PROFIL PELEPASAN IN VITRO TEOFILIN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS NATRIUM ALGINAT PADA BERBAGAI KONSENTRASI

dokumen-dokumen yang mirip
PROFIL PELEPASAN IN VITRO PROPANOLOL HCl DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MATRIKS ETIL SELULOSA PADA BERBAGAI KONSENTRASI

PROFIL PELEPASAN IN VITRO IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT MENGGUNAKAN MATRIKS TARA GUM DAN KALSIUM SULFAT

PROFIL PELEPASAN IN VITRO KETOPROFEN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS GUAR GUM PADA BERBAGAI KONSENTRASI

PENGARUH MATRIKS HIDROKSI PROPIL METIL SELULOSA TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO SALBUTAMOL DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

PENGARUH MATRIKS ETIL SELULOSA TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO METFORMIN HIDROKLORIDA DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

PENGARUH MATRIKS GUAR GUM TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO NIFEDIPIN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

PROFIL PELEPASAN IN VITRO IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS GUAR GUM PADA BERBAGAI KONSENTRASI

PROFIL PELEPASAN NATRIUM DIKLOFENAK DARI TABLET LEPAS LAMBAT YANG MENGGUNAKAN KOMBINASI MATRIKS CARRAGEENAN DAN KALSIUM SULFAT SECARA IN VITRO

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN PROPILEN GLIKOL SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE DAN PVP K-30 SEBAGAI POLIMER

PENGARUH MATRIKS SCMC TERHADAP LAMA MENGAPUNG-MENGEMBANG DAN DISOLUSI PADA TABLET EFFERVESCENT LEPAS LAMBAT RANITIDIN HCL

OPTIMASI FORMULA TABLET PARASETAMOL DENGAN KOMBINASI Ac-Di-Sol DAN PVP K-30 MENGGUNAKAN METODE FACTORIAL DESIGN

OPTIMASI PERBANDINGAN KONSENTRASI XANTHAN GUM- HPMC K4M SEBAGAI MATRIK TABLET LEPAS LAMBAT IBUPROFEN

PEMANFAATAN PEKTIN KULIT PISANG AGUNG SEBAGAI PENGIKAT TABLET IBUPROFEN

OPTIMASI PERBANDINGAN KONSENTRASI CARRAGEENAN-HPMC K4M DAN MACAM PENGISI SEBAGAI MATRIK TABLET LEPAS LAMBAT IBUPROFEN

BEBY YUNITA

OPTIMASI FORMULA TABLET ASAM MEFENAMAT MENGGUNAKAN METODE FACTORIAL DESIGN

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN POLIMER HIDROFILIK HPMC K4M DAN TWEEN 80 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE MESSI

TEKNIK DISPERSI SOLIDA UNTUK MENINGKATKAN KELARUTAN IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET DENGAN MENGGUNAKAN AVICEL PH102 SEBAGAI PENGISI

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN XANTHAN GUM SEBAGAI POLIMER DAN PEG 400 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM-SAMBILOTO MENGGUNAKAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI PENGHANCUR

PENGGUNAAN AVICEL PH 102/EMCOMPRESS SEBAGAI FILLER-BINDER

OPTIMASI FORMULA ORALLY DISINTEGRATING TABLET DOMPERIDONE MENGGUNAKAN SUPERDISINTEGRANT AC-DI-SOL DAN PENGIKAT GELATIN

LAMPIRAN A. Hasil Uji Mutu Fisik Granul

OPTIMASI PERBANDINGAN POLIMER HPMC K4M XANTHAN GUM

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HIDROKLORIDA MENGGUNAKAN POLIMER HPMC K4M

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN GUAR GUM DAN TWEEN 80

OPTIMASI FORMULA ORALLY DISINTEGRATING TABLET DOMPERIDONE MENGGUNAKAN SUPERDISINTEGRANT CROSPOVIDONE DAN PENGIKAT PVP K-30

OPTIMASI AC-DI-SOL SEBAGAI DISINTEGRAN DAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT PADA TABLET SUBLINGUAL PROPANOLOL HCL

FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN PROPILEN GLIKOL SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN POLIETILEN GLIKOL 400 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE LIEM AGNES KRISTANTY

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING IBUPROFEN MENGGUNAKAN HPMC K4M AMILUM KULIT PISANG AGUNG DAN NATRIUM BIKARBONAT SEBAGAI FLOATING AGENT

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN GLISERIN SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

OPTIMASI SODIUM STARCH GLYCOLATE SEBAGAI DISINTEGRAN DAN AVICEL PH 101 SEBAGAI PENGIKAT DAN PENGISI PADA TABLET SUBLINGUAL PROPRANOLOL HIDROKLORIDA

OPTIMASI TABLET METFORMIN HCl MENGGUNAKAN AMILUM KULIT PISANG SEBAGAI PENGIKAT, SSG SEBAGAI PENGHANCUR DAN MAGNESIUM STEARAT SEBAGAI PELICIN

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HIDROKLORIDA MENGGUNAKAN POLIMER GUAR GUM

PROFIL PELEPASAN METRONIDAZOL DARI MATRIKS KALSIUM ALGINAT-KITOSAN

OPTIMASI PERBANDINGAN POLIMER HPMC K4M GUAR GUM DAN KONSENTRASI ASAM TARTRAT DALAM TABLET LEPAS LAMBAT KAPTOPRIL MENGGUNAKAN METODE FAKTORIAL DESIGN

FORMULASI TABLET FLOATING EFERVESEN RANITIDIN HCL DENGAN KOMBINASI POLIMER XANTHAN GUM GUAR GUM FENNY TENOJAYA

FORMULASI DAN UJI PELEPASAN FILM BUCCOADHESIVE ATENOLOL DENGAN POLIMER KARBOMER

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN GLISERIN SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE DAN PVP K-30 SEBAGAI POLIMER

SKRIPSI SANASHTRIA PRATIWI K Oleh :

HENY DWI ARINI FAKULTAS FARMASI UNIKA WIDYA MANDALA SURABAYA

SKRIPSI UMI SALAMAH K Oleh :

PENGARUH NATRIUM LAURIL SULFAT SEBAGAI SURFAKTAN PADA DISOLUSI KETOPROFEN DALAM SEDIAAN REKTAL GEL DENGAN GELLING AGENT HPMC

1. Penetapan panjang gelombang serapan maksimum Pembuatan kurva baku... 35

OPTIMASI KONSENTRASI MAGNESIUM STEARAT, AEROSIL, DAN AMILUM MANIHOT

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN HPMC K4M DAN TWEEN 80

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGHANCUR

FORMULASI DAN EVALUASI TABLET BUCCOADHESIVE PROPRANOLOL HCI DENGAN MENGGUNAKAN KOMBINASI KARBOPOL 940 DAN CMC-Na

FORMULASI ODT DIMENHIDRINAT DENGAN TEKNIK LIKUISOLID MENGGUNAKAN FLOCEL, LAKTOSA, AMILUM KULIT PISANG AGUNG, DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI BAHAN KO-PROSES

PREPARASI DAN EVALUASI HIDROGEL NATRIUM DIKLOFENAK DENGAN CHITOSAN DAN NATRIUM ALGINAT

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HCl MENGGUNAKAN HPMC K4M AMILUM KULIT PISANG AGUNG DAN NATRIUM BIKARBONAT SEBAGAI FLOATING AGENT

PENGARUH KOMBINASI PVP K-30 DAN AC-DI-SOL TERHADAP MUTU FISIK TABLET ANTIPIRETIK EKSTRAK DAUN KEMANGI HUTAN (Ocimum sanctum L.)

OPTIMASI FORMULA TABLET HISAP EKSTRAK RIMPANG KENCUR (Kaempferia galanga L.) MENGGUNAKAN KOMBINASI PVP K-30 DENGAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT

EFEK BAKTERISID DARI BERBAGAI KONSENTRASI MINYAK CENGKEH DALAM SEDIAAN OBAT KUMUR DENGAN TWEEN 80 SEBAGAI SURFAKTAN TERHADAP STREPTOCOCCUS MUTANS

DAFTAR ISI HALAMAN SAMPUL...

PENGEMBANGAN METODE PENETAPAN KADAR GLIBENKLAMID DALAM PLASMA DARAH MANUSIA SECARA IN VITRO MENGGUNAKAN KROMATOGRAFI CAIR KINERJA TINGGI

PENINGKATAN LAJU DISOLUSI PIROKSIKAM DENGAN METODE CAMPURAN INTERAKTIF MENGGUNAKAN LAKTOSA SEBAGAI PEMBAWA LARUT AIR DAN SSG SEBAGAI SUPERDISINTEGRAN

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGHANCUR

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI PENGHANCUR

OPTIMASI MACAM PENGIKAT ( PVP K-30 GELATIN ) DAN MACAM PENGISI ( LAKTOSA DEKSTROSA ) DALAM FORMULA TABLET HISAP EKSRAK DAUN SIRIH MERAH

FAKULTAS FARMASI UNIKA WIDYA MANDALA SURABAYA

PEMANFAATAN LIMBAH KULIT PISANG AGUNG (MUSA PARADISIACA) SEBAGAI PENGIKAT TABLET METFORMIN RIA M. RAHMATIKA

CINDY DUANTI SIMAPUTERA

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Dari penelitian yang dilakukan diperoleh hasil sebagai berikut:

OPTIMASI FORMULA SEDIAAN LEPAS LAMBAT TABLET KAPTOPRIL DENGAN MATRIKS HIDROKSI PROPIL METIL SELULOSA DAN AVICEL PH 102 SEBAGAI FILLER SKRIPSI

PENGARUH BERBAGAI KONSENTRASI HYDROXY PROPYL METHYL CELLULOSE

SKRIPSI. Oleh: HADI CAHYO K

PENENTUAN NILAI PKA DARI SENYAWA ASAM 4-(TRIFLUOROMETOKSI)BENZOIL SALISILAT

FORMULASI TABLET FLOATING EFERVESEN RANITIDIN HCL DENGAN KOMBINASI POLIMER PEKTIN DAN XANTHAN GUM CHRISTIAN HELVIN GUNAWAN

OPTIMASI FORMULA PENYALUT TABLET SALUT ENTERIK EKSTRAK TOMAT (Lycopersicum esculentum Mill.) ALBERT SATRYA PRATAMA

PENGARUH HPMC DAN PROPILEN GLIKOL TERHADAP TRANSPOR TRANSDERMAL PROPRANOLOL HCl DALAM SEDIAAN MATRIKS PATCH DENGAN METODE DESAIN FAKTORIAL

OPTIMASI CMC NA SEBAGAI MATRIKS DAN MENTHOL SEBAGAI ENHANCER TERHADAP PENETRASI PROPRANOLOL HCL DALAM SEDIAAN PATCH TRANSDERMAL

PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

DAFTAR ISI. Kata Pengantar. Daftar Gambar. Daftar Lampiran. Intisari... BAB I. PENDAHULUAN..1. A. Latar Belakang.1. B. Perumusan Masalah.

UJI PELEPASAN SALBUTAMOL SULFAT DALAM SEDIAAN NASAL GEL IN-SITU DENGAN POLIMER CARBOPOL DAN XANTHAN GUM LUKAS ADI PUTRA

PENGGUNAAN ZEOLIT SEBAGAI BAHAN MATRIK SEDIAAN TABLET LEPAS LAMBAT TEOFILIN. Tugas Akhir

LAMPIRAN A HASIL UJI MUTU FISIK MASSA TABLET. Formula Tablet Likuisolid Ibuprofen F A F B F C F D

AMELIA PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

LAMPIRAN A HASIL UJI KERAGAMAN BOBOT TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN

FORMULASI KAPSUL EKSTRAK LUMBRICUS RUBELLUS DENGAN AVICEL PH 101 SEBAGAI PENGISI DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGIKAT

FORMULASI DAN UJI PELEPASAN FILM BUCCOADHESIVE TERBUTALIN SULFAT DENGAN POLIMER CARBOMER

VALIDASI METODE PENETAPAN KADAR RESORSINOL DALAM SEDIAAN KRIM WAJAH SECARA KLT-DENSITOMETRI

PENENTUAN NILAI PKA DARI SENYAWA ASAM 4-(KLOROMETIL)BENZOIL SALISILAT

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN. Berdasarkan hasil uji formula pendahuluan (Lampiran 9), maka dipilih

APRIALIA RIESIANE HARIYANTO

PENGEMBANGAN SEDIAAN LEPAS LAMBAT SISTEM MATRIKS BERBASIS ETILSELULOSA HIDROKSIPROPIL METILSELULOSA DENGAN TEKNIK DISPERSI SOLIDA

PENGARUH PENAMBAHAN BERBAGAI KONSENTRASI PEG 6000 TERHADAP LAJU PELARUTAN DISPERSI SOLIDA KETOPROFEN-PEG 6000 YANG DIPREPARASI DENGAN METODE PELARUTAN

DAFTAR ISI. KATA PENGANTAR.. vii. DAFTAR ISI.. viii. DAFTAR GAMBAR. xi. DAFTAR TABEL. xiii. DAFTAR LAMPIRAN. xiv. INTISARI.. xv. ABSTRAC.

LAMPIRAN A HASIL UJI KERAGAMAN BOBOT TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN

PENENTUAN NILAI pka DARI SENYAWA ASAM O (4-METOKSIBENZOIL) SALISILAT

PENENTUAN NILAI PKA DARI SENYAWA ASAM 3-KLOROBENZOIL SALISILAT

PENENTUAN AKTIVITAS ANALGESIK SENYAWA O-(3- KLOROBENZOIL) PARASETAMOL TERHADAP MENCIT (MUS MUSCULUS) DENGAN METODE PANAS (HOT PLATE)

PEMBUATAN TABLET PARASETAMOL SECARA GRANULASI BASAH DENGAN PATI KENTANG MERAH (Solanum tuberosum L.) SEBAGAI PELICIN

PRASILIA NOERICA

BAB III BAHAN DAN CARA KERJA. Bahan-bahan yang digunakan adalah verapamil HCl (Recordati, Italia),

PENGARUH HPMC DAN GLISEROL TERHADAP TRANSPOR TRANSDERMAL PROPRANOLOL HCl DALAM SEDIAAN MATRIKS PATCH DENGAN METODE DESAIN FAKTORIAL

BAB III METODE PENELITIAN. ketoprofen (Kalbe Farma), gelatin (Brataco chemical), laktosa (Brataco

SKRIPSI OLEH: PIANTA GINTING NIM

Transkripsi:

PROFIL PELEPASAN IN VITRO TEOFILIN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS NATRIUM ALGINAT PADA BERBAGAI KONSENTRASI LINDA NOVIANTI 2443005038 FAKULTAS FARMASI UNIKA WIDYA MANDALA SURABAYA 2009

ABSTRAK PROFIL PELEPASAN IN VITRO TEOFILIN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS NATRIUM ALGINAT PADA BERBAGAI KONSENTRASI Linda Novianti 2443005038 Telah dilakukan penelitian tentang Profil Pelepasan In Vitro Teofilin Dalam Tablet Lepas Lambat dengan Menggunakan Matriks Natrium Alginat pada Berbagai Konsentrasi. Penelitian ini dilakukan dengan tujuan untuk mengetahui profil pelepasan secara in vitro teofilin dari tablet lepas lambat yang menggunakan matriks natrium alginat pada berbagai konsentrasi. Pada penelitian ini, dibuat empat formula. Formula A tidak mengandung matriks natrium alginat, formula B mengandung natrium alginat 10% (b/b) formula C mengandung natrium alginat 20% (b/b), dan formula D mengandung natrium alginat 30% (b/b). Tablet dibuat dengan metode granulasi basah dan dilakukan uji pelepasan secara in vitro. Parameter pelepasan yang digunakan adalah persyaratan pelepasan menurut Banakar, nilai %ED 360, K disolusi, mekanisme pelepasan menurut nilai eksponensial difusi, serta orde kinetika pelepasan. Hasil penelitian menunjukkan bahwa formula D memiliki efek penghambatan pelepasan obat paling lama, dengan jumlah obat yang terlepas 50,95% setelah 360 menit dan nilai %ED 360 adalah 29,21%. Sedangkan formula A tidak dapat menghambat pelepasan obat dibandingkan formula lainnya. Disimpulkan bahwa pelepasan obat dipengaruhi oleh matriks natrium alginat. Formula dengan matriks natrium alginat 30% (b/b) menunjukkan pelepasan yang paling lama dibandingkan dengan formula yang lain. Kata kunci: lepas lambat, natrium alginat, teofilin i

ABSTRACT IN VITRO RELEASE PROFILE OF THEOPHYLLINE SUSTAINED RELEASE TABLET WITH MATRIX SODIUM ALGINATE IN MANY CONCENTRATION Linda Novianti 2443005038 In Vitro Release Profile of Theophylline Sustained Release Tablet with Matrix Sodium Alginate in Many Concentration has been studied. This study is done to find out the in vitro release kinetic of theophylline from matrix sodium alginate in many concentration. In this research, used 4 formula. Formula A which had not sodium alginate, formula B with sodium alginate 10% (w/w), formula C with sodium alginate 20% (w/w) and formula D with sodium alginate 30% (w/w). Tablets were prepared by wet granulation method and the drug released was examined. Drug release parameter that s used are Banakar s criteriation, %ED 360 value, K dissolution, release mechanism according to value of eksponential diffusions and order of release kinetics. The result showed that formula D had a greater sustained release effect with % drug release at 6 hour was 50.95% and %ED 360 of 29.21%. While formula A which had no sodium alginate has a greater drug release than the other formula. Concluded that the drug released was influenced by matrix sodium alginate. Formula with the matrix sodium alginate 30% (w/w) showed a greater sustained release effect than other formula. Keywords: sustained release, sodium alginate, theophylline ii

KATA PENGANTAR Segala puji dan syukur ke hadirat Tuhan Yesus Kristus atas segala rahmat dan karunia-nya sehingga dapat menyusun dan menyelesaikan skripsi ini sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar sarjana pada Fakultas Farmasi Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya. Oleh karena itu pada kesempatan ini perkenankan saya untuk menyampaikan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada : 1. Papa dan Mama, orang tua tercinta yang telah banyak berkorban untuk saya, memberikan semangat, doa, dan dukungan penuh secara moril maupun materi. Saudaraku tercinta Lieming Effendy dan Tommy, yang selalu siap membantu dan memberikan semangat di saat susah. 2. Drs.Kuncoro Foe, G.Dip.Sc., Ph.D., Apt dan Drs.Teguh Widodo., Apt selaku pembimbing yang dengan tulus hati telah menyediakan waktu, tenaga, dan pikiran dari awal hingga selesainya penyusunan skripsi ini. 3. Dra. Idajani Hadinoto, MS., Apt dan Lannie Hadisoewignyo, S.Si, M.Si., Apt selaku penguji yang telah memberikan petunjuk dan saran yang sangat berguna bagi penyelesaian skripsi ini. 4. Drs.Kuncoro Foe, G.Dip.Sc., Ph.D., Apt selaku wali studi yang dengan tulus hati telah membimbing dan memberi nasehat-nasehat yang telah banyak membantu saya selama kuliah di Fakultas Farmasi Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya. 5. Dekan, Pembantu Dekan, seluruh staf pengajar dan seluruh karyawan Fakultas Farmasi Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya yang telah mendidik dan membimbing selama menuntut ilmu dan memberikan bantuan serta kemudahan dalam penyediaan fasilitas selama penelitian. iii

iv 6. Laboran Laboratorium F & T Sediaan Semi Solid UWM Pak Syamsul, Laboran Laboratorium F & T Sediaan Likuida UWM Pak Didik serta Laboran Laboratorium F & T Farmasetika UWM Bu Nina yang telah bersedia dengan tulus hati meminjamkan alat-alat dan memberi dukungan maupun semangat dalam pengerjaan skripsi ini. 7. Sahabatku tercinta Ivan. K. Edison, Anna Permata Sari, Stepani Yona, Novita Syawal, Linda, dan Silvia Ansori. Terima kasih atas dukungan dan semangat dari kalian semua yang dengan ketulusan hati selalu membantu dan memberikan perhatian penuh dan menjadi yang selalu ada baik suka maupun duka. Semoga penelitian ini dapat bermanfaat bagi masyarakat dan kefarmasian. Saya menyadari sepenuhnya bahwa skripsi ini masih jauh dari sempurna, karena itu saya mengharapkan kritik dan saran yang membangun demi menyempurnakan skripsi ini. Akhir kata semoga Tuhan Yang Maha Esa berkenan memberikan balasan kepada semua pihak yang telah membantu saya dalam menyelesaikan skripsi. Surabaya, Agustus 2009 Linda Novianti

DAFTAR ISI ABSTRAK... i ABSTRACT... ii KATA PENGANTAR... iii DAFTAR ISI... v DAFTAR LAMPIRAN... vii DAFTAR TABEL... xi DAFTAR GAMBAR... xiii BAB 1 PENDAHULUAN... 1 1.1. Latar Belakang Penelitian... 1 1.2. Rumusan Masalah Penelitian... 5 1.3. Tujuan Penelitian... 5 1.4. Hipotesis Penelitian... 5 1.5. Manfaat Penelitian... 6 2 TINJAUAN PUSTAKA... 7 2.1. Tablet... 7 2.2. Sediaan Lepas Lambat... 8 2.3. Tinjauan tentang Granulasi dan Karakteristik Granul... 13 2.4. Tinjauan tentang Mutu Tablet... 16 2.5. Disolusi... 19 2.6. Tinjauan Bahan... 25 3 METODOLOGI PENELITIAN... 31 3.1. Bahan dan Alat... 31 3.2. Metode Penelitian... 31 v

vi BAB 3.3. Teknik Analisis Data... 41 3.4. Hipotesis Statistik... 43 3.5. Skema Kerja... 46 4 HASIL PERCOBAAN DAN BAHASAN... 47 4.1. Hasil Uji Mutu Fisik Granul... 47 4.2. Hasil Uji Mutu Tablet... 48 4.3. Hasil Uji Disolusi... 58 4.4. Bahasan... 67 5 SIMPULAN... 75 5.1. Simpulan... 75 5.2. Alur Penelitian Selanjutnya... 75 DAFTAR PUSTAKA... 76 LAMPIRAN... 81

DAFTAR LAMPIRAN Lampiran A HASIL UJI MUTU FISIK GRANUL... 81 B HASIL UJI KEKERASAN TABLET TEOFILIN... 82 C HASIL UJI KERAPUHAN TABLET TEOFILIN... 84 D HASIL UJI WAKTU HANCUR TABLET TEOFILIN... 86 E HASIL PENETAPAN KADAR TABLET LEPAS LAMBAT TEOFILIN... 87 F CONTOH PERHITUNGAN... 89 G PERSAMAAN FORMULA A... 93 H PERSAMAAN FORMULA B... 94 I PERSAMAAN FORMULA C... 95 J PERSAMAAN FORMULA D... 96 K PERSAMAAN SEDIAAN PATEN TEOFILIN... 97 L SERTIFIKAT ANALISIS TEOFILIN... 98 M SERTIFIKAT ANALISIS NATRIUM ALGINAT... 99 N SERTIFIKAT ANALISIS POLIVINIL PIROLIDON K-30... 100 O SERTIFIKAT ANALISIS TALK... 101 P SERTIFIKAT ANALISIS MAGNESIUM STEARAT... 102 Q SERTIFIKAT ANALISIS LAKTOSA... 103 R SERTIFIKAT ANALISIS NATRIUM HIDROKSIDA... 104 S SERTIFIKAT ANALISIS KALIUM DIHIDROGEN FOSFAT... 105 T TABEL UJI R... 106 U TABEL UJI HSD (0,05)... 107 V TABEL F... 108 vii

viii Lampiran W HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET FORMULA A ANTAR BATCH... 109 X HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET FORMULA B ANTAR BATCH... 110 Y HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET FORMULA C ANTAR BATCH... 111 Z HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET FORMULA D ANTAR BATCH... 112 AA HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 1... 113 AB HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 2... 114 AC HASIL UJI STATISTIK KEKERASAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 3... 115 AD HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET FORMULA A ANTAR BATCH... 116 AE HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET FORMULA B ANTAR BATCH... 117 AF HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET FORMULA C ANTAR BATCH... 118 AG HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET FORMULA D ANTAR BATCH... 119 AH HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 1... 120 AI HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 2... 121

ix Lampiran AJ HASIL UJI STATISTIK KERAPUHAN TABLET ANTAR FORMULA BATCH 3... 122 AK HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET FORMULA A ANTAR BATCH... 123 AL HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET FORMULA B ANTAR BATCH... 124 AM HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET FORMULA C ANTAR BATCH... 125 AN HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET FORMULA D ANTAR BATCH... 126 AO HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 1... 127 AP HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 2... 128 AQ HASIL UJI STATISTIK WAKTU HANCUR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 3... 129 AR HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET FORMULA A ANTAR BATCH... 130 AS HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET FORMULA B ANTAR BATCH... 131 AT HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET FORMULA C ANTAR BATCH... 132 AU HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET FORMULA D ANTAR BATCH... 133 AV HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 1... 134

x Lampiran AW HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 2... 135 AX HASIL UJI STATISTIK PENETAPAN KADAR TABLET ANTAR FORMULA BATCH 3... 136 AY HASIL UJI STATISTIK %ED 360... 137 AZ HASIL UJI STATISTIK % OBAT TERLEPAS... 138 BB HASIL UJI STATISTIK NILAI TETAPAN LAJU DISOLUSI... 139 BC UJI F KURVA BAKU... 140

DAFTAR TABEL Tabel 2.1 Eksponensial Difusi Berdasarkan Bidang Sampel... 12 2.2 Persamaan untuk Menghitung Konstanta Laju Disolusi Obat... 12 2.3 Indeks Kompresibilitas... 16 2.4 Hubungan antara Harga K dan Berat Molekul PVP... 30 3.1 Formula Tablet Teofilin... 32 3.2 Hubungan Kompresibilitas dengan Sifat Aliran... 35 3.3 Pengenceran Larutan Baku Induk Teofilin dengan Fosfat ph 6,8... 38 3.4 Persamaan untuk Menghitung Konstanta Laju Disolusi Obat... 42 4.1 Hasil Uji Mutu Fisik Granul... 47 4.2 Hasil Uji Kekerasan Tablet... 48 4.3 Hasil Uji Kerapuhan Tablet... 48 4.4 Hasil Uji Keseragaman Ukuran Tablet... 49 4.5 Hasil Uji Keragaman Bobot Tablet Batch I... 50 4.6 Hasil Uji Keragaman Bobot Tablet Batch II... 51 4.7 Hasil Uji Keragaman Bobot Tablet Batch III... 52 4.8 Hasil Uji Waktu Hancur Tablet... 53 4.9 Hasil Pembuatan Kurva Baku dalam Dapar Fosfat ph 6,8 dengan Panjang Gelombang Serapan Maksimum 271,4 nm... 55 4.10 Hasil Uji Akurasi dan Presisi dalam Dapar Fosfat ph 6,8... 56 4.11 Hasil Uji Penetapan Kadar Teofilin dalam Tablet... 57 4.12 Hasil Uji Disolusi Tablet Lepas Lambat Teofilin Formula A... 58 4.13 Hasil Uji Disolusi Tablet Lepas Lambat Teofilin Formula B... 59 4.14 Hasil Uji Disolusi Tablet Lepas Lambat Teofilin Formula C... 60 4.15 Hasil Uji Disolusi Tablet Lepas Lambat Teofilin Formula D... 61 xi

xii Tabel 4.16 Hasil % Obat Lepas dari Uji Disolusi... 62 4.17 Hasil Uji Disolusi Berdasarkan % Efisiensi Disolusi pada t = 360menit... 63 4.18 Hasil Uji Disolusi Berdasarkan % Obat yang Terlepas... 63 4.19 Persamaan Regresi Linier yang Diperoleh dari Uji Disolusi... 64 4.20 Hasil Eksponensial Difusi dan Transpor... 64 4.21 Hasil Penetapan Kadar Sediaan Paten Teofilin Merk X 300 mg... 64 4.22 Hasil Uji Disolusi Sediaan Paten Teofilin Merk X 300 mg... 65 4.23 Hasil % Obat Lepas dari Uji Disolusi Sediaan Paten Teofilin X... 66 4.24 Hasil Uji Disolusi Sediaan Paten Teofilin Merk X 300 mg Berdasarkan % Efisiensi Disolusi pada t = 360 menit... 67 4.25 Persamaan Regresi Linier yang Diperoleh dari Uji Disolusi Sediaan Paten Teofilin Merk X 300 mg... 67

DAFTAR GAMBAR Gambar 2.1 Skema disolusi (Banakar,1992)... 19 2.2 Model Diffusion Layer (Banakar,1992)... 21 2.3 Model Interfacial Barrier (Banakar,1992)... 21 2.4 Model Danckwert s (Banakar,1992)... 22 2.5 Kurva hubungan antara jumlah kmulatif obat terlarut dengan waktu... 24 2.6 Rumus bangun teofilin... 26 2.7 Rumus bangun natrium alginat... 28 3.1 Skema waktu alir dan sudut diam... 34 4.1 Panjang gelombang serapan maksimum teofilin dalam larutan dapar fosfat ph 6,8 pada konsentrasi 6 µg/ml... 53 4.2 Hasil scan blanko dalam larutan dapar fosfat ph 6,8... 54 4.3 Larutan dapar fosfat ph 6,8... 54 4.4 Kurva hubungan absorbansi vs konsentrasi larutan baku kerja teofilin dalam dapar fosfat ph 6,8 pada panjang gelombang serapan maksimum 271,4 nm... 56 4.5 Profil pelepasan tablet lepas lambat teofilin... 62 4.6 Profil pelepasan tablet lepas lambat sediaan paten teofilin... 66 xiii