SOKONGAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJAAN PEJABAT NAIB CANSELOR

SOKONGAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJAAN PEJABAT NAIB CANSELOR Kod Dokumen: SOK/OSH/GP02/SISA KIMIA GARIS PANDUAN PENGKELASAN DAN PELABELAN SISA KIMIA/ SISA RACUN/ SISA MINYAK/ E-WASTE 1. TUJUAN Garis panduan ini disediakan bagi tujuan menjelaskan pengkelasan dan pelabelan sisa kimia, sisa racun, sisa minyak dan e-waste dilaksanakan. 2. TANGGUNGJAWAB 2.1. Ketua Jabatan/ Ketua Unit/ Ketua Makmal/ Pensyarah/ Penyelaras Makmal adalah bertanggungjawab untuk menentukan garis panduan ini perlu dipatuhi. 2.2. Sesiapa yang terlibat dalam aktiviti pelupusan sisa kimia/ sisa racun/ sisa minyak / e-waste perlu mematuhi garis panduan ini. 3. PANDUAN 3.1. Kenalpasti semua sisa yang dihasilkan di jabatan/ unit/ makmal/ bengkel (semua unit kerja) mengikut kategori buangan yang disenaraikan di dalam Jadual Pertama (Peraturan 2) Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 sepertimana di Lampiran A. 3.2. Buat pelabelan sisa terjadual (sisa kimia/ sisa racun/ sisa minyak / e-waste) mengikut klasifikasi yang telah ditetapkan di dalam Jadual Ketiga Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005. JADUAL KETIGA KEHENDAK PELABELAN BAGI BUANGAN-BUANGAN TERJADUAL Simbol Penerangan Simbol Penerangan Bahan Mudah Meletup Bahan Pengoksidaan TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 1 drp. 20

Gas Bersilinder Peroksida Organik Cecair Mudah Terbakar Bahan Toksik Pepejal Mudah Terbakar Bahan Menghakis Pepejal Berbahaya Apabila Basah Campuran Pelbagai Bahan Berbahaya Pepejal Boleh Terbakar Secara Spontan 3.3. Buat pengasingan sisa kimia/ sisa racun/ sisa minyak / e-waste dengan merujuk pada Jadual Keempat (Peraturan 2) Buangan Terjadual Dengan Potensi Ketakserasian dalam Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 sepertimana di Lampiran B. TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 2 drp. 20

3.4. Kumpulkan semua botol kosong ke dalam tong atau bekas yang bersesuaian. 3.5. Kumpul botol kaca dan peralatan kaca makmal yang pecah serta kertas turas yang telah digunakan ke dalam bekas atau tong yang bersesuaian dan labelkan dengan jelas. 3.6. Labelkan semua bekas sisa terjadual (sisa kimia / sisa racun/ sisa minyak / e- waste) dengan lengkap. Label ini mestilah terdiri dari jenis yang boleh dilekat atau dicetak di atas bekas atau bungkusan. Setiap bekas hendaklah dilabel dengan betul, terang dan tahan lama. Mana-mana label yang didapati telah pudar atau rosak hendaklah ianya dilabelkan semula. Label-label tersebut hendaklah mengandungi maklumat-maklumat yang mencukupi bagi memastikan keselamatan semasa pengangkutan, penyimpanan dan pelupusan dilakukan selaras dengan Peraturan 10, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005. 3.7. Labelkan semua sisa terjadual (sisa kimia / sisa racun/ sisa minyak / e-waste) dengan menggunakan label yang telah ditetapkan oleh Pejabat Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (PPKKP) sepertimana di Lampiran C. Saiz label perlu bersesuaian dengan jenis dan bekas atau bungkusan sisa terjadual. Sekiranya terdapat pertambahan kategori sisa terjadual (baharu dikenalpasti), PTJ melalui Pegawai Bertanggungjawab (PYB) di unit kerja dan Penyelaras Sisa Terjadual PTJ perlu memaklumkan kepada PPKKP melalui email/ surat makluman. Setelah mendapat pengesahan dari PPKKP bahawa terdapat kategori baharu sisa terjadual, PTJ dikehendaki mengisi borang Jadual Kedua (SOK/OSH/BR15/JADUAL KEDUA) bagi pemberitahuan tentang pengeluaran sisa terjadual yang baharu. 3.8. Pastikan pengkelasan dan pelabelan dilakukan dengan betul dan kemas untuk mengelakkan masalah berlaku semasa proses penghantaran dan pengumpulan di Pusat Pengumpulan Sisa Terjadual (PPST). TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 3 drp. 20

LAMPIRAN A JADUAL PERTAMA (Peraturan 2) SW 1 SW 101 SW 102 SW 103 SW 104 SW 105 SW 106 SW 107 SW 108 SW 109 SW 110 Buangan logam dan buangan berasaskan logam Buangan yang mengandungi arsenik atau sebatiannya Buangan bateri asid plumbum dalam bentuk sempurna atau hancur Buangan bateri yang mengandungi kadmium dan nikel atau raksa atau litium Debu, sanga, dros atau abu yang mengandungi arsenik, raksa, plumbum, kadmium, kromium, nikel, kuprum, vanadium, berilium, antimoni, telurium, talium atau selenium tidak termasuk sanga daripada kilang besi atau keluli Enap cemar galvani Sisa daripada pemerolehan kembali likuor penjerukan asid Sanga daripada pemprosesan kuprum bagi pemprosesan lanjut atau penapisan yang mengandungi arsenik, plublum atau kadmium Sisa larutan resap daripada pemprosesan zink dalam bentuk debu dan enap cemar Buangan yang mengandungi raksa atau sebatiannya Buangan daripada pemasangan elektrik dan elektronik yang mengandungi komponen seperti akumulator, suis raksa, kaca daripada tiub sinar katod dan kaca teraktif atau kapasitor binefil terpoliklorin yang lain, atau yang dicemari dengan kadmium, raksam plumbum, nikel, kromium, kuprum, litium, perak, mangan atau bifenil terpoliklorin SW 2 SW 201 SW 202 SW 203 SW 204 SW 205 SW 206 SW 207 Buangan yang mengandungi terutamanya juzuk tidak organik yang mungkin mengandungi logam dan bahan organik Buangan asbestos dalam bentuk enap cemar, debu dan gentian Buangan mangkin Buangan terjadual tidak boleh bergerak termasuklah enap cemar yang ditetapkan secara kimia, dikapsulkan, dipejalkan atau distabilkan Enap cemar yang mengandungi satu atau beberapa logam termasuklah kromium, kuprum, nikel, zink, plumbum, kadmium, aluminium, timah, vanadium dan berilium Buangan gipsum yang terhasil daripada proses industri kimia atau loji janakuasa Asid tidak organik terpakai Enap cemar yang mengandungi fluorida TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 4 drp. 20

SW 3 SW 301 SW 302 SW 303 SW 304 SW 305 SW 306 SW 307 SW 308 SW 309 SW 310 SW 311 SW 312 SW 313 SW 314 SW 315 SW 316 SW 317 SW 318 SW 319 SW 320 SW 321 SW 322 SW 323 SW 324 SW 325 SW 326 SW 327 Buangan yang mengandungi terutamanya juzuk organik yang mungkin mengandungi logam dan bahan tidak organik Asid organik terpakai dengan ph yang kurang daripada atau sama dengan 2 yang mengakis atau berbahaya Buangan fluks yang mengandungi campuran asid organik, pelarut atau sebatian ammonium klorida Buangan pelekat atau glu yang mengandungi pelarut organik tidak termasuk bahan polimer pepejal Kek tekan daripada prapengolahan lai sabun gliserol Minyak pelincir terpakai Minyak hidraulik terpakai Emulsi minyak mineral-air terpakai Enap cemar kapal tangki minyak Campuran minyak-air seperti air balast Enap cemar dari tangki penyimpanan minyak mineral Buangan minyak atau enap cemar berminyak Sisa berminyak dari bengkel automotif, stesen servis minyak atau perangkap gris Tanah yang dicemari minyak daripada penapisan semula minyak pelincir terpakai Minyak atau enap cemar daripada operasi penyenggaraan loji penapisan minyak Tar atau sisa bertar dari loji penapisan minyak atau loji petrokimia Enap cemar asid Sebatian organologam terpakai termasuk plumbum tetraetil, plumbum tetrametil dan sebatian organotimah Buangan, bahan dan artikel yang mengandungi atau yang dicemari dengan bifenil terpoliklorin (BFT) atau trifenil terpoliklorin (TFT) Buangan fenol atau sebatian fenol termasuklah klorofenol dalam bentuk cecair atau enap cemar Buangan yang mengandungi formaldehid Buangan atau enap cemar getah atau lateks yang mengandungi pelarut organik atau logam berat Buangan pelarut organik bukan terhalogen Buangan pelarut organik Buangan sisa penyulingan tidak berair terhalogen atau bukan terhalogen yang terhasil daripada proses pemerolehan kembali pelarut organik Buangan resin tidak matang yang mengandungi pelarut organik atau logam berat termasuklah resin epoksi dan resin fenolik Buangan sebatian fosforus organik Buangan cecair terma (pemindahan haba) seperti glikol etilena TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 5 drp. 20

SW 4 SW 401 SW 402 SW 403 SW 404 SW 405 SW 406 SW 407 SW 408 SW 409 SW 410 SW 411 SW 412 SW 413 SW 414 SW 415 SW 416 SW 417 SW 418 SW 419 SW 420 SW 421 SW 422 SW 423 SW 424 SW 425 SW 426 SW 427 Buangan yang mungkin mengandungi sama ada juzuk tidak organik atau organik Alkali terpakai yang mengandungi logam berat Alkali terpakai dengan ph yang lebih daripada atau sama dengan 11.5 yang mengakis atau berbahaya Dadah terbuang yang mengandungi bahan psikotrofik atau yang mengandungi bahan yang bertoksik, berbahaya, karsinogenik, mutagenik atau teratogenik Buangan patogenik, buangan klinikal atau bahan yang dikuarantinkan Buangan yang terhasil daripada penyediaan dan pengeluaran barangan farmaseutikal Klinker, sanga dan abu dari penunu buangan terjadual Buangan yang mengandungi dioksin atau furan Tanah, puing atau bahan tercemar yang terhasil daripada pembersihan tumpahan bahan kimia, minyak mineral atau buangan terjadual Bekas, beg atau kelengkapan yang dilupuskan yang dicemari dengan bahan kimia, racun makhluk perosak, minyak mineral atau buangan terjadual Kain buruk, plastik, kertas atau turas yang dicemari dengan buangan terjadual Karbon teraktif yang terpakai tidak termasuk karbon daripada pengolahan air boleh diminum dan proses industri makanan dan penghasilan vitamin Enap cemar yang mengandungi sianida Garam terpakai yang mengandungi sianida Larutan alkali berair terpakai yang mengandungi sianida Minyak pelindapan terpakai yang mengandungi sianida Enap cemar dakwat, cat, pigmen, lakuer, pewarna atau varnis Buangan dakwat, cat, pigmen, lakuer, pewarna atau varnis Produk dakwat, cat, pigmen, lakuer, pewarna atau varnis yang terbuang atau yang tidak mengikut spesifikasi yang mengandungi pelarut organik Diisosianat terpakai dan sisa sebatian isosianat tidak termasuk bahan berpolimer pepejal daripada proses pengilangan busa Larutan resap dari tapak pelupusan buangan terjadual Campuran buangan terjadual Campuran buangan terjadual dan buangan tidak terjadual Larutan pemprosesan terpakai, bahan kimia fotografi terbuang atau buangan fotografi terbuang Agen pengoksidaan terpakai Buangan daripada pengeluaran, formulasi, perdagangan atau penggunaan racun makhluk perosak, racun herba atau biosid Produk yang tidak mengikut spesifikasi daripada pengeluaran, formulasi, perdagangan atau penggunaan racun makhluk perosak, racun herba atau biosid Enap cemar mineral termasuklah enap cemar kasium hidroksida, enap cemar pemfosfatan, enap cemar kalsium sulfit dan enap cemar karbonat TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 6 drp. 20

SW 428 SW 429 SW 430 SW 431 SW 432 SW 5 SW 501 Buangan daripada operasi pengawetan kayu yang menggunakan garam tidak organik yang mengandungi kuprum, kromium atau arsenik daripada sebatian fluorida atau yang menggunakan sebatian yang mengandungi fenol berklorin atau kreosot Bahan kimia yang terbuang atau tidak mengikut spesifikasi Bahan kimia makmal yang usang Buangan daripada pengilangan atau pemprosesan atau penggunaan bahan letupan Buangan yang mengandungi, yang terdiri daripada, atau yang dicemari dengan peroksida Buangan lain Apa-apa sisa daripada pengolahan atau pemerolehan kembali buangan terjadual TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 7 drp. 20

JADUAL KEEMPAT (Peraturan 2) LAMPIRAN B BUANGAN TERJADUAL DENGAN POTENSI KETAKSERASIAN Pencampuran suatu buangan di dalam Kumpulan A dengan suatu buangan di dalam Kumpulan B mungkin berpotensi mengakibatkan seperti yang berikut: Kumpulan 1-A Kumpulan 1-B Cecair kaustik beralkali Enap cemar asid Pencuci beralkali Pencuci kimia Cecair mengakis beralkali Elektrolit, asid Air buangan kaustik Asid, cecair atau pelarut punaran Enap cemar kapur dan alkali-alkali Likuor penjerukan dan asid mengakis lain mengakis lain Asid terpakai Asid campuran terpakai Berpotensi mengakibatkan: Penjanaan haba, tindak balas yang kuat. Kumpulan 2-A Kumpulan 2-B Asbestos Pelarut Berilium Bahan letupan Bekas racun makhluk perosak Petroleum yang tidak dibilas Racun makhluk perosak Minyak dan buangan mudah terbakar lain Berpotensi mengakibatkan: Pelepasan bahan toksik sekiranya berlaku kebakaran atau letupan. Kumpulan 3-A Kumpulan 3-B Aluminium Apa-apa buangan dalam Kumpulan 1-A Berilium atau 1-B Kalsium Litium Magnesium Kalium Sodium Serbuk zink dan logam reaktif lain serta hidrida logam Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran atau letupan; penjanaan gas hidrogen yang mudah terbakar. Kumpulan 4-A Kumpulan 4-B Alkohol Apa-apa buangan pekat dalam Kumpulan 1-A atau 1-B Kalsium Litium Hidrida logam Kalium Sodium Buangan reaktif air Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau penjanaan haba; penjanaan gas toksik yang mudah terbakar. TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 8 drp. 20

Kumpulan 5-A Kumpulan 5-B Alkohol Buangan pekat dalam Kumpulan 1-A atau 1-B Aldehid Hidrokarbon terhalogen Buangan dalam Kumpulan 3-A Hidrokarbon ternitrat dan sebatian Organik reaktif lain serta pelarut Hidrokarbon tidak tepu Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau tindak balas yang kuat. Kumpulan 6-A Kumpulan 6-B Larutan sianida dan Buangan dalam Kumpulan 1-B sulfida terpakai Berpotensi mengakibatkan: Penjanaan gas hidrogen sianida atau hidrogen sulfida yang toksik. Kumpulan 7-A Kumpulan 7-B Klorat dan pengoksida Asid organic kuat yang lain Klorit Buangan dalam Kumpulan 2-B Asid kromik Buangan dalam Kumpulan 3-B Hipoklorit Buangan dalam Kumpulan 5-A Nitrat dan buangan mudah terbakar serta Asid nitrik buangan boleh terbakar lain Perklorat Permanganat Peroksida Berpotensi mengakibatkan: Kebakaran, letupan atau tindak balas yang kuat. TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 9 drp. 20

LAMPIRAN C JADUAL KETIGA TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 10 drp. 20

JADUAL KETIGA TARIKH KUATKUASA : 11/08/2015 11 drp. 20