BAB 4: KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE

Ukuran: px

Mulai penontonan dengan halaman:

Download "BAB 4: KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE"

Verawati Makmur
7 tahun lalu
Tontonan:

1 BAB 4: KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE 4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAHAN 4.2 KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA 4.3 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN 4.4 PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH KELUARGA BROOKE 4.5 PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE Latar belakang Kedatangan Pangeran Mahkota Penentangan penduduk tempatan Kedatangan Pangeran Muda Hashim Kedatangan James Brooke Kekacauan tempatan Penentangan: Sg. Saribas Sg. Rajang Batang Lupar Pembelian Sis. Pemerintahan beraja Penglibatan pemimpin tempatan Perlembagaan Sarawak 1941 Ekonomi tradisional sarang burung getah jelutung rotan kelapa gambir lada hitam sagu rumbia Perlombongan emas antimoni arang batu minyak Menghalan perpaduan kaum Pembangunan bandarbandar Kuching Miri Kemudahan jalan raya landasan k/api pengangkutan air kapal terbang air bekalan air bekalan elektrik perkhidmatan pos & telegraf hospital sekolah

2 4.1 PERPECAHAN MEMBUKA RUANG PENJAJAHAN LATAR BELAKANG Sarawak berada di bawah pemerintahan Kesultanan Brunei Sul. Brunei telah membahagikan Sarawak kepada beberapa daerah Kurun ke-15 melantik Pangeran Mahkota sebagai wakil pemerintah ditadbir oleh ketua tempatan terdiri daripadarpd orang Melayu dan Dayak digelar Menteri Darat, Temenggung atau Orang Kaya melaksanakan arahan dan mengutip cukai TINDAKAN PANGERAN INDERA MAHKOTA Mengambil alih pentadbiran dan perdagangan antimoni dan emas. Mengenakan cukai yg tinggi. Orang Bidayuh yang bekerja di lombong antimoni tidak dibayar gaji. Berlaku pemberontakan dan tidak dapat dikawal BAGAI ORANG MENGANTUK DISORONGKAN BANTAL Meminta bantuan daripada JAMES BROOKE dan benjanji menjadikannya sebagai Gabenor Sarawak Sultan Brunei telah menghantar Pangeran Raja Muda Hashim Pemberian jawatan Gabenor tidak disukai oleh Sultan Brunei dan Pangeran Raja Muda Hashim melengahkan pelantikan JamesBrooke JamesBrooke membedil Kuching Pangeran Raja Muda Hashim melantik James Brooke sebagai gabenor dan Raja Sarawak (1841) Perjanjian ant. Pangeran Muda Hashim dgn James Brooke pada tahun 1841 SYARATNYA James.Brooke memerintah negeri Sarawak dan menguasai segala hasilnya. James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat istiadat orang Melayu. J.Brooke bekas tentera SHTI - Slps bersara terlibat dalam perdagangan dan belayar dengan kapalnya Royalist untuk mencari kawasan perdagangan.

3 James Brooke menghadap sultan Brunei dengan tentera British untuk mengesahkan kedudukan Tentera laut British diketuai oleh Edward Belcher. Untuk mengelak daripada serangan Sultan Brunei menandatangani perjanjinan Perjanjian antara Sul. Omar Ali Saifuddin II dengan James Brooke 1842 SYARATNYA Sul. Brunei menyerahkan Sarawak dari kaw. Tanjung Datu ke Sg. Samarahan dan menyerahkan segala hasil cukainya kepada James Brooke dan pewarisnya James Brooke akan membayar 2500 dolar setiap tahun kepada baginda Agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak boleh diganggu Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak KELUARGA BROOKE MELUASKAN KUASA Penentangan di Saribas dan Batang Lupar Sul. Abdul Mu mein tidak dapat mengawal Tanah antara Sg. Samarahan hingga Sg Rajang diserahkan Bayaran 1500 dolar setahun Kekacauan di sepanjang Sg. Rajang Sul. Abdul Mu mein tidak dapat mengawal Sg. Rajang diserahkan kepada James Brooke Bayaran 4500 dolar setahun Pembunuhan beberapa peniaga Sarawajk oleh orang Murut di lembangan Sg. Trusan Sultan tidak dapat mengawal Diserahkan kepada James Brooke Bayaran 4500 dolar setahun 1846 Sul Omar Ali Saifuddin dan pembesar menyerang James Brooke Dapat ditewaskan oleh James Brooke dengan bantuan tentera British 1905 Charles Brooke membeli Lawas drpd Sultan Hashim Jalal ( )

4 KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN SARAWAK PENGLIBATAN PEMIMPIN TEMPATAN DALAM BROOKE MAJLIS TERTINGGI MAJLIS NEGERI PERKENALKAN PEMERINTAHAN BERAJA PEMIMPIN TEMPATAN DILIBATKAN DALAM MEMBENTUK MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI DIBAHAGIKAN KEPADA LIMA BAHAGIAN, SETIAP BAHAGIAN DITADBIR OLEH MAJLIS BAHAGIAN. KEANGGOTAAN RESIDEN BAHAGIAN PERTAMA EMPAT ORANG DATU MELAYU TUJUAN MENASIHATI JAMES BROOKE MEMBUAT SEMUA DASAR MELULUSKAN UNDANG- UNDANG DAN PERATURAN BERKAITAN KEANGGOTAAN KETUA KAUM BUMIPUTERA TUJUAN MEMBERI PELUANG PEMIMPIN BUMIPUTERA BERSIDANG TIGA KALI SETAHUN MENGAMBIL BAHAGIAN DALAM 1 2 MAJLIS BAHAGIAN KEANGGOTAAN RESIDEN,PENOLONG RESIDEN,PENOLONG PEGAWAI DAERAH, PEGAWAI ANAK NEGERI TUJUAN MENASIHATI RESIDEN MENGETUAI OPERASI KETENTERAAN MENJAGA KEAMANAN MENGUTIP CUKAI PERJANJIAN ANTARA BRITISH DENGAN CHARLES BROOKE (1888) SYARAT-SYARAT PERJANJIAN : BRITISH MELINDUNGI SARAWAK DARIPADA SERANGAN MUSUH KELUARGA BROOKE MEMERINTAH NEGERI DENGAN BEBAS BAGI MELICINKAN PERLUNYA BEBERAPA JABATAN DI TUBUHKAN SEPERTI JABATAN KEHAKIMAN, JABATAN POLIS, JABATAN KASTAM DAN CUKAI, SERTA PEJABAT POS HAL EHWAL LUAR NEGERI ADALAH DI BAWAH KAWALAN BRITISH 3 4

5 1941 CHARLES VYNER BROOKE MENCADANGKAN PERLEMBAGAAN SARAWAK YANG MEMBERI KUASA PEMERINTAHAN KEPADA RAKYAT SARAWAK PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH KELUARGA BROOKE ANTARA ISI KANDUNGAN IALAH : PERLEMBAGAAN SARAWAK CHARLES VYNER BROOKE MENYERAHKAN KUASA MUTLAKNYA KEPADA MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI TIDAK MENGGALAKKAN KEMASUKAN PELABUR ASING KERANA INGIN MENJAGA KEPENTINGAN EKONOMI ORANG CINA DIBERI PELUANG BERDAGANG DAN MELOMBONG PEMBANGUNAN TIDAK SEIMBANG HANYA TERTUMPU DI BAHAGIAN PERTAMA DAN KEDUA 2. RAJA SARAWAK MEMERINTAH DENGAN NASIHAT MAJLIS TERTINGGI 3. MAJLIS NEGERI DIBERI KUASA MELULUSKAN UNDANG-UNDANG DAN MENGURUSKAN KEWANGAN 4. RAJA MEMPUNYAI KUASA UNTUK MEMBATALKAN UNDANG-UNDANG YANG DILULUSKAN OLEH MAJLIS NEGERI KEGIATAN EKONOMI YANG DIJALANKAN 5. RAJA BROOKE MELANTIK KEBANYAKAN AHLI MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI PERLEMBAGAAN INI GAGAL DILAKSANAKAN KERANA PERANG DUNIA KEDUA MELETUS 5 HASIL HUTAN (SARANG BURUNG, GETAH JELUTUNG DAN ROTAN SARANG BURUNG BERKHASIAT & MAHAL HASIL HUTAN SEPERTI KAPUR BARUS,DAMAR, DAN KAYU BALAK BERI KEUNTUNGAN TANAMAN BARU - GETAH DAN TEMBAKAU DI PERKENALKAN TANAMAN TRADISIONAL(KELAPA, GAMBIR,LADA HITAM, POKOK SAGU/RUMBIA) 6 TANAMAN TRADISIONAL HASIL HUTAN GAMBIR 1885,jumlah eksport gambir 1370 tan LADA HITAM Ditanam oleh orang Cina di bahagian Pertama dan Ketiga Sarang Burung Getah Jelutung HASIL KETERANGAN dikutip dari gua batu kapur seperti Gua Niah Mempunyai khasiat Dijual dengan harga yang tinggi dieksport ke Amerika Syarikat KELAPA Ditanam oleh orang Melayu di Bahagian Pertama dan Kedua SAGU Ditanam di Sungai Igan,Oya,Mukah dan Bintulu Pembalakan Hasil hutan lain dijalankan oleh Syarikat Borneo dan orang Cina di sekitar Sungai Rajang Hasilnya dieksport ke Hong Kong, Australia dan Amerika Syarikat kapur barus, rotan, damar, 7 8

PERLOMBONGAN MEMANTAPKAN KEKAYAAN KELUARGA BROOKE EMAS ~ DILOMBONG DI BAU OLEH PELOMBONG CINA ~ 1857,PELOMBONG CINA TIDAK BERPUAS HATI DNEGAN CUKAI YANG DIKENAKAN BROOKE ~ KEMUDIAN DIUSAHAKAN

6 PERLOMBONGAN MEMANTAPKAN KEKAYAAN KELUARGA BROOKE EMAS ~ DILOMBONG DI BAU OLEH PELOMBONG CINA ~ 1857,PELOMBONG CINA TIDAK BERPUAS HATI DNEGAN CUKAI YANG DIKENAKAN BROOKE ~ KEMUDIAN DIUSAHAKAN SYARIKAT BORNEO ANTIMONI ~ DIUSAHAKAN OLEH SYARIKAT BORNEO DI BAU DAN KUCHING PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH KELUARGA BROOKE Keluarga Brooke melaksanakan DASAR PECAH DAN PERINTAH Tujuan : MENGUKUHKAN KUASA Dasar Pecah dan Perintah Setiap kaum dipisahkan dengan kegiatan ekonomi dan petempatan yang berbeza Ekonomi Petempatan MINYAK ~ USAHA CARI GALI BERMULA TAHUN1882 ~ TELAGA PETROLEUM PERTAMA DI MIRI ~ 1909, THE ANGLO-SAXON OIL COMPANY MENDAPAT KONSESI MELOMBONG PETROLEUM ~ 1917, KILANG MENAPIS MINYAK DIDIRIKAN DI LUTONG 9 Orang Melayu Orang Iban Orang Cina Orang India Orang Sikh Pentadbiran Ketenteraan Pertanian, perlombongan, perdagangan Perniagaan kain Polis Bumiputera tinggal di pedalaman Orang Cina tinggal di bandar-bandar Kesannya: Perpaduan kaum terhalang Kedudukan sebagai Raja Sarawak terjamin 10 KESAN PERKEMBANGAN EKONOMI DAN PERTAMBAHAN PENDUDUK 1. Perkembangan bandar-bandar Menjadi pusat pentadbiran dan perdagangan. Kuching (1841), ibu negeri dan pusat pentadbiran kerajaan. Miri (1910), mula menjadi pusat kegiatan melombong petroleum. 2. Kemudahan Asas (jalan raya, air dan elektrik) Terhad di bandar-bandar (kawasan pentadbiran dan kegiatan ekonomi). 3. Perkhidmatan Kesihatan Hospital dan klinik dibina oleh Mubaligh Kristian di bandar besar. 4. Pengangkutan a. Kereta api 1917, landasan Kuching Bau dibina 1932, perkhidmatan dihentikan akibat kemelesetan ekonomi. b. Pengangkutan air Di Kuching, syarikat perkapalan Singapore and Sarawak Steamship Company memberi perkhidmatan. c. Kapal terbang 1924, menghubungkan Kuching dan Singapura. 5. Perkhidmatan Telegraf, Pos dan Telefon 1897, wujud perkhidmatan telegraf antara Kuching Singapura. 1931, pejabat pos dibina di Kuching. 11 MELAYU PENDIDIKAN INGGERIS CINA 12

7 MELAYU INGGERIS CINA , sekolah rendah berpengantar bahasa Melayu dibina ( 42 tahun selepas pemerintahan Brooke). 2. Tujuan pembinaan - Melatih orang Melayu menjadi guru sekolah Melayu dan kakitangan rendah kerajaan. 3. Buku-buku dibawa dari Semenanjung Tanah Melayu. 4. Sekolah Melayu yang dibuka kerajaan : i. Sekolah Merpati Jerpang ii. Sekolah Encik Buyong 5. Kemudahan sekolah tersebut digabung menjadi Madrasah Melayu. 1. Kerajaan mengalakkan Mubaligh Kristian mendirikan sekolah Inggeris. 2. Antara sekolah terawal ialah Sekolah St.Thomas ( 1848 ), Sekolah St.Mary ( 1850 ) dan Sekolah St. Teresa ( 1855 ) di Kuching. 1. Sekolah Cina dibina dan diuruskan oleh orang Cina. 2. Guru, sukatan pelajaran dan buku teks dibawa dari Cina LAIN-LAIN TENTANG PENDIDIKAN Keluarga Brooke tidak yakin pendidikan Barat sesuai untuk penduduk tempatan. Charles Brooke membina sekolah untuk orang Melayu dan Cina sahaja. Sekolah untuk orang Dayak tidak digalakkan kerana mahu mengekalkan cara hidup mereka. 1917, sekolah untuk kaum Melanau didirikan. 1924, Jabatan Pelajaran ditubuhkan. 1976, hanya terdapat 25 buah sekolah kerajaan. Ada guru-guru sekolah kerajaan dilatih di MPSI, Tanjung Malim. 1940, Maktab Perguruan Kent didirikan untuk melatih guru-guru sekolah Melayu. 15

dokumen-dokumen yang mirip

Kekayaan Ekonomi Sarawak Mendorong Penjajahan Keluarga Brooke. Abad ke-19

Tingkatan 2 Sejarah Bab 4 : Kekayaan Ekonomi Sarawak Mendorong Penjajahan Keluarga Brooke Soalan Objektif Pilih jawapan yang paling tepat 1. Sebelum Kesultanan Brunei tidak campur tangan dalam pentadbiran