SIMULASI ALIRAN UDARA 3D PADA COMBUSTION CHAMBER ENGINE GE.J47-GE-17 DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT. Skripsi. Sarjana Strata 1 (S1)

dokumen-dokumen yang mirip
STUDI KOMPUTASIONAL NACA 2412 PADA VARIASI SUDUT PENGGUNAAN SINGLE SLOTTED FLAP DAN FIXED SLOT DENGAN SOFTWARE FLUENT

JURUSAN TEKNIK PENERBANGAN SEKOLAH TINGGI TEKNOLOGI ADISUTJIPTO YOGYAKARTA

Skripsi. Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Sarjana Strata 1 (S1) Disusun Oleh: SLAMET SUTRISNO JURUSAN TEKNIK PENERBANGAN

ANALISIS PERBANDINGAN PERHITUNGAN ENGINE PERFORMANCE CFM56-3C1 PADA TEST CELL FACILITY DENGAN PARAMETRIC CYCLE ANALYSIS OF REAL ENGINE.

PERNYATAAN. Yogyakarta, 17 Agustus Immawan Wahyudi Ahyar. iii

ANALISA PENGARUH VISKOSITAS OLI MIL-PRF-23699F AKIBAT GAYA GESEK TERHADAP KINERJA BANTALAN GELINDING PADA TURBIN ENGINE PT6A-62

BAB III ANALISA KONDISI FLUIDA DAN PROSEDUR SIMULASI

ANALISIS AIRFOIL WING GROUND EFFECT YANG TERBANG CRUISING DAN DIPENGARUHI OLEH PERMUKAAN DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT

BAB III METODOLOGI PENELITIAN Prosedur Penggunaan Software Ansys FLUENT 15.0

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

PERNYATAAN KEASLIAN DAN PERSETUJUAN PUBLIKASI

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

PROGRAM SIMULASI KINERJA TURBOPROP ENGINE PT6A-62 MENGGUNAKAN MICROSOFT EXCEL. SKRIPSI. Untuk memenuhi sebagai prasyarat mencapai

SIMULASI ALIRAN FLUIDA PADA POMPA HIDRAM DENGAN VARIASI PANJANG PIPA PEMASUKAN DAN VARIASI TINGGI TABUNG UDARA MENGGUNAKAN CFD

LEMBAR PERSETUJUAN. Skripsi ini telah memenuhi persyaratan. dan siap untuk diujikan. Disetujui pada tanggal....desember 2008

UJI KEKUATAN MEKANIK MATERIAL KOMPOSIT DENGAN PENGUAT SERAT KELAPAA

PERENCANAAN IMPELLER DAN VOLUTE PADA REKAYASA DAN RANCANG BANGUN DUST COLLECTOR

SIMULASI PENGARUH NPSH TERHADAP TERBENTUKNYA KAVITASI PADA POMPA SENTRIFUGAL DENGAN MENGGUNAKAN PROGRAM KOMPUTER COMPUTATIONAL FLUID DYANAMIC FLUENT

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

STUDI PENGUJIAN KARAKTERISTIK GASIFIKASI BERBAHAN LIMBAH GERAJEN GLUGU DENGAN VARIASI KECEPATAN UDARA

PENGUJIAN KARAKTERISTIK PEMBAKARAN MODEL BURNER DENGAN DIAMETER 26 MM DENGAN JUMLAH LUBANG 8,11 DAN 16 PADA KOMPOR METANOL

STUDI KELAYAKAN PENGEMBANGAN APRON GUNA PELUNCURAN SATELIT DENGAN AIR LAUNCH SYSTEM (ALS) DI BANDAR UDARA FRANS KAISIEPO BIAK.

STUDI KARAKTERISTIK HASIL PENGELASAN SPOT WELDING PADA ALUMINIUM DENGAN PENAMBAHAN GAS ARGON

PERENCANAAN POMPA SENTRIFUGAL UNTUK IRIGASI PERTANIAN

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

ANALISIS KINERJA ENGINE TURBOPROP ROLLS-ROYCE TP400-D6 PADA KONDISI CHOKED DAN UNCHOKED. Skripsi

PERENCANAAN POMPA SENTRIFUGAL DENGAN KAPASITAS 42 LITER/ DETIK, HEAD 40M DAN PUTARAN 1450 PRM DENGAN PENGGERAK DIESEL

PENGARUH PEMASANGAN ALAT PENGHEMAT BAHAN BAKAR DENGAN SISTEM MAGNET

LEMBAR PERSETUJUAN BIMBINGAN

RANCANG BANGUN DAN PENGUJIAN MESIN PENGERING KAYU PORTABEL DENGAN BAHAN BAKAR BRIKET GERGAJI UNTUK PENGRAJIN HANDICRAFT di SURAKARTA

STUDI NUMERIK : MODIFIKASI BODI NOGOGENI PROTOTYPE PROJECT GUNA MEREDUKSI GAYA HAMBAT

tudi kasus pengaruh perbandingan rusuk b/a = 12/12, 5/12, 4/12, 3/12, 2/12, 1/12, 0/12 dengan Re = 3 x 10 4.

DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL... LEMBAR PENGESAHAN PEMBIMBING... LEMBAR PENGESAHAN DOSEN PENGUJI... PERSEMBAHAN... MOTTO... KATA PENGANTAR...

ANALISIS KINEMATIK GERAK RUDDER PADA PESAWAT KT -1B MENGGUNAKAN SOFTWARE CATIA V5R16

SKRIPSI SIMULASI ALIRAN FLUIDA YANG MELEWATI KATUP TEKAN BERBENTUK PLAT DATAR PADA POMPA HIDRAM DENGAN MENGGUNAKAN PROGRAM FLUENT

Pengaruh Beda Tekanan dan Ketinggian Pipa Terhadap Debit Air Yang Dihasilkan Berdasarkan Hukum Poiseuille

ANALISIS BUCKLING TERHADAP TABUNG PLAT TIPIS MENGGUNAKAN METODE ELEMEN HINGGA

FakultasTeknologi Industri Institut Teknologi Nepuluh Nopember. Oleh M. A ad Mushoddaq NRP : Dosen Pembimbing Dr. Ir.

PENGARUH PERUBAHAN PEMBAKARAN DARI BAHAN BAKAR BENSIN MENJADI GAS LPG PADA SEPEDA MOTOR HONDA ASTREA PRIMA TAHUN 1990 SKRIPSI.

INOVASI TEKNOLOGI TUNGKU PEMBAKARAN DENGAN VARIASI KETINGGIAN CEROBONG

TUGAS AKHIR ANALISA THERMAL ROOFING MENGGUNAKAN VARIASI MATERIAL ATAP DAN WARNA MATERIAL ATAP PADA SUDUT 45 KE ARAH TIMUR

Disusun Oleh : Fadel Akbar

PERUBAHAN BENTUK THROTTLE VALVE KARBURATOR TERHADAP KINERJA ENGINE UNTUK 4 LANGKAH

TUGAS SARJANA PENGUJIAN PENGGUNAAN ALAT PENGHEMAT BBM PADA MESIN BERBAHAN BAKAR BENSIN DAN SPIRITUS DITINJAU DARI ASPEK EMISI GAS BUANG

TUGAS AKHIR PENGEMBANGAN TUNGKU PEMBAKARAN MENGGUNAKAN AIR HEATER DAN TANPA AIR HEATER UNTUK BEJANA PENGUAP PIPA API

S K R I P S I ANALISIS WAKTU PELAYANAN GROUND HANDLING PT. LAHAND AIR SERVICE DI BANDAR UDARA HUSEIN SASTRANEGARA BANDUNG

STUDI PLAT TEKAN YANG MELIBATKAN PLASTISITAS MATERIAL

TUGAS AKHIR. Tugas Akhir ini Disusun Guna Memperoleh Gelar Sarjana Strata Satu Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta

PENGUJIAN KARAKTERISTIK PEMBAKARAN MODEL BURNER DENGAN TINGGI 17 MM DAN DIAMETER 21, 12.8, 10 MM PADA KOMPOR METANOL

TUGAS AKHIR ANALISIS POTENSI LIMBAH TEBU DI PABRIK GULA MADUKISMO UNTUK BIOMASSA DAN SIMULASI MENGGUNAKAN SOFTWARE HOMER

TUTORIAL GAYA GAYA ATLETIK LOMPAT SECARA 3D MENGGUNAKAN BLENDER

PENGUJIAN KARAKTERISTIK PEMBAKARAN MODEL BURNER DIAMETER 26 MM DENGAN TINGGI 5,5 MM, 9,5 MM, DAN 16 MM PADA KOMPOR METHANOL

PERANCANGAN ROKET PADAT BERPROPELAN KNO 3 C 6 H 12 O 6

PERANCANGAN DAN PENGUJIAN TURBIN KAPLAN PADA KETINGGIAN (H) 4 M SUDUT SUDU PENGARAH 30 DENGAN VARIABEL PERUBAHAN DEBIT (Q) DAN SUDUT SUDU JALAN

Gambar 3-15 Selang output Gambar 3-16 Skema penelitian dengan sudut pipa masuk Gambar 3-17 Skema penelitian dengan sudut pipa masuk

PENGARUH JUMLAH DAN DIAMETER NOZZLE TERHADAP PUTARAN DAN DAYA PADA TURBIN PELTON SKRIPSI

ANALISA PENGARUH ANNEALING TERHADAP SIFAT FISIS DAN MEKANIS DARI MATERIAL TABUNG FREON

INSTALASI DAN KINERJA FILE SERVER PADA MESIN VIRTUAL

SIMULASI ESKAVATOR SECARA 3D (DIMENSI) MENGGUNAKAN BLENDER

TUGAS AKHIR. Tugas Akhir ini Disusun Guna Memperoleh Gelar Sarjana Strata Satu Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

Skripsi. Oleh: ARDIAN RAMA PUTRA Untuk memenuhi sebagai persyaratan mencapai gelar sarjana strata I

Perhitungan Break Event Point untuk Jalur Penerbangan Domestik Rute Semarang-Jakarta dengan Pesawat Boeing CFM56-3C

OPTIMASI DALAM PERENCANAAN PERAWATAN C8 CHECK PESAWAT BOEING DI DIREKTORAT AIRCRAFT SERVICES PT. DIRGANTARA INDONESIA.

SIMULASI PERPINDAHAN PANAS GEOMETRI FIN DATAR PADA HEAT EXCHANGER DENGAN ANSYS FLUENT

Studi Pengaruh Parameter Pemotongan Terhadap Kekasaran Permukaan Pada Proses End Milling Dengan Menggunakan Pendinginan Minyak Kacang

PENGARUH KEDALAMAN ALUR PADA DASAR PANCI TERHADAP EFISIENSI PANAS PEMBAKARAN KOMPOR LPG

Yogyakarta, Lucky.K.Octatriandi. iii

TUGAS AKHIR. Analisa Aliran Turbulen Terhadap Aliran Fluida Cair Pada Control Valve AGVB ANSI 150 Dan ANSI 300

ANALISIS HARMONIK DAN PERANCANGAN HIGH PASS DAMPED FILTER

ANALISIS MODUS KEGAGALAN AUXILIARY POWER UNIT GTCP85-129H/J/K

INVESTIGASI KARAKTERISTIK PERPINDAHAN PANAS PADA DESAIN HELICAL BAFFLE PENUKAR PANAS TIPE SHELL AND TUBE BERBASIS COMPUTATIONAL FLUID DYNAMICS (CFD)

PERNYATAAN. Yogyakarta, Februari Penulis. Achmad Virza Mubarraqah. iii

PERNYATAAN. Yogyakarta, 2 Mei Teguh Budiyanto. iii

ANALISIS FAKTOR GESEK PADA PIPA AKRILIK DENGAN ASPEK RASIO PENAMPANG 1 (PERSEGI) DENGAN PENDEKATAN METODE EKSPERIMENTAL DAN EMPIRIS TUGAS AKHIR

RANCANG BANGUN BURNER KOMPOR METHANOL DENGAN VARIASI JUMLAH LUBANG 16, 20, 22 DIAMETER BURNER 9,5 CM DAN LETAK LUBANG ZIG-ZAG

JURUSAN TEKNIK MESIN FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA

TUGAS AKHIR PENGARUH AGREGAT KASAR TERHADAP KUAT TEKAN BETON DENGAN AGREGAT KASAR PECAHAN BATA RINGAN

ANALISIS HARMONIK DAN PERANCANGAN SINGLE TUNED FILTER PADA SISTEM DISTRIBUSI STANDAR IEEE 18 BUS DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE ETAP POWER STATION 4.

TURBIN UAP & GAS ANALISA PENGARUH WATER WASH TERHADAP PERFORMANSI TURBIN GAS PADA PLTG UNIT 7 PAYA PASIR PT.PLN SEKTOR PEMBANGKITAN MEDAN SKRIPSI

PROGRAM STUDI TEKNIK MESIN FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH PONOROGO

Diajukan Untuk Memenuhi Tugas dan Syarat-Syarat Guna Memperoleh Gelar Sarjana S-1 Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta

TUGAS AKHIR. Disusun oleh : D

PENGARUH SUDUT PENGAPIAN TERHADAP UNJUK KERJA MOTOR BENSIN 4 LANGKAH BERBAHAN BAKAR E-10

DESAIN DAN ANALISIS LINTAS TERBANG ROKET DENGAN SIMULASI OPENROCKET DAN JAVA NETBEANS UNTUK PERHITUNGAN GAYA PADA ROKET

RANCANG BANGUN BURNER KOMPOR METHANOL DIAMETER BURNER 9.5 CM DENGAN VARIASI LUBANG DIAMETER LUBANG 5 MM

BAB III METODOLOGI DAN PENGOLAHAN DATA

LAPORAN TUGAS AKHIR ANALISA BEBAN KALOR PADA RUANGAN SERVER SEBUAH GEDUNG PERKANTORAN

ANALISISPOTENSI PERGERAKAN PENUMPANG TRANSPORTASI UDARA DI DAERAH ISTIMEWA YOGYAKARTA

STUDI SPRINGBACK PADA KASUS PLAT TEKUK DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE BERBASIS METODE ELEMEN HINGGA

Bab 4 Perancangan dan Pembuatan Pembakar (Burner) Gasifikasi

TUGAS AKHIR ANALISA VEKTOR KECEPATAN DAN POLA ALIRAN DISEKITAR PILAR MENGGUNAKAN METODE PIV (PARTICLE IMAGE VELOCIMETRY)

PENGARUH VARIASI DIAMETER KATUP BUANG TERHADAP DEBIT DAN EFISIENSI PADA POMPA HIDRAM

LAPORAN TUGAS AKHIR. Disusun Untuk Memenuhi Tugas dan Syarat-syarat Guna Memperoleh Gelar Sarjana Teknik (S1) Jurusan Teknik Mesik Fakultas Teknik

Pengaruh Putaran Terhadap Ketebalan Bola Plastik Pada Proses Rotation Moulding

PENGARUH BANK KAPASITOR TERHADAP KELUARAN GENERATOR INDUKSI 1 FASA KECEPATAN RENDAH

SIDANG TUGAS AKHIR KONVERSI ENERGI

APLIKASI MULTIMEDIA TENTANG KUMPULAN DOA SEHARI-HARI ANAK ISLAM BERBASIS MACROMEDIA FLASH

APLIKASI PEMBELAJARAN SHALAT MELALUI KOMPUTER UNTUK ANAK SD DENGAN MENGGUNAKAN ADOBE FLASH

TUGAS SARJANA CHRYSSE WIJAYA L2E604271

Transkripsi:

SIMULASI ALIRAN UDARA 3D PADA COMBUSTION CHAMBER ENGINE GE.J47-GE-17 DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT Skripsi Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan Mencapai Derajat Sarjana Strata 1 (S1) Disusun Oleh : Rudy Afrian 05050006 JURUSAN TEKNIK PENERBANGAN SEKOLAH TINGGI TEKNOLOGI ADISUTJIPTO YOGYAKARTA 2010 i

LEMBAR PERSETUJUAN PEMBIMBING SKRIPSI DENGAN JUDUL SIMULASI ALIRAN UDARA 3D PADA COMBUSTION CHAMBER ENGINE GE.J47-GE-17 DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT Yang Dipersiapkan Oleh: Nama : Rudy Afrian Nim : 05050006 Jurusan : Teknik Penerbangan Telah Memenuhi Persyaratan dan Siap Untuk Diujikan Disetujui Pada Tanggal Dosen Pembimbing I Dosen Pembimbing II M. Ardi Cahyono.ST, MT Karseno KS, INZ, SE, MM ii

LEMBAR PENGESAHAN SIMULASI ALIRAN UDARA 3D PADA COMBUSTION CHAMBER ENGINE GE.J47-GE-17 DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT Yang Dipersiapkan Dan Disusun Oleh RUDY AFRIAN 05050006 Telah dipertahankan di depan tim penguji skripsi pada tanggal 3 Juni 2010 dan dinyatakan telah memenuhi syarat guna memperoleh gelar Sarjana Teknik Susunan Tim Penguji Nama Lengkap Tanda Tangan Ketua Penguji : M. Ardi Cahyono. ST, MT... Penguji I : Karseno KS, INZ, SE, MM... Penguji II : Ir. Heru Yudanarsa... Penguji III : Muhammad Yusuf, ST... Yogyakarta,... Jurusan Teknik Penerbangan Sekolah Tinggi Teknologi Adisutjipto Ketua Jurusan Ir. Djarot Wahju Santoso, MT iii

PERNYATAAN Yang Bertanda Tangan Di Bawah Ini : Nama : Rudy Afrian Nim : 05050006 Jurusan : Teknik Penerbangan Judul Skripsi : Simulasi Aliran Udara 3D Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Dengan Menggunakan Software Fluent. Menyatakan bahwa skripsi ini adalah hasil pekerjaan saya sendiri dan sepanjang pengetahuan saya tidak berisi materi yang telah dipublikasikan atau ditulis oleh orang lain atau telah dipergunakan dan diterima sebagai persyaratan penyelesaian studi pada universitas atau instansi lain kecuali pada bagian-bagian tertentu yang telah dinyatakan dalam teks. Yogyakarta,... Yang Menyatakan, Rudy Afrian 05050006 iv

MOTTO Jadilah seperti air mengalir, dimana setinggi apapun bendungan yang di buat, tetapi pasti akan selalu mendapatkan jalan untuk keluar... Modal terbaik adalah keyakinan, kekuatan terhebat adalah semangat, kesalahan terbesar adalah menyerah, dan hal yang paling tak berguna adalah kesombongan... Janganlah kamu menunggu sesuatu keberuntungan, tetapi harus berdoa dan berusaha dengan segenap kemampuan, dan bersyukurlah atas sesuatu yang telah didapatkan... Ketika kamu dalam kesulitan dan kemalangan ingatlah janji ALLAH, karena sesungguhnya sesudah kesulitan dan kemalangan itu akan ada kemudahan. (QS. Alam Nasyrah) You can if you think you can... Handle your self... Hidup hanya sekali jadi janganlah disia-siakan karena waktu terus berjalan dan tidak diputat kembali... Terima dan nikmatilah apapun yang kamu miliki dengan ikhlas, karena itu akan membuat kamu tenang lahir dan batin... v

LEMBAR PERSEMBAHAN Skripsi ini saya persembahkan untuk : Allah SWT. Bapak, Ibu, dan kakak-kakak tercinta. Teman teman seperjuangan. Kampus STTA. vi

KATA PENGANTAR Puji syukur penulis panjatkan kehadirat ALLAH S.W.T yang telah memberikan Rahmat serta Hidayah-Nya kepada penulis, karena dengan Rahmat dan Hidayah-Nya penulis dapat menyelesaikan skripsi ini yang berjudul Simulasi Aliran Udara 3D Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Dengan Menggunakan Software Fluent. Skripsi ini disusun sebagai salah satu syarat akademis untuk menyelesaikan pendidikan S-1 Study Teknik Penerbangan Sekolah Tinggi Teknologi Adisutjipto Yogyakarta. vii

UCAPAN TERIMA KASIH Penulis sangat bersyukur atas terselesaikannya Tugas Akhir ini. Semua ini tidaklah akan tercapai tanpa adanya bantuan dari berbagai pihak, maka pada kesempatan ini penulis ingin mengucapkan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada : 1. ALLAH S.W.T atas segala limpahan karunianya. 2. Kedua Orang tua dan kakak kakak saya tercinta atas cinta kasih, do a, harapan, serta dukungan moral maupun material. 3. Bp. Ir. Suyitmadi, MT selaku ketua STT Adisutjipto Yogyakarta. 4. Bp. Ir. Djarot Wahju Santoso, MT selaku ketua jurusan teknik penerbangan STT Adisutjipto Yogyakarta. 5. Bp. Ardi Cahyono, MT selaku pembimbing satu. 6. Bp. Karseno KS, INZ, SE, MM, selaku pembimbing dua. 7. Teman teman seperjuangan yang memberikan informasi, data data, dan masukan-masukan yang sangat membantu. 8. Semua pihak yang tidak dapat disebutkan satu persatu. Tiada lain yang dapat penulis berikan, semoga semua budi baik yang diberikan kepada penulis mendapatkan balasan dari ALLAH S.W.T. Amien. viii

SIMULASI ALIRAN UDARA 3D PADA COMBUSTION CHAMBER ENGINE GE.J47-GE-17 DENGAN MENGGUNAKAN SOFTWARE FLUENT Oleh: Rudy Afrian 05050006 Combustion Chamber merupakan salah satu bagian dari engine yang berguna untuk tempat pembakaran dimana diharapkan terjadi proses campuran antara bahan bakar dan udara, untuk menghasilkan gas pembakaran pada temperatur dan tekanan tertentu. Untuk dapat melihat aliran aliran udara yang terjadi di dalam combustion chamber harus dilakukan pensimulasian. Dalam rangka mengetahui bagaimana aliran-aliran udara tersebut bergerak, kecepatan aliran udara, dan temperature yang terdapat di dalam combustion chamber engine GE.J47-GE-17. Maka penulis disini ingin melakukan simulasi secara komputasional dengan menggunakan software Fluent. Fluent merupakan program komputer yang digunakan untuk berbagai macam simulasi seperti aliran fluida, reaksi kimia, dan fenomena-fenomena lainnya. Dari hasil simulasi software Fluent yang dibahas dalam penelitian ini, didapat hasil Iterasi yang merupakan nilai kecepatan dan temperatur kemudian dikonversikan kedalam bentuk grafik. Simulasi juga dilakukan pada model dengan menghilangkan bagian swirlnya. Dengan demikian, didapatkan hasil yang antara lain bahwa combustion chamber yang menggunakan swirl memiliki karakteristik aliran udara yang merata dibandingkan dengan yang tidak menggunakan swirl. Kata Kunci : Combustion Chamber. Fluent, Swirl, Kecepatan, Temperatur. ix

DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL LEMBAR PERSETUJUAN LEMBAR PENGESAHAN LEMBAR PERNYATAAN... i... ii... iii... iv MOTTO... v HALAMAN PERSEMBAHAN... vi KATA PENGANTAR... vii UCAPAN TERIMA KASIH... viii ABSTRAK... ix DAFTAR ISI... x DAFTAR TABEL... xii DAFTAR GAMBAR... xiii DAFTAR SIMBOL... xvii BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar belakang... 1 1.2 Rumusan Masalah... 2 1.3 Maksud dan Tujuan... 3 1.4 Batasan Masalah... 3 1.5 Manfaat Penelitian... 4 1.6 Sistematika Penulisan... 5 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Siklus Turbin Gas... 6 2.1.1 Siklus Ideal Turbin Gas... 6 2.1.2 Siklus Turbin Gas Sederhana... 7 2.2 Persamaan Energi Yang Umum Untuk Proses Aliran Tunak. 8 x

2.2.1 Penerapan Persamaan Energi Yang Umum Untuk Proses Aliran Tunak... 10 2.3 Ruang bakar (Combustion Chamber) dan Pembakaran... 13 2.3.1 Desain Ruang Bakar (Combustion Chamber)... 13 2.3.2 Jenis jenis Ruang Bakar... 15 2.3.3 Persyaratan Kontruksi Ruang Bakar Turbin Gas... 17 2.3.4 Proses Pembakaran... 19 2.4 Aliran Turbulen dan Model k-epsilon Standar... 22 2.4.1 Aliran Turbulen... 22 2.4.2 Model k-epsilon Standard... 24 2.5 Fluent... 26 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Metode Penelitian... 28 3.1.1 Obyek Penelitian... 28 3.1.2 Pengumpulan dan Analisis Data... 30 3.2 Langkah Langkah Penelitian... 31 3.3 Analisis dan Perhitungan Data... 32 BAB IV SIMULASI DAN PEMBAHASAN 4.1 Simulasi... 36 4.2 Pembahasan Hasil Simulasi... 100 BAB V PENUTUP 5.1 Kesimpulan... 102 5.2 Saran... 102 DAFTAR PUSTAKA... 104 LAMPIRAN xi

DAFTAR GAMBAR Gambar 2.1 Diagram P-v dan T-s Siklus Turbin Gas Ideal (Siklus Brayton)... 7 Gambar 2.2 Sistem dan Batas Sistem... 9 Gambar 2.3 Sistem Ruang Bakar... 12 Gambar 2.4 Temperatur Nyala Adiabatik... 12 Gambar 2.5 Skema Ruang Bakar Turbin Gas dan Zona Pembakaran (Aliran Lurus)... 14 Gambar 2.6 Aliran Udara dan Gas di Ruang Bakar... 14 Gambar 2.7 Ruang Bakar Jenis Can... 16 Gambar 2.8 Ruang Bakar Jenis Annular... 16 Gambar 2.9 Ruang Bakar Jenis Can-annular... 17 Gambar 2.10 Distribusi Temperatur Pada Ruang Bakar... 19 Gambar 2.11 Pengaruh Tempeature Terhadap Batas Nyala... 19 Gambar 2.12 Pembagian Aliran Udara di Dalam Ruang Bakar... 21 Gambar 3.1 Engine GE.J47... 29 Gambar 3.2 Irisan Penampang Engine GE.J47... 29 Gambar 3.3 Diagram Alur Penelitian... 31 Gambar 3.4 Dimensi Ruang Bakar Mesin GE.J47-GE-17... 32 Gambar 4.1 Tampilan Windows ketika Gambit Dijalankan... 36 Gambar 4.2 Koordinat Titik- Titik Penyusunan Combustion Chamber... 39 Gambar 4.3 Garis Garis Lurus (Straight) Penyusun Combustion Chamber... 43 Gambar 4.4 Garis Garis Lengkung (Arc) Penyusun Combustion Chamber... 45 Gambar 4.5 Bagian Bagian Yang Menyusun Combustion Chamber... 47 Gambar 4.6 Titik Titik Koordinat Dilution Air Holers... 49 xii

Gambar 4.7 Coordinate sys untuk Dilution Air Holes... 50 Gambar 4.8 Pembentukan Cylinder Pada Ruang Bakar... 51 Gambar 4.9 Combustion Chamber Disertai Dengan Dilution Air Holes... 53 Gambar 4.10 Garis Garis Penyusun Swirl... 56 Gambar 4.11 Bagian Bagian Penyusul Swirl... 57 Gambar 4.12 Bagian Swirl yang telah Dihapus... 59 Gambar 4.13 Bagian Tengah Swirl... 61 Gambar 4.14 Penggabungan Bagian Swirl Dengan Bagian Tengah Swirl... 62 Gamabr 4.15 Bidang Inlet, Outlet, dan Dilution Air Holes... 63 Gambar 4.16 Bagian 39 (yang berwarna merah)... 65 Gambar 4.17 Bagian 39 Yang Telah di Split Dengan Swirl... 65 Gambar 4.18 Proses Mesh Garis Yang Pertama... 67 Gambar 4.19 Proses Mesh Garis Yang Pertama dan Kedua... 68 Gambar 4.20 Proses Mesh Volume Combustion Chamber... 69 Gambar 4.21 Examine Mesh... 69 Gambar 4.22 Kualitas Mesh Combustion Chamber... 70 Gambar 4.23 Kondisi Batas Wall... 73 Gambar 4.24 Kondisi Batas Wall, Velocity Inlet, dan Outflow... 73 Gambar 4.25 Mengekspor File Mesh... 74 Gambar 4.26 Bagian Tengah Combustion Chamber Kreasi Penulis... 75 Gambar 4.27 Mesh Garis Combustion Chamber Kreasi Penulis... 76 Gambar 4.28 Mesh Garis Bagian Dilution Air Holes... 76 Gambar 4.29 Mesh Volume Combustion Chamber Kreasi Penulis... 77 Gambar 4.30 Kualitas Mesh Volume Combustion Chamber Kreasi Penulis... 77 Gambar 4.31 Kondisi Batas Combustion Chamber Kreasi Penulis... 78 xiii

Gambar 4.32 Menjalankan Fluent... 78 Gambar 4.33 Pengecekan Grid Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17.. 79 Gambar 4.34 Pengecekan Grid Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 80 Gambar 4.35 Penyekalaam Grid... 81 Gambar 4.36 Pengaturan Panel Grid Display... 81 Gambar 4.37 Tampilan Grid Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17... 82 Gambar 4.38 Tampilan Grid Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 82 Gambar 4.39 Panel Solver... 83 Gambar 4.40 Pengaturan Panel Energy... 83 Gambar 4.41 Pengaturan Panel Viscous Model... 84 Gambar 4.42 Pengaturan Panel Materials... 85 Gambar 4.43 Pengaturan Panel Set Units... 86 Gambar 4.44 Pengaturan Kondisi Batas Untuk Fluida... 86 Gambar 4.45 Pengaturan Kondisi Batas Untuk Inlet dan Dilution Holes (DH). 87 Gambar 4.46 Pengaturan Kondisi Batas Untuk Outlet... 88 Gambar 4.47 Pengaturan Kondisi Batas Untuk Semua Dinding dan Swirl... 88 Gambar 4.47 Pengaturan Panel Solution Controls... 89 Gambar 4.48 Pengaturan Panel Solution Initialization... 89 Gambar 4.49 Pengaturan Panel Residual Monitors... 90 Gambar 4.50 Pengaturan Panel Iterasi... 90 Gambar 4.51 Grafik Iterasi Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17... 91 Gambar 4.52 Grafik Iterasi Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 91 xiv

Gambar 4.53 Pengaturan Panel Flux Report dan Hasilnya Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17... 92 Gambar 4.54 Pengaturan Panel Flus Report dan Hasilnya Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 92 Gambar 4.55 Pengaturan Panel Plane Surface... 93 Gambar 4.56 Pengaturan Panel Contours dan Panel Grid Display... 94 Gambar 4.57 Kontur Prediksi Kecepatan di Dalam Combustion Chamber... 94 Gambar 4.58 Kontur Prediksi Kecepatan Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 95 Gambar 4.59 Kontur Prediksi Temperatur Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17... 95 Gambar 4.60 Kontur Prediksi Temperatur Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 96 Gambar 4.61 Pengaturan Panel Vectors dan Panel Grid Display... 96 Gambar 4.62 Vektor Prediksi Kecepatan Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17... 97 Gambar 4.63 Vektor Prediksi Kecepatan Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 98 Gambar 4.64 Pengaturan Panel Path Lines... 99 Gambar 4.65 Garis Garis Lintasan Prediksi Kecepatan Pada Combustin Chamber Engine GE.J47-GE-17... 99 Gambar 4.66 Garis Garis Lintasan Prediksi Kecepatan Pada Combustion Chamber Engine GE.J47-GE-17 Kreasi Penulis... 100 xv

DAFTAR SIMBOL C g h I J k l L m p Q Re D S T u v V w W z μ ρ ԑ σ β kecepatan percepatan gravitasi entalpi per satuan berat itenstas turbulen faktor pengubah satuan kinetik turbulen panjang panjang massa tekanan perpindahan panas Bilangan Reynolds luas permukaan temperatur energi dalam per satuan berat volume spesifik kecepatan kerja persatuan berat kerja kinetik tinggi diukur dari garis datum viskositas dinamis massa jenis epsilon perbandingan kecepatan sudut xvi