PENGENALAN KEPADA PENGURUSAN KEWANGAN Kursus Persediaan Peperiksaan Perkhidmatan dan Khas Bil. 1/2010 Oleh: Khalijah Hj. Bakar Jabatan Bendahari 1
RANGKA CERAMAH 1) Definisi Pengurusan Kewangan 2) Kenapa Pentingnya Pengurusan Kewangan 3) Undang-undang & Peraturan Mengenai Pengurusan Kewangan Sektor Awam (Persekutuan) 4) Siapa Bertanggungjawab Mengenai Pengurusan Kewangan Sektor Awam 2
5) Bidang-bidang utama dalam Pengurusan Kewangan 6) Prinsip Pengurusan Kewangan 7) Kawalan Pengurusan Kewangan 8) Masalah/Isu Dalam Pengurusan Kewangan 3
DEFINISI PENGURUSAN KEWANGAN Pengurusan Kewangan adalah proses yang melibatkan jentera pentadbiran dan kaedah-kaedah di mana dana untuk membiayai perbelanjaan awam diperolehi, dibelanja dan diperakaunkan. Termasuklah proses-proses yang melibatkan perancangan, pembentukan dan pelaksanaan dasardasar mengenai pencukaian, belanjawan, perbelanjaan, perolehan, perakaunan dan lain-lain yang berkaitan dengannya. 4
KOMPONEN PENGURUSAN KEWANGAN Perancangan Pelaksanaan Penyelarasan Kawalan Penilaian 5
KENAPA PENTINGNYA PENGURUSAN KEWANGAN Sumber-sumber (manusia, wang, bahanbahan dan masa) adalah terhad; Permintaan terhadap sumber-sumber tersebut tidak terhad; Terdapat alternatif dalam memperolehi dan menggunakan sumber-sumber tersebut; 6
Pengurusan kewangan adalah nadi bagi sesuatu organisasi; Sumber-sumber ekonomi tidak dapat digerakkan tanpa pengurusan kewangan yang teratur. 7
UNDANG UNDANG & PERATURAN MENGENAI PENGURUSAN KEWANGAN AWAM ( PERSEKUTUAN ) Perlembagaan Persekutuan; Akta Acara Kewangan 1957; Arahan Perbendaharaan; Pekeliling Perbendaharaan; Surat Pekeliling Perbendaharaan; dan Akta Audit 1957. 8
SIAPA BERTANGGUNGJAWAB MENGENAI PENGURUSAN KEWANGAN SEKTOR AWAM: Menteri Kewangan adalah bertanggungjawab secara keseluruhan ke atas Pengurusan Kewangan Kerajaan Persekutuan. Seksyen 6(1), Akta Acara Kewangan 1957 (dipinda 1972) menyatakan : Pengurusan Kumpulan Wang Disatukan dan kawalan dan arahan bagi semua perkara berhubung dengan hal ehwal Kewangan Persekutuan terletak hak pada Menteri. 9
Mengikut Seksyen 15(A)1, Akta Acara Kewangan - Menteri Kewangan dibenarkan untuk menurunkan kuasanya kepada Pegawai Pengawal yang juga menjadi Ketua Pegawai Perakaunan bagi agensiagensi di bawah kawalannya untuk melaksanakan tugas pengurusan kewangan di Agensi masingmasing. 10
Pegawai Pengawal pula secara bertulis boleh melantik pegawai-pegawai di bawah jagaannya untuk melaksanakan tugas dan tanggungjawab tersebut. Namun, Pegawai Pengawal tidak boleh melepaskan diri dari tanggungjawab tersebut. 11
Pegawai Pengawal Pegawai Perakaunan Pegawai Pengawal : Pegawai yang dilantik oleh Menteri Kewangan atau Menteri Besar di bawah Sek.15A(1) ATK 1957 yang bertanggungjawab dalam pengurusan wang awam dan juga sebagai Ketua Pegawai Perakaunan bagi agensi di bawah kawalannya. 12
Pegawai Perakaunan : Pegawai yang ditugaskan berkenaan dengan apa-apa wang atau barang-barang awam. Mengikut Akta Acara Kewangan 1957 : Pegawai Perakaunan termasuklah tiap-tiap pegawai awam yang dipertanggungjawabkan dengan tugas-tugas berikut : 13
a) Memungut, menerima atau mengakaun wang awam; b) Membayar atau membelanjakan wang awam; dan c) menerima, menyimpan atau melupus barang-barang awam. 14
BIDANG-BIDANG UTAMA DALAM PENGURUSAN KEWANGAN 1) Pengurusan Belanjawan; 2) Pengurusan Hasil; 3) Pengurusan Perolehan; 4) Pengurusan Perbelanjaan; 5) Pengurusan Perakaunan; dan 6) Pengurusan Aset. 15
(1) PENGURUSAN BELANJAWAN DEFINASI : Belanjawan merupakan satu pernyataan hasil dan perbelanjaan bagi masa hadapan yang digunakan sebagai alat perancangan sumber ekonomi bagi memenuhi keperluan negara/ rakyat 16
PENGURUSAN BELANJAWAN. Dua komponen belanjawan Universiti: - Hasil - Perbelanjaan 17
MODIFIED BUDGETING SYSTEM (MBS) Satu sistem yang menitikberatkan antara: INPUT OUTPUT IMPAK 18
PRINSIP PENTING MBS Let Managers Manage Kuasa membuat keputusan perlulah diberikan seberapa praktikal yang boleh kepada peringkat bawahan Kuasa membuat keputusan perlulah bersesuaian dengan peringkat akauntabiliti 19
MBS. Komponen dalam MBS - Dasar Sedia Ada - Dasar Baru - One -Off 20
PENGURUSAN BELANJAWAN Faedah-faedah pengurusan belanjawan berkesan : a) Membolehkan Jabatan merancang hasil dan perbelanjaan jangka pendek dan jangka panjang; b) Menentukan pengagihan sumber-sumber kewangan mengikut keutamaan; dan c) Sesuatu dasar yang dirancang akan dapat dicapai. 21
(2) PENGURUSAN HASIL DEFINISI : Hasil merupakan semua jenis pendapatan yang diterima oleh Universiti. 22
(2) PENGURUSAN HASIL Jenis-jenis Hasil - Yuran Pengajian - Pelbagai yuran lain - Sewa - Denda - Hasil Jualan - Keuntungan pelaburan - Dividen dll 23
(3) PENGURUSAN PEROLEHAN DEFINISI : Satu proses untuk memperolehi input-input yang diperlukan oleh sesebuah organisasi dengan cekap pada kos yang paling menguntungkan dan memenuhi keperluan pelanggan. Terdapat 3 jenis, iaitu: a) Bekalan; b) Perkhidmatan; dan c) Kerja. 24
(3) PENGURUSAN PEROLEHAN Terdapat beberapa kaedah perolehan, antaranya seperti berikut : a) Panjar Wang Runcit (< RM100); b) Pembelian Terus(<RM50,000); c) Sebutharga (>RM50,000 RM500,000); d) Tender(>RM500,000); e) Rundingan Terus (Tiada had); f) Gotong royong (< RM100,000); g) Kontrak Pusat; dan h) Pembelian Darurat (Tiada had). 25
(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN DEFINISI : Wang yang dibelanjakan selaras dengan semua undang-undang dan peraturan yang telah ditetapkan. Perbelanjaan terbahagi kepada 3, iaitu : a) Mengurus; b) Pembangunan; dan c) Amanah. 26
(5) PENGURUSAN PERAKAUNAN DEFINISI : Urusan yang melibatkan pembayaran, penyelenggaraan akaun kerajaan dan penyediaan penyata kewangan kerajaan berlandaskan undang-undang/ peraturan semasa. 27
(5) PENGURUSAN PERAKAUNAN Rekod-rekod dan daftar yang perlu diselenggara dan dikemaskinikan ialah a) Buku Vot; b) Daftar Bil; c) Daftar Baucer; d) Daftar Bayaran; dan e) Daftar Cek Terbatal. 28
PENYATA KEWANGAN TAHUNAN Penyata kewangan perlu disediakan berakhir 31 Disember dalam tahun berkenaan Hendaklah dikemukakan kepada Audit Negara pada tarikh yang telah ditetapkan Semua geran kerajaan, pendapatan Universiti dan lain-lain terimaan hendaklah dilaporkan dalam penyata tersebut 29
(6) PENGURUSAN ASET DEFINISI : Proses menjaga, mengawal, memelihara, mengendali dan menyelenggara harta berbentuk fizikal yang mempunyai nilai dan diperolehi sama ada untuk digunakan terus atau pada masa akan datang. Ia bermula sejak aset diperolehi sehingga ia dilupuskan atau dihapuskira. 30
(6) PENGURUSAN ASET PENGURUSAN ASET MELIPUTI : a) Perolehan b) Pendaftaran c) Pemeriksaan d) Penyelenggaraan e) Pelupusan f) Kehilangan dan hapuskira 31
PRINSIP PENGURUSAN KEWANGAN Terbahagi kepada 2, iaitu : 1) LEGALITI Bermaksud pengurusan kewangan mestilah mematuhi semua undangundang dan peraturan yang digubal untuknya 2) AKAUNTABILITI Bermaksud memikul amanah untuk menjalankan aktiviti yang ditentukan secara bertanggungjawab ke atas kejayaan ataupun kegagalannya 32
iii. LEGALITI PERBELANJAAN WANG AWAM Tiada apa-apa perbelanjaan/pembayaran boleh dibuat daripada Kumpulan Wang Disatukan kecuali apabila peruntukan yang ditetapkan bagi sesuatu maksud perbelanjaan telah dibenarkan dari segi undang-undang. 33
AKAUNTABILITI Akauntabiliti ialah obligasi seseorang untuk memberi jawapan dan penjelasan mengenai tindakan dan prestasinya kepada pihak yang berhak untuk mendapatkan jawapan dan penjelasan mengenai sesuatu yang dipertanggungjawabkan keatasnya 34
KAWALAN PENGURUSAN KEWANGAN SEKTOR AWAM i. KAWALAN PARLIMEN - Parlimen - J/kuasa Kira-Kira Awam (PAC) - Ketua Audit Negara ii. PERBENDAHARAAN iii. KEMENTERIAN/JABATAN 35
ISU/MASALAH DALAM PENGURUSAN KEWANGAN SEKTOR AWAM PENYEDIAAN PERUNTUKAN BELANJAWAN YANG MELEBIHI DARIPADA KEPERLUAN; PERUNTUKAN-PERUNTUKAN TAMBAHAN YANG TIDAK DIBELANJAKAN; PERBELANJAAN YANG MELEBIHI PERUNTUKAN; BUKU VOT TIDAK DISELENGGARAKAN DENGAN LENGKAP DAN KEMASKINI; 36
BAUCER BAYARAN TIDAK DISOKONG DENGAN LENGKAP DAN DISAHKAN DENGAN SEWAJARNYA; KELEMAHAN DALAM PENGURUSAN HARTA/STOR KERAJAAN; KELEMAHAN DALAM SISTEM KAWALAN DALAMAN BAGI KUTIPAN HASIL KELEMAHAN DARI SEGI PERANCANGAN KELEMAHAN PENGURUSAN PEROLEHAN DAN KONTRAK DLL. 37
SEKIAN TERIMA KASIH 38