Wang Faedah Menurut Perspektif Islam dan Alternatif Pelupusan Wang Faedah

Transkripsi

1 Wang Faedah Menurut Perspektif Islam dan Alternatif Pelupusan Wang Faedah Muhamad Muda Abdullaah Jalil Universiti Sains Islam Malaysia Seminar Kefahaman Pengurusan Kewangan Islam Jabatan Wakaf, Zakat & Haji, Jabatan Perdana Menteri 30 Oktober 2007 JWZH, Putrajaya

2 Agenda Pembentangan Pengenalan Sistem kewangan Islam Punca dan pengagihan dana menurut perspektif Islam Perspektif Islam terhadap wang faedah (bunga) Pengurusan dana dari sumber haram Isu dan penyelesaian Rumusan dan penutup Pelupusan Wang Faedah 2

3 Pengenalan Sistem kewangan yang mantap adalah amat penting bagi mengembangkan lagi keupayaan, kekuatan dan memperkasakan umat Islam. Harta sebagai sumber kewangan boleh disifatkan sebagai harta halal atau haram tertakluk kepada kaedah pemilikan dan punca harta tersebut. Harta yang diperolehi secara batil atau wang faedah (bunga) yang bersifat riba dianggap haram. Harta yang haram harus dijadikan harta awam dan ditadbirkan oleh pemerintah mengikut syariat. Pelupusan Wang Faedah 3

4 Adakah harta dari sumber haram boleh dimanfaatkan bagi memperkasakan kedudukan ekonomi dan kesejahteraan umat Islam? Apakah jalan-jalan yang selari dengan syariat berkaitan dengan pemilikan, pengurusan dan pelupusan harta dari sumber haram? Pelupusan Wang Faedah 4

5 Rangkakerja Pengurusan Harta Awam: Perspektif Islam Harta Awam Harta Halal Harta Haram Pengurusan Harta Awam Gembeling Tabung Dana Agih Dana Musnah Infaq Simpan Kembalikan Pelupusan Wang Faedah 5

6 Sistem Kewangan Islam Sistem kewangan Islam (SKI) merujuk kepada mekanisme bagi mengembeling dan menyalurkan dana dalam masyarakat agar ekonomi umat Islam terus berkembang. Sistem ini harus memberikan manfaat dan menjadi sebagai salah satu faktor penting dalam menentukan keselamatan, keselesaan dan kesejahteraan umat Islam. Sistem ini harus berjalan secara adil dengan mengambilkira keperluan, kedudukan dan keupayaan ahli masyarakat yang berbilang dengan mengiktiraf bahawa Allah menjadikan manusia itu ada yang kaya dan miskin, kuat dan lemah, serta sempurna dan kekurangan. Pelupusan Wang Faedah 6

7 Prinsip Sistem Kewangan Islam Muamalat Perhubungan antara Manusia-Manusia Idarah Mencapai kecekapan dan keberkesanan Berpandukan Syariah, Undang-undang dan Akhlak Siasah Hubungan antara Pemimpin dan Pengikut (Rakyat) Ijtima i Kebajikan Sosial (Memenuhi Keperluan, Tanpa Untung) Tijarah Bermotif Untung (Memenuhi Kehendak) Pelupusan Wang Faedah 7

8 MODEL SISTEM KEWANGAN ISLAM ALIRAN DANA SUMBER DANA SALURAN PENGIMBANG AGIHAN ZAKAT INSTITUSI PENGURUSAN ZAKAT 8 ASNAF CUKAI: KHARAJ, JIZYAH, USHUR NEGARA (KERAJAAN) INDIVIDU SADAKAH NADZHAR WAKAF PUSAKA AMANAH TABUNGAN PERMODALAN INSTITUSI MAL INSTITUSI/DIWAN PEMBANGUNAN EKONOMI UMMAH INSTITUSI PENGURUSAN RISIKO (TAKAFUL) INSTITUSI KEWANGAN BUKAN PERBANKAN PELABURAN - REAL - PASARAN MODAL KEBAJIKAN PERLINDUNGAN KEMUDAHAN AWAM & AGAMA KESELAMATAN KEAMANAN PENDIDIKAN KEILMUAN KESIHATAN PERUBATAN REZAB KEADILAN SOSIAL & EKONOMI PERNIAGAAN INSTITUSI PERBANKAN Pelupusan Wang Faedah 8

9 Punca dan Pengagihan Dana Islam menetapkan punca-punca yang sahih dalam pemilikan harta: Berdasarkan kepada faktor-faktor yang harus seperti jual-beli, hadiah, sedakah, upah, warisan dan seumpamanya. Pengagihan dana juga jelas dan banyak di sentuh dalam al-quran. Pelupusan Wang Faedah 9

10 Sumber Dana Pemodal/Peyumbang Dana Kerajaan Kutipan hasil, cukai dan sebagainya Penerbitan Matawang Harta Keuntungan pelaburan Korporat Keuntungan/Laba Harta bersih Individu Gaji & Upah Harta terkumpul Pelupusan Wang Faedah 10

11 Jenis-jenis Dana Dana Ijtima i Zakat. Cukai: Kharaj, Jizyah, Ushur. Sadakah, Nadzhar, Wakaf, Pusaka. Fai (harta rampasan) Harta haram milik awam (?) Dana Tijari Amanah. Tabungan. Permodalan/Pembiayaan. Keuntungan/dividen Pelupusan Wang Faedah 11

12 Pengagihan Dana Mengikut Fungsi (Jalan-jalan belanja menurut Islam - maslahah) Kebajikan dan Sosial: Orang tua, anak yatim, kurang upaya, ibu tunggal Asnaf zakat (mereka yang berhak). Al-Maa uun 107:1-7; Al-Anfaal 8:41; Kemudahan Awam: Perhubungan, keagamaan, kelesaan (subsidi). Al-Baqarah 2:195; Al-Balad 90:4 Keselamatan dan Keamanan: Ketenteraan (Kepakaran, Persenjataan dan kelengkapan) Ketenteraman awam, perlindungan bencana dan musibah Quraish 106:1-4 Pelupusan Wang Faedah 12

13 Keilmuan: Pendidikan dan pelajaran (Al-Quran: Al-Alaq 96:1-5) Makanan dan perlindungan (Al-Quran: Al-Maa uun 107: 3) Kesihatan dan Perubatan (Al-Quran: Al-Muddathir 74:4) Rezab: Perlindungan tanpa duga, kemelesetan Yusof 12:46-49 Kisah Abd Rahman Ibn Auf Pelupusan Wang Faedah 13

14 Agihan Dana Mengikut Perspektif Gelagat Manusia Keperluan (Necessities Daruriyyat) Must have Kehendak Kemudahan/Keselesaan (Conveniences Hajiyyat) Good to have Kehendak Kemewahan (Refinement Tahsiniyyat) Nice to have Pelupusan Wang Faedah 14

15 Pengurusan Harta Dari Sumber Haram Penilaian harta Pemulangan kepada pemilik asal Pihak bertanggungjawab Pilihan tindakan mengikut syarak Pelupusan Wang Faedah 15

16 Pengurusan Harta Dari Sumber Haram Penilaian harta Pemulangan kepada pemilik asal Pihak bertanggungjawab Pilihan tindakan mengikut syarak Memastikan zat dan nilai. Kekurangan nilai harus ditampung Sekiranya bercampur harta haram dan halal, asingkan nilai haram. Ijtihad nilai (al-ihtiyath) sekiranya nilai tidak dapat dipastikan. Pelupusan Wang Faedah 16

17 Pengurusan Harta Dari Sumber Haram Penilaian harta Pemulangan kepada pemilik asal Pihak bertanggungjawab Pilihan tindakan mengikut syarak Pulangkan kepada tuannya yang asal atau waris. Sekiranya pemilik adalah zalim dan ke arah kebatilan, maka belanjakan kepada kemaslahatan ummah (Sheikh Khalid al-mahna menyebut Imam Nawawi). Pelupusan Wang Faedah 17

18 Pengurusan Harta Dari Sumber Haram Penilaian harta Pemulangan kepada pemilik asal Pihak bertanggungjawab Pilihan tindakan mengikut syarak Tanggungjawab adalah terhadap pemerintah (pendapat Imam Nawawi, Imam Ghazali, Ibnu Muflih). Jika pemerintah salur melalui wakil, perlu salur kepada tempat yang betul. Institusi (wakil) tersebut perlu mengikut syariah. Pelupusan Wang Faedah 18

19 Pengurusan Harta Dari Sumber Haram Penilaian harta Pemulangan kepada pemilik asal Pihak bertanggungjawab Pilihan tindakan mengikut syarak Pandangan ahli sunnah wal-jamaah: infaq umum seperti sedakah atau tabarru umum untuk maslahah asas dan keselesaan. KFH: Tabarru umum tetapi bukan untuk masjid atau al- Quran. Ibnu Taimiyyah: tidak untuk individu; Tabarru umum (jambatan, jalanraya, dll) dan untuk pertahanan. Pelupusan Wang Faedah 19

20 Rangkakerja Pengurusan Harta Haram: Perspektif Islam Pengurusan Harta Haram Agih Dana Musnah Simpan Infaq Kembalikan Maslahan Umum Sadakah Umum Sosial dan Fakir/Miskin Jihad di Jalan Allah Jauhi Harta Haram Salur Harta Haram kpd Halal Pelupusan Wang Faedah 20

21 Isu dan penyelesaian Pengurusan kewangan Islam dalam konteks Malaysia Sumber dana yang berbagai Kuasa dan tanggungjawab ke atas sumber dana awam Peranan pemerintah Peranan institusi kewangan Islam Wang yang disatukan (sumber halal dan haram) Kaedah pengurusan yang telus Dual system Sentiasa diperbandingkan Pengurusan Islam perlu lebih mantap telus, sistematik dan berjaya mencerminkan martabat Islam sebagai agama al-falah. Pelupusan Wang Faedah 21

22 Pengurusan Harta Awam Fungsi Gembeling Agih Amalan terbaik (Best practice) Penyelarasan Rekod dan pelapuran Syariah compliance Governans Pelupusan Wang Faedah 22

23 Kerangka Model Institusi Pengurusan Harta Awam: Tingkat kewibawaan organisasi melalui pendekatan Amalan terbaik BADAN PENGURUSAN HARTA AWAM JAWATANKUASA PELABURAN JAWATANKUASA AUDIT & PEMATUHAN UNIT PELABURAN UNIT SYARIAH DAN RISIKO BAHAGIAN KUTIPAN BAHAGIAN ICT BAHAGIAN PENTADBIRAN AM BAHAGIAN AGIHAN BAHAGIAN KHIDMAT PELANGGAN Pelupusan Wang Faedah 23

24 Rumusan dan Penutup Islam menekankan kesejahteraan ummah bukan sahaja akhirat tetapi juga dunia (Quran. Al-Qasas:77). Kesejahteraan melalui kekuatan ekonomi, siasah, ijtima iyah yang dilandasi kekuatan spiritual dan mental. Pengurusan kewangan dari semua sumber perlu diuruskan dengan mantap agar sumber tidak beku malah terus berkembang melalui sistem agihan yang kemas mengikut syarak. Wang haram yang menjadi milik awam, khususnya jumlah yang besar dan dapat dimanfaatkan, perlu diurus secara amalan terbaik bagi manfaat umat Islam dan mencerminkan kemampuan dan kebijaksanaan pengurusan berlandaskan prinsip pengurusan Islam. Pelupusan Wang Faedah 24