5.7. Pengembangan Sentra Produksi Tanaman Pangan dan Hortikultura Dalam upaya pengembangan sistem agribisnis tanaman pangan dan hortikultura di Jawa Barat, guna mendukung akselerasi peningkatan kesejahteraan masyarakat melalui pemecahan masalah utama yang dihadapi, yaitu kemiskinan, pengangguran, dan rendahnya daya saing produk di bidang pertanian tanaman pangan dan hortikultura, pembenahan dan pemantapan jejaring kesisteman mulai hulu, on-farm dan hilir, perlu memperhatikan kondisi existing yang akan menjadi pusat pertumbuhan agribisnis. Aspek skala usaha, merupakan suatu hal yang sangat penting untuk diperhatikan. Efektivitas dan efisiensi proses produksi agribisnis setiap komoditi unggulan, akan menjadi prasarat dalam pengembangan suatu sistem produksi yang bernilai tambah dan berdaya saing tinggi. Melalui pendekatan ini, diharapkan modernisasi melalui rancang bangun wilayah dan perekayasaan teknologi, sosial dan ekonomi dapat ditumbuh-kembangkan. Oleh karena itu sentra produksi, menjadi prioritas dalam penumbuhan dan pengembangannya untuk setiap komoditi unggulan prioritas program. Tabel 39. Sentra Produksi Padi dan Palawija di Jawa Barat Tahun 2014 No Komoditas Kabupaten 1. PADI SAWAH Bekasi 100.473 Babelan, Tarumajaya, Tambelang, Sukawangi, Tambun Utara, Cibitung, Setu, Cikarang Timur, Karangbahagia, Kedungwaringin, Sukatani, Sukakarya, Pebayuran, Cabangbungin, Muaragembong, Serang Baru, Cibarusah, Bojongmanggu Karawang 199.147 Karawang Barat, Majalaya, Klari, Pangkalan, Rengasdengklok, Jayakerta, Kutawaluya, Batujaya, Tirtajaya, Pakisjaya, Pedes, Cilebar, Cibuaya, Tirtamulya, Jatisari, Banyusari, Cilamaya Wetan, Cilamaya Kulon, Telagasari, Lemahabang, Rawamerta, Tempuran Subang 176.597 Sagalaherang, Serang Panjang, Jalancagak, Cisalak, Tanjungsiang, Cijambe, Cibogo, Subang, Kalijati, Dawuan, Cipeundeuy, Pabuaran, Patokbeusi, Purwadadi, Cikaum, Pagaden, Pagaden Barat, Cipunagara, Compreng, Binong, Tambak Dahan, Ciasem, Pamanukan, Sukasari,
Pusakanagara, Pusakajaya, Legonkulon, Blanakan 91.278 Tenjo, Parung Panjang, Jasinga, Cigudeg, Sukajaya, Nanggung, Rumpin, Leuwiliang, Leuwisadeng, Cibungbulang, Pamijahan, Ciampea, Tenjolaya, Caringin, Klapanunggal, Jonggol, Sukamakmur, Cariu, Tanjungsari 134.468 Ciemas, Ciracap, Waluran, Surade, Cibitung, Jampang Kulon, Cimanggu, Kali Bunder, Tegal Buleud, Sagaranten, Curugkembar, Pabuaran, Pelabuhan Ratu, Simpenan, Warung Kiara, Bantargadung, Jampang Tengah, Purabaya, Cikembar, Nyalindung, Geger Bitung, Sukaraja, Cireunghas, Kadudampit, Cisaat, Cibadak, Caringin, Nagrak, Cidahu, Parung Kuda, Kalapa Nunggal, Cikidang, Cisolok, Cikakak, Kabandungan 139.503, Cilaku, Warungkondang, Cibeber, Ciranjang, Sukaluyu, Bojongpicung, Karangtengah, Sukaresmi, Cugenang, Cikalongkulon, Takokak, Campaka, Pagelaran, Tanggeung, Kadupandak, Sindangbarang, Agrabinta, Cibinong, Cidaun, Naringgul, Campaka Mulya, Cikadu, Gekbrong, Cijati, Leles, Haurwangi, Pasirkuda 74.972 Soreang, Pasirjambu, Ciwidey, Bojongsoang, Banjaran, Pameungpeuk, Katapang, Majalaya, Ciparay, Pacet, Cicalengka, Rancaekek, Paseh, Ibun, Cileunyi, Baleendah, Arjasari, Cimaung, Solokan Jeruk, Cangkuang, Kutawaringin 75.078 Selatan, Utara, Cimalaka, Tanjungkerta, Rancakalong, Darmaraja, Situraja, Cisitu, Wado, Jatinunggal, Jatigede, Conggeang, Buahdua, Ujungjaya Garut 135.962 Cisewu, Talegong, Bungbulang, Mekar Mukti, Pakenjeng, Pamulihan, Cikelet, Pameungpeuk, Cibalong, Cisompet, Singajaya, Peundeuy, Banjarwangi, Cilawu, Bayongbong, Cisurupan, Sukaresmi, Samarang, Pasir Wangi, Tarogong Kaler, Tarogong Kidul, Garut Kota, Karangpawitan, Sukawening, Karang Tengah, Banyuresmi, Leles, Leuwigoong, Kadungora, Cibiuk, Cibatu, Kersamanah, Malangbong, Limbangan, Selaawi
Tasikmalaya 130.214 Cipatujah, Karangnunggal, Cikalong, Pancatengah, Cikatomas, Parungponteng, Bantarkalong, Culamega, Bojonggambir, Sodonghilir, Taraju, Salawu, Puspahiang, Tanjungjaya, Salopa, Jatiwaras, Cineam, Singaparna, Sukarame, Mangunreja, Cigalontang, Leuwisari, Sariwangi, Padakembang, Sukaratu, Cisayong, Sukahening, Rajapolah, Jamanis, Ciawi, Kadipaten, Pagerageung, Sukaresik Ciamis 91.273 Banjarsari, Lakbok, Pamarican, Cidolog, Cisaga, Rancah, Rajadesa, Cihaurbeuti, Cipaku, Panawangan, Panjalu, Panumbangan, Lumbung, Purwadadi, Mangunjaya Cirebon 90.783 Susukan Lebak, Sedong, Beber, Sumber, Dukupuntang, Palimanan, Kapetakan, Suranenggala, Klangenan, Jamblang, Arjawinangun, Panguragan, Ciwaringin, Susukan, Gegesik, Kaliwedi Kuningan 60.800 Cigugur, Mandirancan, Garawangi, Lebakwangi, Ciawigebang, Luragung, Ciwaru, Cibingbin, Subang, Pancalang, Sindangagung, Maleber 106.565, Cigasong, Maja, Kadipaten, Jatiwangi, Dawuan, Kasokandel, Ligung, Jatitujuh, Rajagaluh, Sindangwangi, Leuwimunding, Sukahaji, Talaga, Banjaran, Cikijing, Cingambul, Bantarujeg, Malausma, Argapura, Kertajati, Sumberjaya, Palasah, Lemahsugih Barat Kota Tasikmalaya 38.180 Rongga, Gununghalu, Sindangkerta, Cililin, Cihampelas, Cipongkor, Cipatat, Padalarang, Ngamprah, Cikalongwetan, Cipeundeuy 13.536 Kawalu, Tamansari, Cibeureum, Purbaratu, Mangkubumi, Bungursari Purwakarta 36.851 Cibatu, Plered, Tegalwaru, Sukatani, Darangdan, Bojong, Wanayasa, Pondok Salam, Pasawahan Kota Banjar 6.676 Langensari Indramayu 250.445 Haurgeulis, Gantar, Kroya, Gabuswetan, Cikedung, Terisi, Lelea, Bangodua, Tukdana, Widasari, Kertasemaya, Sukagumiwang, Krangkeng, Karangampel, Kedokan Bunder, Juntinyuat, Sliyeg, Jatibarang, Balongan, Indramayu, Sindang, Cantigi, Lohbener, Arahan, Losarang, Kandanghaur, Bongas, Anjatan, Sukra, Patrol
Pangandaran 19.350 Cimerak, Cijulang, Langkaplancar, Parigi, Padaherang Khusus Tanam di Kabupaten Pangandaran, untuk Periode Oktober- Desember masih terhitung di Kabupaten Ciamis sehingga mempengaruhi total tahun 2014 2. Padi Ladang 784 Tenjo, Parung Panjang, Jasinga, Klapanunggal, Jonggol, Tanjungsari 29.782 Ciemas, Ciracap, Waluran, Surade, Cibitung, Jampang Kulon, Cimanggu, Kali Bunder, Tegal Buleud, Cidolog, Sagaranten, Cidadap, Curugkembar, Pabuaran, Lengkong, Simpenan, Warung Kiara, Bantargadung, Jampang Tengah, Purabaya, Nyalindung, Geger Bitung, Cisolok, Cikakak, Kabandungan 21.059 Cibeber, Mande, Sukaresmi, Cklkulon, Sukanagara, Takokak, Campaka, Pagelaran, Tanggeung, Kadupandak, Sindangbarang, Agrabinta, Cibinong, Cidaun, Naringgul, Campaka Mulya, Cikadu, Cijati, Leles, Haurwangi, Pasirkuda 4.848 Soreang, Pasirjambu, Nagreg, Rancabali, Banjaran, Ciparay, Pacet, Cicalengka, Cikancung, Cileunyi, Cimenyan, Baleendah, Arjasari, Cimaung, Kutawaringin Garut 34.736 Cisewu, Caringin, Talegong, Bungbulang, Mekar Mukti, Pakenjeng, Pamulihan, Cikelet, Pameungpeuk, Cibalong, Cisompet, Singajaya, Cihurip, Peundeuy, Cikajang, Banjarwangi, Cilawu, Bayongbong, Cisurupan, Sukaresmi, Samarang, Pasir Wangi, Tarogong Kaler, Garut Kota, Karangpawitan, Pangatikan, Sucinaraja, Sukawening, Karang Tengah, Banyuresmi, Leles, Leuwigoong, Kadungora, Cibiuk, Cibatu, Kersamanah, Malangbong, Limbangan, Selaawi Tasikmalaya 5.991 Cipatujah, Karangnunggal, Cikalong, Pancatengah, Cikatomas, Salawu, Puspahiang, Jatiwaras, Kadipaten Ciamis 1.823 Banjarsari, Rancah Kuningan 1.330 Darma, Ciniru, Cidahu, Cibingbin, Subang, Hantara, Cimahi, Cilebak 2.528 Kertajati
Indramayu Subang Purwakarta 6.597 14.751 1.489 2.493 Barat 6.491 Cimalaka, Tanjungmedar, Tanjungsari, Cimanggung, Rancakalong, Darmaraja, Wado, Jatinunggal, Jatigede, Conggeang, Surian, Tomo, Ujungjaya, Cibugel Haurgeulis, Gantar, Kroya, Cikedung, Terisi, Lelea Sagalaherang, Serang Panjang, Ciater, Cisalak, Cijambe, Cibogo, Cipeundeuy, Pabuaran, Purwadadi Jatiluhur, Sukasari, Bungursari, Campaka, Cibatu, Plered, Tegalwaru, Sukatani, Darangdan, Bojong, Wanayasa, Pondok Salam, Pasawahan Rongga, Gununghalu, Cililin, Cipongkor, Saguling, Cipatat, Ngamprah, Cikalongwetan, Cipeundeuy Pangandaran 227 Cimerak, Cijulang, Cigugur, Langkaplancar, Parigi, Pangandaran, Kalipucang, Padaherang Khusus Tanam di Kabupaten Pangandaran, untuk Periode Oktober- Desember masih terhitung di Kabupaten Ciamis sehingga mempengaruhi total tahun 2014 3 JAGUNG 8.734 Ciemas, Ciracap, Cibitung, Jampang Kulon, Tegal Buleud, Cidolog, Sagaranten, Lengkong, Bantargadung, Jampang Tengah, Purabaya, Nyalindung, Geger Bitung, Sukaraja, Cireunghas, Sukalarang,, Ciambar, Cicurug, Cidahu, Bojong Genteng, Kabandungan 8.349 Cibeber, Sukaluyu, Mande, Pacet, Sukaresmi, Cugenang, Cikalongkulon, Takokak, Campaka, Pagelaran, Tanggeung, Kadupandak, Sindangbarang, Agrabinta, Cibinong, Cidaun, Naringgul, Campaka Mulya, Cikadu, Cijati, Haurwangi 11.291 Soreang, Pasirjambu, Ciwidey, Nagreg, Rancabali, Banjaran, Pangalengan, Ciparay, Pacet, Kertasari, Cicalengka, Cikancung, Paseh, Ibun, Cileunyi, Cimenyan, Cilengkrang, Baleendah, Arjasari, Cimaung, Cangkuang, Kutawaringin Garut 73.806 Cisewu, Caringin, Talegong, Bungbulang, Mekar Mukti, Pakenjeng, Pamulihan, Cikelet, Pameungpeuk, Cibalong, Cisompet, Singajaya, Cihurip, Peundeuy, Cikajang, Banjarwangi,
Cilawu, Bayongbong, Cigedug, Cisurupan, Sukaresmi, Samarang, Pasir Wangi, Tarogong Kaler, Tarogong Kidul, Garut Kota, Karangpawitan, Wanaraja, Pangatikan, Sucinaraja, Sukawening, Karang Tengah, Banyuresmi, Leles, Leuwigoong, Kadungora, Cibiuk, Cibatu, Kersamanah, Malangbong, Limbangan, Selaawi Tasikmalaya 7.243 Cipatujah, Karangnunggal, Cikalong, Pancatengah, Bantarkalong, Sodonghilir, Taraju, Salawu, Puspahiang, Jatiwaras, Sukahening, Kadipaten, Pagerageung Ciamis 3.400 Tambaksari, Rancah, Sukadana, Panawangan, Panjalu, Panumbangan, Baregbeg, Sukamantri Kuningan 2.442 Cigugur, Darma, Cibingbin, Subang, Hantara, Cimahi, Cibeurem 15.090, Maja, Talaga, Banjaran, Cikijing, Bantarujeg, Malausma, Argapura, Lemahsugih 11.874 Selatan, Utara, Cimalaka, Tanjungkerta, Tanjungmedar, Tanjungsari, Sukasari, Jatinangor, Cimanggung, Rancakalong, Pamulihan, Darmaraja, Cisitu, Wado, Jatinunggal, Jatigede, Surian, Tomo, Ujungjaya, Cibugel Purwakarta 1.737 Jatiluhur, Bungursari, Campaka, Cibatu, Plered, Tegalwaru, Sukatani, Maniis, Darangdan, Bojong, Kiarapedes, Pondok Salam, Pasawahan Barat 2.860 Gununghalu, Sindangkerta, Cililin, Cihampelas, Cipongkor, Saguling, Cipatat, Padalarang, Ngamprah, Lembang, Cisarua, Cikalongwetan, Cipeundeuy Pangandaran 23 Cimerak, Cijulang, Cigugur Khusus Tanam di Kabupaten Pangandaran, untuk Periode Oktober- Desember masih terhitung di Kabupaten Ciamis sehingga mempengaruhi total tahun 2014 4. KEDELAI Garut 7.244 Karang Tengah, Karang Pawitan, Wanaraja, Banyuresmi 6.533 Ciranjang, Bojong Picung, Leles Indramayu 2.779 Gantar, Triti 2.750 Ujung Jaya, Tanjungkerta, Surian, Tomo, Utara Ciamis 2.220 Banjarsari, Padaherang, Pamarican, Lakbok
5 KACANG TANAH Tasikmalaya 1.744 Panca Tengah, Sodonghilir, Salopa, Jatiwaras, Jamanis, Ciawi 1.604 Jatiwangi, Dawuan, 1.571 Jampangkulon, Sagaranten Surade, Tegalbuleud, Cibitung Garut 18.828 Bungbulang, Caringin, Pakenjeng, Cibalong 12.290 Cidaun, Cidolog, Surade 7.045 Cidolog, Surade, Ciracap, Pabuaran Tasikmalaya 4.936 Karangnunggal, Cikalong, Salopa, Cineam, Rajapolah, Parung Ponteg 4.801 Cisitu, Situraja, JatiGede, Darmaraja, Cimalaka 6 KACANG HIJAU Cirebon 1.984 Susukan, Waled 7 KETELA POHON/ UBI KAYU 8 KETELA RAMBAT/ UBI JALAR Garut 2.058 Pameungpeuk, Bungbulang, Cibalong, Cikelet, 1.439 Ujungjaya, Tomo 1.266 Bunga Dua, Kerta Maja Garut 23.940 Bungbulang, Pakenjeng Tasikmalaya 18.630 Tamansari, Kawalu, Cibeureum 8.456 Soreang, Cikancung, Nagreg, Cipatat 9.323 Leuwiliang, Cibungbulang 5.720 Buahdua, Jatigede Purwakarta 3.991 Wanajaya, Campaka Ciamis 5.820 Parigi, Batu Karas 7.533 Bojong Picung, Mande 7.504 Jmpng Kulon, Jampang Tengah, Cibadak Kuningan 3.390 Ciniru, Darma Subang 3.754 Tanjungsiang, Sagala Herang, Serang Panjang, Pabuaran 5.672 Talaga, Banjaran, Cikijing, Cingambul, Lemah Sugih Kuningan 5.890 Cilimus, Jalaksana, Darma Garut 5.844 Cilawu, Bayongbong, Banjarwangi 3.979 Ciampea, Leuwiliang 2.594 Tasikmalaya 2.121 Cipatujah, Cibalong 1.876 Bojong Picung, Rende Sumber : Bidang Produksi Tanaman Pangan, Dinas Pertanian Tanaman Pangan Provinsi Jawa Barat Tahun 2014 Tabel 40. Sentra Produksi Sayuran Unggulan di Jawa Barat Tahun 2014
NO KOMODITAS KABUPATEN KECAMATAN UTAMA 1 BAWANG MERAH Cirebon Kuningan Indramayu Argapura, Kertajati, Dawuan Gebang, Pabedilan, Losari Kramat Mulya, Garawangi Pacet, Pangalengan, Ibun Sliyeg, Losari, Patrol, Widasari, Sukra Ujung Jaya Ciracap, SImpenan 2 CABE MERAH BESAR 3 KENTANG 4 KUBIS 5 JAMUR MERANG 6 TOMAT Ciamis Garut Tasikmalaya Garut Barat Garut Karawang Purwakarta Subang Cirebon Indramayu Garut Barat Sukamantri Cikajang, Cisurupan, Wanareja, Cigedug Pangalengan, Rancabali, Ciwidey Bojonggambir, Cigalontang, Sodong hilir Cikijing, Ligung, Cingambul Tanjungsari, Pamulihan, Sukasari Argapura, Banjaran, Talaga Pangalengan, Cimenyan, Sukasari Cikajang, Cigedug, Pasirwangi Gegerbitung, Sukamaju Lemahsugih, Malausma, Talaga Lembang Pangalengan, Cimenyan, Kertasari Cikajang, Cigedug, Pangatikan Pacet, Cipanas, Takokak, Sukanagara, Campaka Mulya, Campaka. Banjaran, Talaga Cilamaya Campaka Kec. Patokbeusi Pabedilan Sukra Barat Karang Tergas, Ciranjang Takokak, Sukanegara, Cipanas, Campaka Pangalengan Cikajang, Cisurupan Lembang Gegerbitung, Sukalarang, Sumber : Bidang Produksi Hortikultura, Dinas Pertanian Tanaman Pangan Provinsi Jawa Barat Tahun 2014
Tabel 41. Sentra Produksi Buah-Buahan Unggulan di Jawa Barat Tahun 2014 NO KOMODITAS KABUPATEN KECAMATAN UTAMA 1 ALPUKAT Garut Kadungora Barat Lembang, Cisarua Bantarujeg, Malusma, Argapura Sukaresmi, Campaka, Cugenang Cimenyan, Ciwidey, Rancabali Tanjungsari 2 MANGGIS Nanggung, Leuwiliang, Jasinga Tasikmalaya Subang Purwakarta Salawu, Puspahiang, Jatiwaras, Sagalaherang, Ciater, Cisalak Bojong, Wanayasa, Kiarapedes Cikembar, Cicantayan Tanjungmedar, Tanjurkerta, Selatan, Ganeas Campaka Ciamis Baregbeg, Banjarsari, Pamarican, Rajadesa, Rancah Pangandaran Cimerak, parigi, Cigugur, Cijulang, Sidamulih 3 PISANG Cugenang, Sukaresmi, Gekbrong, Cikadu, Cidaun, Warungkondang, Cibeber, Cibinong, Mande, Cikalong Kulon, Agrabinta, Sindangbarang. Tasikmalaya Ciamis Barat Cirebon Cipatuh, Pancatengah, Salopa Purwadadi, Lakbok Tomo, Jatigede, Tanjung Medar, Ujung Jaya Cikalong wetan Klangenan, Jamplang, Panguragan 4 MANGGA Cirebon Sedong, Dukupuntang, Greged, Astanajapura, Sumber. Indramayu Kuningan, Kertajati, Panyingkiran Sliyeg, Jatibarang, Kroya, Widasari Jatigede, Tomo, Ujungjaya, Darmaraja Mandirancan, Pancalang, Cigandamekar, Japara, Ciawigebang,
NO KOMODITAS KABUPATEN KECAMATAN UTAMA 5 RAMBUTAN Cileungsi, Gunungsindur, Parung Subang Purwakarta Kuningan Kota Banjar Sagalaherang, Purwadadi, Kalijati, Cipendeuy, Cipunagara. Babakancikao, Cibatu Mande, Cilaku, Cibeber, Cikalongkulon Walahar, Luragung, Lebakwangi Pataruman 6 DURIAN Tasikmalaya Salopa, Jatiwaras Kuningan Caringin, Pamijahan, Cigombong Rajagaluh, Sindangwangi Cikidang, Cikembar Mande, Cikalong Kulon, Cilaku, Cibeber Mandirancan, Pasawahan, Cidahu, Luragung, Selajambe 7 PEPAYA Nagrak, Cisaat, Cidahu, Cibadak, Segaranten Tasikmalaya Dramaga Cibalong 8 NENAS Subang Jalancagak, Ciater, Kasomalang Cijeruk, Tamansari 9 STROBERI Rancabali Garut Malangbong 10 BELIMBING Depok Pancoranmas, Cimanggis, Sawangan Nanggung, Parung Sumber : Bidang Produksi Hortikultura, Dinas Pertanian Tanaman Pangan Provinsi Jawa Barat Tahun 2014 Tabel 42. Sentra Produksi Tanaman Hias Unggulan di Jawa Barat Tahun 2014 NO KOMODITAS KABUPATEN/ KOTA KECAMATAN UTAMA 1 Kota Sukasari, Cidadap, Cibeunying Kaler, Kiaracondong, Antapani, Arcamanik, Mandalajati, Gedebage, Cibiru, Ujungberung, Panyileukan, Rancasari
NO KOMODITAS KABUPATEN/ KOTA KECAMATAN UTAMA ANGGREK Kota Depok Sawangan, Pancoran Mas, Limo, Sukmajaya, Cimanggis, Beji Cugenang, Pacet Parung, Cisarua, Babakan Madang, Ciawi, Megamendung, Gunung Sindur Karawang Pasirjambu Cikampek Sukalarang 2 KRISAN Barat Lembang, Cikalong Wetan, Cisarua, Parongpong, Ngamprah, Sukaresmi, Pacet, Cugenang, Cipanas, Cisarua Sukaraja,, kadudampit, Cidahu Cisarua 3 SEDAP MALAM Cisarua Kabupaten Kota Sukalarang,, Kadudampit, Cidahu Pasirjambu Sukasari 4 GERBERA Barat Parompong, Lembang, Cisarua Sukaresmi, Cugenang, Cipanas Cidahu 5 PHYLODENDRON Barat Lembang, Parongpong, Cisarua Sukalarang,, Kadudampit, Cidahu Cisarua, Ciawi, Megamendung Sukaresmi 7 DRACAENA Cisarua, Babakan, Madang, Parung, Ciawi, Megamendung, Gunung Sindur Cidahu, Sukalarang,, Kadudampit Jatinangor 8 CORDYLINE Cisarua, Ciawi, Megamendung Sukaresmi, Pacet, Cugenang, Cipanas, Cisarua Sukalarang,, Kadudampit, Cidahu 9 MAWAR Barat Parompong, Lembang, Cisarua Cipanas, Sukaresmi, Cugenang Sumber : Bidang Produksi Hortikultura, Dinas Pertanian Tanaman Pangan Provinsi Jawa Barat Tahun 2014