1 KONSTITUSI A. Himmawan Utomo MATA KULIAH PENGEMBANGAN KEPRIBADIAN PENDIDIKAN KEWARGANEGARAAN
2 KONSEP KONSTITUSI Dalam pengertian yang luas,konstitusi adalah keseluruhan dari ketentuan-ketentuan dasar atau hukum dasar (droit constituonelle), baik yang tertulis ataupun tidak tertulis maupun campuran keduanya Dalam pengertian sempit (terbatas), Konstitusi berarti piagam dasar atau Undang-Undang Dasar (Loi constitutionelle), ialah suatu dokumen lengkap mengenai peraturan- peraturan dasar negara.
KONSTITUSI A CONSTITUTION IS A DOCUMENT WHICH CONTAINS THE RULES FOR THE OPERATION OF AN ORGANIZATION (BRIAN THOMPSON) KENISCAYAAN BAGI ORGANISASI BERBENTUK BADAN HUKUM (LEGAL ENTITY) NEGARA PERATURAN TERTULIS KEBIASAAN & KONVENSI KETATANEGARAAN SUSUNAN & KEDUDUKAN ORGAN NEGARA HUB. ANTAR ORGAN NEGARA HUB. ORGAN NEGARA DG WARGA Ahu-Fils NEGARA 3
4 Definisi Konstitusi Herman Heller Konstitusi sebagai pengertian sosial politik. political decision.. Bangunan-bangunan yang ada dalam masyarakat tersebut sebagai hasil keputusan masyarakat itu sendiri. i Konstitusi sebagai pengertian hukum,, dalam pengertian ini keputusan-keputusan p masyarakat dijadikan perumusan yang normative,, yang kemudian harus berlaku. Cont: aliran kodifikasi, yaitu yang menghendaki e sebagaian a hukum u ditulis dengan maksud untuk mencapai kesatuan hukum, kesederhanaan hukum, dan kepastian hukum. Konstitusi sebagai suatu peraturan hukum. Pengertian ini adalah suatu peraturan hukum yang tertulis. Dengan demikian Undang-undang dasar adalah salah satu bagian dari konstitusi
KEKUASAAN SEBAGAI PUSAT PERHATIAN RAKYAT PEMBATASAN KEKUASAAN PENGAWASAN KEKUASAAN LEGITIMASI KEKUASAAN K O N S T I T U S I Ahu-Fils INSTRUMEN PENGALIH KEWENANGAN 5
6 Teori untuk menilai sebuah konstitusi oleh Karl Loewenstein Konstitusi i bernilai i normative,, artinya secara hukum diakui dan semua ketentuan yang ada secara murni dan konsekuen dilaksanakan. Konstitusi memiliki nilai nominal,, artinya bahwa secara hukum konstitusi tersebut diakui kedudukannya sebagai konstitusi i di suatu Negara, namun tidak semua ketentuan di dalamnya dilaksanakan, ada beberapa pasal yang dikesampingkan. a Sedangkan konstitusi yang memilki nilai simpati apabila secara yuridis diakui namun dalam prakteknya tidak dilaksanakan.hanya k dijadikan dik hiasan konstitusional.
7 Sifat konsititusi Formil dan materiil Flexibel (Flexible constitution) ) dan rigid (rigid constitution) Tertulis dan tidak tertulis
8 Cara perubahan konstitusi menurut CF Strong oleh kekuasaan legislatif (by ordinary legislative but under certain restrictions) oleh rakyat melalui referendum (by the people through of referendum) oleh sejumlah Negara bagian (by a major of all unit of a federal states) dengan konvensi ketata negaraan (by spescial convention)
9 KONSTITUSIONALISME Constitutionalism is the name given to the trust which men response in the power of words wngrossed on parchment to keep a government in order (Walton H. Hailton) Mengatur dan Membatasi Kekuasaan constitutionalism is an institutionalized system of effective, regularized restraint up on governmental action (CJ Friedrich)
10 KONSTITUSIONALISME KONSENSUS (GENERAL AGREEMENT NEGARA UNTUK MELINDUNGI KEPENTINGAN BERSAMA DAN DIWUJUDKAN BERSAMA 1. TUJUAN/CITA-CITA BERSAMA (THE GENERAL GOALS OF SOCIETY OR GENERAL ACCEPTANCE OF THE SAME PHILOSOPHY OF GOVERNMENT) 2. THE RULE OF LAW SEBAGAI LANDASAN & PENYELENGGARAAN NEGARA (THE BASIS OF GOVERNMENT) 3. BENTUK INSTITUSI & PROSEDUR KETATANEGARAAN (THE FORM OF INSTITUTIONS AND PROCEDURS)
11 PANCASILA NKRI TUNAS STAATSIDEE FILOSOFI GRONDSLAG COMMON PLATFORMS
12 KONSTITUSIONALISME KONSTITUSI HUBUNGAN ANTARA PEMERINTAH DAN WARGA NEGARA HUBUNGAN ANTAR LEMBAGA PEMERINTAH PEMBATASAN KEKUASAAN ORGAN NEGARA MENGATUR HUBUNGAN ANTAR ORGAN NEGARA MENGATUR HUBUNGAN KEKUASAAN ORGAN NEGARA DENGAN WARGA NEGARA PEMBATASAN KEKUASAAN DAN MEMB. LEGITIMASI KEKUASAAN PEMERINTAH INSTRUMEN PENGALIHAN KEWENANGAN
9. CITA MASTARAKAT MADANI 13 Ahu-Fils UUD NKRI 1945 1. TOOL OF SOCIAL AND POLITICAL CONTROL 2. TOOL OF SOCIAL AND POLITICAL REFORM 3. TOOL OF SOCIAL AND POLITICAL ENGINEERING PRINSIP PENYELENGGARAAN NEGARA 1. KETUHANAN YANG MAHA ESA 2. CITA NEGARA HUKUM (NOMOKRASI) 3. PAHAM KEDAULATAN RAKYAT (DEMOKRASI) 4. DEMOKRASI LANGSUNG/DEMOKRASI PERWAKILAN 5. PEMISAHAN KEKUASAAN & PRINSIP CHECK AND BALANCES 6. SISTEM PEMERINTAHAN PRESIDENSIIL 7. PRINSIP PERSATUAN & KERAGAMAN DALAM NEGARA KESATUAN 8. DEMOKRASI EKONOMI
14 LEMBAGA NEGARA 1. MPR (PS 2 DAN 3) 2. PRESIDEN DAN WAKIL PRESIDEN (PS 4 S/D 16) 3. DPR (PS 19 S/D 22B) 4. DPD (PS 22C S/D 22D) 5. BPK (PS 23E S/D 26G) 6. MA (PS 24 S/D 24A) 7. KOMISI YUDISIAL (PS 24B) 8. MAHKAMAH KONSTITUSI (PS 24C S/D 25)
TATA URUT PERATURAN PERUNDANG- UNDANGAN PERATURAN DASAR (UUD, PERUBAHAN UUD, PIAGAM DASAR (UUD : Naskah Induk;PERUBAHAN UUD : Naskah Perubahan;PIAGAM PIAGAM DASAR : Piagam Dasar HAM misal UUD meliputi pembukuan dan batang tubuh UU/PERPU/JURISPRUDENSI PP & PERATURAN PRESIDEN PERMEN/PERATURAN PEJABAT SETINGKAT MENTERI PERDA PROVINSI PERATURAN GUBERNUR PERDA KAB/KOTA PERATURAN BUPATI/WALIKOTA PERATURAN DESA 15 Ahu-Fils