badan (sementara / kekal), melecur / terbakar - Kematian - Lembam dan luka pada anggota - Kebakaran, kemusnahan harta benda, kematian,dijang kiti penyakit, melecur, luka dan lebam pada anggota badan. - Melecur - Sakit belakang - Kemusnahan harta benda, kematian, melecur dll - bahan radioaktif - kematian, melecur dll - pecemaran alam sekitar 2
- pengalihudaraan tidak mencukupi untuk mengeluarkan gas berbahaya - tidak betul kitaran masa suhu tekanan - pencemaran autoklaf dan pencemaran biologi daripada sisa - penyakit dan keracunan an - Penyakit an 5.2 Analisa Risiko HSE BIL. HAZAD KEMUNGKINAN KETERUKAN NILAI RISIKO 1. Benda tajam 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 8 2. Elektrik 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 5 3. Tersandung / 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 Jatuh 2 4. Letupan 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 5. Tekanan tinggi dan benda panas 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 2 6. Ergonomik 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 1 PERTUNJUK BIL. KEMUNGKINAN (K1) KETERUKAN (K2) RISIKO (K1 x K2) 1. 1 Tidak Dapat Dijangka 1 Sedikit Sahaja 1 (1-4) Rendah 2. 2 Jarang Sekali 2 Ringan 2 (5-12) Sederhana 3. 3 Dapat Dijangka 3 Serius 3 (15-25) Tinggi 4. 4 Mungkin 4 Fatal 5. 5 Paling Mungkin 5 Mala Petaka 5.3 Kawalan Risiko HSE BIL. HAZAD KAWALAN RISIKO KOD JENIS KAWALAN PERINCIAN 1. Benda tajam 4 Kawalan 5 PPE - Sarung tangan / baju 2. Elektrik 4 Kawalan 3. Tersandung / Jatuh 4 Kawalan makmal - Susun atur peralatan, 5S - Penyelenggaraan berstruktur (pencegahan / pembetulan) 3
4. Letupan 4 Kawalan 5. Tekanan tinggi dan benda panas 6. Ergonomik 4 Kawalan - 5S 4 Kawalan 5 PPE - Sarung tangan / baju makmal 5.4 Kawalan Keselamatan Oleh Pengurusan PTj 5.4.1 Nama, gambar dan no telefon OBT dan prosedur kerja selamat (SOP) perlu dipamerkan berhampiran autoklaf. 5.4.2 OBT perlu memastikan semua pengendali autoklaf telah diberikan latihan sebelum dibenarkan untuk menggunakannya. 5.4.3 Semua prosidur dan arahan kerja yang telah telah ditetapkan, perlu dipatuhi oleh pengedali autoklaf. 5.4.4 PPE perlu dipakai semasa proses memasukan dan mengeluarkan barang ke dalam / keluar dari autoklaf. 5.4.5 Autoklaf perlu dilakukan penyelengaraan berkala (pencegahan / pembetulan) mengikut tempohan masa (harian / mingguan / bulanan / tahunan ) yang telah ditetapkan. Semua rekod penyengggaraan perlu la terkini, diselenggara dan disimpan dengan baik dan mudah dicapai bila diperlukan. 6.0 PENGGUNAAN PERALATAN PERLINDUNGAN DIRI PERIBADI (PPE) 6.1 Sentiasa gunakan peralatan perlindungan peribadi (PPE) apabila menggunakan autoklaf. 6.2 Pakai kot makmal, sarung tangan tahan panas, dan cermin mata keselamatan. 6.3 Pastikan anda memakai kot makmal dan sarung tangan panjang tahan panas untuk mencegah kelecuran daripada haba dan wap. 7.0 PERSEDIAAN AUTOKLAF SEBELUM MEMULAKAN KERJA 7.1 Periksa gasket pintu (seal) untuk memastikan tiada sebarang keretakan atau bonjolan. Gasket harus licin dan mudah dibentuk. 4
7.2 Pastikan permukaan longkang keluar bebas daripada sebarang serpihan yang boleh mengakibatkan sumbat. Jika ada sebarang masalah, sila hubung OBT terhadap autoklaf tersebut. 7.3 Hidupkan autoklaf sehingga mencapai suhu dan tekanan yang mencukupi sebelum menggunakannya. 8.0 PENYEDIAAN BAHAN / MEDIA 8.1 Jangan autoklaf bahan-bahan mudah terbakar, reaktif, mengakis, toksik atau radioaktif. Hubungi Bahagian OSHE untuk pelupusan bahan-bahan berbahaya. 8.2 Semak samada plastik yang hendak digunakan boleh diautoklaf atau sebaliknya. Tidak semua plastik boleh autoklaf. 8.3 Periksa barangan kaca agar ia bebas dari sebarang retak. Jangan autoklaf barangan kaca yang retak (tiada kompromi). 8.4 Untuk cecair, pastikan penutupnya longgar atau ditutup dengan pembalut aluminium bagi membolehkan penembusan wap dan mengelakkan letupan. 9.0 MEMASUKAN BAHAN KE DALAM AUTOKLAF 9.1 Periksa tumpahan atau serpihan dalam autoklaf dan pastikan pintu gasket bebas daripada retak atau bonjolan. 9.2 Pastikan autoklaf mencapai tekanan mencukupi untuk memulakan kitaran. 9.3 Letakkan bahan yang hendak diautoklaf di atas rak / bakul. Jangan sekali-kali meletakkan barang-barang secara langsung di bawah atau lantai autoklaf. 9.4 Jangan bebankan autoklaf. Berikan ruang yang mencukupi di antara proses untuk autoklaf. 9.5 Tambah air jika perlu. 100ml air boleh ditambah ke pan autoklaf untuk memastikan pemanasan sekata. 9.6 Gunakan bekas penyimpanan kedua bagi kes limpahan. 10.0 PENGGUNAAN 10.1 Ikut manual pengguna pengeluar dan SOP makmal untuk beroperasi autoklaf. 10.2 Tutup dan kunci pintu autoklaf. Pastikan pintu adalah selamat sebelum memulakan kitaran. 10.3 Pilih kitaran yang diperlukan (haba kering, mensterilkan media, mensterilkan sisa biohazad). 10.4 Rekod penggunaan dalam buku log. 5
10.5 Semak kira - kira 20 minit ke dalam kitaran untuk mengesahkan autoclave telah mencapai suhu pensterilan (121 C). 10.6 Jangan buka pintu autoclave semasa kitaran! Jika perlu, membatalkan kitaran dan tunggu sehingga tekanan menjadi kosong kembali. 10.7 Jika kitaran gagal, memberitahu OBT terhadap autoklaf. Bahan tidak disuci hama jika kitaran tidak melengkapkan. 11.0 MENGELUARKAN BAHAN DARI AUTOKLAF 11.1 Apabila kitaran selesai, sahkan bahawa suhu dan tekanan telah menurun menjadi sifar. 11.2 Pakai PPE yang sesuai untuk melindungi diri anda daripada haba dan wap (sarung tangan tahan panas, kot makmal, cermin mata keselamatan). 11.3 Perlahan-lahan membuka pintu untuk membolehkan wap untuk melepaskan diri secara beransur-ansur. Pastikan muka anda tidak berada di pintu. 11.4 Biarkan barangan berada dalam autoklaf selama 10 minit. 11.5 Berhati-hati mengeluarkan barang-barang dan letakkan di kawasan yang selamat untuk menyejukkan. Jangan goncang bekas yang mengandungi cecair yang panas lampau kerana ia boleh meletup jika bergerak terlalu cepat. 11.6 rekod maklumat kitaran di dalam lembaran log autoklaf atau buku log. 12.0 KEMALANGAN NYARIS & KEMALANGAN NYARIS 12.1 Jika berlaku kemalangan nyaris & kemalangan nyaris, perlu mematuhi prosedur pemberitahuan kemalangan, kejadiaan berbahaya, penyakit an dan keracunan an (nadopod) rev. 1 (OSHE PK0007). 6