SISTEM KOMUNIKASI DIGITAL (3 SKS) IR.H.ARJUNI B.MT DR. ENJANG A.JUANDA M.Pd.,MT

dokumen-dokumen yang mirip
Sinyal dan Sistem Digital. Tutun Juhana KK Teknik Telekomunikasi Sekolah Teknik Elektro dan Informatika Institut Teknologi Bandung

DAFTAR ISI. ABSTRACT ii KATA PENGANTAR iii DAFTAR ISI...iv DAFTAR GAMBAR.vii DAFTAR TABEL...ix DAFTAR SINGKATAN...x

Dasar Sinyal S1 TEKNIK TELEKOMUNIKASI SEKOLAH TINGGI TEKNOLOGI TELEMATIKA TELKOM PURWOKERTO 2015

TRANSMISI ANALOG DAN TRANSMISI TRANSMI DIGIT SI AL DIGIT

KOMUNIKASI DATA PROGRAM STUDI TEKNIK KOMPUTER DOSEN : SUSMINI I. LESTARININGATI, M.T

KOMUNIKASI DATA Teknik Pengkodean Sinyal. Fery Antony, ST Universitas IGM

Satuan Acara Perkuliahan Arjuni Budi P.

Rijal Fadilah. Transmisi & Modulasi

DTG2F3. Sistem Komunikasi. Siskom Digital ADC, SOURCE CODING, MULTIPLEXING. By : Dwi Andi Nurmantris

TEKNIK PENGKODEAN SINYAL

STMIK AMIKOM YOGYAKARTA. Oleh : Nila Feby Puspitasari

Jaringan Komputer Data Encoding Data Enc

ENCODING DAN TRANSMISI. Budhi Irawan, S.Si, M.T

Komunikasi Data. Bab 5. Data Encoding. Bab 5. Data Encoding 1/46

HAND OUT EK. 462 SISTEM KOMUNIKASI DIGITAL

Teknik Sistem Komunikasi 1 BAB I PENDAHULUAN

KOMUNIKASI DATA Data, Sinyal & Media Transmisi. Oleh: Fahrudin Mukti Wibowo, S.Kom., M.Eng

Modul #10 ADC / PCM. Program Studi S1 Teknik Telekomunikasi Departemen Teknik Elektro - Sekolah Tinggi Teknologi Telkom Bandung 2007

KOMPUTASI SINYAL DIGITAL SINYAL DAN SISTEM. GEMBONG EDHI SETYAWAN, S.T., M.T. -

BAB IV SINYAL DAN MODULASI

SINYAL. Adri Priadana ilkomadri.com

PENGKODEAN DATA Komunikasi Data. Muhammad Zen Samsono Hadi, ST. MSc. Lab. Telefoni Gedung D4 Lt. 1

KOMUNIKASI DATA SUSMINI INDRIANI LESTARININGATI, M.T

TEKNIK ENCODING SINYAL

KOMUNIKASI DATA SUSMINI INDRIANI LESTARININGATI, M.T. Konversi Data Digital ke Sinyal Digital. Karakteristik Line Coding. Tujuan Line Coding

Rijal Fadilah. Transmisi Data

Rijal Fadilah. Transmisi Data

BAB II PENCUPLIKAN DAN KUANTISASI

Teknik Encoding. Data digital, sinyal digital Data analog, sinyal digital Data digital, sinyal analog Data analog, sinyal analog

BAB II TEKNIK PENGKODEAN

6. Pengkodean (Coding)

3. SINYAL DIGITAL KOMUNIKASI DATA SUSMINI INDRIANI LESTARININGATI, M.T. Sinyal Digital. atau PERIODIK DAN NON PERIODIK. n = log2 L

ANALISA TINGKAT INTELIGIBILITAS SUARA PADA LAYANAN INTERACTIVE VOICE RESPONSE DENGAN PEREKAMAN BERBASIS METODE COMPANDING PCM DAN ADPCM

KOMPUTASI SINYAL DIGITAL SINYAL DAN SISTEM

Modulasi adalah proses modifikasi sinyal carrier terhadap sinyal input Sinyal informasi (suara, gambar, data), agar dapat dikirim ke tempat lain, siny

Introduction to spread spectrum (SS) Alfin Hikmaturokhman,MT

SINYAL & MODULASI. Ir. Roedi Goernida, MT. Program Studi Sistem Informasi Fakultas Rekayasa Industri Institut Teknologi Telkom Bandung

4. Sinyal Komunikasi

BAB II DASAR TEORI. sebagian besar masalahnya timbul dikarenakan interface sub-part yang berbeda.

Sistem Multimedia. Materi : Audio/Suara

SATUAN ACARA PERKULIAHAN EK.481 SISTEM TELEMETRI

KOMPUTASI SINYAL DIGITAL SINYAL DAN SISTEM. GEMBONG EDHI SETYAWAN, S.T., M.T. -

DASAR SISTEM KOMUNIKASI (DSK) TE 1206

ANALISIS KINERJA BASIC RATE ACCESS (BRA) DAN PRIMARY RATE ACCESS (PRA) PADA JARINGAN ISDN

Teknik Pengkodean (Encoding) Dosen : I Dewa Made Bayu Atmaja Darmawan

TEE 843 Sistem Telekomunikasi. 7. Modulasi. Muhammad Daud Nurdin Jurusan Teknik Elektro FT-Unimal Lhokseumawe, 2016

TRANSMISI & MEDIA TRANSMISI

Teknologi Multimedia. Suara dan Audio

MODULASI DELTA ADAPTIF

B A B III SINYAL DAN MODULASI

Sistem Telekomunikasi. Sinyal Analog dan Sinyal Digital. Muhammad Daud Nurdin

TEKNIK TELEKOMUNIKASI DASAR. Kuliah 5 Modulasi Pulsa

BAB II DIGITISASI DAN TRANSMISI SUARA. 16Hz 20 khz, yang dikenal sebagai frekwensi audio. Suara menghasilkan

Pengkodean (Coding) Pengantar Coding Sinyal dan Spektrum Kanal Transmisi Source Coding Cryptography Channel Coding Line Coding

Untuk pensinyalan digital, suatu sumber data g(t) dapat berupa digital atau analog yang di encode menjadi suatu sinyal digital x(t)

Tujuan dari Bab ini:

CEG4B3. Randy E. Saputra, ST. MT.

MULTIPLEX PDH ( PLESIOCHRONOUS DIGITAL HIERARCHY) ISSUED

Modulasi. S1 Informatika ST3 Telkom Purwokerto

1. Adaptive Delta Modulation (ADM) Prinsip yang mendasari semua algoritma ADM adalah sebagai berikut:

SISTEM KOMUNIKASI CDMA Rr. Rizka Kartika Dewanti, TE Tito Maulana, TE Ashif Aminulloh, TE Jurusan Teknik Elektro FT UGM, Yogyakarta

William Stallings Komunikasi Data dan Komputer Edisi ke 7. Bab 5 Teknik Sinyal Encoding

ABSTRACT. Nowadays, speech coding technology that encode speech with a minimum

DASAR TEKNIK TELEKOMUNIKASI

SINYAL DISKRIT. DUM 1 September 2014

Kuliah 5 Pemrosesan Sinyal Untuk Komunikasi Digital

PENINGKATAN KUALITAS SINYAL SUARA MENGGUNAKAN FILTER DIGITAL ADAPTIF DENGAN ALGORITMA LEAST MEAN SQUARE (LMS) Ferdian Andrie/

DTG2F3. Sistem Komunikasi. Pendahuluan. By : Dwi Andi Nurmantris

RANGKAIAN DIGITAL TO ANALOG CONVERTER (DAC) DAN ANALOG TO DIGITAL CONVERTER

LOGO IMPLEMENTASI MODULASI DAN DEMODULASI M-ARY QAM PADA DSK TMS320C6416T

TRANSKODING PULSE CODE MODULATION 64 KB/S DAN LOW DELAY CODE EXCITED LINEAR PREDICTION 16 KB/S

Isyarat. Oleh Risanuri Hidayat. Isyarat. Bernilai real, skalar Fungsi dari variabel waktu Nilai suatu isyarat pada waktu t harus real

BAB II WIDE AREA NETWORK

BAB II DASAR TEORI. Gambar 2.1.(a). Blok Diagram Kelas D dengan Dua Aras Keluaran. (b). Blok Diagram Kelas D dengan Tiga Aras Keluaran.

BAB I PENDAHULUAN. PSD Bab I Pendahuluan 1

1.2 Rumusan Masalah Permasalahan-permasalahan yang perlu dirumuskan untuk akhirnya dapat

Latihan Soal dan Pembahasan SOAL A

Model Sistem Komunikasi

Layer ini berhubungan dengan transmisi dari aliran bit yang tidak terstruktur melalui medium fisik; berhubungan

TEE 843 Sistem Telekomunikasi. Modulasi. Muhammad Daud Nurdin

Sistem Transmisi Telekomunikasi Kuliah 2 Penjamakan Digital

Komunikasi Data POLITEKNIK NEGERI SRIWIJAYA. Lecturer: Sesi 5 Data dan Sinyal. Jurusan Teknik Komputer Program Studi D3 Teknik Komputer

TEKNIK PENGKODEAN SINYAL Review from William Stalings. Waode Nurlailah (E1E )

Kelebihan pada sinyal sistem digital Signal digital memiliki kelebihan dibanding signal analog; yang meliputi :

Quadrature Amplitudo Modulation-16 Sigit Kusmaryanto,

Jaringan Komputer. Transmisi Data

Apa Itu Komunikasi Data DATA?

MODULASI. Ir. Roedi Goernida, MT. Program Studi Sistem Informasi Fakultas Rekayasa Industri Institut Teknologi Telkom Bandung

Nama Matakuliah : Transmisi Telekomunikasi Kode/SKS : TEL 388/2 Semester : Genap 2004/2005 (untuk mahasiswa semester 6)

Bab 3. Transmisi Data

KOMUNIKASI DATA. 1. Pendahuluan

MATERI PENGOLAHAN SINYAL :

MODUL I TEORI INFORMASI

KOMPRESI SINYAL SUARA DENGAN MENGGUNAKAN STANDAR MPEG-4

TEKNIK DAN MODEL KOMUNIKASI

DATA ANALOG KOMUNIKASI DATA SUSMINI INDRIANI LESTARININGATI, M.T. Transmisi Analog (Analog Transmission) Data Analog Sinyal Analog DATA ANALOG

William Stallings Data and Computer Communications 7 th Edition. Bagian 3 Transmisi data

TTG3B3 - Sistem Komunikasi 2 Matched Filter & Correlator

DASAR TEKNIK TELEKOMUNIKASI

BAB II CODE DIVISION MULTIPLE ACCESS (CDMA) CDMA merupakan singkatan dari Code Division Multiple Access yaitu teknik

Transkripsi:

SISTEM KOMUNIKASI DIGITAL (3 SKS) IR.H.ARJUNI B.MT DR. ENJANG A.JUANDA M.Pd.,MT

SILABUS MATA KULIAH Model dan elemen system komunikasi digital. Informasi dan kapasitas kanal. Konversi sinyal analog ke sinyal digital dan sebaliknya. Transmisi sinyal pita dasar digital. Modulasi digital. Jenis gangguan pada transmisi digital. Deteksi sinyal dalam lingkungan derau. Sinkronisasi. Sistem komunikasi spread spectrum.

SUMBER RUJUKAN 1. Ziemer & Peterson, Digital Communications and Spread Spectrum Systems, 2. K. Sam Shanmugam, Digital and Analog Communications Systems, John Wiley & Sons, 1979 3. Simon Haykin, An Introduction to Analog & Digital Communications, John Wiley & Sons, 1989 4. Taub H, Schilling D., Principles of Sommunications Systems, Mc.Graw Hill

Model dan elemen system komunikasi digital.

Aplikasi Berbagai Mode Modulasi

Diagram Blok Sistem Komunikasi Digital

Kanal-kanal Komunikasi 1. Kanal Telepon. Disebut sebagai band limited channel. Bekerja baik (cukup untuk suara laki-laki/ perempuan) pada frekuensi 300 hingga 3100 Hz,akan tetapi dianggap dari 0 s/d 4 KHz. Sirkit telepon dikatakan sebagai Circuit Switching atau Dedicated Network, karena ciri utamanya harus bekerja tanpa ada interupsi/ penyelang. Kabel yang digunakan untuk ini biasanya twisted pairs. Sinyal telepon adalah tipe sinyal yg rentan terhadap EMI (ElectroMagenetic Interference), akan tetapi antara lain diatasi dengan cara memilin (twisting) kabel yang digunakannya. Impedansi karakteristiknya adalah 90 110 Ω. 2. Kabel Coaxial (Coax), terdiridari konduktor dalam dan konduktor bagian luar. Diantara keduanya dibatasi bahan dielektrik. Dengan bagian luar tembaga berbahan kaleng yang dipilin, maka ketahanan terhadap EMI lebih tinggi. Standar Band width-nya 10Mb/s, akan tetapi mampu 20Mb/s. Cocok untuk P2P dan CATV. Impedansi karakteristiknya adalah 50 75 Ω. 3. Kabel Fiber Optic, terbuat dari bahan dielektrik sebagai pembimbing gelombang (wave guide).

Kapasitas Kanal

CHANNEL CAPACITY Shannon introduced the concept of channel capacity, the limit at which data can be transmitted through a medium. The errors in the transmission medium depend on the energy of the signal, the energy of the noise, and the bandwidth of the channel. Conceptually, if the bandwidth is high, we can pump more data in the channel. If the signal energy is high, the effect of noise is reduced. According to Shannon, the bandwidth of the channel and signal energy and noise energy are related by the formula where C is channel capacity in bits per second (bps) W is bandwidth of the channel in Hz S/N is the signal-to-noise power ratio (SNR). SNR generally is measured in db using the formula The value of the channel capacity obtained using this formula is the theoretical maximum. As an example, consider a voice-grade line for which W = 3100Hz, SNR = 30dB (i.e., the signal-to-noise ratio is 1000:1) So, we cannot transmit data at a rate faster than this value in a voice-grade line. An important point to be noted is that in the above formula, Shannon assumes only thermal noise. To increase C, can we increase W? No, because increasing W increases noise as well, and SNR will be reduced. To increase C, can we increase SNR? No, that results in more noise, called intermodulation noise. The entropy of information source and channel capacity are two important concepts, based on which Shannon proposed his theorems. The bandwidth of the channel, signal energy, and noise energy are related by the formula C = W log2(1 + S/N) bps where C is the channel capacity, W is the bandwidth, and S/N is the signal-tonoise ratio.

Klasifikasi Sinyal Digital Sinyal dapat diklasifikasikan berdasarkan Karakteristik variabel bebas, variabel tak bebas atau nilai sinyal, dan lain-lain

Klasifikasi Sinyal Digital Jenis-Jenis Klasifikasi Sinyal Sinyal Waktu Kontinyu-Sinyal Waktu Diskrit Sinyal Analog-Sinyal Digital Sinyal Riil-Sinyal Kompleks Sinyal Deterministik-Sinyal Acak Sinyal Periodik-Sinyal Nonperiodik Sinyal Energi-Sinyal Daya

Klasifikasi Sinyal Digital 1. Sinyal Waktu Kontinyu Waktu Diskrit x(t) disebut sinyal waktu kontinyu, jika t merupakan variabel kontinyu. x(t) disebut sinyal waktu diskrit, jika t merupakan variabel diskrit. x(t) x[n] 3 2 1 0 (a) t -2 0 2 4 6 Gambar Klasifikasi Sinyal - 1 (b) n

Representasi Sinyal Waktu Diskrit Menggunakan rumus atau fungsi : x[ n] x n 0 1 5 n Menggunakan daftar nilai dari sekuen :...,1,1,1,2,1,2,3,1,2,... x n Klasifikasi Sinyal Digital n n 0 0

2. Sinyal Analog Digital Klasifikasi Sinyal Digital Nilai Sinyal Diskrit Kontinyu Sinyal Waktu Kontinyu SAMPLING Sinyal Waktu Diskrit Sinyal Waktu Diskrit KUANTISASI Sinyal Digital

Klasifikasi Sinyal Digital Sinyal Tersampel - Sinyal Digital x(t) 0 sampler t -3T 0 T 3T 5T 7T 9T t x[n] x[n] -3 0 1 3 5 7 9 (a) n -3 0 1 3 5 7 9 (b) n Gambar Klasifikasi Sinyal - 2

Sinyal Kontinyu-Diskontinyu Sinyal Diskontinyu di t 1 jika : Klasifikasi Sinyal Digital x( t ) x( t 1 1 ) Jika sinyal x(t) amplitudonya kontinyu untuk semua t, kecuali pada beberapa titik, maka sinyal x(t) disebut kontinyu persegmen persegmen (piecewise continuous).

Sinyal Persegi 2 / 0,... 2 / 1,... ) / ( t t t rect Klasifikasi Sinyal - 1 t 2 / 2 / t 2 / 2 / Klasifikasi Sinyal Digital Gambar Klasifikasi Sinyal - 3

Klasifikasi Sinyal Digital Nilai Sinyal di Titik Diskontinyu Nilai Sinyal di titik diskontinyu t 1 = Nilai rata-rata di titik t 1 1 2 x( t ) x( t ) x( t 1 1 1 ) Klasifikasi Sinyal - 2

3. Sinyal Riil Kompleks Klasifikasi Sinyal Digital Sinyal riil : jika nilainya merupakan bilangan riil. Sinyal kompleks : bilangan kompleks. jika nilainya merupakan x( t) x1( t) jx2 ( t) x[ n] x1[ n] jx2[ n]

Klasifikasi Sinyal Digital 4. Sinyal Deterministik Acak Sinyal Deterministik : nilainya secara lengkap diketahui. dapat dimodelkan dengan menggunakan fungsi waktu yang diketahui secara pasti. Sinyal Acak : nilainya acak / random. dicirikan secara statistik.

5. Sinyal Periodik Nonperiodik Klasifikasi Sinyal Digital x(t) x[n] -3T -2T -T 0 (a) T 2T 3T 0 N 2N (b) x( t T) x( t) x[ n N] x[ n] Gambar Klasifikasi Sinyal - 4

Penjumlahan Sinyal Periodik Tinjau Sinyal dimana maka z( t) ax( t) by( t) x( t) x( t kt1 ) y( t) y( t mt2 ) z( t) z( t T) Klasifikasi Sinyal Digital ax( t kt1 ) by( t mt2 )

Syarat Penjumlahan Periodik Agar Periodik, maka Klasifikasi Sinyal Digital T kt mt 1 2 T1 T 2 m k Jadi syarat agar penjumlahan dua sinyal periodik menghasilkan sinyal periodik adalah rasio periodanya berupa bilangan rasional.

5. Sinyal Energi Daya Klasifikasi Sinyal Digital E Lim L L L x( t) 2 dt Klasifikasi Sinyal - 3 P Lim L 1 2 L L L x( t) 2 dt Klasifikasi Sinyal - 4 Sinyal Daya : 0 < P < Sinyal Energi : 0< E <

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Sampling

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Sampling, Kuantisasi, Encoding (= 2 8 ) (Note: untuk CD digunakan 16-bit binary words (ada 2 16 = 65536 level)

Sampling, Kuantisasi, dan Coding A Closer Look to Quantization

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Equally spaced levels (ini disebut uniform quantizing) Bila menggunakan uniform quantizing, noise kuantisasi akan sangat terasa pada sinyal-sinyal berlevel rendah. Solusi untuk menanggulangi noise kuantisasi adalah dengan menambah jumlah level, tetapi akibatnya bit rate hasil pengkodean akan menjadi lebih tinggi. Solusi elegan yang ditempuh adalah dengan tidak menambah jumlah level, melainkan dengan membedakan kerapatan level. Level kuantisasi pada sinyal-sinyal rendah lebih rapat daripada untuk sinyal berlevel tinggi. Hal ini dilakukan dengan mengkompress (compressing) sinyal di sumber. Di tujuan dilakukan proses dekompress (expanding). Proses compressing dan expanding disebut companding.

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Companding

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Companding Dua kurva companding standard: - A-law, digunakan di negara2 Eropa (Rec. ITU-T G.732) - μ-law, digunakan di Amerika Utara dan Jepang (Rec. ITU-T G.733)

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Companding m-law x : nilai sinyal Z(x) : sinyal ter-kompress sgn(x) : polaritas x (+ atau ) μ : konstanta = 255 A-Law A : konstanta = 87,6

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Binary Coding (Menentukan bit-bit biner yang merepresentasikan sinyal voice) Contoh untuk kurva A-law segmen Setengah dari jumlah level diperuntukkan bagi sinyal yang levelnya lebih rendah dari 6,25% level sinyal maksimum

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Klasifikasi voice coding Secara umum, teknik untuk melakukan voice coding dapat dibagi ke dalam dua katagori: Waveform coding. Vocoder (voice coder). Pada waveform coding, voice digital yang dihasilkan berasal dari pengolahan gelombang sinyal voice (voice waveform) secara langsung. Contoh: PCM. Pada vocoder, voice digital yang dihasilkan memanfaatkan karakteristik voice (bukan betulbetul berasal dari sinyal voice-nya sendiri). Misalnya kita telah mempunyai beberapa model sinyal voice yang masing-masing diidentifikasi oleh kode. Sinyal voice yang akan kita digitalkan dibagi ke dalam segmensegmen yang durasinya 50 ms (misalnya). Untuk setiap segmen kita pilih model yang paling mendekati (sintesa) lalu mengirimkan kode (yang mengidentifikasi model yang sudah dipilih) ke tujuan. Di penerima, decoder akan membangkitkan sinyal yang sesuai dengan kode yang diterima. Keunggulan dibanding waveform coding: Mengurangi ukuran file voice digital (data rate rendah). Kelemahan : ada tambahan delay processing dan biasanya kualitasnya lebih rendah daripada waveform coding. Delay processing yang panjang menyebabkan beberapa memerlukan echo canceller (misalnya pada GSM coder). teknik vocoder Hybrid coding: gabungan antara teknik waveform coding dan vocoder (mengkombinasikan kelebihan kedua teknik tersebut).

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Klasifikasi voice coding Contoh waveform coding. PCM Bitrate 64 kbps ADPCM (Adaptive Differential Pulse Code Modulation) Dulu: ITU-T G.721: bit rate 32 kbps Sekarang : ITU-T G.726: bit rate 40, 24 dan 16 kbps, juga 32 kbps Contoh vocoder 13kb/s GSM 06.10 RPE-LTP (hybrid coding) 4.8kb/s FED-STD 1016 CELP Qualcomm QCELP (IS-96a) 13kb/s Qualcomm QCELP 2.4kb/s FED-STD-1015 LPC-10

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Klasifikasi voice coding Kualitas hasil teknik pendigitalan sinyal voice dinilai menggunakan dua metoda: Metoda objective Paramater-parameter teknik pengkodean diukur. Misalnya: delay pengkodean, bit rate dsb. Metoda subjective Kualitas diukur berdasarkan persepsi pendengar. Mean Opinion Score (MOS).

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Klasifikasi voice coding Nilai MOS dihasilkan dengan cara merata-ratakan hasil penilaian sejumlah pendengar terhadap audio yang dihasilkan oleh teknik voice coding. Setiap pendengar diminta untuk menilai kualitas suara menggunakan skema rating sbb:

Sampling, Kuantisasi, dan Coding Klasifikasi voice coding