PERKEMBANGAN JANTUNG, PEMBULUH DARAH DAN LIMFE Kusdiantoro Mohamad Laboratorium Embriologi FKH-IPB 2006
VASCULOGENESIS & HEMOPOIESIS Sel endotel Sel mesoderm splanknis KKT EKSTRAEMBRIONIK Sel endotel Sel hemositoblas angioblas INTRAEMBRIONIK ANGIOGENESIS
Fase embrional (Hb embrio) HEMATOPOIESIS Fase hepatolienal (Hb fetus) hati KKT Asal Eritrosit KKT Sumsum tulang (Hb dewasa) limpa HATI, LIMPA, TIMUS Lahir Minggu SUMSUM TULANG
SIRKULASI EMBRIONIK Lengkung aorta Vena cardinalis Sinus venosus Aorta dorsalis 1. SIRKULASI SISTEMIK Amnion Arteri intersegmentalis Arteri umbilicalis Aorta ventralis Jantung Vena vitelin 2. SIRKULASI VITELIN Arteri vitelin Vena umbilicalis Korion/ korioalantois 3. SIRKULASI PLASENTA
Sel sel kardiogenik A 2 PEMBENTUKAN JANTUNG Mesoderm somatis Rongga pericardium Ektoderm A 1 Amnion KKT Tali kardiogenik A 1 Endoderm Mesoderm splanknis Garis primitif A Rongga pericardium Tali pusar A. Mesoderm splanknis daerah kranial dan lateral A1. Celah Rongga pericardial A2. Agregasi tali cardiogenik A 2 Tali kardiogenik
Lipatan syaraf Amnion Lipatan tubuh lateral Aorta dorsal Usus depan Rongga pericardium Rongga pericardium B Buluh endocardium B 1 Septum transversum KKT Buluh endocardium B. Tali cardiogenik buluh endocardium primordial Alur syaraf Amnion Aorta dorsalis Rongga pericardium Buluh endocardium Usus depan Jeli C 1 Membran oropharingealis Buluh endocardium Rongga pericardium Septum transversum C KKT Epi-miocardium C. Pelipatan posisidiventral
Buluh syaraf Mesocardium dorsal Rongga pericardium Membran oropharingealis Buluh endocardium Usus depan D Jeli Epi-miocardium Pericardium parietalis Pericardium visceralis D. Menyatu buluh tunggal; mesocardium D 1 Buluh endocardium Septum transversum Rongga pericardium
PEMBENTUKAN JANTUNG Lengkung aorta 1 A. Penyatuan dua buluh sederhana Penyatuan buluh endocardium Septum transversum Lengkung aorta 1 A. Bulbus cordis, ventrikel, atrium Bulbus cordis Ventrikel Atrium
Truncus arteriosus Bulbus cordis C. Pelengkungan buluh (loop) Ventrikel Atrium Sinus venosus Septum transversum Lengkung aorta 1 & 2 Truncus arteriosus Bulbus cordis D. Bulboventricular loop perubahan posisi ruang jantung Ventrikel Atrium Sinus venosus Vena cardinalis Vena umbilicalis Vena vitelin
Truncus arteriosus Bulbus cordis Atrium kiri Atrium kiri Atrium kanan Sinus venosus DORSAL VENTRAL Ventrikel * Perluasan ruang, penyempitan batas antar ruang * Empat ruang: 2 atrium, 2 ventrikel
PEMBENTUKAN SEKAT & KATUP JANTUNG A. Penebalan rigi: Dua sisi Satu sisi B. Perluasan ruang batas ruang memanjang
Sekat dan saluran atrioventricular Truncus arteriosus Sinus venosus Atrium Penyatuan penebalan endocardium Bulbus cordis Saluran atrioventricularis Ventrikel Saluran atrioventricularis Atrium Penebalan endocardium Saluran atrioventricularis kiri dan kanan Penyatuan penebalan endocardium Ventrikel (kanan)
Septum primum Foramen primum Penebalan endocardium Saluran atrioventricularis Ventrikel Sekat interatrialis: Septum primum Foramen/ostium primum Septum secundum Foramen secundum Septum secundum Foramen secundum Septum primum Saluran ke sinus venosus Penebalan endocardium Bulbus cordis Ventrikel Sekat interventricularis Foramen ovale Septum secundum Foramen ovale Saluran interventricularis Ventrikel kanan Sekat interventricularis
Katup atrioventricular Penebalan Ruang ventrikel endocardium katup Katup atrioventricularis Miocardium ventrikel Musculi papillares Cordae tendineae
Truncus arteriosus Conus cordis PERKEMBANGAN TRUNCUS ARTERIOSUS Lengkung aorta Bulbus cordis Aorta Truncus pulmonum
PERKEMBANGAN PEMBULUH ARTERI Vena cardinalis Aorta dorsalis Aorta ventralis Lengkung aorta 1-6 Aorta Arteri pulmona ris * Lengkung aorta 1-6 Aorta dorsalis Aorta ventralis * Aorta dorsalis * Aorta ventralis (aortic sac) * Jantung Lengkung aorta ke-1-6 kanan JANTUNG Aorta dorsalis kanan dan kiri Aorta dorsalis (telah menyatu)
PERKEMBANGAN PEMBULUH ARTERI Arteri carotis interna Arteri carotis externa Arteri carotis interna Arteri carotis externa Nervus Vagus Arteri carotis communis Arteri subclavia kanan Arteri subclavia kiri Arteri carotis communis Arteri carotis interna Nervus laryngeal recurrent Arteri intersegmentalis ke-7 Duktus arteriosus Arteri pulmonaris Trunkus brachiocephalicus Aorta Arteri pulmonaris Ligamentum arteriosus Aorta * Lengkung aorta 1-2 degenerasi, aorta dorsalis + LA-3 a. carotis interna, aorta ventralis a. carotis externa * LA-4 kanan + a. intersegmentalis 7 kanan a. subclavia kanan; A. intersegmentalis 7 kiri a. subclavia kiri * LA-4 kiri + aorta dorsalis aorta; LA-5 degenerasi * A. pulmonaris; LA-6 ka degenerasi; LA-6 kiri ductus arteriosus
Percabangan Aorta Dorsalis Cabang dorsal: Aorta dorsalis Cabang dorsal, (arteri intersegmentalis) Cabang lateral Cabang ventral 1. Cervical region 1 st -6 th : a. vertebralis, 7 th a. subclavia, 2. Thoracal region: a. intercostalis, 3. Lumbar and sacral region: a. lumbaris, a. sacralis, a. sac. Med. Cabang lateral: a. renalis, a. adrenal, a. testes (ovari)
Percabangan Aorta Dorsalis Cabang ventral: 1) foregut: a. coeliaca, 2) midgut: a. mesenterica cranialis, 3) hindgut: a. mesenterica caudalis
PEMBULUH VENA Umum: berkembang dari 1. vena vitelin: dari gastrointestinal 2. Vena umbilicalis: dari plasenta 3. Vena cardinal: dari kepala, leher, tubuh
KANAN PEMBULUH VENA V. cardinal communis V. umbilicalis Tunas hati rudimenter V. vitelin Gerbang usus depan V. cardinal communis V. umbilicalis Hati V. vitelin Usus primitif V. cava caudalis Ductus venosus Sinusoid hati V. umbilicalis ki. V. porta (asal: vena vitelin) V. cava caudalis V. mesenterica cranialis V. umbilicalis ka. (degenerasi)
KIRI V. vitelin ki. V. umbilicalis ki. V. cardinal cranialis Bulbo-ventrikel Atrium ka. V. cardinal communis V. subclavia V. cardinalis caudalis V. cardinalis cranialis Anastomose v. cardinalis cranialis ka. dan ki. Sinus venosus kiri KANAN PERKEMBANGAN SINUS VENOSUS V. jugularis externa ka. V. subclavia ka. V. cardinalis caudalis V. supracardinal B V. brachiocephalica ka. V. brachiocephalica ki. Atrium kanan V. cava cranialis Sinus coronarius (asal: sinus venosus kiri) V. cava caudalis V. azygos
Anastomose vena cardinalis caudalis HAT I V. cardinalis cranialis V. cardinalis communis V. umbilicalis kiri V. vitelin V. cardinalis caudalis V. subcardinalis V. subclavia kanan V. vitelin Anastomose v. vitelinsubcardinalis V. cardinalis caudalis Anastomose v. subcardinalis V. subcardinalis Anastomose v. subcardinaliscardinalis caudalis HAT I Vena cava caudalis Vena supracardinalis Sinus subcardinalis Vena subcardinalis
Vena brachiocephalicus kiri Vena subclavia kanan Vena cava caudalis Vena supracardinalis Vena supracardinalis Vena iliaca externa Vena brachiocephalicus kiri Vena subclavia kanan Vena cava cranialis Sinus coronarius Vena azygos (kiri) Vena cava caudalis Vena hepatica Vena prenicoabdominalis kanan Vena renalis kiri GINJAL Vena testicularis (ovarica) Vena iliaca externa Vena iliaca interna
PERUBAHAN SISTEM SIRKULASI SAAT LAHIR AORTA Vena cava cranialis Foramen ovale ATRIUM KANAN AOR TA Ductus arteriosus Arteri pulmonaris Vena pulmonaris ATRIUM KIRI Vena cava cranialis Foramen ovale menutup ATRIUM KANAN Ligamen tum Arteri arteriosu pulmonaris m Vena ATRIUM pulmonaris KIRI Vena hepatica kanan Vena porta Vena umbilicalis Tali pusar Arteri umbilic alis Vena hepatica kiri Ductu s venos us VESICA URINARIA Arter i teres vesic ae AORTA KADAR OKSIGEN DALAM DARAH: Tinggi Sedang Rendah Arteri iliaca interna Vena hepatica kanan Vena porta Vena cava caudalis Ligamentum teres hepatica Ligamentum teres vesicae VESICA URINARIAArteri teres vesic ae AORTA Arteri iliaca interna KADAR OKSIGEN DALAM Tinggi DARAH: Rendah Arteri iliaca externa Arteri umbilicalis Arteri iliaca externa
ORGAN LIMFATIK Pembuluh darah Jaringan retikular Saccus limfaticus Pembuluh limfatik afferen Pembuluh darah Pembuluh limfe efferen Saccus lymphatic us Pembuluh darah kapiler Pembuluh limfatik efferen Kapsula Sinusoid limfatik Pembuluh limfatik afferen Pembuluh limfatik efferen Kapsula Sinusoid limfatik Pembuluh limfatik afferen Pusat germinal Pembulu h darah Ruang subkapsula
PEMBULUH LIMFATIK Ductus lymphaticus kanan Vena jugularis interna Vena subclavia kiri Vena jugularis interna Vena subclavia Ductus lymphaticus kanan Limfonodus Vena cava cranialis Vena cava cranialis Anastomose Ductus thoracicus Cisterna chyli Saccus retroperitonealis Cisterna chyli A Saccus iliaca Saccus iliaca B
MALFORMASI KONGENITAL Vena cava cranialis Truncus brachiocephalicus arteri subclavia kiri AORTA ATRIUM KANAN Truncus pulmonaris Vena cava caudalis VENTRIKEL KANAN Arteri pulmonaris Vena pulmonaris AORTA ATRIUM KIRI VENTRIKEL KIRI A Sekat interventricularis Jantung normal
MALFORMASI KONGENITAL Kelainan letak & posisi: a. Ectopia cordis cervicalis (keterlambatan turun) b. Ectopia cordis thoracis (sternum tidak menyatu) c. Situs inversus Kelainan Sekat/katup jantung: a. Katup AV: displasia, stenosis, atresia insufficiency fungsi jantung b. Sekat IA: patent foramen ovale (ASD) c. Sekat IV: tetralogi Fallot d. Stenosis pulmonaris dilatasi dan hipertrofi ventrikel kanan
MALFORMASI KONGENITAL Tetralogi Fallot: 1. Overriding aorta 2. Stenosis pulmonaris 3. Kelainan sekat IV 4. Dilatasi dan hipertrofi ventrikel kanan
Truncus arteriosus persisten??? MALFORMASI KONGENITAL
Pembesaran arteri pulmonaris A Normal fetus PATENT DUCTUS ARTERIOSUS (PDA) Miniature dan Toy poodle, Collie, Pomeranian, Cocker Spaniel, dan German Shepherd PDA saat lahir PDA kronis Dilatasi atrium kiri Dilatasi, hipertrofi ventrikel kiri B Penebalan dinding arteri pulmonaris Hipertrofi ventrikel kiri dan kanan C
KELAINAN CINCIN VASKULAR Arteri carotis communis kanan TRACHEA Arteri subclavia kanan AORTA ESOFAGUS Lengkung aorta kanan (besar) Arteri subclavia kiri Lengkung aorta kiri (kecil) - Lengkung aorta kanan dan kiri menetap (LENGKUNG AORTA GANDA) - Membentuk cincin vaskular - Menekan trachea dan esofagus A Trunkus pulmonaris AORTA MEGA-ESOFAGUS
KELAINAN CINCIN VASKULAR German Shepherd, Weimaraners dan Irish Setter Arteri carotis communis TRACHEA ESOFAGUS Arteri subclavia kiri - KELINAN ARTERI SUBCLAVIA KANAN Arteri subclavia kanan - Membentuk cincin vaskular - Menekan trachea dan esofagus AORTA AORTA B MEGA-ESOFAGUS
KELAINAN PEMBULUH DARAH VENA PERCAMPURAN DARAH PORTA-SISTEMIK - DUKTUS VENOSUS TIDAK MENUTUP - ANASTOMOSE VENA PORTAL DAN VENA SISTEMIK ex. hepatitis