LAMPIRAN I PEMERIKSAAN BAHAN
ANALISA AYAKAN PASIR UNTUK MATERIAL BETON (ASTM C 136-84a) Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Pasir Tanggal : 11 Januari 2014 Diameter Ayakan. () (No.) Berat Fraksi Tertahan Berat Berat Berat Sampel Sampel Total 1 2 (gram) (gram) (gram) % Tertahan (%) Kumulatif Lolos (%) 9.50 (3/8 - in) 0 0 0 0,00 0 100 4.75 (No.4) 23 21 44 2,20 2,2 97,8 2.36 (No.8) 43 56 99 4,95 7,15 92,85 1.18 (No.16) 128 132 260 13,00 20,15 79,85 0.60 (No.30) 335 342 677 33,85 54 46 0.30 (No.50) 265 260 525 26,25 80,25 19,75 0.15 (No.100) 187 175 362 18,10 98,35 1,65 Pan 19 14 33 1,65 100 0 Total 1000 1000 2000 100 Fineness Modulus (FM) = 262,1 100 = 2,62 Klasifikasi pasir yang baik : Halus : 2.2 < FM < 2.6 Sedang : 2.6 < FM < 2.9 Kasar : 2.9 < FM < 3.2
BERAT JENIS DAN ABSORBSI AGREGAT HALUS UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 128-88 Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Pasir Tanggal : 11 Januari 2014 Berat piknometer + agregat + air yang dikalibrasi, g ( C ) 975 974 974,5 Berat kering oven agregat di udara, g (A) 494 493 493,5 Berat piknometer yang terisi air, g (B) 676 676 676 Berat Jenis Kering = Berat Jenis SSD = Berat Jenis Semu = Absorbsi, % = Sampel Sampel Ratarata 1 2 Berat agregat dalam keadaan SSD di udara, g (S) 500 500 500 A (B+S-C) 2,46 2,44 2,45 S (B+S-C) 2,49 2,48 2,48 A (B+A-C) 2,53 2,53 2,53 (S- A)x100 1,21 1,42 1,32 A Mengetahui, Asisten Lab.Beton USU Muhaad Fauzi
PEMERIKSAAN KADAR LUMPUR AGREGAT HALUS UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 117-90 Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Pasir Tanggal : 11 Januari 2014 Sample 1 Sample 2 Average Berat agregat mula-mula, g 500 500 500 Berat kering agregat setelah dicuci, g 490 491 490 Berat lumpur yang telah dicuci dengan ayakan No.200, g Kadar lumpur pada agregat yang telah dicuci dengan ayakan No.200, % 10 9 9,5 2 1,8 1,9 Mengetahui, Asisten Lab.Beton USU Muhaad Fauzi
ANALISA AYAKAN AGREGAT KASAR UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 136-84a & ASTM D 448-86 Nama : M.Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Batu Pecah Tanggal : 11 Januari 2014 Diameter Ayakan. () (No.) Berat Sampel 1 (gram) Berat Fraksi Tertahan Berat Sampel 2 (gram) Berat Total (gram) % Tertahan (%) Kumulatif Lolos %) 38.1 0 0 0 0,00 0 100,00 19.1 1006 1112 2118 52,95 52,95 47,05 9.52 757 657 1414 35,35 88,30 11,70 4.76 230 227 457 11,43 99,73 0,28 2.38 0 0 0 0 99,73 0,28 1.19 0 0 0 0 99,73 0,28 0.60 0 0 0 0 99,73 0,28 0.30 0 0 0 0 99,73 0,28 0.15 0 0 0 0 99,73 0,28 Pan 7 4 11 0,28 100,00 0,00 Total 2000 2000 4000 100 Fineness Modulus = 7,4 Mengetahui, Asisten lab.beton Muhaad Fauzi
BERAT JENIS DAN ABSORBSI AGREGAT KASAR UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 127-88 Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Batu Pecah Tanggal : 11 Januari 2014 Berat agregat dalam keadaan SSD di udara, g (B) Sample 1 Sample 2 Average 1250 1250 1250 Berat agregat dalam air, g (C ) 753 751 752 Berat kering oven agregat di udara, g (A) 1232 1230 1231 Berat Jenis Kering = Berat Jenis SSD = Berat Jenis Semu = Absorbsi, % = A (B-C) B (B-C) A (A-C) (B-A)x100 A 2,48 2,46 2,47 2,52 2,51 2,51 2,57 2,57 2,57 1,46 1,63 1,54 Mengetahui. Asisten Lab.Beton Muhaad Fauzi
BERAT ISI AGREGAT KASAR UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 29/C 29 M - 90 Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Batu Pecah Tanggal : 11 Januari 2014 1. Calibration Of Measure Suhu Ruangan o C 28 Suhu Air o C 26 Berat Bejana kg 5 Berat Air (A) kg 8,1 Berat Isi Air (B) kg/m 3 996,77 Faktor Koreksi, C=(B/A) 123,058 Diameter Maksimum Agregat 25 2. Hasil Pemeriksaan Berat Cara Merojok Cara Longgar Sampel 1 19,1 18,4 Sampel 2 19,2 18,2 Total 38,3 36,6 Rata-rata 19,15 18,3 Net Weight (G) 14,15 13,3 Berat Isi (G*K), kg/m 3 1741,28 1636,68 Mengetahui, Asisten Lab.Beton Muhaad Fauzi
PEMERIKSAAN KADAR LUMPUR AGREGAT KASAR UNTUK MATERIAL BETON ASTM C 117-90 Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Batu Pecah Tanggal : 11 Januari 2014 Sampel 1 Sampel 2 Ratarata Berat agregat mula-mula, g 1000 1000 1000 Berat kering agregat setelah dicuci, g 993 992 992,5 Berat lumpur yang telah dicuci dengan ayakan No.200, g Kadar lumpur pada agregat yang telah dicuci dengan ayakan No.200, % 7 8 7,5 0,7 0,8 0,75 Mengetahui, Asisten Lab.Beton USU Muhaad Fauzi
KESIMPULAN PEMERIKSAAN AGREGAT KASAR Nama : M. Hafiz Nim : 08 0404 081 Material : Batu Pecah Tanggal : 11 Januari 2014 Pemeriksaan Hasil Spesifikasi Kontrol Analisa Ayakan FM = 7.41 5.5-7.5 OK Berat Jenis SSD = 2.51 Kering<SSD<Semu OK Berat Isi UW = 1635.31 kg/m 3 >1250 kg/m 3 OK Kadar Lumpur 0,75% < 1% OK Absorbsi 1,54% < 5% OK Mengetahui, Asisten Lab.Beton USU Muhaad Fauzi
LAMPIRAN II CONCRETE MIX DESIGN
MIX DESIGN BETON (f'c = 20 MPa) Nama : M. Hafiz Semen : Semen Padang Type 1 Ag. Halus : Pasir Ag. Kasar : Batu Pecah Air : PDAM Slump : 6-18 cm Mutu Rencana : f'c 20 Mpa Deviasi : 55 Rencana pelaksanaan di lokasi : 331.2 kg/cm 2 1. Perencanaan Faktor Air Semen Faktor Air Semen Standar : 0.5 Jenis Umur Beton Pada Saat Diuji (hari) Agregat Kasar 3 7 28 91 Kerikil 170 230 330 400 Batu Pecah 190 270 370 450 Berdasarkan grafik faktor air semen : 0.54 Koefisien koreksi laboratorium 0,95 : 0.51 Faktor air semen maksimum : 0.6 Direncanakan faktor air semen : 0.51 2. Perencanaan air bebas untuk campuran beton (1lt/m 3 ) Agregat Slump Ø max Jenis 0-1 cm 1-3 cm 3-6 cm 6-18 cm 10 Tidak pecah 150 180 205 225 Pecah 180 205 230 250 20 Tidak pecah 135 160 180 195 Pecah 170 190 210 225 30 Tidak pecah 115 140 160 175 Pecah 155 175 190 205 Direncanakan memakai air sebanyak Pemakaian semen sebanyak Persyaratan semen minimum : 185 lt/m 3 beton : 360.6 kg/m 3 beton : 350 kg/m 3 beton
3. Klasifikasi agregat halus Diameter Persentase lolos ayakan ayakan Agregat () Zona I Zona II Zona III Zona IV 9,5 100 100 100 100 100 0 4,75 90-100 90-100 90-100 95-100 97,8 2,2 2,36 60-95 75-100 85-100 95-100 92,85 7,2 1,18 30-70 55-90 75-100 90-100 79,85 20,2 0,6 15-34 35-59 60-79 80-100 46 54 0,3 5--20 8--30 12--40 15-50 19,75 80,3 0,15 0-10 0-10 0-10 0-15 1,65 98,4 100 Zona I 100 Zona II 80 80 % Lolos 60 40 % Lolos 60 40 20 20 0 0.15 0.30 0.60 1.18 2.36 Diameter Ayakan 4.75 9.5 0 0.15 0.30 0.60 1.18 2.36 Diameter Ayakan 4.75 9.5 100 Zona III 100 Zona IV 80 80 % Lolos 60 40 % Lolos 60 40 20 20 0 0.15 0.30 0.60 1.18 2.36 Diameter Ayakan 4.75 9.5 0 0.15 0.30 0.60 1.18 2.36 Diameter Ayakan 4.75 9.5 Klasifikasi daerah perbutiran Faktor I II III IV Ø agregat max zona pasir (%) 71 100 86 57 40 %min 40 32 26,5 22 %max 48 40 32 26,5 diperlukan pasir antara : 32% - 40% dari total agregat
4. Klasifikasi agregat campuran Komposisi agregat campuran yang digunakan Diameter ayakan () % pasir tertahan % Ag. Kasar tertahan Komposisi rencana Komposisi Kumulatif lolos Kumulatif tertahan Pasir Ag.kasar Fraksi 40 60 38,2 0 0 0,0 0,0 0,0 100 0,0 19,2 0 52,95 0,0 31,8 31,8 68,2 31,8 9,5 0 35,35 0,0 21,2 21,2 47,0 53,0 4,75 2,2 11,43 0,9 6,9 7,7 39,3 60,7 2,36 2,04 0 0,8 0,0 0,8 38,5 61,5 1,18 15,91 0 6,4 0,0 6,4 32,1 67,9 0,6 33,85 0 13,5 0,0 13,5 18,6 81,4 0,3 26,25 0 10,5 0,0 10,5 8,1 91,9 0,15 18,1 0 7,2 0,0 7,2 0,8 99,2 Fineness Modulus 5,47 100 Daerah Gradasi Agregat Campuran Dengan Butiran Maksimum 40 80 % Lolos 60 40 20 0 0.15 0.30 0.60 1.18 2.36 4.75 9.5 19.2 38.2 Diameter Ayakan koreksi penggunaan semen 1 kg/m 3 semen yang digunakan 361.6 kg/m 3 volume pasta 301.4 liter volume agregat 698.6 liter
Komposisi agregat Ag.halus Ag.kasar Ag.campuran Berat jenis SSD 2,481 2,51 Komposisi agregat, % 40 60 Berat jenis untuk agregat campuran 0,993 1,506 2,5 Berat total agregat, kg 1683,3 Berat total tiap agregat, kg 673,3 1010 Komposisi Akhir Beton dalam Keadaan SSD Semen 115.9 liter 361.6 kg/m 3 1,00 Pasir 271.3 liter 673.3 kg/m 3 1,86 Ag.Kasar 402.4 liter 1010 kg/m 3 2,79 Air 185.5 liter 185.5 kg/m 3 0,51 Koreksi Air, Pasir, dan Ag.kasar Absorbsi air pada agregat halus (Ca) 1,32% Absorsi air pada agregat kasar (Da) 1,54% Kandungan air pada agregat halus (Ck) 1,00% Kandungan air pada agregat kasar (Dk) 1,00% Komposisi Adukan Beton Rencana dengan Agregat Semen 115.9 liter 361.6 kg/m 3 1,00 Pasir 270.1 liter 670.1 kg/m 3 1,85 Ag.kasar 402 liter 1002 kg/m 3 2,79 Air 189.7 liter 189.7 kg/m 3 0,52 Komposisi beton untuk 1 zak semen: Semen 50 kg (1 zak) Pasir 92.7 kg Ag.kasar 139.5 kg Air 26.2 kg
LAMPIRAN III DATA PENGUJIAN
LEMBAR DATA PENGUJIAN NILAI SLUMP CAMPURAN BETON Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 13 Januari 2014 & 25 Maret 2014 Nilai Slump dari Campuran Beton pada Benda Uji Silinder % substitusi abu cangkang kelapa sawit terhadap semen Nilai slump (cm) 0 12,5 2,5 12 5 11 7,5 10 Nilai Slump dari Campuran Beton pada Benda Uji Balok Beton Bertulang % substitusi abu cangkang kelapa sawit terhadap semen Nilai slump (cm) 0 11 2,5 10
LEMBAR DATA PENGUJIAN KUAT TEKAN BETON Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 17 Februari 2014 Benda Uji : Silinder Variasi 0% 2,5% 5% 7,5% Benda Uji Umur Berat (kg) Beban Tekan (kn) Kuat Tekan (MPa) 1 13,07 360 20,38 2 12,84 378 21,40 3 12,96 362 20,50 1 12,82 374 21,17 2 12,85 484 27,40 3 12,72 424 24,01 28 hari 1 12,68 402 22,76 2 12,62 338 19,14 3 12,69 348 19,70 1 12,50 340 19,25 2 12,64 366 20,72 3 12,60 356 20,16 Rata-rata (MPa) 20,76 24,19 20,53 20,04
LEMBAR DATA PENGUJIAN ABSORBSI BETON Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 15 Februari 2014 Benda Uji : Silinder Variasi 0% 2,5% 5% 7,5% Benda uji Berat basah (kg) Berat kering (kg) Absorbsi (%) 1 13,18 13,07 0,84 2 12,96 12,84 0,93 3 13,07 12,96 0,85 1 12,92 12,82 0,78 2 12,97 12,85 0,93 3 12,84 12,72 0,94 1 12,80 12,68 0,95 2 12,72 12,62 0,79 3 12,82 12,69 1,02 1 12,63 12,50 1,04 2 12,75 12,64 0,87 3 12,73 12,60 1,03 Absorbsi Rata-rata (%) 0,87 0,89 0,92 0,98
LEMBAR DATA PENGUJIAN KUAT TARIK BELAH BETON Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 17 Februari 2014 Benda Uji : Silinder Variasi 0% 2,5% 5% 7,5% Benda Uji Berat (kg) Beban Rekah (kn) Fct (MPa) 4 12,72 162 2,29 5 12,82 148 2,09 6 12,80 152 2,15 4 12,61 210 2,97 5 12,55 156 2,21 6 12,64 154 2,18 4 12,55 132 1,87 5 12,45 120 1,70 6 12,51 122 1,73 4 12,43 128 1,81 5 12,47 130 1,84 6 12,56 110 1,56 Fct ratarata (MPa) 2,18 2,45 1,76 1,74
LEMBAR DATA PENGUJIAN LENDUTAN BALOK BETON BERTULANG NORMAL Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 8 Juni 2014 Pembacaan Dial (kg/cm 2 ) Beban (kg) Lendutan () Y1 Kiri Y2 Tengah Y3 Kanan Kondisi 0 0 0 0 0 Sebelum 10 1333 0,08 0,10 0,09 retak 20 2666 0,62 0,80 0,72 30 3999 2,07 2,52 2,24 Retak awal 40 5332 3,35 3,98 3,53 Sesudah 50 6665 7,10 8,03 7,50 retak 56 7464,8 Patah
LEMBAR DATA PENGUJIAN LENDUTAN BALOK BETON BERTULANG DENGAN SUBSTITUSI ABU CANGKANG KELAPA SAWIT Nama : M. Hafiz NIM : 080404081 Tanggal pengujian : 8 Juni 2014 Pembacaan Dial (kg/cm 2 ) Beban (kg) Lendutan () Y1 Kiri Y2 Tengah Y3 Kanan Kondisi 0 0 0 0 0 Sebelum 10 1333 0,25 0,28 0,32 retak 20 2666 0,64 0,86 0,77 30 3999 2,94 3,24 2,92 Retak awal 40 5332 4,18 4,88 4,19 Setelah 50 6665 8,64 8,94 8,55 retak 52 6931,6 Patah
LAMPIRAN IV DOKUMENTASI
Gambar 1 Sampel Abu Cangkang Kelapa Sawit yang Lolos Ayakan No. 200 Gambar 2 Penimbangan Sampel Abu Cangkang Kelapa Sawit dengan neraca Gambar 3 Pengambilan dan Penimbangan Material Gambar 4 Pengumpulan Material
(a) (b) (c) Gambar 5 (a), (b) dan (c) Proses Pengecoran Benda Uji Silinder Gambar 6 Pengukuran Nilai Slump Campuran Beton Benda Uji Silinder
(a) (b) Gambar 7 (a) Proses Pengujian Kuat Tekan Beton dengan Variasi Substitusi 0%, 2,5%, 5%, dan 7,5% pada Umur 28 hari; (b) Proses Pengujian Kuat Tarik Belah Beton dengan Variasi Substitusi 0%, 2,5%, 5%, dan 7,5% pada Umur 28 hari. Gambar 8 Persiapan Material dan Cetakan Benda Uji Balok
Gambar 9 Persiapan Mesin Molen Beton Gambar 10 (a) (a) Pengecoran Balok Normal; (b) Memasukkan Material ke dalam Mesin Molen (b) (a) Gambar 11 (a) dan (b) Pengecoran Balok Substitusi 2,5% Abu Cangkang Kelapa Sawit (b)
Gambar 12 Pencetakan Balok Gambar 13 Perojokan dengan Batang Perojok
Gambar 13 Balok Normal Selesai dicetak Gambar 14 Balok Substitusi 2,5% Abu Cangkang Kelapa Sawit Selesai dicetak
Gambar 15 Pompa Hidrolik dan Manometer Gambar 16 Dial Kapasitas 700 kg/cm 2 Gambar 17 Dial Indikator
Gambar 18 Persiapan Pengujian Balok Gambar 19 Proses Pembacaan Dial Indikator
Gambar 20 Pengujian Balok Beton Bertulang Gambar 21 Pola Retak Balok Beton Bertulang Normal
Gambar 22 Retak di Tengah Bentang Balok Normal pada Beban Maksimum Gambar 23 Pola Retak Balok Beton Bertulang dengan Substitusi 2,5% Abu Cangkang Kelapa Sawit
Gambar 24 Retak di Tengah Bentang Balok Substitusi 2,5% Abu Cangkang Kelapa Sawit pada Beban Maksimum