STUDI EKSPERIMEN PENGARUH VARIASI DIMENSI CIL DALAM (INTERNAL CHILL) TERHADAP CACAT PENYUSUTAN (SHRINKAGE) PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061

dokumen-dokumen yang mirip
STUDI EKSPERIMEN PENGARUH VARIASI DIMENSI CIL DALAM (INTERNAL CHILL) TERHADAP CACAT PENYUSUTAN (SHRINKAGE) PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061

STUDI SIMULASI DAN EKSPERIMEN PENGARUH KETEBALAN DINDING EXOTHERMIC RISER TERHADAP CACAT SHRINKAGE PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061 METODE SAND CASTING

Studi Eksperimen Pengaruh Variasi Dimensi Cil dalam (Internal Chill) terhadap Cacat Penyusutan (Shrinkage) pada Pengecoran Aluminium 6061

PENGARUH VOLUME EXOTHERMIC RISER TERHADAP CACAT SHRINKAGE PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061 DENGAN METODE SAND CASTING

PENGARUH JUMLAH SALURAN MASUK TERHADAP CACAT CORAN PADA PEMBUATAN POROS ENGKOL (CRANKSHAFT) FCD 600 MENGGUNAKAN PENGECORAN PASIR

JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 3, No. 2, (2014) ISSN: ( Print) F-266

BAB I PENDAHULUAN. industri terus berkembang dan di era modernisasi yang terjadi saat. ini, menuntut manusia untuk melaksanakan rekayasa guna

ANALISA PENGARUH PENAMBAHAN ABU SERBUK KAYU TERHADAP KARAKTERISTIK PASIR CETAK DAN CACAT POROSITAS HASIL PENGECORAN ALUMINIUM 6061 SIDANG TUGAS AKHIR

ANALISA PERBANDINGAN PEMAKAIAN RISER RING DAN CROWN PADA PENGECORAN VELG TIPE MS 366 DENGAN UJI SIMULASI MENGGUNAKAN CAE ADSTEFAN

JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 1, No. 2, (2012) ISSN:

Gambar 1 Sistem Saluran

ANALISA PENGARUH AGING 400 ºC PADA ALUMINIUM PADUAN DENGAN WAKTU TAHAN 30 DAN 90 MENIT TERHADAP SIFAT FISIS DAN MEKANIS

Metal Casting Processes. Teknik Pembentukan Material

Cacat shrinkage. 1 1,0964 % Bentuk : merupakan HASIL DAN ANALISA DATA. 5.1 Hasil Percobaan

MODUL 7 PROSES PENGECORAN LOGAM

RANCANG BANGUN DAN ANALISA SISTEM SALURAN TERHADAP CACAT PENGECORAN PADA BLOK SILINDER (CYLINDER BLOCK) FCD 450 DENGAN MENGGUNAKAN PASIR CETAK KERING

BAB I PENDAHULUAN. Aluminium (Al) adalah salah satu logam non ferro yang memiliki. ketahanan terhadap korosi, dan mampu bentuk yang baik.

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

ANALISIS SIFAT FISIS DAN MEKANIS ALUMUNIUM PADUAN Al, Si, Cu DENGAN CETAKAN PASIR

PENGARUH MEDIA PENDINGIN TERHADAP BEBAN IMPAK MATERIAL ALUMINIUM CORAN

PERANCANGAN PENGECORAN KONSTRUKSI CORAN DAN PERANCANGAN POLA

BAB 3. PENGECORAN LOGAM

STUDI EKSPERIMEN PENGARUH WAKTU PENIUPAN PADA METODA DEGASSING JENIS LANCE PIPE, DAN POROUS PLUG TERHADAP KUALITAS CORAN PADUAN ALUMINIUM A356.

PEMBUATAN POLA dan CETAKAN HOLDER MESIN UJI IMPAK CHARPY TYPE Hung Ta 8041A MENGGUNAKAN METODE SAND CASTING

ANALISIS STRUKTUR MIKRO CORAN PENGENCANG MEMBRAN PADA ALAT MUSIK DRUM PADUAN ALUMINIUM DENGAN CETAKAN LOGAM

Jurnal Flywheel, Volume 1, Nomor 2, Desember 2008 ISSN :

PENGGUNAAN 15% LUMPUR PORONG, SIDOARJO SEBAGAI PENGIKAT PASIR CETAK TERHADAP CACAT COR FLUIDITAS DAN KEKERASAN COR

ANALISIS PEMBUATAN HANDLE REM SEPEDA MOTOR DARI BAHAN PISTON BEKAS. Abstrak

BAB I PENDAHULUAN. mengenai hubungan antara komposisi dan pemprosesan logam, dengan

PENGARUH TEMPERATUR TUANG DAN KANDUNGAN SILICON TERHADAP NILAI KEKERASAN PADUAN Al-Si

ANALISIS PENGARUH TEMPERATUR PENUANGAN DAN TEMPERATUR CETAKAN TERHADAP SIFAT MEKANIS BAHAN PADUAN Al-Zn

PERANCANGAN POROS DIGESTER UNTUK PABRIK KELAPA SAWIT DENGAN KAPASITAS OLAH 12 TON TBS/JAM DENGAN PROSES PENGECORAN LOGAM

ANALISIS HASIL PENGECORAN ALUMINIUM DENGAN VARIASI MEDIA PENDINGINAN

PENGARUH VOLUME EXOTHERMIC RISER TERHADAP CACAT SHRINKAGE PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061 DENGAN METODE SAND CASTING

JURNAL TEKNIK ITS Vol. 4, No. 1, (2015) ISSN: ( Print) B-80

Redesain Dapur Krusibel Dan Penggunaannya Untuk Mengetahui Pengaruh Pemakaian Pasir Resin Pada Cetakan Centrifugal Casting

TEKNIK PENGECORAN LOGAM PERANCANGAN DAN PEMBUATAN PULI UNTUK DIGUNAKAN PADA KOMPRESOR AC KENDARAAN PENUMPANG BERKAPASITAS 5 ORANG

11 BAB II LANDASAN TEORI

ANALISIS HASIL PENGECORAN SENTRIFUGAL DENGAN MENGGUNAKAN MATERIAL ALUMINIUM

PENGECORAN SUDU TURBIN AIR AKSIAL KAPASITAS DAYA 102 kw DENGAN BAHAN PADUAN TEMBAGA ALLOY 8A

BAB I PENDAHULUAN. cairan logam tersebut dicorkan ke dalam rongga cetakan dan didinginkan

K. Roziqin H. Purwanto I. Syafa at. Kata kunci: Pengecoran Cetakan Pasir, Aluminium Daur Ulang, Struktur Mikro, Kekerasan.

JURUSAN TEKNIK INDUSTRI FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI INSTITUT TEKNOLOGI SEPULUH NOPEMBER SURABAYA Oleh : Dwi Agus Santoso

MATERIAL TEKNIK LOGAM

BAB V PROSES PENGECORAN BAB V PROSES PENGECORAN

PENGARUH PUTARAN TERHADAP LAJU KEAUSAN Al-Si ALLOY MENGGUNAKAN METODE PIN ON DISK TEST

PENGARUH PENAMBAHAN TEMBAGA (Cu) TERHADAP SIFAT MEKANIK DAN STRUKTUR MIKRO PADA PADUAN ALUMINIUM-SILIKON (Al-Si) MELALUI PROSES PENGECORAN

Proses Pengecoran Hingga Proses Heat Treatment Piston Di PT. Federal Izumi Manufacturing NAMA : MUHAMMAD FAISAL NPM : KELAS : 4IC04

ANALISIS SIFAT FISIS DAN MEKANIS ALUMINIUM (Al) PADUAN DAUR ULANG DENGAN MENGGUNAKAN CETAKAN LOGAM DAN CETAKAN PASIR

BAB IV HASIL DAN ANALISA. Gajah Mada, penulis mendapatkan hasil-hasil terukur dan terbaca dari penelitian

TUGAS PENGETAHUAN BAHAN TEKNIK II CETAKAN PERMANEN

BAB I PENDAHULUAN Latar Belakang. Dengan semakin majunya teknologi sekarang ini, tuntutan

JURNAL TEKNIK POMITS Vol. 3, No. 2, (2014) ISSN:

PENGARUH Cu PADA PADUAN Al-Si-Cu TERHADAP PEMBENTUKAN STRUKTUR KOLUMNAR PADA PEMBEKUAN SEARAH

ANALISIS PERBANDINGAN MODEL CACAT CORAN PADA BAHAN BESI COR DAN ALUMINIUM DENGAN VARIASI TEMPERATUR TUANG SISTEM CETAKAN PASIR

PENGARUH VARIASI WAKTU PENAHANAN TERHADAP KEKERASAN PERMUKAAN, STRUKTUR MIKRO DAN LAJU KOROSI PADA ALUMINIUM 6061 DENGAN METODE UJI JOMINY

BAB III METODE PENELITIAN

BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang

BAB I PENDAHULUAN. melakukan rekayasa guna memenuhi kebutuhan yang semakin kompleks, tak terkecuali dalam hal teknologi yang berperan penting akan

BAB III METODOLOGI PENELITIAN

ANALISIS SIFAT MEKANIK MATERIAL TROMOL REM SEPEDA MOTOR DENGAN PENAMBAHAN UNSUR CHROMIUM TRIOXIDE ANHYDROUS (CrO 3 )

Analisa Pengaruh Penambahan Abu Serbuk Kayu Meranti Terhadap Karakteristik Pasir Cetak dan Cacat Porositas Hasil Pengecoran Aluminium 6061

SKRIPSI TEKNIK PENGECORAN LOGAM

VARIASI PENAMBAHAN FLUK UNTUK MENGURANGI CACAT LUBANG JARUM DAN PENINGKATAN KEKUATAN MEKANIK

PEMBUATAN BRACKET PADA DUDUKAN CALIPER. NAMA : BUDI RIYONO NPM : KELAS : 4ic03

XI. KEGIATAN BELAJAR 11 CACAT CORAN DAN PENCEGAHANNYA. Cacat coran dan pencegahannya dapat dijelaskan dengan benar

TUGAS SARJANA TEKNIK PENGECORAN LOGAM

PENGARUH VARIASI MEDIA CETAKAN PASIR KALI, CETAKAN PASIR CO₂ DAN CETAKAN LOGAM TERHADAP HASIL PRODUK FLANGE CORAN ALUMUNIUM (Al)

Pengaruh Temperatur Bahan Terhadap Struktur Mikro

PENGECORAN SENTRIFUGAL (CENTRIFUGAL CASTING) dimana : N = Kecepatan putar (rpm) G factor = Faktor gaya normal gravitasi selama berputar

PENGARUH PENGGUNAAN PASIR GUNUNG TERHADAP KUALITAS DAN FLUIDITAS HASIL PENGECORAN LOGAM PADUAN Al-Si

TUGAS AKHIR POLA DAN PENGECORAN BODY RUBBER ROLL UNTUK SELEP PADI

BAB I PENDAHULUAN. membersihkan coran. Hampir semua benda-benda logam yang. Perkembangan material berbasis besi ( ferro), khususnya

PENGARUH PENAMBAHAN Mg TERHADAP SIFAT KEKERASAN DAN KEKUATAN IMPAK SERTA STRUKTUR MIKRO PADA PADUAN Al-Si BERBASIS MATERIAL PISTON BEKAS

Pengaruh Variasi Komposisi Kimia dan Kecepatan Kemiringan Cetakan Tilt Casting Terhadap Kerentanan Hot Tearing Paduan Al-Si-Cu

BAB I PENDAHULUAN. digunakan dan dimanfaatkan dalam kehidupan sehari-hari, baik kalangan

PENGARUH PENGGUNAAN PASIR GUNUNG TERHADAP KUALITAS DAN FLUIDITAS HASIL PENGECORAN LOGAM PADUAN Al-Si

MODIFIKASI GATING SYSTEM UNTUK MENGATASI CACAT SHRINKAGE PADA BAGIAN GROOVE PADA PRODUK PUMP CASING F-60 DENGAN MATERIAL AISI 304

Momentum, Vol. 10, No. 2, Oktober 2014, Hal ISSN

BAB 1 PENDAHULUAN. Silinder liner adalah komponen mesin yang dipasang pada blok silinder yang

BAB I PENDAHULUAN. dimana logam dicairkan dalam tungku peleburan kemudian. dituangkan kedalam rongga cetakan yang serupa dengan bentuk asli

BAB III PENGUMPULAN DAN PENGOLAHAN DATA PENELITIAN

PROSES PEMBUATAN BANTALAN LUNCUR AXLE LINING di UPT. BALAI YASA YOGYAKARTA. Idris Prasojo Teknik Mesin Dr.-Ing.

BAB IV ANALISA DAN PEMBAHASAN. Pembuatan spesimen dilakukan dengan proses pengecoran metode die

TUGAS AKHIR PENGARUH ELEKTROPLATING TERHADAP SIFAT FISIS DAN MEKANIS ALUMINIUM PADUAN

PROSES PEMBUATAN FLANGE DENGAN BAHAN ALUMUNIUM (AL) MENGGUNAKAN VARIASI MEDIA CETAKAN PASIR CO₂ DAN CETAKAN LOGAM

BAB 1 PENDAHULUAN. 1.1.Latar Belakang

L.H. Ashar, H. Purwanto, S.M.B. Respati. produk puli pada pengecoran evoporatif (lost foam casting) dengan berbagai sistem saluran.

KAJIAN JUMLAH SALURAN MASUK (INGATE) TERHADAP KEKERASAN DAN STRUKTUR MIKRO HASIL PENGECORAN Al-11Si DENGAN CETAKAN PASIR

Pengaruh Modulus Cor Riser Terhadap Cacat Penyusutan Pada Produk Paduan Al-Si

MODUL PDTM PENGECORAN LOGAM

BAB I PENDAHULUAN. Pada era sekarang perkembangan industri sudah semakin maju dan. kompetisi produk semakin transparan serta inovasi bermunculan demi

BAB I PENDAHULUAN. Penemuan logam memberikan manfaat yang sangat besar bagi. kehidupan manusia. Dengan ditemukannya logam, manusia dapat

BESI COR. 4.1 Struktur besi cor

BAB I PENDAHULUAN. Dalam membuat suatu produk, bahan teknik merupakan komponen. yang penting disamping komponen lainnya. Para perancang, para

BAB III PROSEDUR PENELITIAN

PERANCANGAN DAN PEMBUATAN MILL SHAFT ROLL SHELL UNTUK 4000 TCD (TON CANE PER DAY) PADA PABRIK GULA SEI SEMAYANG DENGAN PROSES PENGECORAN LOGAM

PENGARUH PERBEDAAN JUMLAH DAN POSISI SALURAN MASUK (INGATE) TERHADAP HASIL CORAN PRODUK CONNECTING ROD DARI BAHAN ALUMINIUM

Seminar Nasional IENACO ISSN: DESAIN KUALITAS PERANCANGAN PRODUK LIMBAH PLAT ALUMUNIUM MENGGUNAKAN METODE EKSPERIMENT

SATUAN ACARA PERKULIAHAN MATA KULIAH TEKNIK PENGECORAN KODE / SKS : KK / 2 SKS. Sub Pokok Bahasan dan Sasaran Belajar

Transkripsi:

STUDI EKSPERIMEN PENGARUH VARIASI DIMENSI CIL DALAM (INTERNAL CHILL) TERHADAP CACAT PENYUSUTAN (SHRINKAGE) PADA PENGECORAN ALUMINIUM 6061 Oleh: NURHADI GINANJAR KUSUMA NRP. 2111106036 Dosen Pembimbing : Indra Sidharta, ST, M.Sc JURUSAN TEKNIK MESIN FAKULTAS TEKNOLOGI INDUSTRI INSTITUT TEKNOLOGI SEPULUH NOPEMBER SURABAYA 2014 CompanyName

PENDAHULUAN 2 LATAR BELAKANG Index Of World Metal Consumption Sumber : http://www.rusal.ru/en/

PENDAHULUAN 3 LATAR BELAKANG Cacat Shrinkage Pengecoran Produk hasil coran Cacat shrinkage Cil dalam Penambahan chiller Mengubah dimensi hasil benda

PENDAHULUAN (Lanjutan) 4 RUMUSAN MASALAH Permasalahan yang akan dibahas dalam penelitian ini adalah bagaimana pengaruh variasi dimensi cil dalam (internal chill) terhadap cacat shrinkage pada pengecoran aluminium 6061.

PENDAHULUAN (Lanjutan) 5 TUJUAN PENELITIAN Tujuan penelitian ini adalah untuk menganalisa pengaruh variasi dimensi material cil dalam (internal chill) terhadap cacat shrinkage pada pengecoran aluminium 6061.

PENDAHULUAN (Lanjutan) 6 BATASAN MASALAH Batasan masalah yang digunakan dalam penelitian ini yaitu : Pasir cetak memiliki komposisi dan permeabilitas yang seragam (homogen). Temperatur ruangan dianggap konstan. Temperatur tuang logam cair dianggap konstan. Logam cair dianggap sebagai Newtonian Fluid. Aliran logam cair pada saat melalui saluran dan rongga cetakan adalah aliran yang tidak mampu mampat (incompressible). Gaya gesek selama logam cair mengalir melalui saluran dan rongga cetakan dianggap sama.

PENDAHULUAN (Lanjutan) 7 MANFAAT PENELITIAN Mengembangkan teori dan teknologi penambahan sistem pendingin (chiller) yang dapat diaplikasikan pada industri pengecoran logam. Meningkatkan produktifitas industri pengecoran serta dapat menghasilkan benda coran yang berkualitas baik.

DASAR TEORI 8 SISTEM SALURAN Sistem saluran yang optimal berdasarkan American Foundrymen s Society (AFS) dapat dibuat berdasarkan ketentuan sebagai berikut : 1. Non pressurized dan gating ratio sprue : runner : gate adalah 1 : 4 : 4 2. Saluran turun yang digunakan adalah square tapered sprue 3. Menggunakan cawan tuang. 4. Menggunakan sprue base. 5. Pengalir diletakkan di drag dan saluran masuk di kup. 6. Menggunakan runner extension.

DASAR TEORI (Lanjutan) 9 SISTEM SALURAN Keterangan a) Cawan tuang (pouring basin). b) Saluran turun (sprue). c) Saluran turun dasar (sprue base) d) Pengalir (runner). e) Saluran masuk (ingate) f) Pengalir tambahan (runner extention)

DASAR TEORI (Lanjutan) 10 CIL Cil adalah benda (terutama logam) yang diletakkan di bagian cetakan untuk mendinginkan coran secara cepat pada bagian tertentu. Macam-macam cil : Cil luar (external chill) Cil dalam (internal chill) Cetakan logam Cil luar Cil dalam Cil luar Cil dalam Cetakan logam

DASAR TEORI (Lanjutan) 11 BAHAN CORAN ALUMINIUM 6061 Sifat-sifat : Ringan Tahan terhadap korosi Mudah dalam pembentukannya Konduktifitas listrik tinggi Tangguh pada temperatur rendah Tidak beracun Mudah didaur ulang Klasifikasi aluminium Elemen Paduan Aluminium (min 99% atau lebih) Tembaga (Cu) Mangan (Mn) Silikon (Si) Magnesium (Mg) Magnesium dan Silikon (Mg dan Si) Seng (Zn) Elemen lain Seri yang belum digunakan Titik lebur = 660,2 0 C Berat jenis = 2,7 gr/cm 3 Kelompok 1xxx 2xxx 3xxx 4xxx 5xxx 6xxx 7xxx 8xxx 9xxx

DASAR TEORI (Lanjutan) 12 BAHAN CIL BAJA ST 41 Komposisi kimia Jumlah (%) Karbon (C) 0,1149 Silikon (Si) 0,1816 Mangan (Mn) 0,5361 Phospor (P) 0,0152 Sufur (S) 0,0355

DASAR TEORI (Lanjutan) 13 Ilustrasi shrinkage tiap fase

TINJAUAN PUSTAKA 14 Penelitian yang dilakukan oleh Eko Sugiyarto yang berjudul STUDI EKSPERIMENTAL PENGARUH PENGGUNAAN CIL LUAR (EXTERNAL CHILL) ATAU FIN PADA PENGECORAN ALUMINIUM TERHADAP PRESENTASE CACAT SHRINKAGE. Penelitian ini bertujuan untuk mendapatkan efektifitas penggunaan dari cil luar (external chill) atau fin terhadap besarnya prosentase cacat shrinkage. Penggunan cil luar (external chill) lebih efektif dibandingkan dengan fin. Terlihat dari besarnya prosentase cacat shrinkage yang dihasilkan (0,070-0,0674%) oleh penggunan cil luar (external chill) jauh lebih kecil jika dibandingkan dengan penggunaan fin (0,0141-0,0870%).

METODOLOGI PENELITIAN 15 DIAGRAM ALIR PENELITIAN

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 16 DIAGRAM ALIR PENELITIAN (Lanjutan)

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 17 PERENCANAAN SISTEM SALURAN PERISAPAN DATA AWAL Bentuk dan dimensi pola

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 18 PERENCANAAN SISTEM SALURAN (Lanjutan) Dimensi sistem saluran berdasarkan perhitungan sesuai dengan perencanaan American Foundrymen s Society (AFS) Sprue Sisi atas = 1,4 cm Sisi bawah = 1,1 cm Tinggi= 10 cm Well base Ø = 2,8 cm Tinggi= 4 cm Termokopel Internal chill Ø = 2 cm Tinggi = 7 cm Runner Panjang = 10 cm Tinggi= 2 cm Sisi 1 = 2,8 cm Sisi 2 = 2 cm Ingate Panjang = 5,5 cm Tinggi= 2 cm Sisi 1 = 2,8 cm Sisi 2 = 2 cm

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 19 ALAT DAN BAHAN PROSES PENGECORAN Pola benda dan sistem saluran Peralatan pembuat cetakan Pasir cetak, bahan coran dan bahan cil Instalasi dapur pengecoran

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 20 PROSES PENGECORAN (Lanjutan) PEMBUATAN CETAKAN Pola benda, Pasir muka cil dalam Runner, Pasir well kasar base Pasir muka Pasir kasar Penyaringan dan pencampuran pasir cetak Pembuatan cetakan bagian drug Pola benda dan cil Sprue Pengeringan selama 2 minggu Pembuatan cetakan bagian kup

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 21 PROSES PENGECORAN (Lanjutan) Termokopel Cawan tuang Temp. Peleburan (750 0 C) Pembuatan cawan tuang dan penempatan termokopel Peleburan aluminium Pembongkaran cetakan Pengambilan data temperatur Penuangan logam

HASIL PERCOBAAN 22 PENGAMATAN CACAT PENGAMATAN VISUAL Lokasi Cacat Cacat terletak pada bagian benda coran bagian tengah dan dekat dengan saluran masuk Cacat Shrinkage Tanpa penggunaan internal chill

HASIL PERCOBAAN 23 PENGAMATAN CACAT PENGAMATAN VISUAL (Lanjutan) Lokasi Cacat Cacat terletak pada bagian yang dekat dengan internal chill dan dekat dengan saluran masuk Cacat Shrinkage Internal chill Ø 15 mm Internal chill diameter 15 mm

HASIL PERCOBAAN 24 PENGAMATAN CACAT PENGAMATAN VISUAL (Lanjutan) Lokasi Cacat Cacat terletak pada 2 bagian, masing-masing memiliki jarak yang tidak terlalu jauh dari internal chill dan salah satunya dekat ingate Cacat Shrinkage Internal chill Ø 20 mm Internal chill diameter 20 mm

HASIL PERCOBAAN (Lanjutan) 25 PENGAMATAN CACAT (Lanjutan) PENGAMATAN VISUAL (Lanjutan) Lokasi Cacat Cacat teletak pada 3 bagain, yang masing-masing memiliki jarak yang tidak terlalu jauh dari internal chill Cacat Shrinkage Internal chill Ø 25 mm Internal chill diameter 25 mm

HASIL PERCOBAAN (Lanjutan) 26 PENGAMATAN CACAT (Lanjutan) PENGUKURAN VOLUME SHRINKAGE VolumeShrinkage Volumebenda x100% Malam No Metode Pengecoran Prosentase volume shrinkage (%) 1 Tanpa cil dalam (internal chill) 3,172% 2 Internal chill dengan dimensi diameter 15 mm 7,932% 3 Internal chill dengan dimensi diameter 20 mm 4,759% 4 Internal chill dengan dimensi diameter 25 mm 2,379%

HASIL PERCOBAAN (Lanjutan) 27 PENGAMATAN CACAT (Lanjutan) HASIL PENGUKURAN TEMPERATUR 700 600 Temperatur (C) 500 400 300 200 100 cil Ø 15 mm cil Ø 20 mm cil Ø 25 mm 0 0 40 80 120 160 200 240 280 320 360 Waktu (detik) Grafik pengukuran temperatur

KESIMPULAN DAN SARAN 28 KESIMPULAN Dari hasil percobaan dan analisa yang telah dilakukan, didapatkan beberapa kesimpulan antara lain : Pada pengujian prosentase cacat shrinkage (penyusutan), didapatkan nilai terkecil pada dimensi cil dalam (internal chill) diameter 25 mm sebesar 2,379% dan terbesar pada dimensi 15 mm sebesar 7,932%. Nilai prosentase cacat cenderung berkurang seiring dengan bertambahnya diameter. Penggunaan internal chill kurang efektif pada benda hasil coran dibandingkan dengan tanpa menggunakan internal chill karena benda cor memiliki ketebalan yang sama. Hal ini dapat dilihat dari perbedaan prosentase cacat yang dihasilkan tanpa internal chill sebesar 3,172%, sedangkan dengan menggunakan internal chill diameter 15 dan 20 sebesar 7,932 dan 4,759%.

METODOLOGI PENELITIAN (Lanjutan) 29 SARAN Benda yang akan dibuat produk cor sebaiknya diberi perbedaan ketebalan. Perlu dilakukan pengukuran temperatur pada benda coran mulai saat penuangan sampai dengan temperatur kamar. Hasil percobaan yang dilakukan dapat dikembangkan dengan menggunakan variasi jenis material dari internal chill.