PEMANFAATAN PEKTIN KULIT PISANG AGUNG SEBAGAI PENGIKAT TABLET IBUPROFEN

dokumen-dokumen yang mirip
PROFIL PELEPASAN IN VITRO IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS GUAR GUM PADA BERBAGAI KONSENTRASI

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN PROPILEN GLIKOL SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE DAN PVP K-30 SEBAGAI POLIMER

OPTIMASI FORMULA TABLET PARASETAMOL DENGAN KOMBINASI Ac-Di-Sol DAN PVP K-30 MENGGUNAKAN METODE FACTORIAL DESIGN

PENGGUNAAN AVICEL PH 102/EMCOMPRESS SEBAGAI FILLER-BINDER

OPTIMASI FORMULA TABLET ASAM MEFENAMAT MENGGUNAKAN METODE FACTORIAL DESIGN

OPTIMASI TABLET METFORMIN HCl MENGGUNAKAN AMILUM KULIT PISANG SEBAGAI PENGIKAT, SSG SEBAGAI PENGHANCUR DAN MAGNESIUM STEARAT SEBAGAI PELICIN

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM-SAMBILOTO MENGGUNAKAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI PENGHANCUR

BEBY YUNITA

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN XANTHAN GUM SEBAGAI POLIMER DAN PEG 400 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING IBUPROFEN MENGGUNAKAN HPMC K4M AMILUM KULIT PISANG AGUNG DAN NATRIUM BIKARBONAT SEBAGAI FLOATING AGENT

PROFIL PELEPASAN IN VITRO TEOFILIN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS NATRIUM ALGINAT PADA BERBAGAI KONSENTRASI

TEKNIK DISPERSI SOLIDA UNTUK MENINGKATKAN KELARUTAN IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET DENGAN MENGGUNAKAN AVICEL PH102 SEBAGAI PENGISI

OPTIMASI FORMULA ORALLY DISINTEGRATING TABLET DOMPERIDONE MENGGUNAKAN SUPERDISINTEGRANT AC-DI-SOL DAN PENGIKAT GELATIN

OPTIMASI PERBANDINGAN KONSENTRASI XANTHAN GUM- HPMC K4M SEBAGAI MATRIK TABLET LEPAS LAMBAT IBUPROFEN

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN POLIMER HIDROFILIK HPMC K4M DAN TWEEN 80 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE MESSI

PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGHANCUR

OPTIMASI AC-DI-SOL SEBAGAI DISINTEGRAN DAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT PADA TABLET SUBLINGUAL PROPANOLOL HCL

PROFIL PELEPASAN IN VITRO KETOPROFEN DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MENGGUNAKAN MATRIKS GUAR GUM PADA BERBAGAI KONSENTRASI

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HIDROKLORIDA MENGGUNAKAN POLIMER HPMC K4M

OPTIMASI PERBANDINGAN KONSENTRASI CARRAGEENAN-HPMC K4M DAN MACAM PENGISI SEBAGAI MATRIK TABLET LEPAS LAMBAT IBUPROFEN

PENGARUH MATRIKS HIDROKSI PROPIL METIL SELULOSA TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO SALBUTAMOL DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

PENGARUH MATRIKS ETIL SELULOSA TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO METFORMIN HIDROKLORIDA DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN GUAR GUM DAN TWEEN 80

PROFIL PELEPASAN IN VITRO PROPANOLOL HCl DALAM TABLET LEPAS LAMBAT DENGAN MATRIKS ETIL SELULOSA PADA BERBAGAI KONSENTRASI

AMELIA PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

PROFIL PELEPASAN IN VITRO IBUPROFEN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT MENGGUNAKAN MATRIKS TARA GUM DAN KALSIUM SULFAT

OPTIMASI SODIUM STARCH GLYCOLATE SEBAGAI DISINTEGRAN DAN AVICEL PH 101 SEBAGAI PENGIKAT DAN PENGISI PADA TABLET SUBLINGUAL PROPRANOLOL HIDROKLORIDA

PEMANFAATAN LIMBAH KULIT PISANG AGUNG (MUSA PARADISIACA) SEBAGAI PENGIKAT TABLET METFORMIN RIA M. RAHMATIKA

OPTIMASI FORMULA ORALLY DISINTEGRATING TABLET DOMPERIDONE MENGGUNAKAN SUPERDISINTEGRANT CROSPOVIDONE DAN PENGIKAT PVP K-30

FORMULASI ODT DIMENHIDRINAT DENGAN TEKNIK LIKUISOLID MENGGUNAKAN FLOCEL, LAKTOSA, AMILUM KULIT PISANG AGUNG, DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI BAHAN KO-PROSES

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HIDROKLORIDA MENGGUNAKAN POLIMER GUAR GUM

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING METFORMIN HCl MENGGUNAKAN HPMC K4M AMILUM KULIT PISANG AGUNG DAN NATRIUM BIKARBONAT SEBAGAI FLOATING AGENT

FORMULASI KAPSUL EKSTRAK LUMBRICUS RUBELLUS DENGAN AVICEL PH 101 SEBAGAI PENGISI DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGIKAT

PENGARUH MATRIKS SCMC TERHADAP LAMA MENGAPUNG-MENGEMBANG DAN DISOLUSI PADA TABLET EFFERVESCENT LEPAS LAMBAT RANITIDIN HCL

PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

OPTIMASI KONSENTRASI MAGNESIUM STEARAT, TALK DAN SODIUM STARCH GLYCOLATE

FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

PENINGKATAN LAJU DISOLUSI PIROKSIKAM DENGAN METODE CAMPURAN INTERAKTIF MENGGUNAKAN LAKTOSA SEBAGAI PEMBAWA LARUT AIR DAN SSG SEBAGAI SUPERDISINTEGRAN

OPTIMASI FORMULA TABLET LIKUISOLID KLORFENIRAMIN MALEAT MENGGUNAKAN HPMC K4M DAN TWEEN 80

PENGARUH MATRIKS GUAR GUM TERHADAP PROFIL PELEPASAN IN VITRO NIFEDIPIN DALAM BENTUK TABLET LEPAS LAMBAT

HENY DWI ARINI FAKULTAS FARMASI UNIKA WIDYA MANDALA SURABAYA

FORMULA TABLET SALUT FILM EKSTRAK KULIT BUAH DELIMA PUTIH (Punica granatum) MENGGUNAKAN KOLLICOAT PROTECT SEBAGAI PENYALUT STEFANY LUKE

OPTIMASI KONSENTRASI MAGNESIUM STEARAT, AEROSIL, DAN AMILUM MANIHOT

FORMULA ODT ONDANSETRON HCl MENGGUNAKAN BAHAN KO-PROSES AMILUM KULIT PISANG AGUNG SEMERU, CROSPOVIDONE, DAN AVICEL PH 101 ERNIAWATI

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK DAUN SIRSAK (Annona muricata L.) MENGGUNAKAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT DAN AC-DI-SOL SEBAGAI PENGHANCUR

OPTIMASI MACAM PENGIKAT ( PVP K-30 GELATIN ) DAN MACAM PENGISI ( LAKTOSA DEKSTROSA ) DALAM FORMULA TABLET HISAP EKSRAK DAUN SIRIH MERAH

FORMULASI TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN MENGGUNAKAN GLISERIN SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE DAN PVP K-30 SEBAGAI POLIMER

FORMULASI TABLET FLOATING EFERVESEN RANITIDIN HCL DENGAN KOMBINASI POLIMER XANTHAN GUM GUAR GUM FENNY TENOJAYA

CINDY DUANTI SIMAPUTERA

OPTIMASI PERBANDINGAN POLIMER HPMC K4M XANTHAN GUM

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI PENGHANCUR

PENGARUH KOMBINASI PVP K-30 DAN AC-DI-SOL TERHADAP MUTU FISIK TABLET ANTIPIRETIK EKSTRAK DAUN KEMANGI HUTAN (Ocimum sanctum L.)

OPTIMASI FORMULA TABLET EKSTRAK ETANOL SALAM- SAMBILOTO MENGGUNAKAN PVP K-30 SEBAGAI PENGIKAT DAN AMILUM JAGUNG SEBAGAI PENGHANCUR

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN GLISERIN SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

PROFIL PELEPASAN NATRIUM DIKLOFENAK DARI TABLET LEPAS LAMBAT YANG MENGGUNAKAN KOMBINASI MATRIKS CARRAGEENAN DAN KALSIUM SULFAT SECARA IN VITRO

FORMULASI DAN UJI PELEPASAN FILM BUCCOADHESIVE ATENOLOL DENGAN POLIMER KARBOMER

FAKULTAS FARMASI UNIKA WIDYA MANDALA SURABAYA

OPTIMASI FORMULA TABLET DEKSAMETASON DENGAN CAMPURAN INTERAKTIF MENGGUNAKAN AMILUM KULIT PISANG AGUNG SEBAGAI PENGIKAT DAN SODIUM STARCH GLYCOLATE

LAMPIRAN A HASIL UJI MUTU FISIK MASSA TABLET. Formula Tablet Likuisolid Ibuprofen F A F B F C F D

OPTIMASI FORMULA TABLET HISAP EKSTRAK RIMPANG KENCUR (Kaempferia galanga L.) MENGGUNAKAN KOMBINASI PVP K-30 DENGAN GELATIN SEBAGAI PENGIKAT

1. Penetapan panjang gelombang serapan maksimum Pembuatan kurva baku... 35

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN POLIETILEN GLIKOL 400 SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE LIEM AGNES KRISTANTY

OPTIMASI PERBANDINGAN POLIMER HPMC K4M GUAR GUM DAN KONSENTRASI ASAM TARTRAT DALAM TABLET LEPAS LAMBAT KAPTOPRIL MENGGUNAKAN METODE FAKTORIAL DESIGN

PENGARUH NATRIUM LAURIL SULFAT SEBAGAI SURFAKTAN PADA DISOLUSI KETOPROFEN DALAM SEDIAAN REKTAL GEL DENGAN GELLING AGENT HPMC

OPTIMASI PENYALUT TABLET SALUT ENTERIK EKSTRAK AIR KERING BUAH APEL (MALUS DOMESTICA L.) DENGAN PENYALUT EUDRAGIT L-100 DAN PLASTISAISER GLISEROL

FORMULASI TABLET FLOATING EFERVESEN RANITIDIN HCL DENGAN KOMBINASI POLIMER PEKTIN DAN XANTHAN GUM CHRISTIAN HELVIN GUNAWAN

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Dari penelitian yang dilakukan diperoleh hasil sebagai berikut:

FORMULASI TABLET LIKUISOLID PIROKSIKAM MENGGUNAKAN PROPILEN GLIKOL SEBAGAI PELARUT NON VOLATILE

PENGEMBANGAN METODE PENETAPAN KADAR GLIBENKLAMID DALAM PLASMA DARAH MANUSIA SECARA IN VITRO MENGGUNAKAN KROMATOGRAFI CAIR KINERJA TINGGI

NOVITA SURYAWATI

FORMULASI DAN EVALUASI TABLET BUCCOADHESIVE PROPRANOLOL HCI DENGAN MENGGUNAKAN KOMBINASI KARBOPOL 940 DAN CMC-Na

DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL... HALAMAN PENGESAHAN... SURAT PERNYATAAN... MOTTO DAN PERSEMBAHAN... KATA PENGANTAR... DAFTAR ISI... vii DAFTAR TABEL...

DAFTAR ISI. KATA PENGANTAR.. vii. DAFTAR ISI.. viii. DAFTAR GAMBAR. xi. DAFTAR TABEL. xiii. DAFTAR LAMPIRAN. xiv. INTISARI.. xv. ABSTRAC.

FORMULASI ODT DIMENHIDRINAT DENGAN TEKNIK LIKUISOLID MENGGUNAKAN FLOCEL, AMILUM KULIT PISANG AGUNG, DAN CROSPOVIDONE SEBAGAI BAHAN KO- PROSES

FORMULASI KAPSUL EKSTRAK LUMBRICUS RUBELLUS DENGAN LAKTOSA SEBAGAI BAHAN PENGISI DAN PVP K-30 SEBAGAI BAHAN PENGIKAT

PEMBUATAN TABLET PARASETAMOL SECARA GRANULASI BASAH DENGAN PATI KENTANG MERAH (Solanum tuberosum L.) SEBAGAI PELICIN

PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA

UJI PELEPASAN SALBUTAMOL SULFAT DALAM SEDIAAN NASAL GEL IN-SITU DENGAN POLIMER CARBOPOL DAN XANTHAN GUM LUKAS ADI PUTRA

LAMPIRAN A HASIL DETERMINASI TANAMAN PISANG AGUNG

PENGARUH BERBAGAI KONSENTRASI HYDROXY PROPYL METHYL CELLULOSE

SKRIPSI SANASHTRIA PRATIWI K Oleh :

LAMPIRAN A HASIL UJI KERAGAMAN BOBOT TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN

PEMBUATAN TABLET PARASETAMOL DENGAN SERBUK PEGAGAN (Centella asiatica (L) Urb) SEBAGAI BAHAN PENGHANCUR

Zubaidi, J. (1981). Farmakologi dan Terapi. Editor Sulistiawati. Jakarta: UI Press. Halaman 172 Lampiran 1. Gambar Alat Pencetak Kaplet

OPTIMASI FORMULA PENYALUT TABLET SALUT ENTERIK EKSTRAK TOMAT (Lycopersicum esculentum Mill.) ALBERT SATRYA PRATAMA

Lampiran 1. Perhitungan Pembuatan Tablet Asam Folat. Sebagai contoh F1 (Formula dengan penambahan Pharmacoat 615 1%).

LAMPIRAN A HASIL UJI KERAGAMAN BOBOT TABLET LIKUISOLID IBUPROFEN

APRIALIA RIESIANE HARIYANTO

SKRIPSI UMI SALAMAH K Oleh :

CLAUDIA FEBRYANTI RIPO MODA

BAB 1 PENDAHULUAN 1.1. Latar Belakang Penelitian

STUDI FITOKIMIA DAN POTENSI ANTIOKSIDAN EKSTRAK DAN FRAKSI KAYU MANIS (CINNAMOMUM SP.) DENGAN METODE PERKOLASI YOANITA EUSTAKIA NAWU

OPTIMASI FORMULA TABLET FLOATING KAPTOPRIL MENGGUNAKAN HPMC K4M - AMILUM KULIT PISANG AGUNG DAN NATRIUM BIKARBONAT SEBAGAI FLOATING AGENT

SKRIPSI. Oleh: HADI CAHYO K

TUGAS AKHIR Diajukan untuk memenuhi salah satu persyaratan memperoleh gelar Ahli Madya Farmasi. Oleh : HENDRIKUS RIZKI PRATAMA M

PROFIL PELEPASAN METRONIDAZOL DARI MATRIKS KALSIUM ALGINAT-KITOSAN

EFEK BAKTERISID DARI BERBAGAI KONSENTRASI MINYAK CENGKEH DALAM SEDIAAN OBAT KUMUR DENGAN TWEEN 80 SEBAGAI SURFAKTAN TERHADAP STREPTOCOCCUS MUTANS

DAFTAR ISI. BAB I. PENDAHULUAN A...Latar Belakang Masalah... 1 B. Perumusan Masalah... 2 C. Tujuan Penelitian... 2 D. Manfaat Penelitian...

Pembuatan Tablet Parasetamol Untuk Anak-Anak Secara Granulasi Basah Dengan Ekstrak Rimpang Kunyit (Curcumae Domestica Valeton Rhizoma) Sebagai Pewarna

Transkripsi:

PEMANFAATAN PEKTIN KULIT PISANG AGUNG SEBAGAI PENGIKAT TABLET IBUPROFEN FITRIYA VANIA CHANDRA 2443010078 PROGRAM STUDI S1 FAKULTAS FARMASI UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA 2015

ABSTRAK PEMANFAATAN PEKTIN KULIT PISANG AGUNG SEBAGAI PENGIKAT TABLET IBUPROFEN FITRIYA VANIA CHANDRA 2443010078 Penelitian pemanfaatan pektin kulit pisang agung sebagai bahan pengikat tablet ibuprofen telah dilakukan. Tujuan penelitian untuk mengetahui pengaruh konsentrasi pektin kulit pisang agung terhadap kualitas granul, tablet dan pelepasan ibuprofen dari tablet secara in-vitro. Metode yang digunakan untuk mendapatkan pektin kulit pisang yaitu metode Satria dan Ahda (2009) yang telah dimodifikasi. Metode pembuatan tablet yang digunakan adalah metode granulasi basah dengan konsentrasi pektin kulit pisang agung sebagai pengikat pada formula tablet ibuprofen yaitu 1%; 1,5%, dan 2,5%. Hasil penelitian menunjukkan bahwa semakin tinggi konsentrasi pektin kulit pisang agung meningkatkan nilai Carr s Index, Hausner Ratio, kekerasan tablet, dan waktu hancur tablet tetapi menurunkan kerapuhan, proses pelepasan obat, dan ED 60menit. Konsentrasi pektin 1% adalah konsentrasi yang terbaik dari ketiga formula, karena tablet memiliki nilai kekerasan tablet 4,32 ± 0,15 kp, kerapuhan tablet 0,56 ± 0,06 %, waktu hancur tablet 11,4 ± 0,2 menit, nilai pelepasan obat 97,64% dan kinetika pelepasan obat in-vitro mengikuti model Korsmeyer-Peppas. Kata Kunci : Pektin kulit pisang, ibuprofen, disolusi. i

ABSTRACT UTILIZATION OF PECTIN FROM BANANA PEEL AS A BINDER IN IBUPROFEN TABLET FITRIYA VANIA CHANDRA 2443010078 Research utilization of the great banana peel pectin as a binder tablets of ibuprofen has been done. The aim of research to determine the influence of the great banana peel pectin concentration on the quality of granules, tablets and the release of ibuprofen from the tablet in vitro. The method used to get a banana peel pectin is a method Satria and Ahda (2009) which has been modified. Method for making a tablet that is used is a wet granulation method with the concentration of the great banana peel pectin as a binder in ibuprofen tablet formula is 1%; 1.5%, and 2.5%. The results showed that the higher the concentration of the great banana peel pectin will increase the value of Carr's index, Hausner Ratio, tablet hardness, and tablet disintegration time, but decrease the fragility, the process of drug release, and ED 60minute. Pectin concentration of 1 % is the best concentration of the third formula, because the tablet has a tablet hardness value of 4.32 ± 0.15 kp, tablet friability of 0.56 ± 0.06 %, tablet disintegration time of 11.4 ± 0.2 minutes, value of 97.64 % and the drug release kinetics in vitro drug release followed Korsmeyer - Peppas models. Keyword : Banana peel pectin, Ibuprofen, Disolution. ii

KATA PENGANTAR Puji syukur kepada Tuhan Yang Maha Esa yang atas berkat-nya, sehingga skripsi yang berjudul Pemanfaatan Pektin Limbah Kulit Pisang sebagai Pengikat Tablet Ibuprofen dapat diselesaikan. Penyusunan skripsi ini sebagai persyaratan untuk memperoleh gelar Sarjana Farmasi di Fakulas Farmasi Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya. Penulis mengucapkan terima kasih atas bantuannya dalam penelitian dan penyusunan naskah skripsi ini, kepada : 1. Tuhan Yesus Kristus atas berkat dan penyertaan sehingga naskah skripsi ini dapat terselesaikan. 2. Dr. Lannie Hadisoewignyo, M.Si., Apt., selaku pembimbing I dan Dra. Hj. Emi Sukarti, M.Si., Apt, selaku pembimbing II yang telah membimbing dan mengarahkan selama penelitian dan penyusunan skripsi ini. 3. Drs. Kuncoro Foe, Ph.D., Apt., selaku Rektor Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya dan tim penguji yang telah memberikan kesempatan untuk menempuh studi di Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya dan memberi masukan selama penelitian dan penyusunan naskah skripsi ini. 4. Martha Ervina, M.Si., Apt., selaku Dekan Fakultas Farmasi, Penasehat Akademik dan tim penguji yang telah memberikan kesempatan untuk menempuh studi di Fakultas Farmasi dan memberi masukan selama penelitian dan penyusunan naskah skripsi ini. iii

5. Sumi Wijaya, S.Si., Ph.D., Apt., selaku Ketua Prodi S1 Ilmu Farmasi yang telah memberikan fasilitas dan bantuan dalam penelitian dan penyusunan naskah skripsi ini; 6. Seluruh staf laboratorim yang digunakan dalam penelitian, khususnya Bapak Samsul Archan selaku staf laboratorium Teknologi dan Formulasi Sediaan Solida. 7. Seluruh Dosen Fakultas Farmasi Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya yang telah mendidik dan memberikan ilmu yang banyak sekali kepada penulis selama kuliah dan menuntut ilmu di Fakultas Farmasi. 8. Alm. Thomas Tarsikun dan Emmy Suciati selaku Orangtua yang telah mendoakan dan selalu memberikan dukungan moril maupun materil serta semangat selama penulis kuliah di Fakultas Farmasi. 9. Semua pihak yang telah memberikan bantuan baik secara langsung maupun tidak langsung yang tidak dapat disebutkan satu per satu yang telah membantu dalam penelitian dan penyusunan skripsi ini. Mengingat bahwa skripsi ini merupakan pengalaman belajar dalam merencanakan, melaksanakan, serta menyusun suatu karya ilmiah, maka skripsi ini masih jauh dari sempurna sehingga kritik dan saran dari semua pihak sangat diharapkan. Semoga penelitian ini dapat memberikan sumbangan yang bermanfaat bagi kepentingan masyarakat. Surabaya, 20 Agustus 2015 Penulis iv

DAFTAR ISI Halaman ABTRAK... i ABSTRACT... ii KATA PENGANTAR... iii DAFTAR ISI... v DAFTAR TABEL... x DAFTAR GAMBAR... xii DAFTAR LAMPIRAN... xiv BAB 1. PENDAHULUAN... 1 1.1 Latar Belakang... 1 1.2 Rumusan Masalah... 4 1.3 Tujuan Penelitian... 4 1.4 Hipotesis Penenlitian... 4 1.5 Manfaat Penenlitian... 4 BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA... 5 2.1 Tanaman Pisang... 5 2.1.1 Pisang... 5 2.1.2 Pisang Agung... 7 2.1.3 Kulit Pisang... 8 2.1.4 Pektin Kulit Pisang... 9 2.2 Karakteristik Pektin Kulit Pisang... 12 2.2.1 Organoleptik... 12 2.2.2 Kadar Abu... 12 2.2.3 Kadar Air... 12 2.2.4 Kadar Metoksil... 12 v

Halaman 2.2.5 Analisa Kualitatif... 12 2.3 Tinjauan Penelitian Terdahulu... 13 2.3.1 Pengaruh Waktu dan Suhu pada Proses Ekstraksi... 13 2.3.2 Formulasi dan Evaluasi Tablet Parasetamol dengan Pektin Kulit Jeruk sebagai pengikat 14 2.4 Tablet... 17 2.5 Tinjuan Tentang Mutu Fisik Granul... 18 2.5.1 Kelembapan... 18 2.5.2 Sifat Alir dan Sudut Diam... 19 2.5.3 Carr s Index... 19 2.5.4 Hausner Ratio... 19 2.6 Tinjauan Tentang Mutu FisikTablet... 19 2.6.1 Keseragaman Bobot... 19 2.6.2 Kekerasan... 20 2.6.3 Kerapuhan... 20 2.6.4 Uji Waktu Hancur Tablet... 20 2.6.5 Penetapan Kadar Berkhasiat dalam Tablet.. 20 2.7 Tinjauan Tentang Disolusi... 21 2.7.1 Definisi Disolusi... 21 2.7.2 Laju Disolusi... 21 2.7.3 Faktor yang Mempengaruhi Laju Disolusi.. 22 2.7.4 Mekanisme Laju Disolusi... 23 2.7.5 Pengungkapan Laju Disolusi... 26 2.7.6 Jumlah Zat Aktif yang Melarut pada Waktu Tertentu... 28 2.8 Tinjauan Bahan... 30 vi

Halaman 2.8.1 Ibuprofen... 30 2.8.2 Laktosa Monohidrat... 31 2.8.3 SSG... 32 2.8.4 Talkum... 32 2.8.5 Magnesium Stearat... 33 BAB 3. METODE PENELITIAN... 34 3.1 Jenis Penelitian... 34 3.2 Alat dan Bahan... 34 3.2.1 Alat... 34 3.2.2 Bahan... 34 3.3 Metode Penelitian... 35 3.3.1 Rancangan Penelitian... 35 3.3.2 Pembuatan Pektin Kulit Pisang Agung... 35 3.3.3 Skema Pembuatan Pektin Kulit Pisang... 36 3.4 Karakteristik Pektin Kulit Pisang... 37 3.4.1 Organoleptik... 37 3.4.2 Kadar Abu... 37 3.4.3 Kadar Air... 37 3.4.4 Kadar Metoksil... 37 3.4.5 Viskositas... 38 3.4.6 ph... 38 3.4.7 Analisis Kualitatif... 38 3.5 Penentuan Formula Bahan untuk Tablet Ibuprofen 38 3.5.1 Pembuatan Sediaan Tablet... 39 3.5.2 Skema Kerja... 40 3.6 Uji Mutu Fisik Massa Tablet... 40 vii

Halaman 3.6.1 Uji Carr s Index... 40 3.6.2 Hausner Ratio... 41 3.7 Uji Mutu Fisik Massa Tablet... 42 3.7.1 Keseragaman Tablet Ibuprofen... 42 3.7.2 Kekerasan Tablet Ibuprofen... 42 3.7.3 Kerapuhan Tablet Ibuprofen... 43 3.7.4 Waktu Hancur Tablet Ibuprofen... 43 3.8 Penetapan Kadar... 43 3.8.1 Pembuatan Larutan Dapar Fosfat 0,2M ph 7,2... 43 3.8.2 Penentuan Panjang Gelombang Maksimum Ibuprofen dalam Dapar Fosfat ph 7,2... 44 3.8.3 Pembuatan Larutan Baku Kerja Ibuprofen dalam Dapar Fosfat ph 7,2... 44 3.8.4 Scan Balngko Tablet dengan Bahan Aktif... 45 3.8.5 Akurasi dan Presisi... 45 3.8.6 Uji Penetapam Kadar Ibuprofen Tablet... 46 3.9 Uji Disolusi... 47 3.9.1 Akurasi dan Presisi... 47 3.9.2 Uji Disolusi Tablet Ibuprofen... 47 3.10 Analisis data... 48 BAB 4. HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN... 50 4.1 Determinasi Tanaman Pisang Agung... 50 4.2 Pembuatan Pektin Kulit Pisang Agung... 52 4.3 Uji Mutu Fisik Pektin Kulit Pisang... 53 4.4 Pembuatan Granul Ibuprofen... 55 4.5 Uji Mutu Fisik Granul Ibuprofen... 55 viii

Halaman 4.6 Uji Mutu Fisik Tablet Ibuprofen... 57 4.6.1 Hasil Uji Keragaman Bobot Tablet Ibuprofen... 57 4.6.2 Kekerasan Tablet Ibuprofen... 57 4.6.3 Uji Kerapuhan Tablet Ibuprofen... 59 4.6.4 Uji Waktu Hancur Tablet Ibuprofen... 60 4.7 Uji Penetapan Kadar... 61 4.7.1 Penentuan Panjang Gelombang Maksimum 61 4.7.2 Scan Blangko Tanpa Bahan Aktif... 62 4.7.3 Kurva Baku Ibuprofen... 63 4.7.4 Uji Akurasi dan Presisi... 65 4.7.5 Uji Penetapan Kadar... 66 4.8 Uji Disolusi... 67 4.8.1 Uji Akurasi dan Presisi Disolusi... 67 4.8.2 Uji Disolusi Tablet Ibuprofen... 68 BAB 5. KESIMPULAN... 72 5.1. Kesimpulan... 72 5.2. Alur Penelitian Selanjutnya... 72 DAFTAR PUSTAKA... 73 LAMPIRAN... 79 ix

DAFTAR TABEL Tabel Halaman 2.1. Determinasi Tanaman Pisang Agung... 8 2.2. Komposisi Zat Gizi Kulit Pisang per 100 gram... 9 2.3. Spesifikasi Mutu Pektin Kering... 11 2.4. Data Hasil Rendemen... 14 2.5. Formula Parasetamol... 15 2.6. Parameter Evaluasi Fisik Tablet... 15 2.7. Formula Penelitian Terdahulu Tablet Parasetamol... 16 2.8. Parameter Penelitian evaluasi Fisik Tablet... 16 2.9. Eksponensial Difusi Berdasarkan Bidang Sampel... 30 3.1. Formula Tablet Ibuprofen... 38 3.2 Hubungan Carr s Index dengan Sifat Alir... 41 3.3. Pengenceran Larutan Baku Ibuprofen dengan Dapar Fosfat 0,2 M ph 7,2... 44 3.4. Uji Akurasi untuk Pentapan Kadar Ibuprofen... 45 3.5. Uji Akurasi untuk Disolusi Ibuprofen... 47 4.1. Determinasi Tanaman Pisang Agung Semeru... 51 4.2. Uji Mutu Fisik Pektin Kulit Pisang Agung... 53 4.3. Uji Mutu Granul Ibuprofen... 55 4.4. Uji Keragaman Bobot Tablet Ibuprofen... 57 4.5. Uji Kekerasan Tablet Ibuprofen... 57 4.6. Uji Kerapuhan Tablet Ibuprofen... 59 4.7. Uji Waktu Hancur Tablet Ibuprofen... 60 4.8. Kurva Baku Ibuprofen dalam Larutan Dapar Fosfat ph 7,2. 63 4.9. Uji akurasi dan Presisi dalam Larutan Dapar Fosfat ph 7,2. 65 x

Tabel Halaman 4.10. Uji Penetapan Kadar Tablet Ibuprofen... 66 4.11. Uji Akurasi dan Preseisi dalam Larutan Dapar Fosfat ph 7,2... 67 4.12. Uji Disolusi Tablet Ibuprofen... 68 4.13. Uji Disolusi Berdasarkan % ED 60 menit... 70 4.14. Kinetika Pelepasan... 71 xi

DAFTAR GAMBAR Gambar Halaman 2.1. Pisang agung... 7 2.2. Struktur dinding sel tumbuhan... 10 2.3. Grafik Hubungan Lama Waktu Ekstraksi dengan Hasil Pektin... 13 2.4. Perbandingan Profil Pelepasan Obat in-vitro... 15 2.5. Perbandingan Profil Pelepasan Obat in-vitro terhadap masing-masing batch... 17 2.6. Skema Disolusi... 21 2.7. Model Diffusion Layer... 24 2.8. Model Interfacial Barrier... 25 2.9. Model Danckwert s... 26 2.10. Kurva Hubungan antara Jumlah Kumulatif Obat Terlarut dengan Waktu... 28 2.11. Struktur Kimia Ibuprofen... 30 2.12. Struktur Kimia Laktosa Monohidrat... 31 2.13. Struktur Kimia Sodium Starch Glycolate (SSG)... 32 4.1. Lingkar Batang dan Tekstur Permukaan Batang Pisang Agung... 51 4.2. Bagian Atas dan Bawah Daun Pisang Agung... 51 4.3. Buah Pisang Agung... 52 4.4. Tebal Kulit Pisang Agung... 52 4.5. Serbuk Pektin Kulit Pisang Agung... 53 4.6. Spektrum IR Pektin Kulit Pisang Agung dan Spektrum IR Pektin Sitrus... 54 4.7. Spektrum Ibuprofen dalam Dapar Fosfat 7,2... 62 xii

Gambar Halaman 4.8. Scan Blanko Matriks Tablet Ibuprofen dalam Dapar Fosfat 7,2... 62 4.9. Kurva hubungan absorbansi vs konsentrasi ibuprofen pada panjang gelombang 265 nm... 64 4.10. Profil Disolusi Tablet Ibuprofen... 68 xiii

DAFTAR LAMPIRAN Lampiran Halaman A Hasil Determinasi Tanaman Pisang Agung... 79 B Hasil Perolehan Kembali Pektin Kulit Pisang Agung... 80 C Hasil Perhitungan Kadar Abu Pektin Kulit Pisang Agung... 81 D Hasil Uji Viskositas dan ph Pektin Kulit Pisang Agung... 83 E Hasil Uji Kadar Metoksil Pektin... 84 F Hasi Uji Kurva Baku... 85 G Contoh Perhitungan... 87 H Hasil Uji Keragaman Bobot Tablet Ibuprofen antar Formula... 89 I Hasil Uji Kekerasan Tablet Ibuprofen antar Formula... 91 J Hasil Uji Disolusi Tablet Ibuprofen antar Formula... 93 K Tabel r... 96 L Tabel F... 97 M Sertifikat Analisis Pektin Sitrus... 98 N Sertifikat Analisis Ibuprofen... 99 O P Q R S Hasil Uji Carr s Index Granul Tablet antar Formula (One Way Anova)... 100 Hasil Uji Hausner Ratio Granul Tablet antar Formula (One Way Anova)... 10 Hasil Uji Statistik Kerapuhan Tablet Ibuprofen antar Formula (One Way Anova)... 102 Hasil Uji Statistik Kekerasan Tablet Ibuprofen antar Formula (One Way Anova)... 103 Hasil Uji Statistik Waktu Hancur Tablet Ibuprofen antar Formula (One Way Anova)... 104 xiv

Lampiran T Halaman Hasil Uji Statistik % ED Tablet Ibuprofen antar Formula (One Way Anova)... 105 xv