BAB I BUBUKA 1.1. Kasang Tukang Panalungtikan

Transkripsi

1 BAB I BUBUKA 1.1. Kasang Tukang Panalungtikan Budaya mangrupa idéntitas hiji bangsa nu bisa ngabedakeun antara hiji bangsa jeung bangsa lianna. Darajat hiji bangsa bisa katitén tina budayana éta sorangan. Kabudayaan jembar pisan, sabab ngawengku kabiasaan masarakat anu ngagem kana éta budaya. Kabiasaan masarakat anu dilakukeun sacara turun-timurun disebut ogé tradisi. Ku kituna, budaya jeung tradisi téh aya pakaitna, sarta kudu di jaga sangkan ulah nepi ka leungit ku sabab tradisi nu jadi ciri bangsa urang. Nilik kaayan barudak ayeuna nu geus teu pati maliré kana pamalina éta sorangan, malah aya nu teu apal naon ari pamali. Budaya téh asalna tina basa Sansakerta tina kecap budhi jeung daya anu hartina usaha, tanaga, karep, pikiran jeung parasaan jelema. Sedengkeun harti kabudayaan nyaéta hasil, tanaga, karep, pikiran, sarta parasaan jelema guna nambahan kasenangan jeung kani matan jelema ku rupa-rupa akal jelema (dina Danadibrata, 2009, kc.108). Koentjaraningrat (2009, kc.144) nétélakeun yén kabudayaan nya éta sistem gagasan, tindakan jeung hasil karya manusa dina kahirupan masarakat nu dipiboga manusa ku cara diajar. Kabudayaaan kacida mangaruhan kana ajén atikan masarakatna. Kitu ogé sabalikna kabudayaan mangaruhan kana kamekaran kabudayaan éta sorangan. Dina kabudayaan nyangkaruk ajén-inajén nu ngajanggélék dina tilu wujud budaya, tegesna wujud ideas (gagasan, ide), wujud activities (paripolah), jeung wujud artifacts (barang hasil karya manusa). Tina tilu wujud budaya éta, ajén-inajén anu aya dina wujud ideas teu bisa ditempo, teu bisa dicabak, ku sabab tempatna aya dina alam pikiran masarakat. Najan kitu, wujud ideas téh fungsina pikeun ngatur sarta méré arahan kana pari polah manusa dina masarakat salaku tatakrama. Dina budaya téh ngandung ajén-inajén dina wujud ideel anu sipatna abstrak, teu bisa ditempo, teu bisa dicabak, tapi tempatna aya dina alam pikiran masarakat, Iksan kharis, 2015 Ajen atikan jeung semiotik dina folklor kapamalian di kecamatan subang kabupaten subang Universitas Pendidikan Indonesia repository.upi.edu perpustakaan.upi.edu

2 2 dimana éta kabudayaan téh tumuwuh jeung mekar. Koentjaraningrat (2009, kc. 145) nétélakeun yén kabudayaan téh mangaruhan kana ajén atikan masarakatna, kitu ogé sabalikna atikan mangaruhan pisan kana kamekaran kabudayaan. Ku atikan urang bisa mekarkeun budaya-budaya nu geus aya sangkan teu kalindih ku kamekaran jaman, ogé ajén-inajén nu dina budaya bakal managaruhan kana kamekaran atikan. Ajén ngandung harti pangaji, harga (LBSS 1995, kc. 18). Ajén di dieu lain hartina harga nu bisa diukur ku angka tapi ajén di dieu nu aya patalina jeung norma atawa aturan kahirupan. Dina norma kahirupan tangtu nyangkaruk aturan-aturan nu aya patalina jeung atikan, ngatik manusa sangkan aya dina norma-norma kahirupan. Atikan numutkeun Danadibrata (2009, kc. 39) nya éta pangajaran kana jalan kahadéan, méré matikan, warah, jeung ngaping. Dina kahirupan masarakat Sunda, hususna dina atikan kahirupan mibanda rupaning cara pikeun ngaaplikasikeun naon nu dimaksud atikan. Salasahiji atikan anu aya di masarakat nyaéta ngawangun étika ku cara nepikeun hal-hal nu dipahing atawa dilarang, sabab saupama dilakonan atawa dirempak pasti bakal aya balukarna. Salasahiji hal anu mindeng dijadikeun alat dina ngadidik téh nya éta ngaliwatan kapamalian anu dipaké ku masarakat. Pamali numutkeun Danadibrata (2009, kc. 489) nya éta larangan sepuh urang anu maksudna teu meunang ngalakukeun hiji pagawéan lantaran sok aya matakna. Kecap pamali, aya nu gampang dihartikeunana, najan ukur dilelebah, teu saeutik ogé anu bangga nepi ka hésé katimuna ku akal waras. Ku lantaran teu apal nyurahanana, antukna sok kalah jadi kaheureuyan, majar pamali téh paman diali. Taya bédana jeung kecap dongéng anu sok jadi kaheureuyan ngabobodo budak céngéng, tur padahal eusina kawilang leubeut ku ajén atikan (Ruhimat, 2006, kc. 41). Mulkan (2007) dina artikel nu judulna Pamali, Tradisi Budaya Lisan Leluhur Sunda nétélakeun yén pamali nya éta larangan antara ucapan kana hiji hal nu matak mawa balai boh ka dirina sorangan boh ka sabudeureunana. Upamana hal-hal nu dipahing, biasana nu patali jeung rejeki, jodo, turunan jeung kasalametan. Pamali mangrupa bagian tina folklor. Numutkeun Jan Harold Brunvand (dina Danandjaya, 2007, kc. 21) folklor kabagi jadi tilu bagian, nya éta folklor lisan, folklor

3 3 sabagian lisan, jeung folklor non lisan. Folklor lisan nya éta folklor anu wangunna murni lisan. Folklor sabagian lian nya éta folklor anu wangunna mangrupa campuran unsur lisan jeung unsur non lisan. Folklor non lisan nya éta folklor anu wangunna lain lisan, sanajan cara nyieunna ngaliwatan lisan. Tina éta papasingan di luhur téh jéntré pisan yén pamali kaasup kana folklor sabagian lisan. Pamali, biasana raket patalina jeung mitos, nu dianggap ku sababaraha jalma minangka carita nu teu asup akal. Ari mitos mangrupa kumpulan carita atawa hal-hal anu dipercaya sacara turun-timurun ku hiji masarakat. Ku kituna mitos dianggap aya patula-patalina jeung kahirupan manusa di mangsa heubeul. Loba kolot nu masih kénéh nyekel deleg kana éta mitos. Pamali lain ngan saukur istilah anu diucapkeun sacara bébas, tapi kapamalian téh ngandung ajén-inajén pikeun ngatik ku cara dibalibirkeun. Pamali téh miboga sipat nyingsieunan nu eusiana patali jeung cilaka, mamala, jeung musibah sangkan budak bisa nurut jeung tuhu kana naon nu diucapkeun ku kolotna. Dina ungkara kapamalian ogé, miboga simbol jeung tanda (sémiotik) anu ma nana nyamuni. Sémiotik nya éta élmu nu ngabahas ngeunaan tanda. Élmu nu nganggap yén pénoména sosial jeung kabudayaanana mangrupa tanda-tanda. Sémiotik ngaguar ngeunaan sistem-sistem, aturan-aturan, jeung konvénsi-konvénsi nu ngayakinkeun éta tanda-tanda téh ngabogaan harti. Tegesna tanda téh lain ngan saukur dina basa wungkul, tapi sagala hal anu aya disabudeureun ieu kahirupan (Pradopo, 1995, kc. 119). Panalungtikan kana aspék kapamalian kawilang pentingna pikeun maluruh sarta maham ajén atikan tina éta pamali, nu satuluyna bakal mangaruhan kana sikep masarakatna. Ku kituna, pamali téh bisa dijadikeun alat pikeun kolot dina ngatik barudakna. Upama urang ngatik ku cara nyebut pamali atawa nyingsieunan ku hal anu matak ngarugikeun, budak téh tangtu bakal merhatikeun ku sabab ngarasa sieun kana omongan kolotna. Contona ulah ngadiukan bantal bisi bisulan! nu hartina kudu bisa nyaluyukeun tempat, da puguh bantal mah lain tempat keur diuk. Panalungtikan ngeunaan ajén atikan téh kawilang loba, di antarana ngeunaan kaulinan, sisindiran, jeung kapamalian. Panalungtikan ajén atikan dina kapamalian

4 4 kungsi dilaksanakeun ku sadérék Diani Permasih (2010), kalayan judul Ajén Atikan dina Istilah Kapamalian Anu Aya di Désa Tanjungwangi Kecamatan Cicaléngka Kabupatén Bandung (Tilikan Sémiotik), Sri Mulyani Ajén Atikan Dina Kaulinan Barudak Lembur Di Désa Sukamaju Kecamatan Cigedug Kabupatén Bogor Pikeun Bahan Pangajaran Di SD, Ayu Mustika Maya Sinta Ajén atikan Dina Sisindiran Nu Aya Di Kampung Kiaralawang Désa Majasari Kecamatan Cibiuk Kabupatén Garut Pikeun Bahan Pangajaran Di SMP. Sedengkeun panalungtikan ngeunaan ajén atikan kapamalian sa-kécamatan hususna Kecamatan Subang mah can aya nu nalungtik. Ku kituna, perlu diayakeun panalungtikan kana éta hal nu dijudulan Ajén Atikan dina Folklor Kapamalian nu Aya di Kécamatan Subang Kabupatén Subang (Ulikan Sémiotik) Rumusan Masalah Sangkan masalah-masalah dina ieu panalungtikan jéntré, anu jadi masalah dina ieu panalungtikan dirumuskeun dina kalimah pananya ieu di handap. 1) Aspék kapamalian naon waé nu aya di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang? 2) Unsur sémiotik naon waé nu aya dina folklor kapamalian di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang? 3) Ajén atikan naon waé nu nyampak dina folklore kapamalian nu aya di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang? 1.3. Tujuan Panalungtikan Saperti anu geus dipedar dina kasang tukang jeung rumusan masalah, ieu panalungtikan mibanda dua tujuan, nya éta tujuan umum jeung tujuan husus Tujuan Umum Tujuan umum dina ieu panalungtikan nya éta maluruh ngeunaan ajén atikan dina istilah kapamalian anu aya di Kecamatan Subang Kabupaten Subang

5 Tujuan Husus Tujuan husus anu hayang dihontal ngaliwatan ieu panalungtikan nya éta ngadéskripsikeun: 1) Aspék kapamalian nu aya di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang. 2) Unsur sémiotik dina éta istilah pamali di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang. 3) Ajén atikan nu nyampak dina istilah pamali nu aya di Kecamatan Subang, Kabupatén Subang Mangpaat Panalungtikan Mangpaat ieu panalungtikan dijembaran dina dua bagian, nya éta mangpaat tioritis jeung mangpaat praktis Mangpaat Tioritis Sacara tioritis, ieu panalungtikan dipiharep bisa ngeuyeuban pangaweruh ngeunaan kabudayaan Sunda, hususna dina widang istilah kapamalian. Pikeun pamaréntah (nu mutuskeun kawijakan), hasil tina ieu panalungtikan bisa jadi bahan tinimbangan dina mutuskeun hiji kawijakan Mangpaat pikeun Kawijakan Kapamalian ngeunaan hiji hal mangrupa salah sahiji kabeungaran budaya nu nepi ka kiwari masih aya, malah geus jadi hiji warisan budaya nu kudu dipertahankeun. Ieu panalungtikan dipiharep bisa ngaronjatkeun kahayang katut kereteg masarakat pikeun mikanyaho deui aspék kapamalian nu aya disabudeureunanna. Ngaliwatan ieu panalungtikan dipiharep pamaréntah bisa nyieun hiji kawijakan nu antukna bisa mertahankeun budaya kapamalian Mangpaat Praktis Sacara praktis, ieu panalungtikan téh dipiharep sangkan bisa méré gambaran ngeunaan ajén atikan dina istilah pamali nu sumebar hususna di sabudeureun

6 6 masarakat Kecamatan Subang Kabupaten Subang, umumna ka masarakat anu paduli kana kabudayaan Mangpaat Aksi Sosial Ieu panalungtikan dipiharep bisa jadi informasi jeung gambaran ngeunaan kapamalian naon waé nu aya di Kecamatan Subang sacara jelas, sarta dipiharep bisa jadi motivasi pikeun saha waé nu hayang apal kana sagala rupa kabeungharan budaya nu aya di Kecamatan Subang. Utamana ngeunaan unsur-unsur kapamalian Raraga Tinulis Sistematika penulisan dina prakna nyusun skripsi baris ébréh katingali saperti di handap ieu. 1) BAB I : bubuka ngabahas ngeunaan kasang tukang masalah, rumusan masalah, tujuan jeung mangpaat panalungtikan, raraga tinulis. Dina bab ieu eusina ngeunaan konteks tina masalah anu baris ditalungtik. 2) BAB II : dina ieu bab diguar ngeunaan kajian tiori, panalungtikan saméméhna, jeung kalungguhan tiorotis. Dina bagian kajian tiori, diguar ngeunaan tiori-tiori anu dipaké ku panalungtik dina prak-prakan nganalisis data panalungtikan. Éta tiori téh ngawengku tiori ngeunaan kabudayaan, folklor, pamali, sémiotik, sarta tiori ngeunaan ajén atikan. Dina bagian panalungtikan saméméhna, ditétélakeun ngeunaan panalungtikan-panalungtikan nu geus dilaksanakeun ku mahasiswa Departemen Bahasa Daerah, nu pakait boh jeung ajén atikaanna boh pakait jeung kapamalianana. Dina bagaian kalungguhan tioritis dijelaskeun kalungguhan tiori-tiori dina ieu panalungtikan. 3) BAB III : metodologi panalungtikan, medar ngeunaan metode panalungtikan, intrumen panalungtikan, téhnik ngumpulkeun data, téhnik ngolah data 4) BAB IV : ngadéskripsikeun data jeung ngabahas hasil panalungtikan, di antarana ngabahas ngeunaan kaayaan sosial budaya Kecamatan Subang, déskripsi kapamalian di wilayah Kecamatan Subang, déskripsi hasil jeung

7 7 fungsi aspék kapamalian di wilayah Kecamatan Subang, sémiotik nu aya dina aspék kapamalian di wilayah Kecamatan Subang Kabupatén Subang, sarta analisis ajén atikan aspék kapamalian di wilayah Kecamatan Subang. 5) BAB V : eusina ngeunaan kacindekan tina hasil panalungtikan jeung rékoméndasi ti panalungtik ngeunaan hal-hal anu aya pakuat-pakaitna salila panalungtikan pikeun panalungtik kaharepna