Persidangan Kebangsaan Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Arab 2012 (PKEBAR 12) disunting oleh: Mohd Shukari Hamzah, Khazri Osman, Moktar Hussain, Suhaila Zailani @ Hj. Ahmad, Salamiah Ab. Ghani, Hakim Zainal, & Zainuddin Ismail Unit Bahasa Arab, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia, Bangi ISBN 978-967- 5478-49-9 http://www.ukm.my/uba/sebar2012/prosiding.htm. MEMPERKENALKAN BAHAN BAHASA ARAB YANG MENARIK DAN KHIDMAT BIMBINGAN SECARA PERCUMA Abd Razak bin Abu Chik drarabiah@yahoo.com Institut Pendidikan Guru Kampus Raja Melewar, 70400 Seremban, N Sembilan. Abstrak: Kertas kerja ini bertujuan untuk berkongsi pengalaman dengan para pendidik berkaitan inovasi dalam membina bahan pengajaran dan pembelajaran dalam subjek Bahasa Arab yang menarik dan bimbingan secara percuma. Ini kerana pelajar Bahasa Arab di Malaysia menghadapi masalah kekurangan bahan bacaan tambahan. Antaranya ialah tiada program belajar Bahasa Arab dalam akhbar, tiada majalah Bahasa Arab dan tiada buku motivasi bagaimana menguasai Bahasa Arab. Oleh itu ruangan akhbar, majalah dan buku motivasi telah diterbitkan. Kesemua bahan pengajaran dan pembelajaran yang dihasilkan ini berwarna-warni, mudah dan murah. Setakat 20 April 2011, bengkel buku 33 tip kuasai Bahasa Arab telah dihadiri 15,000 peserta, Kenali Bahasa al-quran Utusan Malaysia (mingguan) mencapai siri ke-418 dan Majalah Mahir (bulanan) mencapai siri ke-60. Khidmat bimbingan secara percuma setakat 25 April 2012 berjaya diadakan di lebih 90 institusi pendidikan seluruh Malaysia. Dapatan kajian berdasarkan pengalaman, pemerhatian serta temubual bersama pelajar menunjukkan bahawa pelajar mempunyai tahap minat yang tinggi terhadap tip pengajaran dan pembelajaran Bahasa Arab yang dikemukakan. PENDAHULUAN Bahasa Arab sebagai bahasa al-quran, bahasa al-hadis dan bahasa antara bangsa kini banyak diperkenalkan di pelbagai jenis institusi pendidikan. Antaranya ialah Maahad Tahfiz, Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA), Sekolah Berasrama Penuh (SBP), Sekolah Berprestasi Tinggi (SBT), Sekolah Menengah Kebangsaan Aliran Agama (SMK KAA), Sekolah Menengah Agama Negeri (SMAN), Sekolah Agama Rakyat (SAR), Sekolah Kebangsaan (SK), sekolah-sekolah swasta, Institut Pendidikan Guru (IPG) dan universiti. Walaupun demikian, kehadiran mata pelajaran tersebut seolah-olah begitu asing dan tidak mendapat tempat seperti mana yang dikehendaki. Hal yang sepatutnya ialah (a) Pencapaian Bahasa Arab yang cemerlang menjadi kelebihan utama berbanding sekolahsekolah lain yang tidak menawarkan subjek tersebut, (b) Komunikasi dalam Bahasa Arab 1
samada secara lisan atau tulisan adalah sesuatu yang biasa dan lumrah bagi pelajar dan guru dan (c) Bahasa Arab dijadikan kunci utama untuk meneroka pelbagai ilmu pengetahuan termasuklah sains, matematik, sejarah, geografi, komunikasi dan lain-lain. Berdasarkan beberapa kajian yang telah dijalankan samada oleh Bahagian Pendidikan Islam, Kementerian Pelajaran, Jamaah Nazir Jaminan Kualiti, penyelidik universiti tempatan dan beberapa orang pengkaji persendirian mendapati bahawa antara punca masalah ialah pendekatan dalam pengajaran dan pembelajaran Bahasa Arab yang kurang sesuai dan kurang berkesan. Sehubungan itu, pengkaji telah membuat percubaan dengan membina tiga bahan berwarna-warni berbentuk akhbar (mingguan), majalah (bulanan) dan buku motivasi (tahunan) dan memberikan khidmat bimbingan berbentuk bengkel secara percuma selama empat jam di pelbagai jenis institusi pendidikan. (Abd Razak Abu Chik 2009) TUJUAN KAJIAN Kajian ini secara keseluruhannya bertujuan untuk berkongsi pengalaman peribadi dalam membina bahan B Arab berwarna warni dengan menawarkan perkhidmatan bimbingan secara percuma. OBJEKTIF KAJIAN Bagi mencapai tujuan di atas, secara khusus kajian ini bertujuan untuk mencapai objektif seperti berikut: 1. Memperkenalkan bahan B Arab berwarna-warni dalam bentuk akhbar (mingguan). 2. Memperkenalkan bahan B Arab berwarna-warni dalam bentuk majalah (bulanan). 3. Memperkenalkan bahan B Arab berwarna-warni dalam bentuk buku motivasi (tahunan). 4. Memperkenalkan perkhidmatan bimbingan B Arab secara percuma. FOKUS KAJIAN Kajian ini memfokuskan kepada teknik asas belajar Bahasa Arab kepada para pelajar yang berminat. Kumpulan sasaran utama ialah para pelajar sekolah menengah. 2
PELAN TINDAKAN Berdasarkan kepada masalah tiadanya bahan B Arab berbentuk ruangan akbar harian, tiadanya majalah B Arab di Malaysia dan kurangnya buku motivasi B Arab maka pengkaji telah melakukan beberapa tindakan persendirian. Tindakan ini bertujuan untuk cuba mengemukakan beberapa jalan penyelesaian dalam mengatasi masalah yang dihadapi para pelajar. Berikut pelan tindakan yang telah dilaksanakan dan masih berterusan hingga kini. Tarikh Tindakan Pencapaian 27 Jan 06 hingga kini Menulis di ruangan akhbar Kenali Bahasa al- Quran Utusan Malaysia Kolumnis sehingga siri 419 Mei 06 hingga kini Jul 06 hingga Jun 07 Menulis dan menerbitkan Majalah MAHIR Majalah bulanan siri 60 Menjadi tetamu rancangan Haiya Bil Arabiah IKIM.fm Sehingga siri 250 Mei 09 hingga April 12 Mulai Mei 09 hingga kini Menulis dan menerbitkan buku 33 tip kuasai B Arab Mengadakan bengkel 33 tip kuasai B Arab Cetakan ke 5 Lebih 15000 peserta dari lebih 100 buah institusi pendikan seluruh Malaysia KANDUNGAN MODUL BENGKEL 33 TIP KUASAI BAHASA ARAB Modul bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab ini memfokuskan kepada empat perkara asas yang dimiliki oleh pelajar iaitu: a. Teknik penggunaan bahasa badan iaitu mata, mulut, muka, tangan dan badan keseluruhan. b. Teknik penggunaan 1 perkataan pelbagai intonasi. c. Teknik penggunaan zikrullah dalam ayat yang dibina. d. Teknik penggunaan kata pinjaman Bahasa Melayu yang berasal daripada Bahasa Arab. 3
Aktiviti bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab berpusatkan para pelajar (minima 100 orang) dengan pelbagai aktiviti yang menyeronokkan. Kebiasaannya bengkel diadakan seperti berikut: Tarikh Dipersetujui bersama antara pihak penganjur (sekolah) dan pihak pengkaji Hari Aturcara Sabtu/Ahad/ Cuti kelepasan am/hari persekolahan (jika perlu) 0830-1030 Bengkel 1 - Teknik Menggunakan Bahasa badan dan intonasi 1030-1100 Rehat 1100-1300 Bengkel 2 - Teknik Menggunakan Zikrullah dan Kata Pinjaman Tempat Dewan Sekolah PERBANDINGAN ANTARA BENGKEL 33 TIP KUASAI BAHASA ARAB DENGAN BENGKEL MOTIVASI LAIN Aspek Bengkel Motivasi Biasa Bengkel 33 tip Tempat Hotel/dewan - perlu sewa Sekolah-tidak perlu sewa Yuran Konsultan Ikut kelulusan/populariti konsultan-perlu dibayar Percuma Perjalanan konsultan Perlu dibayar Percuma Penginapan konsultan Perlu dibayar Percuma Bahan kursus Catatan hitam putih Buku berwarna-warni Perjalanan peserta Perlu dibayar Percuma POPULASI DAN SAMPEL KAJIAN Semua pelajar dan guru Bahasa Arab di pelbagai institusi pendidikan.seluruh Malaysia. Bagi pelajar ia memfokuskan kepada pembelajaran manakala bagi guru ia memfokuskan kepada pengajaran. KAEDAH PENGUTIPAN DATA Data kajian ini dikutip melalui beberapa kaedah seperti berikut: a. Pemerhatian terhadap bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab. 4
b. Soal selidik persepsi pelajar terhadap bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab. c. Soal selidik persepsi guru terhadap bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab. ITRUMEN PENGUTIPAN DATA Beberapa instrumen pengutipan data digunakan dalam kajian ini iaitu: a. Soal selidik persepsi pelajar terhadap P&P Bahasa Arab. b. Soal selidik refleksi guru-guru Bahasa Arab. c. Borang pencerapan bengkel 33 tip kuasai Bahasa Arab. DAPATAN DAN RUMUSAN 1. Persepsi Guru Terhadap Modul Bengkel 33 Tip Kuasai Bahasa Arab Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa guru-guru yang mengajar mata pelajaran Bahasa Arab mempunyai tahap minat yang tinggi terhadap empat tip utama menguasai Bahasa Arab iaitu dengan memfokuskan kepada empat perkara asas yang dimiliki oleh pelajar. Setelah didedahkan dengan teknik ini, mereka bersedia untuk melaksanakannya dalam proses pengajaran. 2. Persepsi Pelajar Terhadap Modul Bengkel 33 Tip Kuasai Bahasa Arab Dapatan kajian ini menunjukkan bahawa pelajar-pelajar yang belajar mata pelajaran Bahasa Arab mempunyai tahap minat yang tinggi terhadap empat tip utama menguasai Bahasa Arab iaitu dengan memfokuskan kepada empat perkara asas yang dimiliki oleh mereka. Setelah didedahkan dengan teknik ini, mereka bersedia untuk melaksanakannya dalam proses pembelajaran. IMPLIKASI DAN CADANGAN Secara umum, kajian ini mendapati Bengkel 33 Tip Kuasai Bahasa Arab sepatutnya perlu didedahkan kepada para guru dan pelajar Bahasa Arab samada di Sekolah Rendah mahupun di Sekolah Menengah di seluruh Malaysia. RUJUKAN 5
Abd Razak bin Abu Chik. 2004. Pendekatan Pengajaran Berasaskan Kata Serapan Bahasa Melayu Untuk Meningkatkan Pemahaman Perbendaharaan Kata Bahasa Arab Tinggi. Tesis Phd. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Abd Razak bin Abu Chik. 2007. Pengalaman Peribadi Dalam Membina Bahan Pengajaran Dan Pembelajaran Melalui Media Massa. Kertas kerja Seminar Serantau Pendidikan Islam dan Bahasa Arab. Universiti Malaya. 10-12 Ogos.. Abd Razak bin Abu Chik. 2007. al-khibrah al-shahsiyyah fi binai al-mawad al-taallumiyyah wa al-ta limiyyah bi wasitah wasail i lam. Kertas kerja Seminar Antarabangsa Kurikulum Bahasa Arab Untuk Bukan Arab. Universiti Brunei Darussalam. 20 November. Abd Razak bin Abu Chik. 2009. Respon Pengguna Terhadap Inovasi Bahan Pengajaran Dan Pembelajaran Bahasa Arab. Kertas kerja Seminar Kebangsaan Inovasi dan Teknologi Pengajaran-Pembelajaran. 28-29 April. Abd Razak bin Abu Chik. 2009. 33 Tip Kuasai Bahasa Arab. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. IKIM.fm. 2006. Setiap isnin hingga Jumaat.mulai 3 JulaI. Haiya bil Arabiah. IKIM.fm. 2007. Setiap isnin hingga Jumaat.mulai 1 Januari. Haiya bil Arabiah. Majalah Mahir. 2007. Siri 1-8. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Majalah Mahir. 2008. Siri 9-22. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Majalah Mahir. 2009. Siri 23-34. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Majalah Mahir. 2010. Siri 35-44. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Majalah Mahir. 2011. Siri 45-56. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Majalah Mahir. 2012. Siri 57-60. Bangi: Aras Mega Sdn. Bhd. Utusan Malaysia. 2006. Kenali Bahasa al-quran. Siri 1-91. Utusan Malaysia. 2007. Kenali Bahasa al-quran. Siri 92-169. Utusan Malaysia. 2008. Kenali Bahasa al-quran. Siri 170-249. Utusan Malaysia. 2009. Kenali Bahasa al-quran. Siri 250-298. Utusan Malaysia. 2010. Kenali Bahasa al-quran. Siri 299-350. Utusan Malaysia. 2011. Kenali Bahasa al-quran. Siri 351-402. Utusan Malaysia. 2012. Kenali Bahasa al-quran. Siri 403-419. 6
LAMPIRAN Antara institusi yang telah mengadakan program 33 TIP KUASAI BAHASA ARAB setakat 30 April 2012 ialah: Sek Men Keb Agama (SMKA) SMKA Irshad, P.Pinang SMKA Slim River, Perak SMKA Krian, Gunung Semanggol, Perak SMKA Tun Sakaran Sabah SMKA Nurul Ittifaq Besut, Trengganu SMKA Wataniah, Besut, Trengganu SMKA Pedas, N Sembilan SMKA TAHAP, Jerantut, Pahang SMKA Maahad Muar, Johor SMKA Sharifah Rodziah, Melaka SMKA Saratok, Sarawak SMKA Limbang, Sarawak SMKA Igan, Mukah, Sarawak SMKA Miri, Sarawak SMKA Matang, Kuching, Sarawak Sek Men Keb Kelas Aliran Agama (SMK KAA) SMK Saujana Impian, Kajang, SMK Seri Tanjung, Kuala SMK Sultan Abdul Aziz Shah, Kajang, SMK Sg Buaya, Rawang, SMK Kuala Kubu Baru, SMK Presint 8, Putrajaya SMK Sg Limau, Yan, Kedah SMK Muadzam Shah, Pahang SMK Tampin, SMK Jelai, K Pilah, SMK Dato Abd Samad, PD, SMK Palong 11, SMK Seri Pagi, Senawang, SMK Simpang Gelami, Jelebu, SMK Simpang Durian, Jelebu, SMK Seri Ampangan, Seremban, SMK Tun Perak, Melaka SMK Alauddin, Masjid Tanah, Melaka SMK Munshi Abdullah, Batu Berendam, Melaka SMK Tun Mamat, Tangkak, Johor SMK Bandar Maharani, Muar, Johor SMK Tun Aminah, Batu Pahat, Johor SMK Permas Jaya, Johor Bahru, Johor Sek Agama Bantuan Kerajaan (SABK) SABK Tanjung Karang, SABK Sg Merab, SABK Rawang, SABK Sultan Salahuddin, S SABK al- Yahyawiyyah, K Kangsar, Perak SABK Darul Falah, Kuala Sg Baru, 7 SABK Sultan Ismail, Dungun, Trengganu SABK Johol, SABK Dato Klana Ma mur, Seremban,
SABK Sultan Hishamuddin, Klang, Bernam SABK Haji Dorani, Melaka SABK Madrasah al- Attas, Johor SABK Tan Ahmad, Jelebu, Sek Berasrama Penuh (SBP) SBPI Kuantan, Pahang SMS Sultan SMS Kuching, SMS Sultan Haji Iskandar, Mersing, Sarawak. Ahmad Shah, Johor Pekan, Pahang SMAP Kajang, SBPI Kubang Pasu, Kedah Sek Menengah Agama Negeri (SMAN) SMA al-khairiah, Temerloh, Pahang SMA Raja Dr Nazrin, Kg Gajah, Perak SWASTA SMA Bugisiah, Benut, Johor Maahad Tahfiz Maahad Tahfiz Jugra, Banting, Klang, Maktab Mahmud, Alor Star Kedah SMA Kerajaan Johor, Kluang, Johor Hospital KPJ, Johor Bahru, Johor SM Agama Integrasi Subang Jaya, SMA Simpang Pelangai, Pahang SMA Batu Talam, Raub Pahang Maahad Darul Anwar, Kota Bharu, Kelantan Sek Sri Seremban, Sek Kebangsaan (SK) SK Taman Tasik Jaya, Seremban, SK Serting Hilir 2, SK Budu, Jerantut, KAP Ujong Pasir, Pahang Seremban, SK Rompin, SK Jempol, SK Convent, Johor Bahru, Johor. Institut Pendidikan Tinggi /DEWASA Kolej Islam Darul Ridwan, K Kangsar, Perak IPG Kota Bharu, Kelantan IPG Raja Melewar, Seremban, Masjid Negeri, Seremban, OUM, Seremban, Akademi Islam, UM, K Lumpur Kolej Darul hikmah, Bangi, 8