Tabel 1. Faktor Koreksi ( )

dokumen-dokumen yang mirip
BAB III LANDASAN TEORI. 3.1 Stabilisasi Menggunakan Abu Cangkang Sawit (ACS) di dalam tungku pembakaran (Boiler) pada suhu C.

Modul (MEKANIKA TANAH I)

BAB III LANDASAN TEORI

BAB III LANDASAN TEORI. saringan nomor 200. Selanjutnya, tanah diklasifikan dalam sejumlah kelompok

PENGARUH PENAMBAHAN PASIR PADA TANAH LEMPUNG TERHADAP KUAT GESER TANAH

PENGARUH PENAMBAHAN PASIR PADA TANAH LEMPUNG TERHADAP KUAT GESER TANAH

BAB III LANDASAN TEORI. yang ujungnya berbentuk kerucut dengan sudut 60 0 dan dengan luasan ujung 10

ANALISIS DAYA DUKUNG TANAH (DDT) PADA SUB GRADE

BAGAN ALIR BAHASAN BAGAN ALIR BAHASAN. Mata kuliah. Mata kuliah MEKANIKA TANAH (PS-1335) Prof. Ir.Noor Endah Msc. Ph.D.

Yusuf Amran. Jurusan Teknik Sipil Universitas Muhammadiyah Metro Jl. Ki Hajar Dewantara 15 A Metro, Lampung.

MEKANIKA TANAH KLASIFIKASI DARI SIFAT TANAH MODUL 3. UNIVERSITAS PEMBANGUNAN JAYA Jl. Boulevard Bintaro Sektor 7, Bintaro Jaya Tangerang Selatan 15224

II. TINJAUAN PUSTAKA

BAGIAN 3-2 KLASIFIKASI TANAH

MODUL 4,5. Klasifikasi Tanah

PENGUJIAN PARAMETER KUAT GESER TANAH MELALUI PROSES STABILISASI TANAH PASIR MENGGUNAKAN CLEAN SET CEMENT (CS-10)

BAB IV HASIL PEMBAHASAN DAN PENELITIAN

PENGGUNAAN TANAH PUTIH TONGGO (FLORES) DENGAN ABU SEKAM PADI UNTUK STABILISASI TANAH DASAR BERLEMPUNG PADA RUAS JALAN NANGARORO AEGELA

KLASIFIKASI TANAH SI-2222 MEKANIKA TANAH I

II. TINJAUAN PUSTAKA. Tanah adalah material yang terdiri dari agregat (butiran) mineral-mineral

HASIL DAN PEMBAHASAN. (undisturb) dan sampel tanah terganggu (disturb), untuk sampel tanah tidak

INVESTIGASI SIFAT FISIS, KUAT GESER DAN NILAI CBR TANAH MIRI SEBAGAI PENGGANTI SUBGRADE JALAN ( Studi Kasus Tanah Miri, Sragen )

PENGARUH PENGGUNAAN CERUCUK TERHADAP DAYA DUKUNG TANAH TIMBUNAN PADA LAPIS TANAH DASAR (STUDI KASUS JALAN SOEKARNO-HATTA PALEMBANG)

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Pengujian sampel tanah asli di laboratorium didapatkan hasil :

Proses Pembentukan Tanah

BAB III LANDASAN TEORI

DAFTAR ISI. TUGAS AKHIR... i. LEMBAR PENGESAHAN... ii. LEMBAR PENGESAHAN PENDADARAN... iii. PERNYATAAN... iv. PERSEMBAHAN... v. MOTTO...

BAB II HUBUNGAN FASE TANAH, BATAS ATTERBERG, DAN KLASIFIKASI TANAH

STUDI POTENSI TANAH TIMBUNAN SEBAGAI MATERIAL KONSTRUKSI TANGGUL PADA RUAS JALAN NEGARA LIWA - RANAU DI KABUPATEN LAMPUNG BARAT. G.

STUDI LABORATORIUM DALAM MENENTUKAN BATAS PLASTIS DENGAN METODE FALL CONE PADA TANAH BUTIR HALUS DI WILAYAH BANDUNG UTARA

ANALISA PENGGUNAAN TANAH KERIKIL TERHADAP PENINGKATAN DAYA DUKUNG TANAH UNTUK LAPISAN KONSTRUKSI PERKERASAN JALAN RAYA

BAB III LANDASAN TEORI

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN. Pengujian kadar air menggunakan tanah terganggu (disturbed), dilakukan

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

TINJAUAN SIFAT PLASTISITAS TANAH LEMPUNG YANG DISTABILISASI DENGAN KAPUR ABSTRAKSI

BAB IV HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

BATAS SUSUT. Kadar air, w= 100% 89.63

ANALISIS UJI KEPADATAN RINGAN UNTUK TANAH DI LABORATORIUM DENGAN MODEL PENDEKATAN. Anwar Muda

BAB VII ANALISIS SARINGAN

PENGARUH PENAMBAHAN ABU AMPAS TEBU DAN SERBUK GYPSUM TERHADAP KARAKTERISTIK TANAH LEMPUNG EKSPANSIF DI BOJONEGORO

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

PENGARUH CAMPURAN ABU SABUT KELAPA DENGAN TANAH LEMPUNG TERHADAP NILAI CBR TERENDAM (SOAKED) DAN CBR TIDAK TERENDAM (UNSOAKED)

PENENTUAN NILAI CBR DAN NILAI PENYUSUTAN TANAH TIMBUNAN (SHRINKAGE LIMIT) DAERAH BARITO KUALA

PEMANFAATAN LIMBAH PABRIK GULA (ABU AMPAS TEBU) UNTUK MEMPERBAIKI KARAKTERISTIK TANAH LEMPUNG SEBAGAI SUBGRADE JALAN (059G)

TINJAUAN PUSTAKA. Tanah adalah material yang terdiri dari agregat (butiran) mineral-mineral padat

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

PENYELIDIKAN LAPISAN TANAH DENGAN HAND BORING DI BANTARAN SUNGAI WANGGU KOTA KENDARI

PEMANFAATAN LIMBAH BETON SEBAGAI BAHAN STABILISASI TERHADAP PENURUNAN KONSOLIDASI TANAH LEMPUNG KECAMATAN SUKODONO KABUPATEN SRAGEN

POKOK BAHASAN II KLASIFIKASI TANAH DASAR (SUBGRADE) DENGAN CARA AASHTO

II. TINJAUAN PUSTAKA. A. Tanah. 1. Definisi Tanah. Tanah adalah lapisan permukaan bumi yang berasal dari material induk

PENGARUH TANAH GADONG TERHADAP NILAI KONSOLIDASI DAN KUAT DUKUNG TANAH LEMPUNG TANON YANG DI STABILISASI DENGAN SEMEN

PENGARUH PENAMBAHAN ABU AMPAS TEBU TERHADAP KUAT GESER TANAH LEMPUNG YANG DISTABILISASI DENGAN KAPUR

UJI SARINGAN (SIEVE ANALYSIS) ASTM D-1140

II. TINJAUAN PUSTAKA. Tanah adalah material yang terdiri dari butiran mineral-mineral padat yang

PENGARUH PENAMBAHAN TANAH GADONG PADA STABILISASI TANAH LEMPUNG TANON DENGAN SEMEN (Studi Kasus Kerusakan Jalan Desa Jono, Tanon, Sragen)

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

TINJAUAN VARIASI DIAMETER BUTIRAN TERHADAP KUAT GESER TANAH LEMPUNG KAPUR (STUDI KASUS TANAH TANON, SRAGEN)

PENGARUH TEMPERATUR PADA PENGERINGAN SAMPEL TANAH TERHADAP PENENTUAN NILAI ATTERBERG LIMITS

II. TINJAUAN PUSTAKA. dengan zat cair dan gas yang mengisi ruang-ruang kosong diantara partikel

BAB III METODE PENELITIAN

ANALISIS PENINGKATAN NILAI CBR PADA CAMPURAN TANAH LEMPUNG DENGAN BATU PECAH

4. ANALISA UJI LABORATORIUM

Seminar Nasional : Peran Teknologi di Era Globalisasi ISBN No. :

PENGGUNAAN LIMBAH BATU BATA SEBAGAI BAHAN STABILISASI TANAH LEMPUNG DITINJAU DARI NILAI CBR. Hairulla

POKOK BAHASAN III KLASIFIKASI TANAH DASAR (SUBGRADE) DENGAN CARA USCS

TINJAUAN PUSTAKA. kosong diantara partikel-partikel padat tersebut (Das, 1995). butiran-butiran hasil dari pelapukan massa batuan massive, dimana

BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB V HASIL DAN PEMBAHASAN

BAB I PENDAHULUAN. bangunan. Tanah yang terdiri dari campuran butiran-butiran mineral dengan atau

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

Himpunan mineral, bahan organik, dan endapan-endapan yg relatif lepas (loose) yg terletak di atas batuan dasar (bedrock) Proses pelapukan batuan atau

II. TINJAUAN PUSTAKA. Tanah terbentuk dari terjadinya pelapukan batuan menjadi partikel-partikel yang

PENGARUH PENAMBAHAN PORTLAND CEMENT PADA TANAH MERAH DI DAERAH SOCAH BANGKALAN TERHADAP NILAI CALIFORNIA BEARING RATIO (CBR) TEST

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

PEMANFAATAN KAPUR SEBAGAI BAHAN STABILISASI TERHADAP PENURUNAN KONSOLIDASI TANAH LEMPUNG TANON DENGAN VARIASI UKURAN BUTIRAN TANAH

SIFAT FISIS DAN MEKANIS TANAH DESA NAMBUHAN KECAMATAN PURWODADI KABUPATEN GROBOGAN

BAB II LANDASAN TEORI

PENAMBAHAN LEMPUNG UNTUK MENINGKATKAN NILAI CBR TANAH PASIR PADANG ABSTRAK

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

Karakterisasi Sifat Fisis dan Mekanis Tanah Lunak di Gedebage

PENENTUAN BATAS PLASTIS TANAH DENGAN MODIFIKASI FALL CONE TEST PADA TANAH LEMPUNG DI DAERAH BANDUNG SELATAN

SIFAT-SIFAT FISIS DAN MEKANIS TANAH TIMBUNAN BADAN JALAN KUALA KAPUAS

BAB II TINJAUAN PUSTAKA. diperhatikan, sebab didalam konstruksi jalan raya tanah adalah tempat. dihamparkannya langsung item-item pekerjaan.

BAB II TINJAUAN PUSTAKA

BAB II. TINJAUAN PUSTAKA. Lapisan bumi ditutupi oleh batuan, dimana material tersebut mengandung

PENGARUH SIKLUS BASAH KERING PADA SAMPEL TANAH TERHADAP NILAI ATTERBERG LIMIT

TANYA JAWAB SOAL-SOAL MEKANIKA TANAH DAN TEKNIK PONDASI. 1. Soal : sebutkan 3 bagian yang ada dalam tanah.? Jawab : butiran tanah, air, dan udara.

BAB II LANDASAN TEORI

HASIL DAN PEMBAHASAN. Pengujian sifat fisik tanah adalah sebagai pertimbangan untuk merencanakan dan

BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Masalah

STABILISASI TANAH LEMPUNG DENGAN CAMPURAN PASIR DAN SEMEN UNTUK LAPIS PONDASI JALAN RAYA. Anwar Muda

KORELASI ANTARA HASIL UJI DYNAMIC CONE PENETROMETER DENGAN NILAI CBR

PERBAIKAN TANAH DASAR JALAN RAYA DENGAN PENAMBAHAN KAPUR. Cut Nuri Badariah, Nasrul, Yudha Hanova

KARAKTERISTIK TANAH LEMPUNG YANG DITAMBAHKAN SEMEN DAN ABU SEKAM PADI SEBAGAI SUBGRADE JALAN. (Studi Kasus: Desa Carangsari - Petang - Badung)

PENGARUH PENAMBAHAN PASIR DAN SEMEN PADA STABILISASI TANAH LEMPUNG BUKIT RAWI. Anwar Muda

KAJIAN EFEKTIFITAS SEMEN DAN FLY ASH DALAM STABILITAS TANAH LEMPUNG DENGAN UJI TRIAXIAL CU DAN APLIKASI PADA STABILISASI LERENG ABSTRAK

Bahan tanah tersusun atas empat komponen, yaitu bahan padat mineral,

STUDI PENGARUH PENAMBAHAN TANAH LEMPUNG PADA TANAH PASIR PANTAI TERHADAP KEKUATAN GESER TANAH ABSTRAK

STUDI DAYA DUKUNG PONDASI TIANG TONGKAT BETON DENGAN TAPAK GRID

KOMPOSISI TANAH. Komposisi Tanah 2/25/2017. Tanah terdiri dari dua atau tiga fase, yaitu: Butiran padat Air Udara MEKANIKA TANAH I

PENGARUH PROSENTASE PASIR PADA KAOLIN YANG DIPADATKAN DENGAN PEMADATAN STANDAR TERHADAP RASIO DAYA DUKUNG CALIFORNIA (CBR)

Transkripsi:

Tabel 1. Faktor Koreksi ( ) Temp. (ºC) Unit Weight of Water 4 1,00000 16 0,99897 17 0,99880 18 0,99862 19 0,99844 20 0,99823 21 0,99802 22 0,99870 23 0,99757 24 0,99733 25 0,99708 26 0,99682 27 0,99655 28 0,99267 29 0,99598 30 0,99568 (Sumber : Dr. Ir. Hary Christiady Hardiyatmo M.Eng, DEA (2002), Mekanika Tanah I edisi 4, hal. 151, Gajah Mada University Press, Yogyakarta) Tabel 2. Pembagian Jenis Tanah Berdasarkan Berat Jenis Type Tanah Gs Sand (Pasir) 2,65 2,67 Silty Sand (Pasir Berlanau) 2,67 2,70 Inorganic Clay (Lempung Inorganic) 2,70 2,80 Soil with mica or iron 2,75 3,00 Gambut < 2 Humus Soil 1,37 Grafel > 2,7 (Sumber: L. D. Wesley, Mektan, Cetakan IV hal. 5, Tabel 1.1, Badan Penerbit Pekerjaan Umum)

Tanah Berbutir Halus 50% atau lebih lolos ayakan No.200 Lanau dan Lempung Batas cair lebih dari 50% Lanau dan Lempung Batas cair 50% atau kurang Tanah Berbutir Kasar Lebih dari 50% butiran tertahan pada ayakan No. 200 Pasir lebih dari 50% fraksi kasar lolos ayakan No. 4 Pasir dengan butiran halus Pasir bersih (hanya pasir) Kerikil 50% atau lebih dari fraksi kasar tertahan pada Kerikil dengan butiran halus ayakan No. 4 Kerikil bersih (hanya kerikil) Tabel 3. Sistem Klasifikasi Unified* Divisi utama Tanah-tanah dengan kandungan organik sangat tinggi *Menurut ASTM (1982) Berdasarkan tanah yang lolos ayakan 75 mm (3 in) Simbol kelompok GW GP GM GC SW SP SM SC ML CL OL MH CH OH PT Nama umum Kerikil bergradasi-baik dan campuran kerikil-pasir, sedikit atau sama sekali tidak mengandung butiran halus. Kerikil bergradasi-buruk dan campuran kerikil-pasir, sedikit atau sama sekali tidak mengandung butiran halus. Kerikil berlanau, campuran kerikilpasir-lanau. Kerikil berlempung, campuran kerikil-pasir-lempung. Pasir bergradasi-baik, pasir berkerikil, sedikit atau sama sekali tidak mengandung butiran halus. Pasir bergradasi-buruk dan pasir berkerikil, sedikit taua sama sekali tidak mengandung butiran halus. Pasir berlanau, campuran pasir-lanau. Pasir berlempung, campuran pasirlempung. Lanau anorganik, pasir halus sekali, serbuk batuan, pasir halus berlanau atau berlempung Lempung anorganik dengan plastisitas rendah sampai dengan sedang lempung berkerikil, lempung berpasir, lempung berlanau, lempung kurus (lean clays). Lanau-organik dan lempung berlanau organik dengan plastisitas rendah. Lanau anorganik atau pasir halus diatomae, atau lanau diatomae, lanau yang elastis. Lempung anorganik dengan plastisitas tinggi, lempung gemuk (fat clays). Lempung anorganik dengan plastisitas sedang sampai dengan tinggi. Peat (gambut), muck, dan tanah-tanah lain dengan kandungan organik tinggi. (Sumber: Braja M.Das (1995), Mekanika Tanah, Jilid I. Hal 71, Erlangga, Surabaya)

Tabel 4. Hubungan Nilai PI dengan Sifat, Macam Tanah dan Kohesi PI Sifat Macam Tanah Kohesi 0 Non plastis Pasir Non kohesif < 7 Plastisitas rendah Lanau Kohesif sebagian 7-17 Plastisitas sedang Lempung berlanau Kohesif > 17 Plastisitas tinggi Lempung Kohesif (Sumber : Dr. Ir. Hary Christiady Hardiyatmo M.Eng, DEA (2002), Mekanika Tanah I edisi 4, hal. 48, Gajah Mada University Press, Yogyakarta) (Sumber: Braja M.Das (1995), Mekanika Tanah, Jilid I. Hal 72, Erlangga, Surabaya)

Tabel 5. Harga-harga Batas Atterberg untuk Mineral Lempung Mineral Batas Cair Batas Plastis Batas Kerut Montmorillonite 100-900 50-100 8.5-15 Nontronite 37-72 19-27 Illite 60-120 35-60 15-17 Kaolinite 30-110 25-40 25-29 Halloysite terhidrasi 50-70 47-60 Halloysite 35-55 30-45 Attapulgite 160-230 100-120 Chrolite 44-47 36-40 Allophane 200-250 130-140 *Menurut Mitchell (1976) (Sumber: Braja M.Das (1995), Mekanika Tanah Jilid I, ha. 47, Erlangga, Surabaya)

Tabel 6. Klasifikasi Tanah untuk Lapisan Tanah Dasar Jalan Raya (Sistem AASHTO) Tanah berbutir Klasifikasi tanah (35% atau kurang dari seluruh contoh tanah lolos ayakan No.200 Klasifikasi kelompok A - 1 A - 2 A - 3 A 1 - a A 1 - b A 2-4 A 2-5 A 2-6 A 2-7 Analisa ayakan (% lolos) No.10 No.40 No.100 Maks. 50 Maks. 30 Maks. 15 Maks. 50 Maks. 25 Min. 51 Maks. 10 Maks. 35 Maks. 35 Maks. 35 Maks. 35 Sifat fraksi yang lolos Ayakan No.40 Batas cair (LL) Maks. 40 Min. 41 Maks. 40 Min. 41 Indeks Plastisitas (IP) Maks. 6 NP Maks. 10 Maks. 10 Min. 11 Min. 11 Tipe material yang paling domonan Batu pecah, kerikil dan pasir Pasir halus Kerikil dan pasir yang berlannau atau berlempung Penilaian sebagai bahan Baik sekali sampai baik tanah dasar Tanah lanau - lempung Klasifikasi tanah (Lebih dari 35% dari seluruh contoh tanah lolos ayakan No.200 A - 7 Klasifikasi kelompok A - 7-5* A - 4 A - 5 A - 6 A - 7-5 Analisa ayakan (% lolos) No.10 No.40 No.100 Maks. 6 Min. 36 Min. 36 Min. 36 Sifat fraksi yang lolos Ayakan No.40 Batas cair (LL) Indeks Plastisitas (IP) Maks. 40 Maks. 10 Maks. 41 Maks. 10 Maks. 40 Min. 11 Min. 41 Min. 11 Tipe material yang paling domonan Tanah berlanau Tanah berlempung Penilaian sebagai bahan tanah dasar Biasa sampai jelek (Sumber: Braja M.Das.(1995), Mekanika Tanah Jilid I, hal. 67, Erlangga, Surabaya)

Tabel 7. Faktor Koreksi Temperatur Temperatur ( o C) Cr 15-1,10 16-0,90 17-0,70 18-0,50 19-0,30 20 0,00 21 0,20 22 0,40 23 0,70 24 1,00 25 1,30 26 1,65 27 2,00 28 2,50 29 3,05 30 3,80 Tabel 8. Faktor Koreksi Berat Jenis Unit Weight of Soil Correction Factor (α) 2,85 0,892 2,80 0,917 2,75 0,943 2,70 0,971 2,65 1,000 2,60 1,031 2,55 1,065 2,50 1,100 (Sumber: Michael Klinski.Soil Mechanics Lab Manual, hal. 39, John Wiley and SONS, Inc.)

Tabel 9. Values of Effective Depth Based on Hydrometer and Sedimentation Cylinder of Specified Sizes Hydrometer 15111 Hydrometer 15211 Effective Actual Effective Depth Hydrometer Depth L (cm) Reading L (cm) Actual Hydrometer Reading Actual Hydrometer Reading Effective Depth L (cm) 1.000 16.3 0 16.3 31 11.1 1.001 16.0 1 16.1 32 11.1 1.002 15.8 2 16.0 33 10.9 1.003 15.6 3 15.8 34 10.7 1.004 15.2 4 15.6 35 10.6 1.005 15.0 5 15.5 36 10.4 1.006 14.7 6 15.3 37 10.2 1.007 14.4 7 15.2 38 10.1 1.008 14.2 8 15.0 39 9.9 1.009 13.9 9 14.8 40 9.7 1.010 13.7 10 14.7 41 9.6 1.011 13.4 11 14.5 42 9.4 1.012 13.1 12 14.3 43 9.2 1.013 12.9 13 14.2 44 9.1 1.014 12.6 14 14.0 45 8.9 1.015 12.3 15 13.8 46 8.8 1.016 12.1 16 13.7 47 8.6 1.017 11.8 17 13.5 48 8.4 1.018 11.5 18 13.3 49 8.3 1.019 11.3 19 13.2 50 8.1 1.020 11.0 20 13.0 51 7.9 1.021 10.7 21 12.9 52 7.8 1.022 10.5 22 12.7 53 7.6 1.023 10.2 23 12.5 54 7.4 1.024 10.0 24 12.4 55 7.3 1.025 9.7 25 12.2 56 7.1 1.026 9.4 26 12.0 57 7.0 1.027 9.2 27 11.9 58 6.8 1.028 8.9 28 11.7 59 6.6 1.029 8.6 29 11.5 60 6.5 1.030 8.4 30 11.4 1.031 8.1 1.032 7.8 1.033 7.6 1.034 7.3 1.035 7.0 1.036 6.8 1.037 6.6 1.038 6.0 (Sumber : Penuntun Praktikum Laboratorium Mekanika Tanah, Jurusan Sipil Fakultas Teknik Universitas Hasanuddin)

Tabel 10. Values of K Use in Equation for Computing Diameter of Particle in Hydrometer Analisis Temperature ( C) Specific Gravity of Soil Particles 2.45 2.50 2.55 2.60 2.65 2.70 2.75 2.80 2.85 16 0.01510 0.01505 0.01481 0.01457 0.01435 0.01414 0.01394 0.01371 0.01356 17 0.01511 0.01486 0.01462 0.01439 0.01417 0.01396 0.01376 0.01356 0.01338 18 0.01492 0.01467 0.01443 0.01421 0.01399 0.01378 0.01359 0.01339 0.01321 19 0.01474 0.01449 0.01425 0.01403 0.01382 0.01361 0.01342 0.01323 0.01305 20 0.01456 0.01431 0.01408 0.01368 0.01365 0.01344 0.01325 0.01307 0.01289 21 0.01438 0.01414 0.01391 0.01369 0.01348 0.01328 0.01309 0.01291 0.01273 22 0.01421 0.01397 0.01374 0.01252 0.01332 0.01312 0.01294 0.01276 0.01258 23 0.01404 0.01381 0.01358 0.01337 0.01317 0.01297 0.01279 0.01261 0.01243 24 0.01388 0.01465 0.01342 0.01321 0.01301 0.01282 0.01264 0.01246 0.01229 25 0.01372 0.01349 0.01327 0.01306 0.01286 0.01267 0.01249 0.01232 0.01215 26 0.01357 0.01334 0.01312 0.01291 0.01272 0.01253 0.01235 0.01218 0.01201 27 0.01342 0.01319 0.01297 0.01277 0.01258 0.01239 0.01221 0.01204 0.01188 28 0.01328 0.01304 0.01283 0.01264 0.01244 0.01225 0.01208 0.01191 0.01175 29 0.01312 0.01290 0.01269 0.01249 0.01240 0.01212 0.01195 0.01178 0.01162 30 0.01298 0.01276 0.01256 0.01235 0.01217 0.01199 0.01182 0.01165 0.01149 (Sumber: Braja M.Das.(1995), Mekanika Tanah Jilid I, hal. 20, Erlangga, Surabaya) Tabel 11. Ukuran Partikel untuk Berbagai Jenis Tanah Jenis Tanah Berangkal ( Boulder ) Kerakal ( cooble stone ) Batu Kerikil ( gravel ) Pasir Kasar ( coarse sad ) Pasir Sand ( medium sand ) Pasir Halus ( fine sand ) Lanau ( silt ) Lempung ( clay ) Ukuran Partikel >20cm 8 cm 20 cm 2 mm 8 cm 0,6 mm 2 mm 0,2 mm 0,6 mm 0,06 mm 0, 2 mm 0,002 mm 0,06 mm < 0,002 mm (Sumber: L.D. Wesley, Mekanika Tanah cetakan VI, hal. 16, Penerbit Pekerjaan Umum)

Tabel 12. Harga Koefisien Rembesan Jenis Tanah K ( cm/detik ) ( ft/menit ) Kerikil bersih 1,0 100 2,0 200 Pasir Kasar 1,0 0,01 2,0 0,02 Pasir Halus 0,01 0,001 0,02 0,002 Lanau 0,001 0,00001 0,002 0,00002 Lempung Kurang dari 0,000001 Kurang dari 0,000002 (Sumber: Braja M.Das.(1995), Mekanika Tanah Jilid I, hal. 84, Erlangga, Surabaya) Tabel 13. Tanah dengan Nilai K Tertentu sebagai Bahan Drainase dan Bangunan Nilai K ( cm/det ) K > 10-4 Bahan Drainase baik 10-6 < K < 10-4 Drainase baik K < 10-6 K > 10-4 Drainase baik Pervious/bangunan (Sumber : Penuntun Praktikum Laboratorium Mekanika Tanah, Jurusan Sipil Fakultas Teknik Universitas Hasanuddin) Temperatur ( O C ) 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tabel 14. Nilai T / 20. T / 20 1,298 1,263 1,228 1,195 1,165 1,135 1,106 1,078 1,051 1,025 1,000 Temperatur ( O C ) 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 T / 20 0,975 0,952 0,930 0,908 0,887 0,867 0,847 0,829 0,811 0,793 (Sumber : Dr. Ir. Hary Christiady Hardiyatmo M.Eng, DEA (2002), Mekanika Tanah I edisi 4, hal. 157, Gajah Mada University Press, Yogyakarta)

Rasio kekentalan air, ητ C η20 C Rasio kekentalan air, ητ C η20 C 1,20 1,18 1,16 1,14 1,12 1,10 1,08 1,06 1,04 1,02 1,00 12 14 16 18 20 1,00 0,98 0,96 0,94 0,94 0,92 0,92 0,90 0,90 0,88 0,88 0,86 0,86 0,84 0,84 0,82 0,82 0,80 0,80 20 22 24 26 28 30 Gambar 1. Grafik Hubungan Rasio Kekentalan dengan Suhu (Sumber: Braja M.Das.(1995), Mekanika Tanah Jilid I, hal. 88, Erlangga, Surabaya)

Tabel 15. Klasifikasi Tanah Berdasarkan CBR CBR General Classification System Uses Rating Unified AASHTO 0-3 Very poor Subgrade OH, CH, MH, OL A5,A6, A7 3-7 Poor to fair Subgrade OH,CH, MH, OL A4, A5, A6, A7 7-20 Fair Subbase OL, CL, ML, SC, SM, SP A2, A4, A6, A7 20-50 Good Base, sub base GM, GC, SW, SM, SP, GI A1b, A2-5, A3, A2-6 >50 Excellent Base, sub base GW, GM A1a, A2-4, A3 (Sumber: Braja M.Das.(1995), Mekanika Tanah Jilid I, hal. 71, Erlangga, Surabaya)

Tabel 16. Harga Umum dari Sudut Geser Internal Kondisi Drained untuk Pasir dan Lanau Type Tanah Pasir : Butiran Bulat (deg) Renggang / Lepas 27 30 Menengah 30 35 Padat 35 38 Pasir : Butiran Bersudut Renggang / Lepas 30 35 Menengah 35 40 Padat 40-45 Kerikil bercampur pasir Lanau 26-35 (Sumber : Braja M. Das.(1995). Mekanika Tanah jilid I, Erlangga, Surabaya) Tabel 17. Harga umum dari sudut geser internal untuk beberapa jenis tanah Type Tanah Kerikil kepasiran 35-40 Isian batu (Rock fill) 35 40 Pasir padat 35 40 Pasir lepas 35 Lempung kelanauan 25 30 Lempung plastis rendah 25 Lempung plastis tinggi 20 (Sumber: L. D. Wesley, Mektan, Cetakan VI, hal. 135, Badan Penerbit Pekerjaan Umum)

Tabel 18. Hubungan antara konsistensi tanah dengan kekuatan tanah lempung Konsistensi dari Test Unconfined Compression q u (ton/ft 2 ) Sangat lunak 0 0,25 Lunak 0,25 0,5 Menengah 0,5 1,48 Kaku 1 2 Sangat kaku 2 4 Keras > 4 (Sumber : Dr. Ir. Hary Christiady Hardiyatmo M.Eng, DEA (2002), Mekanika Tanah I edisi 4, hal. 320, Gajah Mada University Press, Yogyakarta) Tabel 19. Derajat Kejenuhan dan Kondisi Tanah Keadaan tanah Derajat kejenuhan (S) Tanah kering 0 Tanah agak lembab >0 0,25 Tanah lembab 0,26 0,50 Tanah sangat lembab 0,51 0,75 Tanah basah 0,76 0,99 Tanah jenuh air 1 (Sumber : Dr. Ir. Hary Christiady Hardiyatmo M.Eng, DEA (2002), Mekanika Tanah I edisi 4, hal. 6, Gajah Mada University Press, Yogyakarta)

Tabel 20. Penafsiran hasil penyelidikan tanah dengan memakai alat sondir Hasil Sondir (kg/cm²) qc fs Klasifikasi 6 0.15 0.40 Humus, lempung sangat lunak 6 10 0.20 Pasir kelanauan lepas, pasir sangat lepas 0.20 0.60 Lempung lembek, lempung kelanauan lembek 0.10 Kerikil lepas 10-30 0.10 0.40 Pasir lepas 0.40 0.80 Lempung atau lempung kelanauan 0.80 2.00 Lempung agak kenyal 30-60 1.50 Pasir kelanauan, pasir agak padat 1.50 3.00 Lempung atau lempung kelanauan kenyal 1.00 Kerikil kepasiran lepas 60-150 1.00 3.00 Pasir padat, pasir kelanauan atau lempung padat dan kerikil kelempungan 3.00 Lempung kerikil kenyal 150-300 1.00 2.00 Pasir padat, pasir kekerikilan padat, pasir kasar padat, pasir kelanauan sangat padat Ket : qc = tekanan konis fs = hambatan pelekat (Sumber : Ir. Sunggono kh (1995), Buku Teknik Sipil, Penerbit NOVA, Bandung)

TANAH BERBUTIR HALUS TANAH BERBUTIR KASAR Tabel 21. Sifat-sifat tanah untuk jalan raya dan landasan udara KELOMPOK HURUF SIMBOL NILAI KEKUATAN SEBAGAI KOMPRESIBILITAS & SIFAT γd NILAI ALAT PEMADAT GAMBAR WARNA TANAH DASAR PONDASI BAWAH PONDASI ATAS PENGEMBANGAN DRAINASE (gr/cm 3 ) CBR k (N/cm 3 ) GW Sangat baik Sangat baik Baik Hmapir tidak ada Sangat baik Traktor, pemadat Merah karet, besi 2,00-2,35 40-80 80 135 GP Baik sampai Baik Sedang sampai Hampir tidak ada Sangat baik Idem 1,75 2,25 30 60 80 135 sangat baik baik d Baik sampai Baik Sedang sampai Sangat kecil Sedang sampai Pemadat karet, p. 2,00 2,35 40 60 80 135 GM sangat baik baik buruk kaki kambing u Kuning Baik Sedang Kecil Idem 1,85 2,25 20 30 55 135 tidak bisa praktis kedap GC Baik Sedang Kecil Idem 2,10 2,35 20 40 55 135 tidak bisa praktis kedap SW Baik Sedang sampai Buruk hampir tidak ada Sangat baik Traktor, pemadat 1,75 2,10 20 40 55 110 Merah baik karet, besi SP Sedang sampai Sedang hampir tidak ada Sangat baik Idem 1,75 2,15 10 40 40 110 baik tidak bisa d Sedang sampai Sedang sampai Sangat kecil Sedang sampai Pemadat karet, p. 1,90 2,15 15 40 40 110 SM baik baik tidak bisa buruk kaki kambing Kuning u Sedang Tidak bisa Kecil sampai sedang Idem 1,60 2,10 10 20 27 80 sedang praktis kedap SC buruk Buruk Tidak bisa Kecil sampai sedang Idem 1,60 2,15 5 20 27 80 praktis kedap ML Sedang sampai Tidak bisa Tidak bisa Kecil sampai sedang sedang buruk Idem 1,45 2,10 < 15 27 55 CL Hijau Buruk samapi sedang Tidak bisa Tidak bisa Sedang Praktis kedap Idem 1,45 2,10 < 15 14 40 OL Buruk Tidak bisa Tidak bisa Sedang sampai besar Buruk Idem 1,45 1,70 < 5 14 40 MH Buruk Tidak bisa Tidak bisa Besar Sedang sampai p. kaki kambing, buruk p. roda karet 1,30 1,70 < 10 14 40 CH Biru sedang Tidak bisa Tidak bisa Besar Praktis kedap Idem 1,45 1,85 < 15 14 40 OH Buruk smpai sangat buruk Tidak bisa Tidak bisa Besar Praktis kedap Idem 1,30 1,75 < 5 7 27 Pt Jingga Tidak bisa Tidak bisa Tidak bisa Sangat besar Sedang - buruk Tidak bias dipadatkan (Sumber : Ir. Shirley LH, (1994), Penuntun Praktis Geoteknik dan Mekanika Tanah, hal. 152, Penerbit NOVA, Bandung)

SKETSA LOKASI PENGAMBILAN SAMPEL RUANG KULIAH JUR. SIPIL LAB. SIPIL LAPANGAN FAK. TEKNIK T. PARKIR D Keterangan: A : Percobaan Handboring B : Percobaan DCP C : Percobaan Sondir D : Percobaan Sand Cone A B TERMINAL TNR C POMD