محمدهادي بناكار خلاصه هدف مقدمه.

Transkripsi

1 مديريت استراتژيك و مديريت بر مبنايي هدف محمدهادي بناكار خلاصه فهم روشني از مديريت بر مبناي هدف در ارتباط با مديريت استراتژيك در ادبيات تحقيق يافت نشده است. اين مقاله سعي دارد كه پيچدگي هاي كه مديريت بر مبناي هدف را احاطه نموده و همچنين تكامل مديريت استراتژيك به عنوان يك فرآيند گروهي كه جايگزين مديريت بر مبناي هدف به عنوان يك سيتم برنامه ريزي اجرا بازخورد ارزيابي و كنترل وظايف براي تمام انواع كسب و كار شده است را نشان دهد. هدف اين مقاله در جهت نشان دادن مشكلات برنامه ريزي كسب و كار كه تجارت امريكا را در 30 سال گذشته سردرگم كرده نوشته شده است. سيستم MBO در دهه و 80 رواج يافت اما اقتصاد امريكا در دهه 70 با ترديد مواجه شد. كسب و كارهاي زيادي براي تغييرات ژرف كه در صنايعشان و در محيط كسب و كار رخ داد علي رغم تلاشهايشان كه در راستاي فرموله كردن اهداف انجام گرفته بود آماده نبودند.بسياري از كسب و كارها در جهت برنامه ريزي و تطبيق برنامه MBO تلاش كردنند. مقدمه تا سال 1995 مديريت بر مبناي هدف به يك وسيله در جهت انگيزش ارزيابي و كنترل براي بسياري از كسب و كارها اعم از بزرگ و كوچك تبديل شده بود. ويژگيهاي برنامه در واقع رويكردي سيستماتيك به تغيير بود كه بر بهبود نتايج به وسيله تلاشهاي مشخص فردي در جهت اهداف قابل دسترس تاكيد مي كرد. اين تلاشها شامل مطابقت اهداف بين ري يس و مري وس مي شد. به عنوان مثال يكي از اهداف مطابقت داده شده اين است كه مري وس مجري فعاليتها براي بهبود نتايج خواسته شده است در حالي كه ري يس در فواصل معين ارزيابي مي كند و راه را براي مري وس روشن مي سازد. اين تعامل بر روي روابط بين دو شخص تاكيد مي كند كه رشد فردي را ارتقا دهد اما ممكن است نتايج معكوسي را اراي ه دهد كه فرهنگ سازماني آن را اراي ه مي كند و اخيرا سيستم هاي مديريت استراتژيك را توسعه داده اند. امروزه بسياري از شركتها يك شكل از MBO را پذيرفته اند و در همين زمان اين شركتهاي همسان مديريت استراتژيك را به عنوان يك فرآيند انگيزش و كنترل اقتباس نموده اند. آنها درك نكردند كه رويكرد MBO در جهت تغييرات سازماني بر 1

2 روي افراد و در دوره هاي كوتاه مدت تاكيد مي كند در حالي كه فرآيند مديريت استراتژيك علاوه بر نگاه بلند مدت فرآيند گروهي را نيز پذيرفته است. (Business Planning) با بررسي ادبيات موجود MBO و سپس بررسي ساختار و مطالعاتي كه مديريت استراتژيك را مورد توجه قرار داده است ما مي توانيم وضعيت سيستم MBO درون يك سازمان كه برنامه ريزي استراتژيك را اجرا مي كند را روشن سازيم. بررسي ادبيات پيتر دراكر در كتاب " تمرين مديريت" توجه را به مديريت بر مبناي هدف جلب مي كند. در حالي كه كتاب مديريت بر مبناي هدف را معرفي كرده است بسياري از شركتها مثل جنرال موتور جنرال الكتريك كواتر و.. آن را پذيرفته و به كار برده اند. طبيعتا شركتها به سمت خريد MBO حركت نمودند. زيرا MBO مديريت را درجهت برنامه ريزي به گونه اي عقلايي و سيستماتيك به جاي اعتماد به حدسيات و مديريت بحران توانمند مي ساخت. نتايج برنامه MBO يك ادبيات پرباري را رقم زد اما قوتها و ضعفهاي MBO بيشمار است. يكي از بهترين بررسي ها بر روي برنامه MBO به وسيله Henry J. Tosi و Stephen.J Carroll اراي ه شده است. 1) MBO بر تشريك مساعي تلاشها بين مديران و زيردستاني كه در برنامه ريزي همكگاري مي نمايند تاكيد مي كند. 2) MBO اين اجازه را به زير دستان مي دهد كه بدانند چه چيزي از آنها انتظار مي رود كه اين كار به وسيله محدود كردن مديران و زير دستان براي استقرار اهداف قابل دسترس در يك دوره زماني مشخص انجام مي گيرد. 3) MBO ارتباط بين مديران و زير دستان را بهبود مي دهد و افراد را از اهداف و آرمانهاي سازماني آگاه مي سازد. 4) MBO بررسي عملكرد و فرآيند ارزيابي را با تمركز بر نتايج و اراي ه بازخورد سيستماتيك بهبود مي بخشد. براي اطمينان از موفقيت MBO چندين نكته مهم وجود دارد كه به وسيله تعدادي از دانشندان بيان شده است. برنامه MBO به مديران عالي براي اراي ه حمايت روشن و ممكن در جهت برنامه ريزي هماهنگ است. بدون حمايت تركيب و تلفيق بين افراد و آرمانهاي سازماني امكان پذير نيست. برخي ديگر از دانشمندان يافتند كه هنگامي كه آرمانها قابل دسترس و چالش برانگيز هدف گذاري شده باشند عملكرد و رضايت افزايش مي يابد. با وجود وضوح سيستم و حمايت از عملكرد MBO مدارك و شواهد تجربي اندكي بدست آمده كه مشخص نمايد كه MBO عملكرد را بهبود مي بخشد. چرا اولا در بسياري از شركتها MBO در ادغام اهدافشان با رويكرد تيمي كه موجب آن اهداف كاركنان با كليت آرمانهاي شركت و ارتباط عمودي با ديگر كاركنان گره خورده باشد با شكست مواجه شد. ارتباط عمودي بين ري يس و مري وس بر برنامه تسلط داشت. اين با يك رويكرد سنتي بالا به پايين در مديريت سازگار است و در بيشتر نمونه ها MBO فرهنگ سنتي بيشتر سازمانها را تقويت مي نمايد. در 2

3 اينجا كنترل نسبت به خلاقيت تاكيد مي شود. ثانيا MBO بر روي مشكلاتي كه بخشي از فرآيند بروكراتيك هستند تمركز داشت اما تنها 10 تا 15 درصد از مسي وليتهاي سالانه يا فصلي افراد را پوشش مي داد. ثالثا مديريت به سمت تركيب MBO با ارزيابي عملكرد حركت نمود. اين ارزيابي هاي عملكرد در واقع برگه هاي داد و ستد هستند. اين ارزيابي ها سپس براي ترفيع افزايش حقوق و مساي ل اين چنيني استفاده مي شد. بهره وري پايين معمول مي شود. اهداف چالش برانگيز حذف مي شود. و تمامي مشكلاتي كه ارزيابي عملكرد را احاطه نموده از قبيل خطاي آسان گيري گرايش به مركز اثر هاله اي جانبداري ارشديت تاخير و ديگر مشكلات بخشي از برنامه شدند. در بررسي اثربخشيMBO ادبيات مشخص نمود كه بسياري از شركتها MBO را براساس عقيده و بدون فهم تعاملات پيچيده سيستم پذيرفته اند. در بررسي 185 مقاله Gack.N Kondrasuk يافت كه شواهد تجربي اندكي براي اثبات تاثير MBO بر تمامي جنبه هاي رفتار سازماني و فردي شامل عملكرد شغلي وجود دارد. بعلاوه او بيان كرد كه گرايشاتي براي MBO در جهت موثرتر بودن در يك دوره زماني كوتاه مدت (كمتر از 2 سال) در بخش خصوصي و رد سازمانهاي كه كه از قرارداد مستقيم با مشتري امتنا مي كنند وجود دارد. ظاهرا MBO مي تواند موثر باشد اما سي والي كه وجود دارد اين است كه شرايط و مشخصات محيط چيست تعدادي از دانشمندان از قبيل دراكر معتقدند كه يك رويكرد فردي به MBO وجود ندارد بلكه يك رويكرد تيمي لازم است. اين عقيده و ديگر عقايد مختصرا به وسيله Wendell L. و French John A. Drexler در يك مقاله كه در سال 1984 منتشر شد خلاصه گرديد. در آن مزاياي يك رويكرMBO تيمي تشريح شده است. بعلاوه ارتباطات عمودي بين ري يس و مري وس و ارتباطات افقي كاركنان ضروري است. يك جو و فرهنگ مشاركتي و حمايت دو جانبه به وسيله اعضاي تيم از احتياجات ضروري براي MBO تيمي است. در حالي كه ادبيات تحقيق پشتيباني يك رويكرد تيمي در استفاده از MBO را آشكار ساخت اطلاعات اندكي براي موفقيت يا شكست يك فرآيند گروهي و MBO در دسترس است و موانع بسياري وجود دارد. فرهنگ ارزشها استراتژيها سبك مديريت مهارتها سيستم ساختار كاركنان وروديها خروجيها و محيط تكنولوژيكي همه در اين دو تصوير يعني بهبود بهره وري و توسعه سازماني يا تعويق عملكرد درون يك سيستم موثرند. تمامي اين متغييرها به بررسي نياز دارد. اما مدارك و شواهد اندكي در ادبيات MBO درباره چگونگي تطبيق و سازگاري اين متغيرها وجود دارد. بنابراين ما يافتيم كه يك فرآيند MBO بشدت مشكل مي شود و ممكن است با توسعه و اجراي مديريت استراتژيك بعنوان يك فرآيند در تعارض قرار گيرد. مديريت استراتژيك چيست چگونه با يك سيستم MBO سازگار مي شود مديريت استراتژيك مديريت استراتژيك و MBO دو سيستم متفاوت هستند. مديريت استراتژيك براساس آرمانهاي سازماني به وسيله تنظيم يك بيانيه رسالت توسعه يافته كه تنها بيان آرمانها و اهداف گسترده سازمان نيست اما مسير و هدفي را براي شركت به 3

4 وسيله بررسي مشتريان گروههاي هدف كيفيت نوع محصول و شرايط تكنولوژيكي اراي ه مي نمايد. بعلاوه بيانيه آهنگي را براي رسالت كسب و كار به وسيله برقرار كردن ارتباط بين فلسفه مديريت و ارزشهاي مديريت تنظيم مي كند. هنگامي كه مديريت استراتژيك با MBO مقايسه مي شود مديريت استراتژيك يك رويكرد جزي ي تر و وسيع تر براي مسير كسب و كار فرهنگ و ارتباط به وسيله همامنگي محيط خارجي با منابع شركت اراي ه مي نمايد. اينجا استراتژيها و اهداف شركت فرموله و اجرا مي شود. در حالي كه فرآيند MBO به طور سنتي بر ارتباط بين ري يس و مري وس تاكيد دارد و مديريت استراتژيك بر يك رويكرد تيمي كه از سطوح عالي به سطوح عملياتي دنبال شده تاكيد مي كند. فرآيند بر روي خروجي تمامي سطوح مديريت (بالا به پايين و پايين به بالا) تكيه مي كند و براي كسب و كارهاي كوچك فرآيند شامل بسياري ديگر از منابع خارجي مورد نياز براي برنامه ريزي صحيح كسب و كار مثل حسابداران حقوقدانان و... مي شود. به طور واضح MBO و مديريت استراتژيك در ادبيات تحقيق به عنوان دو سيستم متفاوت ظاهر شده است. آيا ما مي توانيم تمامي مدارك تجربي براي حمايت مديريت استراتژيك بعنوان يك فرآيند بيابيم تحقيق مديريت استراتژيك از تحقيق بر روي ارزشهاي مديريت استراتژيك تعدادي از مطالعات نشان داد كه برنامه ريزي مالي استراتژيك عملكرد را درمقايسه با عملكرد مالي قبل از برنامه بهبود مي بخشد. House و Thume 36 شركت را در 6 صنعت مختلف مطالعه كردنند: پتروشيمي چوب دارو فولاد شيميايي و مكانيكي. آنها يافتند برنامه ريزان به گونه اي غير برنامه ريزانه عمل مي كنند. در سال 1972 هرولد بخشي از مطالعه تام و هوس را تكرار نمود و مطالعات او تحقيق پيشين را تاييد نمود. در سال 1974 اس چوف لر بازل و هني اثر مفيد مورد استفاده در PIMS (مطالعات تاثير بازار كالا) را اندازه گيزي كردنند. و بازگشت سرمايه گذاري كه به گونه اي مهم بر سهم بازار موثر بوده ر ا تاييد نموده اند. مجددا در سال 1975 كارجر و ماليك دريافتند كه برنامه ريزان استراتژيك غير برنامه ريزانه عمل مي كنند. در مطالعه 101 شركت كوچك آر بي رابينسون جر يافت كه زماني كه شركتها بدون فعاليتهاي برنامه ريزي سيستماتيك مقايسه مي شوند فروش سود و بهره وري بهبود مي يابد. بنابراين مطالعه بر روي برنامه ريزي شواهد اندكي را براي حمايت و تاييد يك فرآيند گروهي كلي در برنامه ريزي آشكار ساخت. تحقيق كم و بيش مشخص نمود برنامه ريزي مالي با يك فرآيند مديريت استراتژيك كلي گروهي در تضاد است. در حقيقت بسياري از شركتها برنامه ريزي را يك فرآيند ذاتي و شهودي مي دانستند. در يك مقاله با عنوان عامل تكرار رابرت واترمن مشخص كرد كه بسياري از تصميمات برنامه ريزي مفعول تمام فرآيندهاي برنامه ريزي رسمي نيست. پس ما چه نتيجه مي توانيم نسبت به برنامه ريزي و MBO بگيريم 4

5 (BP) كار MBO و كسب و كارهاي كوچك اطلاعات در دسترس از MBO و كسب و كارهاي كوچك منسجم نيست. اما استفاده وسيع از MBO بيان مي كند كه هم شركتهاي بزرگ و هم شركتهاي كوچك MBO را به كار گرفته اند. در حقيقت بيش از نيمي از شركتها در امريكا برنامه MBO را اجرا نموده اند. در بسياري از مواقع اين سيستم MBO مي تواند يك درجه از آزادي و اختيار را براي كاركنان فراهم كند. و به مالكان شركتهاي كوچك اجازه كار بر روي جنبه هاب بحراني تر كسب و كارشان را مي دهد. اينجا مالكان و ري يسان مي توانند بر روي اهداف مشخص كه ماهيتا عملياتي كوتاه مدت قابل اندازه گيري و دقيق بوده توافق نمايند. در بسياري از شركتهاي كوچك اين اهداف عملياتي مي تواند به وسيله خودشان براي دوره هاي هفتگي سه ماهه شش ماه و ساليانه مشخص شود. نظارت و كنترل مالكان شركتهاي كوچك سيستماتيك شده و آزادي عمل مسي وليت انگيزه و خلاقيت كاركنان را موجب مي شود. همزمان اين اهداف مي بايست به برنامه كسب و تيمي اراي ه نمايد. متصل شود و يك پايه و اساس را براي توسعه انعطاف پذيري و توانايي هاي سازماني و همچنين رويكرد نتايج اگر چه MBO و مديريت استراتژيك برخي شواهد تجربي براي حمايت از برنامه مالي اراي ه كردنند نتايج نشان نمي دهد كه اين شركتها يك فرآيند مديريت استراتژيك كلي كه شامل يك فرآيند تيمي باشد را پذيرفته اند. براساس نظر تام و هرولد برنامه ريزان نتايج مالي را بهبود مي بخشند. به عبارت ديگر MBO هيچ گونه افزايش در عملكرد كه به برنامه MBO مربوط باشد را راي ه نكرده است. به هر حال اخيرا ادبيات MBO يك MBO تيمي را براي تغييرات ممكنه پيشنهاد كرده است. اما تحقيق با اهميتي در ادبيات MBO تيمي وجود ندارد. به هر حال ديگران نياز به ادغام MBO با توسعه سازماني را شناسايي نموده اند. كه در آن سبك مديريت و فرهنگ متغيرها مي باشند كه نياز به توجه و تطبيق گسترده با استراتژيها اهداف سيستم ها ساختار و كاركنان براي توسعه و تصحيح برنامه كسب و كار دارند. اين نكته پاسخ 101 خرده فروشي كوچك رابينسون است كه خدمات و توليد شركتها مي تواند حمايت قابل توجه تري براي برنامه كسب و كار اراي ه نمايد. براي شركتهاي بزرگتر كه به سمت شراكت حركت مي كنند ف مديريت احتياج به استقرار شاخص هاي اثرگذار برنامه ريزي گروهي دارد كه در تضاد با برنامه ريزي مالي يا غير برنامه ريزي مالي مي باشد. بنابراين نياز به تحقيق بيشتر بر روي مديريت استراتژيك كه تمايل به برنامه ريزي استراتژيك دارد مهم به نظر مي رسد. MBO مي بايست به وسيله شركتها اجرا شود يا با يك فرآيند مديريت استراتژيك كلي برنامه ريزي اجرا 5

6 بازخورد ارزيابي تغييرات مستمر و تطبيق يكپارچه شود. يك رويكرد تيمي نياز به بررسي نظارت و توسعه دارد. با استفاده از مدل مديريت استراتژيك اراي ه شده در كتابها ما مي توانيم به سمت MBO حركت كنيم. امروزه بدون يك فرآيند گروهي سيستم MBO تاثيرات ضعيف و غير كافي در جهت تضمين استمرارش اراي ه مي كند. در حقيقت برخي شركتها هنوز متوجه نيستند كه MBO و برنامه ريزي استراتژيك به جاي استفاده به عنوان دو سيستم مجزا مي بايست با هم ادغام شوند. با ادغام سيستم ها تعارضات و خط قرمزها و ديگر ضعفهاي MBO مي تواند حذف شود. همزمان شركتها مي توانند منافع فرآيند گروهي براي برنامه ريزي استراتژيك را روشن سازند. كه مي بايست مديريت گروهي اعتماد انضباط يك فرهنگ منعطف و باز و سبك مديريت را ترفيع دهد. به طور مشابه براي شركتهاي كوچكتر فرآيند مديريت استراتژيك مي تواند به طور موثر در برنامه ريزي كسب و كارشان به كار گرفته شود. فرآيند براي كسب و كارهاي كوچكتر تنها شامل كاركنان نمي شود بلكه MBO مي تواند يك رويكرد تيمي كه از اهداف كوتاه محور استفاده مي كند را توسعه دهد. كه توسعه كسب و كار با ناديده گرفتن عواملي از قبيل مشاوران خارجي مشتريان حسابداران نمايندگي هاي بيمه و ديگران امكان پذير نيست. بله MBO مي تواند توسعه يابد اما MBO مديريت استراتژيك كامل را اراي ه نمي كند. MBO مي تواند بر پايه و اساس گروه تكميل شود اما در مقابل استراتژيها ساختار كاركنان مكحيط خارجي و ديگر متغييرها نياز به توجه و دقت دارند. ما احتياج داريم يك تصوير كلي را ببينيم نه اينكه تنوعي از اهداف كه بر روي بخشي از فرآيند تمركز مي كنند. 6