ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT BONGGOL PISANG, LUMPUR IPAL PT.SIER DAN PLASTIK JENIS LDPE
|
|
- Yanti Yuliana Kurnia
- 6 tahun lalu
- Tontonan:
Transkripsi
1 ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT BONGGOL PISANG, LUMPUR IPAL PT.SIER DAN PLASTIK JENIS LDPE Feiza Amelia C., Rachmat Boedisantoso dan IDAA Warmadewanthi Environmental Engineering of Civil Engineering and Planning - Institute of Technology Sepuluh Nopember Surabaya fiza_rabbit@yahoo.com, boedisantoso@its.ac.id, warma@its.ac.id Abstrak Bonggol pisang merupakan limbah perkebunan yang jumlahnya terus meningkat. Bonggol pisang selain sifatnya sebagai limbah juga memiliki nilai kalor yang tinggi yaitu sebesar 3.196,29 Kal/g. Sama halnya dengan lumpur IPAL PT.SIER dan plastik jenis low density polyethylene (LDPE). Kedua jenis limbah tersebut memiliki nilai kalor yang tinggi yaitu sebesar 2.252,76 Kal/g dan ,24 Kal/g. Berdasarkan tingginya nilai kalor dari ketiga bahan tersebut maka bahan ini dapat dijadikan sebagai alternatif bahan bakar, yaitu eco-briquette. Tujuan dari penelitian ini adalah untuk mendapatkan komposisi dan karakteristik eco-briquette terbaik dan mendapatkan eco-briquette ramah lingkungan ditinjau dari segi emisinya. Dalam penelitian ini pembuatan eco-briquette dilakukan dengan proses karbonisasi dan non-karbonisasi. Ecobriquette dibuat dengan mencampurkan bonggol pisang, dengan sampah plastik LDPE dan lumpur IPAL PT SIER pada komposisi yang berbeda-beda. Dalam pencetakkan eco-briquette, digunakan perekat dari bahan tapioka/kanji. Setelah dilakukan pencetakkan lalu diukur kadar air, kadar volatile solids, kadar abu, nilai kalor, kuat tekan, uji emisi serta analisis biaya. Pada penelitian ini eco-briquette terbaik pada jenis karbonisasi dan non-karbonisasi yaitu jenis NK1 (32% plastik LDPE, 48% lumpur non-karbonisasi, 20% pisang non-karbonisasi) dan K1 (32% plastik LDPE, 48% lumpur karbonisasi, 20% pisang karbonisasi) yang masing-masing memiliki nilai kalor terbaik yaitu 4.414,57 Kal/g dan 3.904,14 Kal/g. Namun dari uji emisi menunjukkan tingkat emisi jenis K1 lebih baik dari jenis NK1. Uji emisi menunjukkan bahwa jenis K1 mempunyai karakteristik emisi dibawah standar emisi pada Permen ESDM No. 047 Tahun Berdasarkan besarnya biaya, pembuatan eco-briquette tergantung dengan tingginya nilai kalor. 1
2 Semakin tinggi nilai kalor eco-briquette semakin besar biaya produk yang dihasilkan. Jenis eco-briquette K1 memiliki biaya sebesar Rp 0,72 per kkal dan Rp 2.811,- per kg. Kata kunci: eco-briquette, lumpur PT. SIER, plastik LDPE, bonggol pisang Abstract Waste from agriculture such as banana hump is increasing time by time. Waste banana hump have a high caloric is 3.196,29 Kal/g. Same as sludge PT.SIER and low density polyethylene (LDPE) plastic. Both of wastes have high energy content of 2.252,76 Kal/g and ,24 Kal/g. Based on this energy content, three of this substance can be use an alternative fuel material such as eco-briquette. The purpose in this research is investigated the best composition and characteristic of eco-briquette and from the emission aspect its eco-friendly. In this research, eco-briquette made by mixing banana hump, sludge and LDPE plastic, with eco-briquette composition. The adhesive used tapioca powder. The parameter measured from this research were moisture, volatile solid value, ash content, caloric value, compressive strength, emission and financial analysis. Research from experiment show type K1, with composition of 32% LDPE plastic, 48% sludge, and 20% of carbonated banana hump, has past energy content is 3.904,14 Kal/g. How ever based on all of the type composition C2, with composition 40% LDPE plastic and 60% of carbonated sludge, have the highest value energy content is 4.495,82 Kal/g. The characteristic of emission show K1 has a lower emissions compare than that C2 eco-briquette. Type K1 is still below the standard of Permen ESDM No. 047 Tahun The financial analyses show that increasing the energy content value will increase the price of energy value. Analysis financial show K1 has Rp 0,72 per kkal and Rp 2.811,- per kg. `Keyword: eco-briquette, sludge of PT. SIER, plastic LDPE, banana hump PENDAHULUAN Meningkatnya limbah sampah plastik, limbah lumpur dan hasil samping produk pisang menjadi dasar dalam penelitian pembuatan briket, dengan menggabungkan ketiga jenis limbah tersebut. Pada penelitian ini, bahan briket yang dipilih menggunakan jenis plastik Low Density Polyethylene (LDPE), komposit lumpur IPAL PT.SIER dan bonggol pisang. Tujuan dari penelitian ini adalah mendapatkan komposisi dan karakteristik briket terbaik dari campuran sampah plastik LDPE, lumpur IPAL dan bonggol pisang yang bersifat ramah 2
3 lingkungan ditinjau dari tingkat emisi hidrokarbon (HC), karbon monoksida (CO), dan karbon dioksida (CO 2 ) pada saat pembakaran, serta harga yang terjangkau oleh masyarakat. BONGGOL PISANG Pisang termasuk tanaman serba guna karena semua bagian tanamannya, mulai dari bonggol (umbi batang pisang), batang, bunga, buah, sampai kulit buahnya dapat dimanfaatkan. Bonggol pisang dimanfaatkan untuk diambil patinya. Pati ini menyerupai pati tepung sagu dan tepung tapioka. Adapun kandungan kimia bonggol pisang pada Tabel 1 berikut : Tabel 1 Komposisi Kimia Bonggol Pisang H. Kalori Protein Lemak Ca P Fe Vitamin Air Arang A B C (%) (%) (SI) (mg) (mg) Basah 43 0,6-11, ,5-0, Kering 245 3,4-66, , (Daftar Komposisi Bahan Makanan, Dir. Gizi, 1979, dalam Muslim, 2008) Berdasarkan komposisi kimia, bonggol pisang dapat dipergunakan sebagai bahan makanan yang cukup baik, karena bonggol pisang cukup banyak mengandung karbohidrat (66,2%), maka pemanfaatannya sebagai bahan makanan (pengganti beras dan gandum paling sederhana) dan juga dapat digunakan sebagai bahan baku pembuatan alkohol. Alkohol tersebut dapat berfungsi sebagai pengganti bahan bakar minyak (BBM) (Muslim 2008). LUMPUR IPAL PT. SIER Lumpur IPAL dari PT. SIER mengandung bahan organik dan bahan anorganik (logamlogam). Lumpur berasal dari Sludge Drying Bed, dimana sebagian besar merupakan biomassa yang berasal dari pengolahan biologis mengandung jumlah organik sebesar 66,707 %. Berdasarkan hasil pengukuran dengan menggunakan bomb calorimeter didapatkan nilai kalor 3
4 untuk lumpur IPAL PT SIER yang berasal dari Sludge Drying Bed sebesar 2252,76 cal/g. (Putri, 2008). SAMPAH PLASTIK Low Density Polyethylene (LDPE) LDPE memiliki titik leleh 100ºC (Mustafa, 1993) dan memiliki nilai kalori sebesar 46,6 MJ/kg (11.095,24 Kal/g). Nilai kalor dari LDPE lebih besar dibandingkan nilai kalor dari HDPE. Hal ini disebabkan HDPE memiliki densitas yang lebih besar (Kartikasari, 2008). Namun, plasik jenis ini mempunyai kekuatan terhadap kerusakan dan ketahanan untuk putus yang tinggi. Titik lelehnya berkisar antara o C. Biasanya digunakan untuk mangkuk, botol dan wadah/kemasan (Julie, 2006, dalam Wulandari, 2008). Selain itu plastik jenis LDPE ini memiliki kelembaban yang rendah sehingga tidak membutuhkan suhu yang tinggi untuk mencapai temperatur pembakarannya (Sorum et al, 2001). KARBONISASI Proses karbonisasi ini melalui pengarangan dengan memasukkan batu bara pada suhu antara C selama 5-6 jam, di mana hasil yang diperoleh dan pengarangan hanya sekitar 50% dari berat awal. Tujuan dari proses Karbonisasi adalah menaikkan kadar karbon padat dan menghilangkan sebagian zat terbang sehingga dihasilkan semi kokas dengan kandungan zat terbang yang ideal 8-15% dengan nilai kalori yang cukup tinggi di atas kkal/kg (Anonim, 2009a). STANDAR EMISI KOMPOR BERBAHAN BAKAR BRIKET BATU BARA Berdasarkan Peraturan Menteri Energi Sumber Daya Mineral No. 047 Tahun 2006, standar emisi kompor briket batubara dan bahan bakar berbasis batubara dapat dilihat pada Tabel 2. Dari tabel dapat dilihat nilai ambang batas maksimum dari briket batubara. 4
5 Tabel 2 Standar Emisi Kompor Briket Batubara dan Bahan Bakar Berbasis Batubara No. Parameter Batas Maksimum (mg/nm 3 ) 1. Total Partikel Karbon Monoksida, CO Sulfur Dioksida, SO Nitrogen Oksida, NO Keterangan : Nitrogen Oksida meliputi Nitrogen Dioksida (NO 2 ) dan Nitrogen Monoksida (NO), dinyatakan dalam NO 2. Konsentrasi gas dan partikel dikoreksi terhadap 10% O 2. Volume gas dalam keadaan standar (25 o C dan tekanan 1 atm). METODA PENELITIAN Bahan-bahan yang digunakan dalam penelitian ini adalah lumpur IPAL, bonggol pisang, plastik LDPE, lem kanji, natrium nitrat, dan bentonit. Sedangkan peralatan yang gunakan dalam pembuatan briket adalah alat cetak briket, wadah untuk pengeringan, penghancur dan ayakan, wadah untuk pembuatan formula briket, neraca analitik, reaktor karbonisasi, furnace dan oven. Alat pencetak briket dapat dilihat seperti pada Gambar 1. Gambar 1. Alat Pencetak Briket Penelitian ini akan dilakukan dengan 2 (tiga) variabel pengujian, yaitu: Variasi metode pembuatan briket (Karbonisasi dan Non-Karbonisasi) 5
6 Variasi komposisi dari bahan briket Variasi briket untuk plastik dan lumpur selalu berbanding 40% dan 60%, sedangkan untuk bahan bonggol pisang sendiri dengan persentase 100% sebagai kontrol. Tabel 3. Variasi Komposisi dan Kode Briket No. Kode briket Kode briket dan Komposisi Keterangan: 1. NK1 (32% LDPE, 48%LN, 20% PN) 2. NK2 (24% LDPE, 36%LN, 40% PN) 3. NK3 (16 LDPE, 24%LN, 60% PN) 4. NK4 (8% LDPE, 12%LN, 80% PN) 5. K1 (32% LDPE, 48%LK, 20% PK) 6. K2 (24% LDPE, 36%LK, 40% PK) 7. K3 (16 LDPE, 24%LK, 60% PK) 8. K4 (8% LDPE, 12%LK, 80% PK) 9. C1 (40% LDPE dan 60% LN) 10. C2 (40% LDPE dan 60% LK) 11. C3 (100% PK) 12. C4 (100% PN) NKx Kx C PN PK LN LK = Briket non karbonisasi = Briket karbonisasi = Briket kontrol (pembanding) = Bonggol pisang non karbonisasi = Bonggol pisang karbonisasi = Lumpur non karbonisasi = Lumpur karbonisasi Parameter yang digunakan dalam pengujian mutu briket adalah kadar air, kadar volatile solids, kadar abu, nilai kalor, dan compressive strength. Dari seluruh komposisi sampel briket yang dihasilkan, dipilih 2 sampel terbaik yang akan diukur kualitas gas buangnya, yaitu CO, CO 2, NO x dan hidrokarbon. 6
7 HASIL DAN DISKUSI Analisis karakteristik awal dilakukan dengan menguji proximate dan nilai kalor masingmasing bahan briket. Analisis ini dilakukan dengan menggunakan metode garvimetri. Tabel 4. Karakteristik Bahan Baku Briket Kadar Jenis bahan Nilai Kalor Kadar air Volatile Kadar Abu Solids (Kal/gr) (%) (%) (%) Bonggol Pisang Non Karbonisasi Bonggol Pisang Karbonisasi Lumpur Non Karbonisasi Lumpur Karbonisasi Sampah Plastik LDPE ,08 Tabel 5. Karakteristik Formula Briket Keterangan: Jenis bahan Nilai Kalor Kadar air Kadar Volatile Solids Kadar Abu (Kal/gr) (%) (%) (%) Tapioka/kanji 4828,39 7,65 92,23 0,023 Natrium Nitrat -** 0,16 25,272 50,156 Bentonit -** 7,076 7,492 82,391 ** Hasil uji tidak keluar Bonggol pisang karbonisasi mengalami perlakuan dengan cara dicacah hingga halus dan dibakar pada suhu >250 C dengan reaktor hingga menjadi arang. Pada proses non-karbonisasi bonggol pisang dicacah hingga halus kemudian dikeringkan dengan cara dioven pada suhu 105 C selama 24 jam dengan tanpa pirolisis. Pengeringan ini bertujuan untuk mengurangi kadar air agar dapat mudah diayak hingga homogen. Namun, hasil ayakan ini masih mengandung bahan zat volatile yang cukup tinggi yang berpengaruh pada nilai kalor. Perlakuan untuk lumpur juga sama seperti bonggol pisang dengan dikeringkan dalam oven agar kandungan air teruapkan. 7
8 Kadar Air Pengujian kadar air bertujuan untuk mengetahui kadar air yang terkandung dalam briket. Dimana kandungan air dalam briket dapat teruapkan sehingga briket memiliki kadar air yang relatif lebih kecil dari semula. Briket yang telah dicetak, dikeringkan dalam oven selama satu hari dengan suhu 105 C. Dari pengujian kadar air tersebut dapat dilihat bahwa nilai kadar tertinggi tidak melebihi 10%. Seperti dikemukakan oleh Yaman et al, (2001) bahwa nilai kadar air briket berbahan biomassa tidak lebih dari 15%. Grafik membentuk trend, yaitu semakin besar persentase bonggol pisang dan kecilnya persentase plastik pada briket maka semakin tinggi kadar air produk yang dihasilkan, begitu pula sebaliknya semakin kecil persentasi bonggol pisang dan besar persentase plastik nilai kadar air semakin kecil. Gambar 2. Grafik uji kadar air briket Kadar Volatile Solids Tujuan dari pengujian kadar volatile solids yaitu untuk menunjukan jumlah bahan organik yang dapat teruapkan pada proses pembakaran. Prinsip pengukurannya dilakukan dengan pemanasan pada suhu 550 C selama 1 jam. Berdasarkan penelitian yang dilakukan 8
9 Paulrud dan Nilson (2001), volatile solids tertinggi pada briket berbahan biomassa dari rumput kenari non-karbonisasi yaitu sebesar 81%. Gambar 3. Grafik uji volatile solids briket Grafik menunjukkan trend saling berkebalikan yaitu briket berbahan non-karbonisasi dan karbonisasi. Pada bahan briket jenis non-karbonisasi dengan semakin besar persentase bonggol pisang volatile solids semakin naik (NK1-NK4), sedangkan pada briket berbahan karbonisasi semakin besar persentase bonggol pisang volatile solids semakin turun (K1-K4). Hal ini disebabkan kandungan volatile solids briket berbahan karbonisasi sebagian besar telah banyak hilang pada saat proses karbonisasi dengan pembakaran suhu ±250 C. Uji Nilai Kalor Menurut pendapat yang dikemukakan Lestari (2005), nilai kalor didefinisikan sebagai energi panas maksimum yang dibebaskan oleh suatu bahan bakar melalui pembakaran sempurna. Nilai kalor yang dihasilkan akan menentukan kualitas dari suatu briket. 9
10 Gambar 4. Grafik uji nilai kalor briket Grafik membentuk trend antara nilai kalor dengan penambahan persentase plastik. Gambar diatas menunjukkan trend semakain banyak penambahan persentase plastik maka nilai kalor semakin naik, begitu juga sebaliknya semakin kecil persentase plastik maka semakin turun nilai kalor. Nilai kalor tertinggi dimiliki oleh briket jenis kontrol (C2) 4.495,82 Kal/g dengan kandungan persentase plastiknya lebih besar dari persentase lumpur. Selain itu nilai kalor tertinggi berbahan non-karbonisasi dan karbonisasi dimiliki oleh briket jenis NK1 dan K1 yaitu masing-masing sebesar 4.414,57 Kal/g dan 3.904,14 Kal/g. Kadar Abu Pengujian kadar abu bertujuan untuk mengetahui kadar pengotor yang dikandung briket, karena merupakan residu dari sisa pembakaran. Adanya bahan pengotor, menyebabkan pembakaran cepat menjadi abu sehingga mengurangi kualitas briket yang dapat menurunkan nilai kalor. Berat residu ini tersisa setelah pembakan pada suhu 550 C dengan menggunakan furnace. Grafik menunjukkan trend antara kadar abu dengan jenis briket. Penyebab utama yang menyebabkan adanya perbedaan nilai kadar abu adalah komposisi awal bahan baku yang 10
11 berbeda. Semakin besar persentase bahan bonggol pisang jenis karbonisasi maka semakin besar kadar abunya. Gambar 5. Grafik uji kadar abu briket Hal ini juga didukung dengan proses pembuatan briket karbonisasi berbahan bonggol pisang dimana kadar abu yang dihasilkan cukup tinggi. Pada jenis briket non-karbonisasi dan karbonisasi memiliki kandungan abu yaitu berkisar antara 21,49%-28,78% dan 42,34% dan 53,08%. Brket jenis kontrol kandungan abunya berkisar antara 20,20%-60,37%. Uji Kuat Tekan Uji kuat tekan bertujuan untuk mengetahui akan kuat pecahnya briket. Selain itu juga kuat tekan menunjukkan kekuatan pengikatan antar partikel dalam suatu sampel. Analisis kuat tekan digunakan untuk mengetahui kekuatan dari suatu produk jika dikenai suatu beban dengan tekanan tertentu. Hal ini penting untung mengetahui seberapa besar ketahanan briket pada saat pengangkutan dan penyimpanan. Apabila kuat tekannya rendah maka briket memiliki kualitas yang jelek karena rentan pecah dan rapuh. Pengaruhnya kuat tekan disebabkan karena bonggol pisang non-karbonisasi memiliki serat yang tebal dan kuat, serta jenis plastik LDPE yang bersifat elastis dengan didukung lem kanji sebagai perekat untuk briket. 11
12 Gambar 6. Grafik uji kuat tekan briket Dapat diketahui bahwa kuat tekan tertinggi dimiliki oleh briket NK4 dengan komposisi 8% plastik LDPE, 12% lumpur non-karbonisasi, 80% pisang nonkarbonisasi yaitu sebesar 1,25 kg/cm 2. Namun hasil analisis briket berbahan biomassa ini lebih kecil dari standar kuat tekan briket bio-batubara pada Permen ESDM No. 047 Tahun 2006 yaitu sebesar 65 kg/cm 2. Uji Emisi Uji emisi ini bertujuan untuk mengetahui apakah briket yang dihasilkan memiliki mutu terbaik ramah lingkungan ditinjau dari tingkat emisi CO 2, CO, NO x dan hidrokarbon (HC). Tabel.4 Analisis Emisi Briket Keterangan: Sampel Emisi Gas Buang (mg/nm 3 ) No Kode CO2 CO NOx CxHy 1 NK K Baku Mutu* *Bakumutu : Peraturan Menteri Energi Sumber Daya Mineral No 047 Tahun 2006 tentang Standar Emisi Kompor dengan Bahan Bakar Briket Batubara dan Kompor dengan Bahan Bakar Padat Berbasis Batubara. Dari tabel dapat dilihat bahwa briket jenis K1 memiliki kualitas emisi lebih baik dari jenis briket NK1. Kadar CO (810mg/Nm 3 ) dan CO 2 (662mg/Nm 3 ) pada jenis briket NK1 tidak 12
13 memenuhi Standar Batas Maksimum yang ditentukan. Adanya kandungan CO dan CO 2 menunjukkan bahwa terjadi pembakaran tidak sempurna. Jenis NK1 yang memilki emisi NOx (172mg/Nm 3 ) juga tidak memenuhi baku mutu. Hal ini dipengaruhi karena tingginya temperatur dan lamanya pembakaran. Dengan demikian jenis briket K1 lebih ramah lingkungan bila digunakan sebagai bahan bakar. Pemilihan Eco-Briquette Terbaik Eco-briquette adalah bahan bakar yang bersifat ramah lingkungan yang dapat digunakan sebagai alternatif energi. Ramah lingkungan disini diartikan dalam bahan baku pembuatan eco-briquette diambil dari sampah yang dimanfaatkan kembali untuk dijadikan suatu energi. Analisis Biaya Jenis Briket Tabel 6. Karakteristik Eco-Briquette Terbaik Kadar Air (%) Kadar Volatile Solid (%) Kadar Abu (%) Nilai Kalor (Kal/g) K1 4,33 53,33 41, ,14 Hasil Uji Emisi (mg/nm 3 ) Jenis Briket CO2 CO NOx CxHy K Berdasarkan perbandingan biaya briket yang didapat dengan biaya briket batubara dan briket arang kayu dapat dilihat bahwa biaya untuk briket batubara masih lebih murah. Seperti yang dilihat pada jenis eco-briquette K1 biaya yang dihasilkan lebih mahal. Akan tetapi bila dibandingkan dengan biaya briket arang kayu, eco-briquette jenis K1 lebih murah dari briket arang kayu. Besarnya biaya yang dihasilkan dalam pembuatan briket ini sebanding dengan reduksi sampah untuk menghasilkan energi. 13
14 Tabel 7. Perbandingan dengan Harga Briket Produk Harga per kg (Rp/kg) NK NK NK NK K K K K C C C C C C Briket Batubara 2.000,00 Briket arang kayu 5.500,00 Kesimpulan Berdasarakan penelitian tang telah dilakukan, dapat disimpulkan bahwa hasil uji emisi eco-briquette jenis K1 dibandingkan dengan NK1 lebih ramah lingkungan dengan tingkat emisi yaitu CO2 (433 mg/nm 3 ), CO (652 mg/nm 3 ), NOx (138 mg/nm 3 ) dan HC (10 mg/nm 3 ). Jenis K1 memiliki komposisi 32% plastik LDPE, 48% lumpur karbonisasi, 20% pisang karbonisasi. Biaya yang dibutuhkan untuk eco-briquette produk K1 memiliki biaya yaitu Rp 0,74 per kkal dengan total biaya pembuatan1 kg eco-briquette sebesar Rp 2.878,- per kg. DAFTAR PUSTAKA Anonim. 2009a. Proses Pembakaran Pada Briket Batubara. ( diunduh pada tanggal 4 Januari 2009 jam 19:23:35 WIB) 14
15 Kartikasari, D Pembuatan Briket Dari Komposit Lumpur IPLT Keputih, Surabaya Dengan Sampah Plastik HDPE Dan LDPE Sebagai Alternatif Sumber Energi. Laporan Tugas Akhir Jurusan Teknik Lingkungan FTSP-ITS. Surabaya. Lestari, B. I Studi Pembuatan Briket Bioarang dari Sekam Padi dengan Proses Karbonisasi Menggunakan Tungku Sederhana. Laporan Tugas Akhir Jurusan Teknik Lingkungan FTSP ITS. Surabaya. Muslim, Moh. N. A Pemanfaatan Limbah Hutan Pisang (Musa Paradisiaca), dalam Upaya Mengatasi Dampak Krisis Global. Lomba Karya Tulis YPHL. ( yang diunduh pada tanggal 4 Februari 2009 jam 20:09:38 WIB) Mustafa, N Plastics Waste Management : Disposal, Recyling and Reuse. Marcell Dekker Inc. New York. Permen ESDM. No. 047 Tahun Pedoman Pembuatan dan Pemanfaatan Briket Batubara dan Bahan Bakar Padat Berbasis Batubara. Sorum, L., Gronli, M. G., dan J. Hustad, J. E Pyrolisis characteristics and kinetics of municipal solid waste. Journal Fuel. 80, hal Wulandari, A Pembuatan Briket Dari Komposit Lumpur Lapindo Dan Lumpur Industri Minyak Goreng Dengan Sampah Plastik HDPE Dan LDPE Sebagai Alternatif Sumber Energi. Laporan Tugas Akhir Jurusan Teknik Lingkungan FTSP- ITS. Surabaya. Yaman, S., Sahan, M., Haykiri-Acma, H. dan Sesen K., Kucukbayrak, S Fuel Briquettes From Biomass-lignite Blends. Journal Fuel Processing Technology, 72, hal
ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT BONGGOL PISANG, LUMPUR IPAL PT.SIER DAN PLASTIK JENIS LDPE
ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT BONGGOL PISANG, LUMPUR IPAL PT.SIER DAN PLASTIK JENIS LDPE Feiza Amelia C., Rachmat Boedisantoso dan IDAA Warmadewanthi Environmental Engineering of Civil Engineering and Planning
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT BONGGOL JAGUNG, LUMPUR IPAL PT. SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT BONGGOL JAGUNG, LUMPUR IPAL PT. SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE Riza Octaviany, IDAA Warmadewanthi, dan Rachmat Boedisantoso Jurusan Teknik Lingkungan, FTSP Program Pascasarjana,
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT BONGGOL JAGUNG, LUMPUR IPAL PT. SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE OF CORNCOB, SLUDGE
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT BONGGOL JAGUNG, LUMPUR IPAL PT. SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE OF CORNCOB, SLUDGE WWT PT. SIER, AND LDPE PLASTIC WASTE Riza Octaviany dan IDAA Warmadewanthi
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH ORGANIK KOTA ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE HIGH DENSITY
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH ORGANIK KOTA ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE HIGH DENSITY POLYETHYLENE PLASTIC WASTE AND MUNICIPAL SOLID WASTE CARBON
Lebih terperinciECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT KULIT KOPI, LUMPUR IPAL PT SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE
ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT KULIT KOPI, LUMPUR IPAL PT SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE Putri Eka Rizki Sudarsono, dan IDAA Warmadewanthi Jurusan Teknik Lingkungan, FTSP-ITS, Surabaya e-mail: ni_putzee@yahoo.co.id,
Lebih terperinciECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT KULIT KOPI, LUMPUR IPAL PT SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE OF COFFEE HUSK,
1 ECO-BRIQUETTE DARI KOMPOSIT KULIT KOPI, LUMPUR IPAL PT SIER, DAN SAMPAH PLASTIK LDPE ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE OF COFFEE HUSK, SLUDGE WWT PT SIER, AND LDPE PLASTIC WASTE Putri Eka Rizki Sudarsono,
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH KEBUN ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE HIGH DENSITY
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH KEBUN ECO-BRIQUETTE FROM COMPOSITE HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) AND YARD WASTE CHARCOAL Ratna Srisatya Anggraini
Lebih terperinciRatna Srisatya Anggraini ( )
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH KEBUN Oleh : Ratna Srisatya Anggraini (3305 100 053) Dosen Pembimbing: Prof. DR. YULINAH TRIHADININGRUM, MAppSc
Lebih terperinciPEMANFAATAN LIMBAH SEKAM PADI MENJADI BRIKET SEBAGAI SUMBER ENERGI ALTERNATIF DENGAN PROSES KARBONISASI DAN NON-KARBONISASI
PEMANFAATAN LIMBAH SEKAM PADI MENJADI BRIKET SEBAGAI SUMBER ENERGI ALTERNATIF DENGAN PROSES KARBONISASI DAN NON-KARBONISASI Yunus Zarkati Kurdiawan / 2310100083 Makayasa Erlangga / 2310100140 Dosen Pembimbing
Lebih terperinciPemanfaatan Limbah Tongkol Jagung dan Tempurung Kelapa Menjadi Briket Sebagai Sumber Energi Alternatif dengan Proses Karbonisasi dan Non Karbonisasi
Pemanfaatan Limbah Tongkol Jagung dan Tempurung Kelapa Menjadi Briket Sebagai Sumber Energi Alternatif dengan Proses dan Non Dylla Chandra Wilasita (2309105020) dan Ragil Purwaningsih (2309105028) Pembimbing:
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH-DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH ORGANIK KOTA
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK HIGH-DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN ARANG SAMPAH ORGANIK KOTA Disusun oleh : Deqi Rizkivia Radita NRP. 3305 100 025 Dosen Pembimbing : Prof. DR. Yulinah Trihadiningrum,
Lebih terperinciDylla Chandra Wilasita Ragil Purwaningsih
PEMANFAATAN LIMBAH TONGKOL JAGUNG DAN TEMPURUNG KELAPA MENJADI BRIKET SEBAGAI SUMBER ENERGI ALTERNATIF DENGAN PROSES KARBONISASI DAN NON-KARBONISASI Dylla Chandra Wilasita 2309105020 Ragil Purwaningsih
Lebih terperinciBAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Hasil Uji Proksimat Bahan Baku Briket Bahan/material penyusun briket dilakukan uji proksimat terlebih dahulu. Hal ini dimaksudkan untuk mengetahui sifat dasar dari bahan
Lebih terperinciSEMINAR TUGAS AKHIR. Oleh : Wahyu Kusuma A Pembimbing : Ir. Sarwono, MM Ir. Ronny Dwi Noriyati, M.Kes
SEMINAR TUGAS AKHIR KAJIAN EKSPERIMENTAL TERHADAP KARAKTERISTIK PEMBAKARAN BRIKET LIMBAH AMPAS KOPI INSTAN DAN KULIT KOPI ( STUDI KASUS DI PUSAT PENELITIAN KOPI DAN KAKAO INDONESIA ) Oleh : Wahyu Kusuma
Lebih terperinciYenni Ruslinda, Fitratul Husna, Arum Nabila
KARAKTERISTIK BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH BUAH, SAMPAH PLASTIK HIGH DENSITY POLYETHYLENE (HDPE) DAN TEMPURUNG KELAPA SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF DI RUMAH TANGGA Yenni Ruslinda, Fitratul Husna, Arum
Lebih terperinciJurnal Penelitian Teknologi Industri Vol. 6 No. 2 Desember 2014 Hal :
Jurnal Penelitian Teknologi Industri Vol. 6 No. 2 Desember 2014 Hal : 95-102 ISSN NO:2085-580X PENGARUH JUMLAH TEPUNG KANJI PADA PEMBUATAN BRIKET ARANG TEMPURUNG PALA THE EFFECT OF TAPIOCA STARCH VARIATION
Lebih terperinciPemanfaatan Kulit Buah Kakao Menjadi Briket Arang Menggunakan Kanji Sebagai Perekat
Pemanfaatan Kulit Buah Kakao Menjadi Briket Arang Menggunakan Kanji Sebagai Perekat Muzakir MT *, Muhammad Nizar, Cut Safarina Yulianti Program Studi Teknik Lingkungan Fakultas Teknik Universitas Serambi
Lebih terperinciANALISA PROKSIMAT TERHADAP PEMANFAATAN LIMBAH KULIT DURIAN DAN KULIT PISANG SEBAGAI BRIKET BIOARANG
ANALISA PROKSIMAT TERHADAP PEMANFAATAN LIMBAH KULIT DURIAN DAN KULIT PISANG SEBAGAI BRIKET BIOARANG ABSTRACT Mochamad Agil Yogi Parama, Erlinda Ningsih, Yustia Wulandari Mirzayanti Teknik-Kimia ITATS,
Lebih terperinciKarakterisasi Biobriket Campuran Kulit Kemiri Dan Cangkang Kemiri
EBT 02 Karakterisasi Biobriket Campuran Kulit Kemiri Dan Cangkang Kemiri Abdul Rahman 1, Eddy Kurniawan 2, Fauzan 1 1 Jurusan Teknik Mesin, Fakultas Teknik, Universitas Malilkussaleh Kampus Bukit Indah,
Lebih terperinciANALISA NILAI KALOR BRIKET DARI CAMPURAN AMPAS TEBU DAN BIJI BUAH KEPUH
ANALISA NILAI KALOR BRIKET DARI CAMPURAN AMPAS TEBU DAN BIJI BUAH KEPUH Hidro Andriyono 1), Prantasi Harmi Tjahjanti 2) 1,2) Prodi Teknik Mesin Universitas Muhammadiyah Sidoarjo (UMSIDA) Jalan Raya Gelam
Lebih terperinciKarakteristik Pembakaran Briket Arang Tongkol Jagung
Jurnal Kompetensi Teknik Vol. 1, No. 1, November 2009 15 Karakteristik Pembakaran Briket Arang Tongkol Jagung Danang Dwi Saputro Jurusan Teknik Mesin, Universitas Negeri Semarang Abstrak : Potensi biomass
Lebih terperinciPENGARUH VARIASI KOMPOSISI BIOBRIKET CAMPURAN ARANG KAYU DAN SEKAM PADI TERHADAP LAJU PEMBAKARAN, TEMPERATUR PEMBAKARAN DAN LAJU PENGURANGAN MASA
PENGARUH VARIASI KOMPOSISI BIOBRIKET CAMPURAN ARANG KAYU DAN SEKAM PADI TERHADAP LAJU PEMBAKARAN, TEMPERATUR PEMBAKARAN DAN LAJU PENGURANGAN MASA Subroto, Tri Tjahjono, Andrew MKR Jurusan Teknik Mesin
Lebih terperinciPembuatan Briket Hasil Pemanfaatan Eceng Gondok dan Sampah Plastik HDPE Sebagai Energi Alternatif
Pembuatan Briket Hasil Pemanfaatan Eceng Gondok dan Sampah Plastik HDPE Sebagai Energi Alternatif Siska Titik Dwiyati, MT, Ahmad Kholil, MT Jurusan Teknik Mesin, Fakultas Teknik, Universitas Negeri Jakarta
Lebih terperinciRANCANG BANGUN ALAT PENCETAK BRIKET ARANG PADA PEMANFAATAN LIMBAH CANGKANG BIJI BUAH KARET
RANCANG BANGUN ALAT PENCETAK BRIKET ARANG PADA PEMANFAATAN LIMBAH CANGKANG BIJI BUAH KARET Muhammad Taufik 1), Adi Syakdani 2), Rusdianasari 3), Yohandri Bow 1),2),3 ), 4) Teknik Kimia, Politeknik Negeri
Lebih terperinciKARAKTERISTIK BRIKET BIOARANG LIMBAH PISANG DENGAN PEREKAT TEPUNG SAGU
KARAKTERISTIK BRIKET BIOARANG LIMBAH PISANG DENGAN PEREKAT TEPUNG SAGU Erna Rusliana M. Saleh *) Prodi Teknologi Hasil Pertanian, Fak. Pertanian, Universitas Khairun Jln. Raya Pertamina, Gambesi, Ternate,
Lebih terperinciPembuatan Dan Karakterisasi Briket Bioarang Dengan Variasi Komposisi Kulit Kopi
Pembuatan Dan Karakterisasi Briket Bioarang Dengan Variasi Komposisi Kulit Kopi Preparation and characterization of bio charcoal briquettes from sawdust and coffee shell with variation of composition coffee
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN
BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Waktu dan Tempat Penelitian Pelaksanaan program dilakukan dibeberapa tempat yang berbeda, yaitu : 1. Pengambilan bahan baku sampah kebun campuran Waktu : 19 Februari 2016
Lebih terperinciBRIKET ARANG DARI SERBUK GERGAJIAN KAYU MERANTI DAN ARANG KAYU GALAM
Briket Arang dari Serbuk Gergajian Kayu Meranti dan Arang Kayu Galam...Yuniarti dkk. BRIKET ARANG DARI SERBUK GERGAJIAN KAYU MERANTI DAN ARANG KAYU GALAM CHARCOAL BRIQUETTE FROM MERANTI WOOD SAW DUST AND
Lebih terperinciPENGARUH JUMLAH BAHAN PEREKAT TERHADAP KUALITAS BRIKET BIOARANG DARI TONGKOL JAGUNG
PENGARUH JUMLAH BAHAN PEREKAT TERHADAP KUALITAS BRIKET BIOARANG DARI TONGKOL JAGUNG RIWAN MANALU 040308041 DEPARTEMEN TEKNOLOGI PERTANIAN FAKULTAS PERTANIAN UNIVERSITAS SUMATERA UTARA 2010 PENGARUH JUMLAH
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. yang ada dibumi ini, hanya ada beberapa energi saja yang dapat digunakan. seperti energi surya dan energi angin.
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Penggunaan energi pada saat ini dan pada masa kedepannya sangatlah besar. Apabila energi yang digunakan ini selalu berasal dari penggunaan bahan bakar fosil tentunya
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Saat ini, Indonesia sedang berkembang menjadi sebuah negara industri. Sebagai suatu negara industri, tentunya Indonesia membutuhkan sumber energi yang besar. Dan saat
Lebih terperinciA. Lampiran 1 Data Hasil Pengujian Tabel 1. Hasil Uji Proksimat Bahan Baku
A. Lampiran 1 Data Hasil Pengujian Tabel 1. Hasil Uji Proksimat Bahan Baku Uji 1 Uji 2 Uji 3 Uji 1 Uji 2 Uji 3 1. Kadar Air (%) 4,5091 4,7212 4,4773 5,3393 5,4291 5,2376 4,9523 2. Parameter Pengujian Kadar
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 AREN (Arenga pinnata) Pohon aren (Arenga pinnata) merupakan pohon yang belum banyak dikenal. Banyak bagian yang bisa dimanfaatkan dari pohon ini, misalnya akar untuk obat tradisional
Lebih terperinciANALISA PROKSIMAT BRIKET BIOARANG CAMPURAN LIMBAH AMPAS TEBU DAN ARANG KAYU
SNTMUT - 214 ISBN: 978-62-712--6 ANALISA PROKSIMAT BRIKET BIOARANG CAMPURAN LIMBAH AMPAS TEBU DAN ARANG KAYU Eddy Elfiano, M. Natsir. D, Doni Indra Program Studi Teknik Mesin FakultasTeknik Universitas
Lebih terperinciBAB III METODE PENELITIAN
16 BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Pendekatan Penelitian Penelitian ini menggunakan pendekatan kuantitatif dengan mengumpulkan data primer dan data sekunder. Data primer berasal dari pengujian briket dengan
Lebih terperinciANALISIS PENGARUH PEMBAKARAN BRIKET CAMPURAN AMPAS TEBU DAN SEKAM PADI DENGAN MEMBANDINGKAN PEMBAKARAN BRIKET MASING-MASING BIOMASS
ANALISIS PENGARUH PEMBAKARAN BRIKET CAMPURAN AMPAS TEBU DAN SEKAM PADI DENGAN MEMBANDINGKAN PEMBAKARAN BRIKET MASING-MASING BIOMASS Tri Tjahjono, Subroto, Abidin Rachman Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik
Lebih terperinciPEMBUATAN BIOBRIKET DARI LIMBAH FLY ASH PABRIK GULA DENGAN PEREKAT LUMPUR LAPINDO
PEMBUATAN BIOBRIKET DARI LIMBAH FLY ASH PABRIK GULA DENGAN PEREKAT LUMPUR LAPINDO Ahmad Fauzul A (2311 030 053) Rochmad Onig W (2311 030 060) Pembimbing : Ir. Imam Syafril, MT. LATAR BELAKANG MASALAH Sumber
Lebih terperinciPemanfaatan Limbah Sekam Padi Menjadi Briket Sebagai Sumber Energi Alternatif dengan Proses Karbonisasi dan Non-Karbonisasi
JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 2, No. 1, (2013) ISSN: 2337-3539 (2301-9271 Print) 1 Pemanfaatan Limbah Sekam Padi Menjadi Briket Sebagai Sumber Energi Alternatif dengan Proses Karbonisasi dan Non-Karbonisasi
Lebih terperinciKARAKTERISTIK PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA DAN SABUT KELAPA
KARAKTERISTIK PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA DAN SABUT KELAPA Amin Sulistyanto Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta Jl.A.Yani Tromol Pos1 Pabelan Kartasura ABSTRAK
Lebih terperinciKonsumsi BB yang meningkat. Biobriket. Pencarian BB alternatif. Yang ramah lingkungan. Jumlahnya Banyak
Konsumsi BB yang meningkat SDA semakin menipis Pencarian BB alternatif Biobriket Yang ramah lingkungan Jumlahnya Banyak Kulit kacang dan serbuk gergaji yang digunakan berasal dari limbah home industri
Lebih terperinciAnalisa Karakteristik Pembakaran Briket Tongkol Jagung dengan Proses Karbonisasi dan Non- Karbonisasi
Analisa Karakteristik Pembakaran Briket Tongkol Jagung dengan Proses Karbonisasi dan Non- Karbonisasi Eddy Elfiano, N. Perangin-Angin Program Studi Teknik Mesin, Fakultas Teknik, Universitas Islam Riau
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN 1.1 LATAR BELAKANG
BAB I PENDAHULUAN 1.1 LATAR BELAKANG Bahan bakar minyak dan gas semakin penting dalam berbagai kegiatan ekonomi dan kehidupan masyarakat. Oleh karena nya, kebutuhan dan konsumsi bahan bakar minyak dan
Lebih terperinciKARAKTERISTIK CAMPURAN BATUBARA DAN VARIASI ARANG SERBUK GERGAJI DENGAN PENAMBAHAN ARANG TEMPURUNG KELAPA DALAM PEMBUATAN BRIKET
KARAKTERISTIK CAMPURAN BATUBARA DAN VARIASI ARANG SERBUK GERGAJI DENGAN PENAMBAHAN ARANG TEMPURUNG KELAPA DALAM PEMBUATAN BRIKET Siti Hosniah*, Saibun Sitorus dan Alimuddin Jurusan Kimia FMIPA Universitas
Lebih terperinciANALISA KUALITAS BRIKET ARANG KULIT DURIAN DENGAN CAMPURAN KULIT PISANG PADA BERBAGAI KOMPOSISI SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
ANALISA KUALITAS BRIKET ARANG KULIT DURIAN DENGAN CAMPURAN KULIT PISANG PADA BERBAGAI KOMPOSISI SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF Paisal 1), Muhammad Said Karyani. 2) 1),2) Jurusan Teknik Mesin Politeknik
Lebih terperinciANALISIS PEGARUH KOMPOSISI TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET BIOBATUBARA CAMPURAN AMPAS TEBU DAN OLI BEKAS
ANALISIS PEGARUH KOMPOSISI TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET BIOBATUBARA CAMPURAN AMPAS TEBU DAN OLI BEKAS Rr.Harminuke Eko Handayani*, RR.Yunita Bayuningsih, Ade Septyani *)Jurusan Teknik Pertambangan, Fakultas
Lebih terperinciBAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Tabel 4.1 Hasil Uji Proksimat Bahan Baku Briket Sebelum Perendaman Dengan Minyak Jelantah
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Hasil Uji Proksimat Bahan Baku Briket Uji proksimat merupakan sifat dasar dari bahan baku yang akan digunakan sebelum membuat briket. Sebagaimana dalam penelitian ini bahan
Lebih terperinciKARAKTERISTIK PEMBAKARAN BRIKET CAMPURAN ARANG KAYU DAN JERAMI
KARAKTERISTIK PEMBAKARAN BRIKET CAMPURAN ARANG KAYU DAN JERAMI Subroto Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta Jl.A.Yani Tromol Pos I Pabelan, Kartasura ABSTRAK Dewasa ini,
Lebih terperinciKELAYAKAN LIMBAH BLOTONG PABRIK GULA SEBAGAI BRIKET BLOTONG BERPORI UNTUK BAHAN BAKAR ALTERNATIF. Rekyan Sesutyo Ediy **) dan Sri Widyastuti *)
KELAYAKAN LIMBAH BLOTONG PABRIK GULA SEBAGAI BRIKET BLOTONG BERPORI UNTUK BAHAN BAKAR ALTERNATIF Rekyan Sesutyo Ediy **) dan Sri Widyastuti *) Abstrak Pemanfaatan Limbah Padat Pabrik Gula (Blotong) selama
Lebih terperinciPENGARUH VARIASI PERBANDINGAN TEMPURUNG KELAPA DAN ECENG GONDOK SERTA VARIASI UKURAN PARTIKEL TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET SKRIPSI
PENGARUH VARIASI PERBANDINGAN TEMPURUNG KELAPA DAN ECENG GONDOK SERTA VARIASI UKURAN PARTIKEL TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET SKRIPSI Oleh FIRMAN ABEDNEGO SARWEDI SIBARANI 130425014 DEPARTEMEN TEKNIK KIMIA
Lebih terperinciBerapa Total Produksi Sampah di ITS..??
Berapa Total Produksi Sampah di ITS..?? Dalam sehari terjadi 6x pengangkutan sampah menggunakan mobil pengangkut sampah menuju TPS. Total produksi Sampah di ITS setiap harinya sebanyak 4,8 m3 Setara dengan
Lebih terperinciSKRIPSI PERBANDINGAN PERFORMANSI BRIKET SABUT KELAPA MUDA, SERBUK GERGAJI DAN CAMPURANNYA. Oleh : YUDHI SETIAWAN NIM :
SKRIPSI PERBANDINGAN PERFORMANSI BRIKET SABUT KELAPA MUDA, SERBUK GERGAJI DAN CAMPURANNYA Oleh : YUDHI SETIAWAN NIM : 1219351007 JURUSAN TEKNIK MESIN FAKULTAS TEKNIK PROGRAM NON REGULER UNIVERSITAS UDAYANA
Lebih terperinciPEMBUATAN BRIKET BIOARANG DARI ARANG SERBUK GERGAJI KAYU JATI
PEMBUATAN BRIKET BIOARANG DARI ARANG SERBUK GERGAJI KAYU JATI Angga Yudanto (L2C605116) dan Kartika Kusumaningrum (L2C605152) Jurusan Teknik Kimia, Fakultas Teknik, Universitas Diponegoro Jln. Prof. Sudharto,
Lebih terperinciRANCANG BANGUN MESIN PENYULING MINYAK ATSIRI DENGAN SISTEM UAP BERTINGKAT DIKENDALIKAN DENGAN MIKROKONTROLLER DALAM UPAYA PENINGKATAN MUTU PRODUK
PKMM-1-13-1 RANCANG BANGUN MESIN PENYULING MINYAK ATSIRI DENGAN SISTEM UAP BERTINGKAT DIKENDALIKAN DENGAN MIKROKONTROLLER DALAM UPAYA PENINGKATAN MUTU PRODUK Yuli Dwi Gunarso, Emi Susanti, Sri Nanik Sugiyarmi
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. energi untuk melakukan berbagai macam kegiatan seperti kegiatan
BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang Bahan bakar adalah suatu materi yang dapat dikonversi menjadi energi untuk melakukan berbagai macam kegiatan seperti kegiatan transportasi, industri pabrik, industri
Lebih terperinciStudi Kualitas Briket dari Tandan Kosong Kelapa Sawit dengan Perekat Limbah Nasi
Jurnal Sains dan Teknologi Lingkungan ISSN: 2085-1227 Volume 5, Nomor 1, Januari 2013 Hal. 27-35 Studi Kualitas Briket dari Tandan Kosong Kelapa Sawit dengan Perekat Limbah Nasi Hijrah Purnama Putra 1)
Lebih terperinciKARAKTERISTIK PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA, AMPAS TEBU DAN JERAMI
KARAKTERISTIK PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA, AMPAS TEBU DAN JERAMI Subroto Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta Jl.A.Yani Tromol Pos 1 Pabelan Kartasura ABSTRAK
Lebih terperinciPEMBUATAN BRIKET DARI BOTTOM ASH DAN ARANG TEMPURUNG KELAPA SEBAGAI SUMBER ENERGI ALTERNATIF
PEMBUATAN BRIKET DARI BOTTOM ASH DAN ARANG TEMPURUNG KELAPA SEBAGAI SUMBER ENERGI ALTERNATIF Stevie Erga Anetiesia *), Syafrudin **), Badrus Zaman **) email: stevierga@gmail.com ABSTRACT Limited availability
Lebih terperinciBriket dari Char Hasil Pirolisa Tempurung Kelapa (Coconut Shells)
Briket dari Char Hasil Pirolisa Tempurung Kelapa (Coconut Shells) Rhoisyatul Amilia 2307.100.129 Oleh: Septian Era Yusindra 2307.100.142 Pembimbing: Prof. Dr. Ir. H. M. Rachimoellah, Dipl. EST Laboratorium
Lebih terperinciJURNAL TEKNIK POMITS 1
JURNAL TEKNIK POMITS 1 Kajian Eksperimental Terhadap Karakteristik Pembakaran Briket Limbah Ampas Kopi Instan Dan Kulit Kopi (Studi Kasus Di Pusat Penelitian Kopi Dan Kakao Indonesia) Wahyu Kusuma A, Sarwono
Lebih terperinciUJI KEHALUSAN BAHAN DAN KONSENTRASI PEREKAT BRIKET BIOMASSA KULIT DURIAN TERHADAP KARAKTERISTIK MUTU BRIKET
UJI KEHALUSAN BAHAN DAN KONSENTRASI PEREKAT BRIKET BIOMASSA KULIT DURIAN TERHADAP KARAKTERISTIK MUTU BRIKET HASNUL JEIN 050308026 PROGRAM STUDI KETEKNIKAN PERTANIAN FAKULTAS PERTANIAN UNIVERSITAS SUMATERA
Lebih terperinciOP-013 PEMANFAATAN SAMPAH PLASTIK DAN ABU DASAR BATUBARA (BOTTOM ASH) MENJADI BRIKET USE OF PLASTIC WASTE AND BOTTOM ASH BE BRIQUET
OP-013 PEMANFAATAN SAMPAH PLASTIK DAN ABU DASAR BATUBARA (BOTTOM ASH) MENJADI BRIKET USE OF PLASTIC WASTE AND BOTTOM ASH BE BRIQUET Mohamad Mirwan dan Ardika Ditya. P 1 1 Program Studi Teknik Lingkungan,
Lebih terperinciPembuatan Biobriket dari Tempurung Kemiri sebagai Bahan Bakar Alternatif
Pembuatan Biobriket dari Kemiri sebagai Bahan Bakar Alternatif Disusun oleh : Alief Nasrullah Pramana 2306 030 043 Shendy Gilang Pradana2306 030 062 Dosen Pembimbing : Ir. Dyah Winarni Rahaju, MT Latar
Lebih terperinciPENGARUH JENIS BAHAN PEREKAT DAN METODE PENGERINGAN TERHADAP KUALITAS BRIKET LIMBAH BAGLOG JAMUR TIRAM PUTIH (Pleurotus ostreatus)
Berk. Penel. Hayati: 17 (47 51), 2011 PENGARUH JENIS BAHAN PEREKAT DAN METODE PENGERINGAN TERHADAP KUALITAS BRIKET LIMBAH BAGLOG JAMUR TIRAM PUTIH (Pleurotus ostreatus) Siti Mushlihah, 1 Sulfahri, 2 Renia
Lebih terperinciBAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Tabel 4.1. Hasil Randemen Arang Tempurung Kelapa
26 BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Rendemen Arang Briket Tempurung Kelapa Nilai rata-rata rendemen arang bertujuan untuk mengetahui jumlah arang yang dihasilkan setelah proses pirolisis. Banyaknya arang
Lebih terperinciEKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK CAMPURAN DAN LIGNOSELULOSA
EKO-BRIKET DARI KOMPOSIT SAMPAH PLASTIK CAMPURAN DAN LIGNOSELULOSA Denny Listiyanawati *, Yulinah Trihadiningrum *, Djoko Sungkono **, Dian Alfa Mardhiani *, Putut Christyanto * * Jurusan Teknik Lingkungan,
Lebih terperinciThe effect of starch adhesive variation to the calory value of corncob briquettes
85 Pengaruh Variasi Perekat Tepung Sagu terhadap Nilai Kalor Briket Tongkol Jagung (Zea mays) The effect of starch adhesive variation to the calory value of corncob briquettes 1) Endang Adyaningsih, 2)
Lebih terperinciTINJAUAN PUSTAKA. Suprihatin (1999) dan Nisandi (2007) dalam Juhansa (2010), menyatakan
TINJAUAN PUSTAKA Limbah Pertanian Suprihatin (1999) dan Nisandi (2007) dalam Juhansa (2010), menyatakan bahwa berdasarkan asalnya limbah dapat digolongkan sebagai berikut : 1. Limbah organik yaitu sampah
Lebih terperinciANALISIS KUALITAS BRIKET ARANG DARI CAMPURAN KAYU AKASIA DAUN LEBAR
ANALISIS KUALITAS BRIKET ARANG DARI CAMPURAN KAYU AKASIA DAUN LEBAR (Acacia mangium Wild) DENGAN BATUBARA Oleh/By NOOR MIRAD SARI, ROSIDAH R. RADAM & RANIFA DWINA Program Studi Teknologi Hasil Hutan, Fakultas
Lebih terperinciAnalisis Variasi Suhu Tekan Pada Karakteristik Briket Arang Ampas Tebu sebagai Bahan Bakar Alternatif
Analisis Variasi Suhu Tekan Pada Karakteristik Briket Arang Ampas Tebu sebagai Bahan Bakar Alternatif Digdo Listyadi Setyawan, 1 Nasrul Ilminnafik 2, Hary Sutjahjono 3 1,2,3) Program Studi Teknik Mesin
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Pengertian Biomassa Kata Biomassa terdiri atas bio dan massa, dan istilah ini mula-mula digunakan dalam bidang ekologi untuk merujuk pada jumlah hewan dan tumbuhan. Setelah
Lebih terperinciII. TINJAUAN PUSTAKA
II. TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Arang Arang adalah residu yang berbentuk padat hasil pada pembakaran kayu pada kondisi terkontrol. Menurut Sudrajat (1983) dalam Sahwalita (2005) proses pengarangan adalah pembakaran
Lebih terperinciPEMBUATAN BRIKET ARANG DARI LIMBAH ORGANIK TONGKOL JAGUNG DENGAN MENGGUNAKAN VARIASI JENIS DAN PERSENTASE PEREKAT
JKPK (JURNAL KIMIA DAN PENDIDIKAN KIMIA), Vol 2, No 1, April 2017 Program Studi Pendidikan Kimia Universitas Sebelas Maret https://jurnal.uns.ac.id/jkpk Hal. 43-53 ISSN 2503-4146 ISSN 2503-4154 (online)
Lebih terperinciBAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Tabel 4.1 Nilai densitas pada briket arang Ampas Tebu. Nilai Densitas Pada Masing-masing Variasi Tekanan Pembriketan
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1 Pengujian Densitas Densitas atau kerapatan merupakan perbandingan antara berat dengan volume briket. Besar kecilnya kerapatan dipengaruhi oleh ukuran dan kehomogenan penyusun
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1. Tempurung Kelapa Tempurung kelapa terletak dibagian dalam kelapa setelah sabut. Tempurung kelapa merupakan lapisan keras dengan ketebalan 3 mm sam 5 mm. sifat kerasnya disebabkan
Lebih terperinciPEMBUATAN BIOBRIKET DARI CAMPURAN LIMBAH KULIT PISANG DAN BONGGOL BAMBU MENGGUNAKAN PEREKAT TETES TEBU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
JTM. Volume 03 Nomor 03 Tahun 2015, 128-135 PEMBUATAN BIOBRIKET DARI CAMPURAN LIMBAH KULIT PISANG DAN BONGGOL BAMBU MENGGUNAKAN PEREKAT TETES TEBU SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF Rahmat Apriyanto Utomo
Lebih terperinciOLEH : SHOLEHUL HADI ( ) DOSEN PEMBIMBING : Ir. SUDJUD DARSOPUSPITO, MT.
PENGARUH VARIASI PERBANDINGAN UDARA- BAHAN BAKAR TERHADAP KUALITAS API PADA GASIFIKASI REAKTOR DOWNDRAFT DENGAN SUPLAI BIOMASSA SERABUT KELAPA SECARA KONTINYU OLEH : SHOLEHUL HADI (2108 100 701) DOSEN
Lebih terperinciPembuatan Briket Batubara
Pembuatan Briket Batubara LAPORAN TETAP TEKNOLOGI PEMANFAATAN BATUBARA Pembuatan Briket Batubara Ukuran 170 Mesh Karbonisasi dan Non Karbonisasi dengan Komposisi 80% Batubara, 10% Sekam dan 10% Tapioka
Lebih terperinciBRIKET KULIT BATANG SAGU (Metroxylon sagu) MENGGUNAKAN PEREKAT TAPIOKA DAN EKSTRAK DAUN KAPUK (Ceiba pentandra) Nurmalasari, Nur Afiah
Jurnal Dinamika, April 2017, halaman 1-10 P-ISSN: 2087-889 E-ISSN: 2503-4863 Vol. 08. No.1 BRIKET KULIT BATANG SAGU (Metroxylon sagu) MENGGUNAKAN PEREKAT TAPIOKA DAN EKSTRAK DAUN KAPUK (Ceiba pentandra)
Lebih terperinciPENGARUH VARIASI CAMPURAN BATANG POHON JAGUNG DAN PEREKAT TETES TEBU DALAM PEMBUATAN BRIKET SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF
PENGARUH VARIASI CAMPURAN BATANG POHON JAGUNG DAN PEREKAT TETES TEBU DALAM PEMBUATAN BRIKET SEBAGAI BAHAN BAKAR ALTERNATIF Candra Aris Setyawan S1 Pendidikan Teknik Mesin, Fakultas Teknik, Universitas
Lebih terperinciKUALITAS BRIKET ARANG DARI KOMBINASI KAYU BAKAU
KUALITAS BRIKET ARANG DARI KOMBINASI KAYU BAKAU (Rhizophora mucronata Lamck) DAN KAYU RAMBAI (Sonneratia acida Linn) DENGAN BERBAGAI TEKANAN Oleh/by: Gt. A. R. THAMRIN Program Studi Teknologi Hasil Hutan
Lebih terperinciANALISIS THERMOGRAVIMETRY DAN PEMBUATAN BRIKET TANDAN KOSONG DENGAN PROSES PIROLISIS LAMBAT
ANALISIS THERMOGRAVIMETRY DAN PEMBUATAN BRIKET TANDAN KOSONG DENGAN PROSES PIROLISIS LAMBAT Oleh : Harit Sukma (2109.105.034) Pembimbing : Dr. Bambang Sudarmanta, ST. MT. JURUSAN TEKNIK MESIN FAKULTAS
Lebih terperinciPENGARUH PERBANDINGAN MASSA ECENG GONDOK DAN TEMPURUNG KELAPA SERTA KADAR PEREKAT TAPIOKA TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET
PENGARUH PERBANDINGAN MASSA ECENG GONDOK DAN TEMPURUNG KELAPA SERTA KADAR PEREKAT TAPIOKA TERHADAP KARAKTERISTIK BRIKET Iriany, Meliza*, Firman Abednego S. Sibarani, Irvan Departemen Teknik Kimia, Fakultas
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang
BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Sejak awal Oktober 2005 harga bahan bakar minyak, termasuk minyak tanah di Indonesia naik, masyarakat mulai ramai membicarakan bagaimana cara mencari bahan bakar alternatif
Lebih terperinciANALISA PROKSIMAT DAN NILAI KALOR PADA BRIKET BIOARANG LIMBAH AMPAS TEBU DAN ARANG KAYU ABSTRAK ABSTRACT
Analisa Proksimat Dan Nilai Kalor Briket Bioarang Ampas Tebu Dan Arang Kayu ANALISA PROKSIMAT DAN NILAI KALOR PADA BRIKET BIOARANG LIMBAH AMPAS TEBU DAN ARANG KAYU Eddy Elfiano 1, Purwo Subekti 2, Ahmad
Lebih terperinciLAPORAN PENELITIAN BRIKET ARANG KULIT KACANG TANAH DENGAN PROSES KARBONISASI. Oleh : REZY PUTRI RAGILIA ( )
LAPORAN PENELITIAN BRIKET ARANG KULIT KACANG TANAH DENGAN PROSES KARBONISASI Oleh : REZY PUTRI RAGILIA (0731010040) JURUSAN TEKNIK KIMIA FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI UNIVERSITAS PEMBANGUNAN NASIONAL VETERAN
Lebih terperinciPENGARUH VARIASI BAHAN PEREKAT TERHADAP LAJU PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA DAN SABUT KELAPA
PENGARUH VARIASI BAHAN PEREKAT TERHADAP LAJU PEMBAKARAN BIOBRIKET CAMPURAN BATUBARA DAN SABUT KELAPA Amin Sulistyanto Jurusan Teknik Mesin Fakultas Teknik Universitas Muhammadiyah Surakarta Jl. A.Yani
Lebih terperinciPIROLISIS Oleh : Kelompok 3
PIROLISIS Oleh : Kelompok 3 Anjar Purnama Sari Bira Nur Alam Diani Din Pertiwi Fazari Aswar Gan-Gan Ahmad Fauzi Hikmah Farida N Isma Latifah Widya Yuliarti Yasoka Dewi Over View 1 Pendahuluan 2 Definisi
Lebih terperinciPENENTUAN KADAR AIR HILANG DAN VOLATILE MATTER PADA BIO-BRIKET DARI CAMPURAN ARANG SEKAM PADI DAN BATOK KELAPA
Jurnal Ilmu dan Inovasi Fisika Vol. 01, No. 01 (2017) 51 57 Departemen Fisika FMIPA Universitas Padjadjaran PENENTUAN KADAR AIR HILANG DAN VOLATILE MATTER PADA BIO-BRIKET DARI CAMPURAN ARANG SEKAM PADI
Lebih terperinciPENGARUH KOMPOSISI PEREKAT TEPUNG PADA BIOBRIKET LIMBAH BAGLOG JAMUR
PENGARUH KOMPOSISI PEREKAT TEPUNG PADA BIOBRIKET LIMBAH BAGLOG JAMUR Widodo Hadi Prabowo, Muhammad Viki Lutfiana, Rosid, Muhammad Burhanuddin Ubaidillah Teknik Elektro Universitas Muhammadiyah Surakarta
Lebih terperinciHASIL DAN PEMBAHASAN
IV. HASIL DAN PEMBAHASAN A. Penelitian Pendahuluan Penelitian pendahuluan ini merupakan salah satu cara untuk mengetahui dapat atau tidaknya limbah blotong dibuat menjadi briket. Penelitian pendahuluan
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. bahan bakar, hal ini didasari oleh banyaknya industri kecil menengah yang
BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang Perkembangan sentra industri sekarang tidak lepas dari kebutuhan bahan bakar, hal ini didasari oleh banyaknya industri kecil menengah yang semakin meningkat sehingga
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. 1 Universitas Sumatera Utara
BAB I PENDAHULUAN 1.1 LATAR BELAKANG Konsumsi bahan bakar di Indonesia sejak tahun 1995 telah melebihi produksi dalam negeri. Dalam kurun waktu 10-15 tahun kedepan cadangan minyak bumi Indonesia diperkirakan
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1 Pisang Pisang adalah salah satu buah yang paling luas dikonsumsi di dunia dan mewakili 40% dari perdagangan dunia dalam buah-buahan [11]. Pisang merupakan buah terbesar kedua
Lebih terperinciGambar 1.1 Produksi plastik di dunia tahun 2012 dalam Million tones (PEMRG, 2013)
1 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Kehidupan manusia saat ini banyak menggunakan peralatan sehari-hari yang terbuat dari plastik. Plastik dipilih karena memiliki banyak keunggulan yaitu kuat, ringan,
Lebih terperinciBAB I PENDAHULUAN. terpenting di dalam menunjang kehidupan manusia. Aktivitas sehari-hari
BAB I PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang Semakin menipisnya sumber daya alam yang berasal dari sisa fosil berupa minyak bumi diakibatkan karena kebutuhan manusia yang semakin meningkat dalam penggunaan energi.
Lebih terperinciSISTEM GASIFIKASI FLUIDIZED BED BERBAHAN BAKAR LIMBAH RUMAH POTONG HEWAN DENGAN INERT GAS CO2
SISTEM GASIFIKASI FLUIDIZED BED BERBAHAN BAKAR LIMBAH RUMAH POTONG HEWAN DENGAN INERT GAS CO2 Oleh : I Gede Sudiantara Pembimbing : Prof. I Nyoman Suprapta Winaya, ST.,Masc.,Ph.D. I Gusti Ngurah Putu Tenaya,
Lebih terperinciBRIKET ARANG BERBAHAN SEKAM PADI, POLYETHYLENE TEREPHTHALATE (PET) DAN DAUN KERING SEBAGAI IMPLEMENTASI RECYCLE LIMBAH
BRIKET ARANG BERBAHAN SEKAM PADI, POLYETHYLENE TEREPHTHALATE (PET) DAN DAUN KERING SEBAGAI IMPLEMENTASI RECYCLE LIMBAH PROGRAM STUDI S1 ILMU DAN TEKNOLOGI LINGKUNGAN DEPARTEMEN BIOLOGI FAKUTAS SAINS DAN
Lebih terperinciUJI VARIASI KOMPOSISI BAHAN PEMBUAT BRIKET KOTORAN SAPI DAN LIMBAH PERTANIAN
UJI VARIASI KOMPOSISI BAHAN PEMBUAT BRIKET KOTORAN SAPI DAN LIMBAH PERTANIAN HASRIL AMRI LUBIS 050308011 PROGRAM STUDI KETEKNIKAN PERTANIAN FAKULTAS PERTANIAN UNIVERSITAS SUMATERA UTARA 2011 UJI VARIASI
Lebih terperinciBAB II TINJAUAN PUSTAKA
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 2.1. Pengertian Biomassa Biomassa didefinisikan sebagai bahan organik, tersedia secara terbarukan, yang diproduksi langsung atau tidak langsung dari organisme hidup tanpa kontaminasi
Lebih terperinciBAHAN BAKAR PADAT DARI PELEPAH SAWIT MENGGUNAKAN PROSES KARBONISASI DENGAN VARIASI UKURAN BAHAN BAKU DAN SUHU
BAHAN BAKAR PADAT DARI PELEPAH SAWIT MENGGUNAKAN PROSES KARBONISASI DENGAN VARIASI UKURAN BAHAN BAKU DAN SUHU Qurotullaili 1, Komalasari 1, Zuchra Helwani 1,* 1 Jurusan Teknik Kimia, Fakultas Teknik, Universitas
Lebih terperinci