PERKEMBANGAN JANTUNG, PEMBULUH DARAH DAN LIMFE Laboratorium Embriologi FKH-IPB
I. Sistem Kardiovaskular Angiogenesis Hemopoiesis Sirkulasi embrionik Jantung Pembuluh Arteri Pembuluh Vena Perubahan sirkulasi saat lahir II. Sistem Limfatik Organ limfatik Pembuluh limfatik III. Malformasi Kongenital Kelainan jantung Kelainan perkembangan truncus arteriosus Kelainan pembuluh arteri Kelinanan pembuluh vena Kelainan sistem limfatik
VASCULOGENESIS & HEMOPOIESIS Sel endotel Sel mesoderm splanknis KKT EKSTRAEMBRIONIK Sel endotel Sel hemositoblas angioblas INTRAEMBRIONIK ANGIOGENESIS
VASCULOGENESIS & HEMOPOIESIS Rongga amnion Penyebaran selsel endotel Aorta dorsalis KKT Mesoderm somatis Mesoderm splanknis Endoderm Rongga korion Pulau-pulau darah hemositoblas Eritrosit Sel endotel Sel mesoderm splanknis KKT
Fase embrional (Hb embrio) HEMATOPOIESIS Fase hepatolienal (Hb fetus) hati KKT Asal Eritrosit KKT Sumsum tulang (Hb dewasa) limpa HATI, LIMPA, TIMUS Lahir Minggu SUMSUM TULANG
SIRKULASI EMBRIONIK Vena cardinalis anterior Vena cardinalis posterior Darah masuk ke jantung: Vena vitelin 1. Vena vitelin 2. Vena cardinal anterior/ posterior 3. Vena umbilicalis / alantois Vena umbilicalis [Animation by K Mohamad]
SIRKULASI EMBRIONIK Aorta dorsalis Darah keluar jantung: Arteri vitelin 1. Arteri vitelin 2. Aorta dorsalis 3. Arteri umbilicalis / alantois Arteri umbilicalis [Animation by K Mohamad]
SIRKULASI EMBRIONIK SIRKULASI SISTEMIK SIRKULASI VITELIN SIRKULASI PLASENTA [Animation by K Mohamad]
PEMBENTUKAN JANTUNG Daerah kardiogenik (cardiogenic region) Pembuluh endokardial (endocardial tubes) Buluh jantung primitif (primitive heart tube) Sinus venosus, primitive atrium, ventricle, bulbus cordis Conotruncus conus cordis, truncus arteriosus Vena kardinal comunis (Common cardinal veins) Sinus coronarius (Coronary sinus) Septum primum, septum secundum Katup bicuspidalis (mitralis) dan tricuspidalis (Bicuspid (mitral) & tricuspid valves) Sekat ventrikel (Muscular ventricular septum) Katup semilunaris (Semilunar valves)
Daerah kardiogenik A 2 PEMBENTUKAN JANTUNG Mesoderm somatis Rongga pericardium Ektoderm A 1 Amnion KKT Tali kardiogenik A 1 Endoderm Mesoderm splanknis A Garis primitif Rongga pericardium Tali pusar A. Mesoderm splanknis daerah kranial dan lateral A1. Celah Rongga pericardial A2. Agregasi tali cardiogenik A 2 Tali kardiogenik
Aorta dorsalis Rongga pericardium B Lipatan syaraf Usus depan KKT Buluh endocardium Lipatan tubuh lateral Amnion B 1 Rongga pericardium Buluh endocardium Septum transversum B. Tali cardiogenik buluh endocardium primordial Amnion Alur syaraf Aorta dorsalis Rongga pericardium Buluh endocardium Jeli Membran oropharingealis Usus depan Buluh endocardium Rongga pericardium Septum transversum C KKT Epi-miocardium C. Pelipatan posisi di ventral C 1
Buluh syaraf Mesocardium dorsal Rongga pericardium Membran oropharingealis Buluh endocardium Jeli Epi-miocardium D Pericardium parietalis Pericardium visceralis D 1 Usus depan Buluh endocardium Septum transversum Rongga pericardium D. Menyatu buluh tunggal; mesocardium
PEMBENTUKAN JANTUNG A. Penyatuan dua buluh sederhana Lengkung aorta 1 Penyatuan buluh endocardium Septum transversum Lengkung aorta 1 A. Bulbus cordis, ventrikel, atrium Bulbus cordis Ventrikel Atrium
Truncus arteriosus C. Pelengkungan buluh (loop) Bulbus cordis Ventrikel Atrium Sinus venosus Septum transversum Lengkung aorta 1 & 2 D. Bulboventricular loop perubahan posisi ruang jantung Truncus arteriosus Bulbus cordis Ventrikel Atrium Sinus venosus Vena cardinalis Vena umbilicalis Vena vitelin
Truncus arteriosus Atrium kiri Atrium kanan Atrium kiri Bulbus cordis Ventrikel DORSAL Sinus venosus VENTRAL * Perluasan ruang, penyempitan batas antar ruang * Empat ruang: 2 atrium, 2 ventrikel
PEMBENTUKAN SEKAT & KATUP JANTUNG A. Penebalan rigi: Dua sisi Satu sisi B. Perluasan ruang batas ruang memanjang
Sekat dan saluran atrioventricular Truncus arteriosus Sinus venosus Atrium Saluran atrioventricularis Bulbus cordis Ventrikel Penyatuan penebalan endocardium Saluran atrioventricularis Atrium Ventrikel (kanan) Penebalan endocardium Saluran atrioventricularis Penyatuan penebalan endocardium
Septum primum Foramen primum Penebalan endocardium Saluran atrioventricularis Ventrikel Sekat interatrialis: Septum primum Foramen/ostium primum Septum secundum Foramen secundum Septum secundum Foramen secundum Septum primum Saluran ke sinus venosus Penebalan endocardium Bulbus cordis Ventrikel Sekat interventricularis Foramen ovale Septum secundum Foramen ovale Saluran interventricularis Ventrikel kanan Sekat interventricularis
Katup atrioventricular Penebalan Ruang ventrikel endocardium katup Katup atrioventricularis Miocardium ventrikel Musculi papillares Cordae tendineae
Sekat interventrikularis Penebalan bulbus dorsal kanan Penebalan bulbus ventral kiri Sekat interventricularis Ventrikel kiri Penebalan endocardium atrioventricularis
Truncus arteriosus Conus cordis PERKEMBANGAN TRUNCUS ARTERIOSUS Lengkung aorta Bulbus cordis Aorta Truncus pulmonum
PERKEMBANGAN PEMBULUH ARTERI Vena cardinalis Aorta dorsalis Aorta ventralis Lengkung aorta 1-6 Aorta Arteri pulmona ris * Lengkung aorta 1-6 Aorta dorsalis Aorta ventralis * Aorta dorsalis * Aorta ventralis (aortic sac) * Jantung Lengkung aorta ke-1-6 kanan JANTUNG Aorta dorsalis kanan dan kiri Aorta dorsalis (telah menyatu)
PERKEMBANGAN PEMBULUH ARTERI Arteri carotis interna Arteri carotis externa Arteri carotis interna Arteri carotis externa Nervus Vagus Arteri carotis communis Arteri subclavia kanan Arteri subclavia kiri Arteri carotis communis Arteri carotis interna Nervus laryngeal recurrent Arteri intersegmentalis ke-7 Duktus arteriosus Arteri pulmonaris Trunkus brachiocephalicus Aorta Arteri pulmonaris Ligamentum arteriosus Aorta * Lengkung aorta 1-2 degenerasi, aorta dorsalis + LA-3 a. carotis interna, aorta ventralis a. carotis externa * LA-4 kanan + a. intersegmentalis 7 kanan a. subclavia kanan; A. intersegmentalis 7 kiri a. subclavia kiri * LA-4 kiri + aorta dorsalis aorta; LA-5 degenerasi * A. pulmonaris; LA-6 ka degenerasi; LA-6 kiri ductus arteriosus
Variasi percabangan aorta Arteri subclavia kanan A. subclavia kiri Aorta A. carotis communis kanan A. Suclavia kanan A. carotis communis kiri Truncus brachiocephalicus A Truncus bicarotis Trunkus bicarotis Truncus brachioce-phalicus Arteri Subclavia kiri B Ligamentum arteriosus Arteri pulmonaris Arteri subclavia kanan Aorta C
Percabangan Aorta Dorsalis Cabang dorsal: Aorta dorsalis Cabang dorsal, (arteri intersegmentalis) Cabang lateral Cabang ventral 1. Cervical region 1 st -6 th : a. vertebralis, 7 th a. subclavia, 2. Thoracal region: a. intercostalis, 3. Lumbar and sacral region: a. lumbaris, a. sacralis, a. sac. Med. Cabang lateral: a. renalis, a. adrenal, a. testes (ovari)
Percabangan Aorta Dorsalis Cabang ventral: 1) foregut: a. coeliaca, 2) midgut: a. mesenterica cranialis, 3) hindgut: a. mesenterica caudalis
Percabangan Aorta Dorsalis Cabang ventral: a. umbilicalis Aorta dorsalis Cabang dorsal A. iliaca externa A. umbilicalis anastomosis A. Iliaca externa A. Umbilicalis A. Iliaca interna
Percabangan Aorta Dorsalis
PEMBULUH VENA Umum: berkembang dari 1. vena vitelin: dari gastrointestinal 2. Vena umbilicalis: dari plasenta 3. Vena cardinal: dari kepala, leher, tubuh
KANAN PEMBULUH VENA V. cardinal communis V. umbilicalis Tunas hati rudimenter V. vitelin Gerbang usus depan V. cardinal communis V. umbilicalis Hati V. vitelin Usus primitif V. cava caudalis Ductus venosus Sinusoid hati V. umbilicalis ki. V. porta (asal: vena vitelin) V. cava caudalis V. mesenterica cranialis V. umbilicalis ka. (degenerasi)
KIRI V. vitelin ki. V. umbilicalis ki. V. cardinal cranialis Bulbo-ventrikel Atrium ka. V. cardinal communis V. subclavia V. cardinalis caudalis V. cardinalis cranialis Anastomose v. cardinalis cranialis ka. dan ki. Sinus venosus kiri KANAN PERKEMBANGAN SINUS VENOSUS V. jugularis externa ka. V. subclavia ka. V. cardinalis caudalis V. supracardinal B V. brachiocephalica ka. V. brachiocephalica ki. Atrium kanan V. cava cranialis Sinus coronarius (asal: sinus venosus kiri) V. cava caudalis V. azygos
Variasi Percabangan Pembuluh Vena
HAT I V. cardinalis cranialis V. cardinalis communis V. umbilicalis kiri V. vitelin V. cardinalis caudalis V. subcardinalis V. subclavia kanan V. vitelin Anastomose v. vitelinsubcardinalis V. cardinalis caudalis Anastomose v. subcardinalis V. subcardinalis Anastomose v. subcardinaliscardinalis caudalis HAT I Vena cava caudalis Vena supracardinalis Sinus subcardinalis Vena subcardinalis Anastomose vena cardinalis caudalis
Vena brachiocephalicus kiri Vena subclavia kanan Vena cava caudalis Vena supracardinalis Vena supracardinalis Vena iliaca externa Vena brachiocephalicus kiri Vena subclavia kanan Vena cava cranialis Sinus coronarius Vena azygos (kiri) Vena cava caudalis Vena hepatica Vena prenicoabdominalis kanan Vena renalis kiri GINJAL Vena testicularis (ovarica) Vena iliaca externa Vena iliaca interna
PERUBAHAN SISTEM SIRKULASI SAAT LAHIR Vena cava cranialis Foramen ovale ATRIUM KANAN AORTA Ductus arteriosus Arteri pulmonaris Vena pulmonaris ATRIUM KIRI Vena cava cranialis Foramen ovale menutup ATRIUM KANAN AORTA Ligamentum arteriosum Arteri pulmonaris Vena pulmonaris ATRIUM KIRI Vena cava caudalis Vena porta Vena umbilicalis Tali pusar Arteri umbilicalis Ductus venosus AORTA Vena porta KADAR OKSIGEN DALAM DARAH: Tinggi Ligamentum teres Sedang hepatica VESICA URINARIA Rendah VESICA URINARIA Arteri teres vesicae Ligamentum teres Arteri iliaca interna vesicae Ductus venosus menutup Arteri teres vesicae AORTA KADAR OKSIGEN DALAM DARAH: Tinggi Rendah Arteri iliaca interna Arteri iliaca externa Arteri umbilicalis Arteri iliaca externa
ORGAN LIMFATIK Pembuluh darah Jaringan retikular Saccus limfaticus Pembuluh limfatik afferen Pembuluh darah Pembuluh limfe efferen Saccus lymphatic us Pembuluh darah kapiler Pembuluh limfatik efferen Kapsula Sinusoid limfatik Pembuluh limfatik afferen Pembuluh limfatik efferen Kapsula Sinusoid limfatik Pembuluh limfatik afferen Pusat germinal Pembuluh darah Ruang subkapsula
PEMBULUH LIMFATIK Ductus lymphaticus kanan Vena jugularis interna Vena subclavia kiri Vena jugularis interna Vena subclavia Ductus lymphaticus kanan Limfonodus Vena cava cranialis Vena cava cranialis Anastomose Ductus thoracicus Cisterna chyli Saccus retroperitonealis Cisterna chyli A Saccus iliaca Saccus iliaca B
MALFORMASI KONGENITAL Vena cava cranialis Truncus brachiocephalicus arteri subclavia kiri AORTA ATRIUM KANAN Truncus pulmonaris Vena cava caudalis VENTRIKEL KANAN Arteri pulmonaris Vena pulmonaris AORTA ATRIUM KIRI VENTRIKEL KIRI A Sekat interventricularis Jantung normal
MALFORMASI KONGENITAL Kelainan letak & posisi: a. Ectopia cordis cervicalis (keterlambatan turun) b. Ectopia cordis thoracis (sternum tidak menyatu) c. Situs inversus Kelainan Sekat/katup jantung: a. Katup AV: displasia, stenosis, atresia insufficiency fungsi jantung b. Sekat IA: patent foramen ovale (ASD) c. Sekat IV: tetralogi Fallot d. Stenosis pulmonaris dilatasi dan hipertrofi ventrikel kanan
MALFORMASI KONGENITAL Tetralogi Fallot: 1. Overriding aorta 2. Stenosis pulmonaris 3. Kelainan sekat IV 4. Dilatasi dan hipertrofi ventrikel kanan
MALFORMASI KONGENITAL Truncus arteriosus persisten?
Pembesaran arteri pulmonaris A Normal fetus PATENT DUCTUS ARTERIOSUS (PDA) Miniature dan Toy poodle, Collie, Pomeranian, Cocker Spaniel, dan German Shepherd PDA saat lahir PDA kronis Dilatasi atrium kiri Dilatasi, hipertrofi ventrikel kiri B Penebalan dinding arteri pulmonaris Hipertrofi ventrikel kiri dan kanan C
KELAINAN CINCIN VASKULAR Arteri carotis communis kanan Arteri subclavia kanan AORTA TRACHEA ESOFAGUS Lengkung aorta kanan (besar) Arteri subclavia kiri Lengkung aorta kiri (kecil) - Lengkung aorta kanan dan kiri menetap (LENGKUNG AORTA GANDA) - Membentuk cincin vaskular - Menekan trachea dan esofagus A Trunkus pulmonaris AORTA MEGA-ESOFAGUS
KELAINAN CINCIN VASKULAR German Shepherd, Weimaraners dan Irish Setter Arteri carotis communis TRACHEA ESOFAGUS Arteri subclavia kiri - KELINAN ARTERI SUBCLAVIA KANAN Arteri subclavia kanan - Membentuk cincin vaskular - Menekan trachea dan esofagus AORTA AORTA B MEGA-ESOFAGUS
KELAINAN PEMBULUH DARAH VENA PERCAMPURAN DARAH PORTA-SISTEMIK - DUKTUS VENOSUS TIDAK MENUTUP - ANASTOMOSE VENA PORTAL DAN VENA SISTEMIK ex. hepatitis