Ilmu Ukur Wilayah dan Sistem Informasi Geografis. Ahmad Munir

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Ilmu Ukur Wilayah dan Sistem Informasi Geografis. Ahmad Munir"

Transkripsi

1 Ilmu Ukur Wilayah dan Sistem Informasi Geografis Ahmad Munir Makassar 2012 i

2 Kata Pengantar Buku ini dibuat untuk memenuhi kebutuhan referensi pada matakuliah kebumian, khususnya pada matakuliah Pengukuran wilayah, Surveying, Kartografi. Referensi utama buku ini adalah catatan kuliah program Magister, Center for Irrigation Engineering, Katholieke Universiteit, yang diasuh oleh Prof Van Twan Bekke yang telah dikembangkan oleh Prof. Ahmad Munir dengan mengintegrasikannya dengan teknologi kebumian, teknologi informasi dan computer yang telah berkembang saat ini. Ucapan terimakasih disampaikan kepada semua pihak yang telah membantu dalam penyusunan buku ini sehingga penulisannya dapat diselesaikan Wassalam, Makassar, 2012 Penulis ii

3 DAFTAR ISI BAB 1. PENDAHULUAN Gambaran Bentuk Permukaan Bumi Measurement of ERATOSTHENES 1.2. Representasi jarak vertikal dari suatu titik Titik Koordinat suatu Titik pada Permukaan GEOID...Error! Bookmark not defined. Geodesi Gravimetri... Gravitasi Normal... Penentuan Geoid dari Gravitasi Deviasi vertikal BAB 2. SISTEM KOORDINAT Klasifikasi sistem proyeksi 2.2. Proyeksi Permukaan Bumi dengan Asumsi Bentuk Bulat seperti Bola Kaki (Spheris) BAB 3. METROLOGI GEODESI Pengukuran Pada Bidang Horizontal Dan Sudut Vertical Error! Bookmark not defined Monumentasi 3.3. Level 3.4. Theodolite 3.5. Pengukuran Sudut Vertikal BAB 4. PENGUKURAN JARAK Pengukuran Jarak Secara Langsung 4.2. Pengukuran jarak tidak langsung BAB 5. PENGUKURAN BEDA TINGGI Pengukuran Vertikal 5.2. Geometric leveling 5.3 Trigonometric Leveling 5.4. Tachometric Leveling 5.5. Kesalahan (error) pengukuran BAB 6. PROYEKSI, TRANSFORMASI DAN SISTEM KOORDINAT...Error! Bookmark not defined Proyeksi dan Transformasi 6.2. Sistem Koordinat P 6.3. Transformasi 6.4. Konversi Koordinat Geografis Menjadi Koordinat Bidang Error! Bookmark not defined. BAB 7. REMOTE SENSING Analisis Citra Satelit dan Foto Udara iii

4 BAB 8. SISTEM INFORMASI GEOGRAFI Konsep Pemetaan 8.2. Sistem Informasi Geografis SIG... Manusia 8.3. Digitasi Peta 8.4. Mengintall Extentention ArcView 8.5. Cara instal extension 8.6. Cara instal spatial Analysis 8.7. Membuat Project 8.8. Prosedur Registrasi Peta Di Arcview 8.9. Membangun kembali Topologi Membuat Layout PetaDengan Arcview Konversi Data menggunakan CorelTrace Konversi Format DXF ke format ARC/INFO BAB 9. PEMROGRAMAN PETA INTERAKTIVE DENGAN MAP OBJECT.Error! Bookmark not defined Pemerograman Delphidengan komponen MapObject Error! Bookmark not defined Menambah Peta dan Menambah Pengontrol Peta pada Form Error! Bookmark not defined Penambahan Data Spasial Pada Peta 9.4. Menyimpan Proyek 9.5. Penambahan Operator SIG 9.6. Menambah TombolExtent (Tayangan Penuh) 9.7. Membuat Tayangan Informasi Berbasis Spasial Error! Bookmark not defined Membuat Peta Deviasi 9.9. Menampilkan Atribut Peta Membuat Legenda dengan cara Rendering Klasifikasi Nilai Field dengan Cara Mencetak Hasil Pembuatan Laporan Kode Program... Program Listing dari Project sources Kode Lengkap ProgUtama Project Sources Program Legenda Kode Program Legenda pada Unit Legenda iv

5 v

6 Daftar Gambar GAMBAR 1. 1 PENGUKURAN YANG DILAKUKAN OLEH ERATOSTHENES... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PENGUKURAN YANG DILAKUKAN OLEH AKADEMI ILMU PENGATAHUAN PERANCIS...ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 3 BENTUK PERMUKAAN BUMI SEBAGAI BULAT TELUR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 4 LINTANG DAN BUJUR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 5 JARI-JARI KELENGKUNGAN BIDANG MERIDIAN DAN BIDANG VERTICAL.... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 6 REPRESENTASI JARAK PADA BIDANG ELLIPSOID... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 7 REPRESENTASI RUANG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 8 REPRESENTASI JARAK PADA PERMUKAAN BUMI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 1. 9 REPRESENTASI MODEL FISIK DAN MATHEMATIK BENTUK PERMUKAAN BUMI...ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MODEL FISIK PERMUKAAN BUMI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ELLIPSOID DAN ELEVASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR GEODESI GRAVIMETRIC... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PERMUKAAN FISIK, GEOID DAN ELIPSOID... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PENAMPANG MELINTANG PERMUKAAN TOFOGRAFI, GEOID DAN ELLIPSOID...ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PERBEDAAN GARIS TOPOGRAFI, GEOID DAN ELLIPSOID... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ELLIPSOIDAL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 2. 1 PROYEKSI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 2. 2 PLANE, CYLINDRIC DAN CONIC PROJECTION... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 2. 3 PERBEDAAN PRINSIP PROYEKSI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CONIC PROJECTION... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SISTIM PROYEKSI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 2. 6 SISTIM PROYEKSI BIDANG DATAR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CONIC PROJECTION... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 2. 9 BESARNYA VARIASI YANG DIPENGARUHI OLEH SKALA YANG DIGUNAKAN...ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR VARIASI YANG TIMBUL PADA PROYEKSI UTM... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR GARIS REFERENSI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 1 DEFINISI SUDUT HOROZONTAL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 2 TABUNG LEVEL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SENSIVITAS LEVEL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 4.LEVEL LEMPENGAN... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 5 PENAMPANG TEROPONG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 6 GARIS BANTU PADA TEROPONG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 7 TEROPONG BERFOKUS INTERNAL (DILENGKAPI DENGAN LENSA CEKUNG) ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 8 KOMPONEN THEODOLIT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 3. 9 KOMPONEN REITERATION THEODOLITE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR KOMPONEN REPEATING THEDOLITE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. vi

7 GAMBAR PENGUKURAN SUDUT VERTIKAL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PRISMA LAYANG-LAYANG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PRISMA GANDA UNTUK PENGUKURAN SUDUT BENAR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 1 PENGUKURAN JARAK SECARA LANGSUNG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 2 KESALAHAN SISTEMATIK... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 3 KESALAHAN PENGUKURAN SUDUT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 4 KESALAHAN AKIBAT KENDORNYA ALAT UKUR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 5 PENGUKURAN JARAK... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 6 PENGUKURAN JARAK DENGAN THEODOLITE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 7 PENGUKURAN JARAK DENGAN PARALLACTIC... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 4. 8 PENGUKURAN JARAK DENGAN GELOMBANG ELEKTROMAGNETIK... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 5. 1 PENGUKURAN BEDA TINGGI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR GEOMETRIC LEVELLING... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 5. 3 UKUR TERLETAK DIANTARA DUA RAMBU UKUR... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 5. 4 TRIGONOMETRIC LEVELLING... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 6. 1 SISTEM KOORDINAT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SISTIM PROYEKSI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 6. 3 ILLUSTRASI CONIC PROJECTION... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 1 PENDEKATAN BATAS WILAYAH DALAM PEMBUATAN PETA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 2 HUBUNGAN ANTAR KOMPONEN SIG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 3 ARCVIEW GIS PREPARING INSTALL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ARCVIEW GIS 3.2 SETUP... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 5 ARCVIEW GIS LICENSE AGREEMENT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 6 CHOOSE INSTALL TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED..GAMBAR 8. 7 SETUP TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 8SELECT PROGRAM FOLDER... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 9 START C... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR INSTALLING ARCVIEW GIS ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR INSTALLING... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 12SETUP COMPLETE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ARCVIEW IMAGE ANALYSIS VERSION ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CHOOSE INSTALL TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SELECT PROGRAM FOLDER... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR START COPYING FILES... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SETUP TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR INSTALLING ARCVIEW IMAGE ANALYSIS VERSION ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SETUP COMPLETE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ARCVIEW GIS VERSION 3.0 LICENSE AGREEMENT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CHOOSE INSTALL TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SETUP TYPE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SELECT PROGRAM FOLDER... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR START COPYING FILES... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR INSTALLING ARCVIEW SPATIAL ANALYST ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR SETUP COMPLETE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. vii

8 GAMBAR TAMPILAN VIEW... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN VIEW... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 29MEMBUKA SUMBER DATA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 30TAMPILAN THEME... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 31CONTOH TAMPILAN TOOLS PROJECT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 32MENU PADA DOKUMEN PROJECT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CONTOH TAMPILAN TOOLS VIEW... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 34MENU PADA VIEW... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN TOOLS PADA TABLE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MENU PADA TABLE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN TOOLS PADA CHART... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MENU PADA CHART... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN TOOLS PADA LAYOUT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 40MENU PADA LAYOUT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN TOOLS PADA SCRIPT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MENU PADA SCRIPT REGISTRASI PETA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PEMILIHAN EKSTENSION... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PEMILIHAN FILE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN SEBELUM DICENTENG... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ZOOMING KOORDINAT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ZOOMING KOORDINAT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 48, TAMPILAN SETELAH REGISTRASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR REGISTRASI TITIK KEDUA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR ZOOMING TITIK KEDUA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN SETELAH REGISTRASI TITIK KEDUA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN SETELAH REGISTRASI TITIK KEDUA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN PEMASUKAN TITIK KETIGA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN PEMASUKAN KORRDINAT TITIK KETIGA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN SETELAH PEMASUKAN TITIK KETIGA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN PEMASUKAN KORRDINAT TITIK KEEMPAT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN SETELAH REGISTRASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MENYIMPAN FILE REGISTRASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MENYIMPAN FILE REGISTRASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CONTOH DIGITASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MEMBUAT NEW THEME... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR MEMBUAT POLIGON... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR CONTOH DIGITASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN BASIS DATA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN TEXT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR THEME DENGAN LABEL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN CHART... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN LAYOUT... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAMPILAN PRINT SETUP... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PROSEDUR PEMBANGUNAN TOPOLOGI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN MENUCORELDRAW PADA WINDOWS... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN MENUPADA CORELTRACE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 8. 73PENGUBAHAN MODE... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR HASIL TRACE DENGAN CORELDRAW... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 9. 1 PENAMBAHAN TEMPELATE PETA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. viii

9 GAMBAR 9. 2.TAYANGAN FORMPENGENDALI TMAP... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN PETA PADA FORM BORLAND DELPHI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR PEMBESARAN (ZOOMING) PETAPADA FORMDELPHI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN PENGGESERAN (PANNING... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR FORMBARU UNTUK TAYANGAN INFORMASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN INFORMASI BERBASIS SPASIAL... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 9. 8TAYANGAN PETA DEVIASI... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR 9. 9 TAYANGAN ATRIBUT PADA TMAP... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN LEGENDA PADA PETA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. GAMBAR TAYANGAN KLASIFIKASI PADA PETA... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. ix

10 1

MODUL 2 REGISTER DAN DIGITASI PETA

MODUL 2 REGISTER DAN DIGITASI PETA MODUL 2 REGISTER DAN DIGITASI PETA A. Tujuan Praktikum - Praktikan memahami dan mampu melakukan register peta raster pada MapInfo - Praktikan mampu melakukan digitasi peta dengan MapInfo B. Tools MapInfo

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang

BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang 1 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Sebelum tahun 1940-an analisis geografis dilakukan dengan melakukan tumpung tindih (overlay) beberapa jenis peta pada area tertentu. Namun sejak tahun 1950- an dikembangkan

Lebih terperinci

MODUL 3 REGISTER DAN DIGITASI PETA

MODUL 3 REGISTER DAN DIGITASI PETA MODUL 3 REGISTER DAN DIGITASI PETA A. Tujuan Praktikum - Praktikan memahami dan mampu melakukan register peta raster pada MapInfo - Praktikan mampu melakukan digitasi peta dengan MapInfo B. Tools MapInfo

Lebih terperinci

Gambar 1. prinsip proyeksi dari bidang lengkung muka bumi ke bidang datar kertas

Gambar 1. prinsip proyeksi dari bidang lengkung muka bumi ke bidang datar kertas MODUL 3 REGISTER DAN DIGITASI PETA A. Tujuan Praktikum - Praktikan memahami dan mampu melakukan register peta raster pada MapInfo - Praktikan mampu melakukan digitasi peta dengan MapInfo B. Tools MapInfo

Lebih terperinci

PRAKTIKUM-2 PENGENALAN ARCVIEW

PRAKTIKUM-2 PENGENALAN ARCVIEW PRAKTIKUM-2 PENGENALAN ARCVIEW Tujuan: - Mahasiswa dapat mengenal software Arcview beserta menu-menu yang terdapat di dalamnya - Mahasiswa dapat mengoperasikan software Arcview Pendahuluan Software ArcView

Lebih terperinci

SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN: Pengantar Aplikasi Arcview 3.3

SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN: Pengantar Aplikasi Arcview 3.3 PETUNJUK KULIAH PRAKTEK SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN: Pengantar Aplikasi Arcview 3.3 Dwi Priyo Ariyanto JURUSAN ILMU TANAH FAKULTAS PERTANIAN UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA 2012 Petunjuk Kuliah

Lebih terperinci

Registrasi Peta. Practical Module Geographic Information System STMIK-STIKOM Balikpapan Firmansyah, S.Kom. Page 1

Registrasi Peta. Practical Module Geographic Information System STMIK-STIKOM Balikpapan Firmansyah, S.Kom. Page 1 Registrasi Peta Tujuan 1. Memahami Membuat Peta di Aplikasi Arcview 3.3 2. Mengetahui Konsep Koordinat 3. Mampu Melakukan Registrasi Citra Raster Alat dan Bahan 1. PC/Laptop 2. Modul Praktikum 3. Aplikasi

Lebih terperinci

SISTEM INFORMASI GEOGRAFI

SISTEM INFORMASI GEOGRAFI SISTEM INFORMASI GEOGRAFI Sistem Informasi Geografis merupakan sistem berbasis computer yang didesain untuk mengumpulkan, mengelola, memanipulasi, dan menampilkan informasi spasial (keruangan)1. Yakni

Lebih terperinci

I. Digitasi (Digitizing) Daftar Isi. 1) Aktifkan extension JPEG (JFIF) Image Support : FILE EXTENSIONS

I. Digitasi (Digitizing) Daftar Isi. 1) Aktifkan extension JPEG (JFIF) Image Support : FILE EXTENSIONS Daftar Isi Hal I Digitasi (Digitizing) 1 II Pemberian Atribut (Attributing) 5 III Pemberian Koordinat (Coordinate Transformation) 8 IV Proyeksi Koordinat (Coordinate Projection) 15 V Design Peta (Map Layout)

Lebih terperinci

SATUAN ACARA PERKULIAHAN. Tujuan Pembelajaran Umum (kompetensi) : Mahasiswa memahami gambaran umum perkuliahan dan silabus pemetaan resort

SATUAN ACARA PERKULIAHAN. Tujuan Pembelajaran Umum (kompetensi) : Mahasiswa memahami gambaran umum perkuliahan dan silabus pemetaan resort Kode dan Nama Mata Kuliah : MR207/Pemetaan Resort: S1, 4 sks, semester 1 : Pengantar Pemetaan Resort Tujuan Pembelajaran Umum (kompetensi) : Mahasiswa memahami gambaran umum perkuliahan dan silabus pemetaan

Lebih terperinci

Pertemuan 3. Penentuan posisi titik horizontal dan vertikal

Pertemuan 3. Penentuan posisi titik horizontal dan vertikal Pertemuan 3 Penentuan posisi titik horizontal dan vertikal Koordinat 3D Koordinat 3D Koordinat 3D Pernyataan lintang Pernyataan bujur dan Tinggi λ (Bujur) = sudut yang dibentuk antara meridian suatu titik,

Lebih terperinci

Pengertian Sistem Informasi Geografis

Pengertian Sistem Informasi Geografis Pengertian Sistem Informasi Geografis Sistem Informasi Geografis (Geographic Information System/GIS) yang selanjutnya akan disebut SIG merupakan sistem informasi berbasis komputer yang digunakan untuk

Lebih terperinci

GD 319 PENGOLAHAN CITRA DIGITAL KOREKSI GEOMETRIK CITRA

GD 319 PENGOLAHAN CITRA DIGITAL KOREKSI GEOMETRIK CITRA LAPORAN PRAKTIKUM I GD 319 PENGOLAHAN CITRA DIGITAL KOREKSI GEOMETRIK CITRA Tanggal Penyerahan : 20 Oktober 2016 Disusun Oleh : Kelompok : 7 (Tujuh) Achmad Faisal Marasabessy / 23-2013-052 Kelas : B Nama

Lebih terperinci

BAHAN AJAR ON THE JOB TRAINING

BAHAN AJAR ON THE JOB TRAINING BAHAN AJAR ON THE JOB TRAINING APLIKASI GIS UNTUK PEMBUATAN PETA INDIKATIF BATAS KAWASAN DAN WILAYAH ADMINISTRASI DIREKTORAT PENGUKURAN DASAR DEPUTI BIDANG SURVEI, PENGUKURAN DAN PEMETAAN BADAN PERTANAHAN

Lebih terperinci

LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA II TRANSFORMASI PROYEKSI DAN DIGITASI ON SCREEN

LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA II TRANSFORMASI PROYEKSI DAN DIGITASI ON SCREEN LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA II TRANSFORMASI PROYEKSI DAN DIGITASI ON SCREEN Disusun oleh : NAMA : NUR SIDIK NIM : 11405244001 HARI : Kamis, 13 MARET 2014 JAM : 08.00 10.00 JURUSAN PENDIDIKAN GEOGRAFI FAKULTAS

Lebih terperinci

Sistem Infornasi Geografis, atau dalam bahasa Inggeris lebih dikenal dengan Geographic Information System, adalah suatu sistem berbasis komputer yang

Sistem Infornasi Geografis, atau dalam bahasa Inggeris lebih dikenal dengan Geographic Information System, adalah suatu sistem berbasis komputer yang Sistem Infornasi Geografis, atau dalam bahasa Inggeris lebih dikenal dengan Geographic Information System, adalah suatu sistem berbasis komputer yang digunakan untuk mengolah dan menyimpan data atau informasi

Lebih terperinci

BAB IV BASIS DATA SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DI DAERAH PENELITIAN

BAB IV BASIS DATA SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DI DAERAH PENELITIAN BAB IV BASIS DATA SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DI DAERAH PENELITIAN Untuk keperluan penelitian ini, sangat penting untuk membangun basis data SIG yang dapat digunakan untuk mempertimbangkan variabel yang

Lebih terperinci

SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN

SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN 16/09/2012 DATA Data adalah komponen yang amat penting dalam GIS SISTEM INFORMASI SUMBER DAYA LAHAN Kelas Agrotreknologi (2 0 sks) Dwi Priyo Ariyanto Data geografik dan tabulasi data yang berhubungan akan

Lebih terperinci

Dekstop Mapping (Bagian 1)

Dekstop Mapping (Bagian 1) II. DEKSTOP MAPPING ARCGIS (Bagian I) Pada modul ini akan dijelaskan tentang jenis data dan karakteristik software ArcGis yang terdiri dari beberapa modul utama, yaitu: - ArcCatalog - ArcMap - ArcToolBox

Lebih terperinci

Informasi Geografis untuk Kepadatan Lalu Lintas

Informasi Geografis untuk Kepadatan Lalu Lintas Informasi Geografis untuk Kepadatan Lalu Lintas I Wayan S. Wicaksana, Anastasia, Eko Sri, Indah Kusuma Wardani, Nicky Suryo, Prima Gusti Hanum Program Studi Teknik Informatika Universitas Gunadarma iwayan@staff.gunadarma.ac.id,

Lebih terperinci

RENCANA PEMBELAJARAN SEMESTER (RPS) PROGRAM STUDI KEHUTANAN FAKULTAS KEHUTANAN UNIVERSITAS HASANUDDIN Mata Kuliah : Sistem Informasi Spasial

RENCANA PEMBELAJARAN SEMESTER (RPS) PROGRAM STUDI KEHUTANAN FAKULTAS KEHUTANAN UNIVERSITAS HASANUDDIN Mata Kuliah : Sistem Informasi Spasial RENCANA PEMBELAJARAN SEMESTER (RPS) PROGRAM STUDI KEHUTANAN FAKULTAS KEHUTANAN UNIVERSITAS HASANUDDIN Mata Kuliah : Sistem Informasi Spasial Kehutanan Kode MK/SKS : 201M110317 /3 Semester : 3 (tiga) Mata

Lebih terperinci

Sesi Pokok Bahasan TIK Sub Pokok Bahasan Durasi Pre requisite Metoda/alat Referensi 1. Pengenalan

Sesi Pokok Bahasan TIK Sub Pokok Bahasan Durasi Pre requisite Metoda/alat Referensi 1. Pengenalan Tipe Pelatihan : Professional Materi Pembelajaran : PGA (Professional Geographic Information System Analyst using ArcGIS) Jumlah Sesi : 40 Jam (20 sesi @ 2 jam) + Final Test Deskripsi Singkat : Pelatihan

Lebih terperinci

REGISTRASI PETA TUTORIAL I. Subjek Matter: 1.1 GEOFERENSING 1.2 COORDINAT GEOMETRIK (COGO)

REGISTRASI PETA TUTORIAL I. Subjek Matter: 1.1 GEOFERENSING 1.2 COORDINAT GEOMETRIK (COGO) TUTORIAL I REGISTRASI PETA Subjek Matter: 1.1 GEOFERENSING 1.2 COORDINAT GEOMETRIK (COGO) A. Dasar Teori Peta dasar yang digunakan sebagai sumber dalam pemetaan yang berupa gambar citra/peta hasil proses

Lebih terperinci

LAYOUT. A. Membuat Layout dari sebuah View. B. Membuat Layout melalui Window Project

LAYOUT. A. Membuat Layout dari sebuah View. B. Membuat Layout melalui Window Project LAYOUT Layout merupakan salah satu fasilitas pada ArcView yang digunakan untuk menggabungkan semua dokumen, baik itu dokumen view, tabel ataupun chart ke dalam satu dokumen yang siap cetak (hardcopy).

Lebih terperinci

Sistem Tampilan Data

Sistem Tampilan Data PENGENALAN ARCVIEW runi_asmaranto@ub.ac.id Sistem Tampilan Data Konsep layer data dan atribut Yang dimaksud dengan konsep layer data adalah, representasi data spasial menjadi sekumpulan peta thematik yang

Lebih terperinci

Konsep Geodesi untuk Data Spasial. by: Ahmad Syauqi Ahsan

Konsep Geodesi untuk Data Spasial. by: Ahmad Syauqi Ahsan Konsep Geodesi untuk Data Spasial by: Ahmad Syauqi Ahsan Geodesi Menurut definisi klasik dari F.R. Helmert, Geodesi adalah sebuah sains dalam pengukuran dan pemetaan permukaan bumi. Pembahasan tentang

Lebih terperinci

ARCVIEW GIS 3.3. Gambar 1. Tampilan awal Arcview 3.3

ARCVIEW GIS 3.3. Gambar 1. Tampilan awal Arcview 3.3 ARCVIEW GIS 3.3 1. Pengantar GIS GIS (Geographic Information System) merupakan suatu alat yang dapat digunakan untuk mengelola (input, manajemen, proses dan output) data spasial atau data yang bereferensi

Lebih terperinci

Masukkan CD Program ke CDROM Buka CD Program melalui My Computer Double click file installer EpiInfo343.exe

Masukkan CD Program ke CDROM Buka CD Program melalui My Computer Double click file installer EpiInfo343.exe Epi Info Instalasi File Installer Masukkan CD Program ke CDROM Buka CD Program melalui My Computer Double click file installer EpiInfo343.exe File installer versi terbaru dapat diperoleh melalui situs

Lebih terperinci

Karena tidak pernah ada proyek yang dimulai tanpa terlebih dahulu menanyakan: DIMANA?

Karena tidak pernah ada proyek yang dimulai tanpa terlebih dahulu menanyakan: DIMANA? PENGUKURAN KEKOTAAN Geographic Information System (1) Lecture Note: by Sri Rezki Artini, ST., M.Eng Geomatic Engineering Study Program Dept. Of Geodetic Engineering Permohonan GIS!!! Karena tidak pernah

Lebih terperinci

Digitasi Peta. Practical Module Geographic Information System STMIK-STIKOM Balikpapan Firmansyah, S.Kom. Page 1

Digitasi Peta. Practical Module Geographic Information System STMIK-STIKOM Balikpapan Firmansyah, S.Kom. Page 1 Digitasi Peta Tujuan 1. Mampu membuat peta baru di Aplikasi Arcview 3.3 & mengetahui proses pen-digitasi-an 2. Memahami konsep shape file (*shp) 3. Mampu menginput data attribute ( field dan record) ke

Lebih terperinci

VIEW. Menampilkan Data Spasial. - Mahasiswa dapat menampilkan data-data spasial dengan menggunakan software Arcview

VIEW. Menampilkan Data Spasial. - Mahasiswa dapat menampilkan data-data spasial dengan menggunakan software Arcview Arc View Documents VIEW Menampilkan Data Spasial Tujuan: - Mahasiswa dapat menampilkan data-data spasial dengan menggunakan software Arcview Pendahuluan Dengan menggunakan ArcView, kita dapat bekerja dengan

Lebih terperinci

Praktikum 2 - Digitasi Peta : Membuat Peta Digital

Praktikum 2 - Digitasi Peta : Membuat Peta Digital Praktikum 2 - Digitasi Peta : Membuat Peta Digital Oleh : Ahmad Luky Ramdani, S.Kom., M.Kom dan Hafiz Budi Firmansyah, S.Kom., M.Sc Sistem Informasi Geografis Semester Ganjil Tahun Ajaran 2017-2018 Institut

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN I.1. Latar Belakang

BAB I PENDAHULUAN I.1. Latar Belakang BAB I PENDAHULUAN I.1. Latar Belakang Tanah memiliki arti penting bagi kelangsungan hidup manusia, baik sebagai faktor produksi dan barang konsumsi maupun sebagai ruang ( space ) tempat melakukan kegiatan.

Lebih terperinci

Sistem Informasi Geografis (SIG) Pengenalan Dasar ArcGIS 10.2 JURUSAN TEKNIK GEOMATIKA FAKULTAS TEKNIK SIPIL DAN PERENCANAAN

Sistem Informasi Geografis (SIG) Pengenalan Dasar ArcGIS 10.2 JURUSAN TEKNIK GEOMATIKA FAKULTAS TEKNIK SIPIL DAN PERENCANAAN Sistem Informasi Geografis (SIG) Pengenalan Dasar ArcGIS 10.2 Oleh: Deni Ratnasari 3513100040 Rizky Annisa Putri 3513100041 Cristian Febrianto 3513100051 Dody Pambudhi 3513100054 Kelas : Sistem Informasi

Lebih terperinci

Pengenalan Hardware dan Software GIS. Spesifikasi Hardware ArcGIS

Pengenalan Hardware dan Software GIS. Spesifikasi Hardware ArcGIS Software SIG/GIS Pengenalan Hardware dan Software GIS Spesifikasi Hardware ArcGIS Pengenalan Hardware dan Software GIS Pengenalan Hardware dan Software GIS Pengenalan Hardware dan Software GIS Table Of

Lebih terperinci

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI 4.1 Spesifikasi Sistem 4.1.1 Spesifikasi Perangkat Keras Spesifikasi perangkat keras minimum yang digunakan untuk dapat menjalankan aplikasi dengan baik adalah : a. Prosesor

Lebih terperinci

Sumber Data, Masukan Data, dan Kualitas Data. by: Ahmad Syauqi Ahsan

Sumber Data, Masukan Data, dan Kualitas Data. by: Ahmad Syauqi Ahsan Sumber Data, Masukan Data, dan Kualitas Data by: Ahmad Syauqi Ahsan Data pada SIG Mendapatkan data adalah bagian yang sangat penting pada setiap proyek SIG Yang harus diketahui: Tipe-tipe data yang dapat

Lebih terperinci

LAYERING INFORMASI PETA DAN TABULASI UNTUK INFORMASI KEPADATAN LALU LINTAS

LAYERING INFORMASI PETA DAN TABULASI UNTUK INFORMASI KEPADATAN LALU LINTAS LAYERING INFORMASI PETA DAN TABULASI UNTUK INFORMASI KEPADATAN LALU LINTAS 1 Anastasia, Eko Sri, Indah Kusuma Wardani, Nicky Suryo, Prima Gusti Hanum 2 I Wayan S. Wicaksana 1 Program Studi Teknik Informatika,

Lebih terperinci

Pengumpulan dan Integrasi Data. Politeknik elektronika negeri surabaya. Tujuan

Pengumpulan dan Integrasi Data. Politeknik elektronika negeri surabaya. Tujuan Pengumpulan dan Integrasi Data Arna fariza Politeknik elektronika negeri surabaya Tujuan Mengetahui sumber data dari GIS dan non GIS data Mengetahui bagaimana memperoleh data raster dan vektor Mengetahui

Lebih terperinci

III METODOLOGI. 3.1 Lokasi dan Waktu Penelitian

III METODOLOGI. 3.1 Lokasi dan Waktu Penelitian III METODOLOGI 3.1 Lokasi dan Waktu Penelitian Penelitian ini dilakukan selama 9 bulan (Maret - November 2009), dan obyek penelitian difokuskan pada tiga kota, yaitu Kota Padang, Denpasar, dan Makassar.

Lebih terperinci

Nur Meita Indah Mufidah

Nur Meita Indah Mufidah Pengantar GIS (Gographical Information System) Nur Meita Indah Mufidah Meita153@gmail.com Lisensi Dokumen: Copyright 2003-2006 IlmuKomputer.Com Seluruh dokumen di IlmuKomputer.Com dapat digunakan, dimodifikasi

Lebih terperinci

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN

IV. HASIL DAN PEMBAHASAN IV. HASIL DAN PEMBAHASAN 4.1. Lingkup Sistem Sistem Informasi Prediksi Laju Erosi disusun dengan kombinasi bahasa pemrograman yaitu PHP, HTML, JavaScript. Sistem ini juga disusun dengan bantuan framework

Lebih terperinci

- Sumber dan Akuisisi Data - Global Positioning System (GPS) - Tahapan Kerja dalam SIG

- Sumber dan Akuisisi Data - Global Positioning System (GPS) - Tahapan Kerja dalam SIG Matakuliah Sistem Informasi Geografis (SIG) Oleh: Ardiansyah, S.Si GIS & Remote Sensing Research Center Syiah Kuala University, Banda Aceh Session_03 March 11, 2013 - Sumber dan Akuisisi Data - Global

Lebih terperinci

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI. (hardware) dan piranti lunak yang memadai. Sistem Informasi Geografis ini antara lain:

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI. (hardware) dan piranti lunak yang memadai. Sistem Informasi Geografis ini antara lain: 94 BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI 4.1 Implementasi Agar user dapat menjalankan aplikasi ini, maka diperlukan perangkat keras (hardware) dan piranti lunak yang memadai. 4.1.1 Perangkat Keras (Hardware)

Lebih terperinci

PERANCANGAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DAERAH BANJIR DI DKI JAKARTA DENGAN MENGGUNAKAN ARC VIEW

PERANCANGAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DAERAH BANJIR DI DKI JAKARTA DENGAN MENGGUNAKAN ARC VIEW PERANCANGAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS DAERAH BANJIR DI DKI JAKARTA DENGAN MENGGUNAKAN ARC VIEW Created by : Adeline Narwastu, Eri Prasetyo Sistem Informasi / Universitas Gunadarma Latar Belakang Masalah

Lebih terperinci

Proyeksi Peta. Tujuan

Proyeksi Peta. Tujuan Arna fariza Politeknik elektronika negeri surabaya Tujuan Setelah menyelesaikan bab ini, anda diharapkan dapat: Memahami tentang bentuk permukaan bumi Memahami proyeksi dari peta bumi (3D) ke peta topografi

Lebih terperinci

Web GIS untuk Bank Swasta di Kota Semarang

Web GIS untuk Bank Swasta di Kota Semarang Web GIS untuk Bank Swasta di Kota Semarang Much Aziz Muslim Fakultas Teknologi Informasi, Universitas Stikubank Semarang email : a212@unisbank.ac.id ABSTRAK : Masyarakat membutuhkan informasi mengenai

Lebih terperinci

INSTRUKSI KERJA. PROGRAM ArcView 3.2

INSTRUKSI KERJA. PROGRAM ArcView 3.2 INSTRUKSI KERJA PROGRAM ArcView 3.2 UNIVERSITAS BRAWIJAYA MALANG 2011 Instruksi Kerja PROGRAM ArcView 3.2 Laboratorium Pedologi & Sistem Informasi Sumberdaya Jurusan Tanah Fakultas Pertanian Universitas

Lebih terperinci

APLIKASI SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TAMAN MINI INDONESIA INDAH DENGAN MENGGUNAKAN ARCVIEW

APLIKASI SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TAMAN MINI INDONESIA INDAH DENGAN MENGGUNAKAN ARCVIEW APLIKASI SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TAMAN MINI INDONESIA INDAH DENGAN MENGGUNAKAN ARCVIEW Suryadi, H.S *), Tri Agustini **) Jurusan Sistem Informasi, Fakultas Ilmu Komputer, Universitas Gunadarma Depok,

Lebih terperinci

SILABUS. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/)

SILABUS. Print to PDF without this message by purchasing novapdf (http://www.novapdf.com/) SILABUS Mata / Kode : Sistem Informasi Geografis (SIG) / TI09KB63 Prasarat/cosarat : - / - Bobot SKS/ Smt : 3 / 6 Standar Kompetensi : Pada akhir perkulihaan Mahasiswa mampu melakukan pengolahan data sistem

Lebih terperinci

Bab IV. Pengenalan ArcGIS

Bab IV. Pengenalan ArcGIS Bab IV. Pengenalan ArcGIS Kerangka Dasar ArGIS merupakan software GIS yang dikeluarkan oleh ESRI. Proses instalasi ArcGIS akan menginstall beberapa program seperti ArcMap, ArcCatalog, ArcGlobe dan ArcScene,

Lebih terperinci

INFORMASI GEOGRAFIS DAN INFORMASI KERUANGAN

INFORMASI GEOGRAFIS DAN INFORMASI KERUANGAN INFORMASI GEOGRAFIS DAN INFORMASI KERUANGAN Informasi geografis merupakan informasi kenampakan permukaan bumi. Sehingga informasi tersebut mengandung unsur posisi geografis, hubungan keruangan, atribut

Lebih terperinci

Sistem Proyeksi Peta. Arif Basofi PENS 2012

Sistem Proyeksi Peta. Arif Basofi PENS 2012 Sistem Proyeksi Peta Arif Basofi PENS 2012 Tujuan Sistem Proyeksi Peta Jenis Proyeksi Peta Pemilihan Proyeksi Peta UTM (Universal Transverse Mercator) Sistem Proyeksi Peta Bentuk bumi berupa ruang 3D yg

Lebih terperinci

PANDUAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS. Disusun oleh: Drs. Munawar Cholil, M.Si Drs. Agus Dwi Martono, M.Si

PANDUAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS. Disusun oleh: Drs. Munawar Cholil, M.Si Drs. Agus Dwi Martono, M.Si PANDUAN SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS Disusun oleh: Drs. Munawar Cholil, M.Si Drs. Agus Dwi Martono, M.Si FAKULTAS GEOGRAFI UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH SURAKARTA 2013 Perpustakaan Nasional RI : Katalog Dalam

Lebih terperinci

SILABUS MATAKULIAH. Kompetensi dasar Indikator Materi pokok Strategi Pembelajaran Alokasi waktu

SILABUS MATAKULIAH. Kompetensi dasar Indikator Materi pokok Strategi Pembelajaran Alokasi waktu SILABUS MATAKULIAH Revisi : - Tanggal Berlaku : 3 Maret 2014 A. Identitas 1. Nama Matakuliah : A22.53412 / Pemrograman GIS 2. Program Studi : Teknik Informatika-D3 3. Fakultas : Ilmu Komputer 4. Bobot

Lebih terperinci

3 MEMBUAT DATA SPASIAL

3 MEMBUAT DATA SPASIAL 3 MEMBUAT DATA SPASIAL 3.1 Pengertian Digitasi Peta Digitasi secara umum dapat didefinisikan sebagai proses konversi data analog ke dalam format digital. Objek-objek tertentu seperti jalan, rumah, sawah

Lebih terperinci

RENCANA PROGRAM KEGIATAN PERKULIAHAN SEMESTER (RPKPS)

RENCANA PROGRAM KEGIATAN PERKULIAHAN SEMESTER (RPKPS) RENCANA PROGRAM KEGIATAN PERKULIAHAN SEMESTER (RPKPS) FM-UDINUS-BM-08-05/R0 Kode / Nama Mata Kuliah : D11.6504 / Sistem Informasi Geografis (S-1, MIK) Revisi ke : 2 Satuan Kredit Semester : 2 SKS Tgl revisi

Lebih terperinci

Dengan demikian, SIG merupakan sistem komputer yang memiliki enam kemampuan berikut dalam mengangani data yang bereferensi geografis :

Dengan demikian, SIG merupakan sistem komputer yang memiliki enam kemampuan berikut dalam mengangani data yang bereferensi geografis : 1 PENGENALAN SIG & ArcGIS 1.1 Pengertian SIG Sistem Informasi Geografis (Geographic Information System/GIS) yang selanjutnya akan disebut SIG merupakan sistem informasi berbasis komputer yang digunakan

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI

BAB II LANDASAN TEORI BAB II LANDASAN TEORI 2.1 Landasan Teori Tentang Permasalahan 2.1.1 Surabaya Barat Surabaya Barat merupakan daerah yang perkembangannya sangat pesat beberapa tahun terakhir ini dan juga diperkirakan beberapa

Lebih terperinci

Sistem Proyeksi Peta. Arif Basofi PENS 2015

Sistem Proyeksi Peta. Arif Basofi PENS 2015 Sistem Proyeksi Peta Arif Basofi PENS 2015 Contents 1 Proyeksi Peta 2 Jenis Proyeksi Peta 3 Pemilihan Proyeksi Peta 4 Sistem Proyeksi Peta Indonesia Proyeksi Peta Peta : representasi dua-dimesional dari

Lebih terperinci

Pengantar Saat ini terdapat beberapa aplikasi pemetaan yang digunakan di dunia baik yang berbayar maupun yang sifatnya gratis. Beberapa nama besar apl

Pengantar Saat ini terdapat beberapa aplikasi pemetaan yang digunakan di dunia baik yang berbayar maupun yang sifatnya gratis. Beberapa nama besar apl PETUNJUK SINGKAT PENGGUNAAN UNTUK PEMETAAN TEMATIK http://www.labpemda.org April 2017 1 Pengantar Saat ini terdapat beberapa aplikasi pemetaan yang digunakan di dunia baik yang berbayar maupun yang sifatnya

Lebih terperinci

SURVEYING (CIV-104) PERTEMUAN 7 : PENGUKURAN DENGAN TOTAL STATION

SURVEYING (CIV-104) PERTEMUAN 7 : PENGUKURAN DENGAN TOTAL STATION SURVEYING (CIV-104) PERTEMUAN 7 : PENGUKURAN DENGAN TOTAL STATION UNIVERSITAS PEMBANGUNAN JAYA Jl. Boulevard Bintaro Sektor 7, Bintaro Jaya Tangerang Selatan 15224 APA ITU TOTAL STATION???? Secara sederhana

Lebih terperinci

C. Prosedur Pelaksanaan

C. Prosedur Pelaksanaan III. METODOLOGI PENELITIAN A. Bahan dan Alat Bahan yang digunakan peta-peta digital beserta data tabulernya, yaitu peta administrasi, peta tanah, peta geologi, peta penggunaan Lahan (Landuse), peta lereng,

Lebih terperinci

BAB 3 KOREKSI KOORDINAT

BAB 3 KOREKSI KOORDINAT BAB 3 KOREKSI KOORDINAT Sebagai langkah awal dalam memproduksi data spasial dalam format digital, petapeta analog (berupa print out atau cetakan) di-scan ke dalam format yang dapat dikenali oleh ArcGIS.

Lebih terperinci

Gambar 4.47 Informasi Peta DampakMei 2008... 120 Gambar 4.48 Informasi Peta Dampak Mei 2008 sampai Juni 2009. 121 Gambar 4.49 Peta wilayah dampak

Gambar 4.47 Informasi Peta DampakMei 2008... 120 Gambar 4.48 Informasi Peta Dampak Mei 2008 sampai Juni 2009. 121 Gambar 4.49 Peta wilayah dampak DAFTAR GAMBAR Gambar 2.1 Gambaran SIG... 7 Gambar 2.2 Data pada SIG... 9 Gambar 2.3 Contoh data raster citra satelit... 9 Gambar 2.4 Point pada model data vektor... 10 Gambar 2.5 Contoh data geospasial...

Lebih terperinci

REKONSTRUKSI/RESTORASI REKONSTRUKSI/RESTORASI. Minggu 9: TAHAPAN ANALISIS CITRA. 1. Rekonstruksi (Destripe) SLC (Scan Line Corrector) off

REKONSTRUKSI/RESTORASI REKONSTRUKSI/RESTORASI. Minggu 9: TAHAPAN ANALISIS CITRA. 1. Rekonstruksi (Destripe) SLC (Scan Line Corrector) off Minggu 9: TAHAPAN ANALISIS CITRA REKONSTRUKSI/KOREKSI Rekonstruksi/Restorasi Koreksi geometri Mosaik Koreksi radiometri/koreksi topografi TRANSFORMASI Penajaman citra Transformasi spasial/geometri : merubah

Lebih terperinci

KLASIFIKASI PENGUKURAN DAN UNSUR PETA

KLASIFIKASI PENGUKURAN DAN UNSUR PETA PERPETAAN - 2 KLASIFIKASI PENGUKURAN DAN UNSUR PETA Pemetaan dimana seluruh data yg digunakan diperoleh dengan melakukan pengukuran-pengukuran dilapangan disebut : Pemetaan secara terestris Pemetaan Extra

Lebih terperinci

PANDUAN APLIKASI Sistem Informasi Geografis Tingkat Dasar

PANDUAN APLIKASI Sistem Informasi Geografis Tingkat Dasar PANDUAN APLIKASI Sistem Informasi Geografis Tingkat Dasar Oleh: Indrawan Suryadi dan G Manjela Eko Hartoyo Kontributor: Kresno D Santosa, Aritta Suwarno dan Petrus Gunarso Diterbitkan oleh: Tropenbos International

Lebih terperinci

BAB II PEMBAHASAN 1. Pengertian Geogrhafic Information System (GIS) 2. Sejarah GIS

BAB II PEMBAHASAN 1. Pengertian Geogrhafic Information System (GIS) 2. Sejarah GIS BAB II PEMBAHASAN 1. Pengertian Geogrhafic Information System (GIS) Sistem Informasi Geografis atau disingkat SIG dalam bahasa Inggris Geographic Information System (disingkat GIS) merupakan sistem informasi

Lebih terperinci

UJIAN TENGAH SEMESTER GANJIL 2013/2014

UJIAN TENGAH SEMESTER GANJIL 2013/2014 UJIAN TENGAH SEMESTER GANJIL 2013/2014 Matakuliah Waktu : Sistem Informasi Geografis / 3 SKS : 100 menit 1. Jelaskan pengertian Sistem Informasi Geografis (SIG). Jelaskan pula perbedaan antara SIG dan

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang

BAB I PENDAHULUAN. 1.1 Latar Belakang BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Kota Tulungagung terletak pada jalur primer yang menghubungkan kota Tulungagung dengan Kediri arah ke utara, ke timur menuju Blitar, dan ke barat menuju Trenggalek.

Lebih terperinci

PEMETAAN RESORT (MR 207) PROGRAM STUDI MANAGEMENT RESORT & LEISURE UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

PEMETAAN RESORT (MR 207) PROGRAM STUDI MANAGEMENT RESORT & LEISURE UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA PEMETAAN RESORT (MR 207) PROGRAM STUDI MANAGEMENT RESORT & LEISURE UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA MR 207 Pemetaan Resort: S-1, 4 sks, semester 1 1. Deskripsi Mata Kuliah Mata kuliah ini berstatus mata

Lebih terperinci

Modul Praktikum Sistem Informasi Geografis

Modul Praktikum Sistem Informasi Geografis Modul Praktikum Sistem Informasi Geografis Di susun oleh : Syamsul B. Agus B. Realino INSTITUT PERTANIAN BOGOR 2005 PENDAHULUAN 1.1. Pengantar Sistem Informasi Geografis atau SIG merupakan suatu teknik

Lebih terperinci

Materi : Peta pertama Pemrosesan sistem informasi geografis. Komputer dan perkembangan SIG Perkembangan SIG saat ini

Materi : Peta pertama Pemrosesan sistem informasi geografis. Komputer dan perkembangan SIG Perkembangan SIG saat ini Bab II Materi : Peta pertama Pemrosesan sistem informasi geografis otomatis pertama Komputer dan perkembangan SIG Perkembangan SIG saat ini Ir. Kethut Gunawan, MT dan Tedy Agung C., ST, MT Definisi SIG

Lebih terperinci

DIGITASI on screen Using Autodeskmap software.

DIGITASI on screen Using Autodeskmap software. DIGITASI on screen Using Autodeskmap software runi_asmaranto@ub.ac.id DIGITASI Cara kerjanya adalah dengan mengkonversi fitur-fitur spasial yang ada pada peta menjadi kumpulan koordinat x,y. Untuk menghasilkan

Lebih terperinci

MODUL DASAR ArcGIS ver Pelatihan Software Himpunan Mahasiswa Sipil UNS

MODUL DASAR ArcGIS ver Pelatihan Software Himpunan Mahasiswa Sipil UNS MODUL DASAR ArcGIS ver 10.1 Pelatihan Software Himpunan Mahasiswa Sipil UNS 2015 Modul Dasar ArcGIS 10.1 1. Deskripsi Umum ArcGIS merupakan salah satu perangkat lunak yang dapat menunjang Sistem Informasi

Lebih terperinci

KATA PENGANTAR. Kudus, Juni Penyusun

KATA PENGANTAR. Kudus, Juni Penyusun KATA PENGANTAR Puji syukur penyusun panjatkan kehadirat Alloh s.w.t. Tuhan Yang Maha Esa karena atas segala rahmat dan hidayah-nya laporan penelitian dengan judul Representasi Titik dengan Metode Region-Based

Lebih terperinci

LAMPIRAN Menggabungkan Citra dari Wikimapia dengan metode Panavue; Metode Panavue. 2. Kemudian pilih File, lalu New Project

LAMPIRAN Menggabungkan Citra dari Wikimapia dengan metode Panavue; Metode Panavue. 2. Kemudian pilih File, lalu New Project LAMPIRAN Menggabungkan Citra dari Wikimapia dengan metode Panavue; Metode Panavue 1. Buka Logo Panavue 2. Kemudian pilih File, lalu New Project 3. Pada kotak dialog New Project, pastikan Project Types

Lebih terperinci

SIFAT DAN FORMAT DATA TITIK GEOARKINDO 2016

SIFAT DAN FORMAT DATA TITIK GEOARKINDO 2016 SIFAT DAN FORMAT DATA TITIK GEOARKINDO 2016 DATA TITIK Merupakan salah satu jenis data vektor selain garis dan polygon, Dapat digunakan untuk merepresentasikan lokasi seperti Bangunan, Struktur, Situs,

Lebih terperinci

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI

BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI BAB 4 IMPLEMENTASI DAN EVALUASI 4.1 Spesifikasi Sistem 4.1.1 Dukungan Perangkat Keras (Hardware) Perangkat keras yang diperlukan untuk menjalankan aplikasi Sistem Informasi Geografi Prediksi Banjir ini

Lebih terperinci

MEMBUAT PETA POTENSI LONGSOR DAN RAWAN BANJIR BANDANG MENGGUNAKAN ArcGIS 10.0

MEMBUAT PETA POTENSI LONGSOR DAN RAWAN BANJIR BANDANG MENGGUNAKAN ArcGIS 10.0 MODUL PELATIHAN MEMBUAT PETA POTENSI LONGSOR DAN RAWAN BANJIR BANDANG MENGGUNAKAN ArcGIS 10.0 Februari 2012 Versi 2.1 DAFTAR ISI I. Mempersiapkan Data... 1 I.1. Digitasi area longsor dan mikrotopografi

Lebih terperinci

LOCUS GIS. Oleh : IWAN SETIAWAN

LOCUS GIS. Oleh : IWAN SETIAWAN LOCUS GIS Oleh : IWAN SETIAWAN FORUM FUNGSIONAL TERTENTU PROVINSI SULAWESI SELATAN AGUSTUS 2016 LOCUS GIS Locus GIS adalah program GIS berbasis Android yang dibuat oleh Asamm Software, Praha, Republik

Lebih terperinci

Tombol ini berfungsi untuk menghapus data yang sudah ada. Cara menghapus. tombol hapus,maka detil data tersebut akan hilang (Gambar 4.27).

Tombol ini berfungsi untuk menghapus data yang sudah ada. Cara menghapus. tombol hapus,maka detil data tersebut akan hilang (Gambar 4.27). 75 5.3 Hapus Tombol ini berfungsi untuk menghapus data yang sudah ada. Cara menghapus data adalah dengan memilih dahulu data yang akan dipilih (Gambar 4.26) Lalu pilih tombol hapus,maka detil data tersebut

Lebih terperinci

LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA V MEMBUAT LAYOUT PETA

LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA V MEMBUAT LAYOUT PETA LAPORAN PRAKTIKUM SIG ACARA V MEMBUAT LAYOUT PETA Disusun oleh : NAMA : NUR SIDIK NIM : 11405244001 HARI : KAMIS, 3 APRIL 2014 JAM : 07.30-10.00 JURUSAN PENDIDIKAN GEOGRAFI FAKULTAS ILMU SOSIAL UNIVERSITAS

Lebih terperinci

PENGENALAN MATA KULIAH SURVEY DIGITAL

PENGENALAN MATA KULIAH SURVEY DIGITAL TUGAS I PENGENALAN MATA KULIAH SURVEY DIGITAL Makalah ini disusun guna memenuhi tugas mata kuliah Survey Digital Fakultas Teknik tahun 2013 Nama : Herwinda Rosyid NIM : 12/333809/TK/40151 HALAMAN JUDUL

Lebih terperinci

Pemetaan dimana seluruh data yg digunakan diperoleh dengan melakukan pengukuran-pengukuran dilapangan disebut : Pemetaan secara terestris Pemetaan yan

Pemetaan dimana seluruh data yg digunakan diperoleh dengan melakukan pengukuran-pengukuran dilapangan disebut : Pemetaan secara terestris Pemetaan yan PERPETAAN - 2 Pemetaan dimana seluruh data yg digunakan diperoleh dengan melakukan pengukuran-pengukuran dilapangan disebut : Pemetaan secara terestris Pemetaan yang sebagian datanya diperoleh dari photo

Lebih terperinci

Aplikasi GIS : SISTEM TAMPILAN DATA GIS

Aplikasi GIS : SISTEM TAMPILAN DATA GIS Aplikasi GIS : SISTEM TAMPILAN DATA GIS Ir. Mohammad Sholichin, MT., P.hD Jurusan Teknik Pengairan, Universitas Brawijaya email : mochsholichin@ub.ac.id & sholichin67@gmail.com 1. Pendahuluan Konsep Layer

Lebih terperinci

BAB II LANDASAN TEORI

BAB II LANDASAN TEORI BAB II LANDASAN TEORI 2.1. PETA 2.1.1. Pengertian peta Peta merupakan suatu representasi konvensional (miniatur) dari unsur-unsur (fatures) fisik (alamiah dan buatan manusia) dari sebagian atau keseluruhan

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah

BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Kebutuhan akan Sistem Informasi Geografis (SIG) dalam penyelesaian masalah keruangan (spasial) di Indonesia sangat dibutuhkan, dimana peran sertanya dengan

Lebih terperinci

SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TEMPAT PENGOLAHAN BARANG BEKAS DI SURAKARTA

SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TEMPAT PENGOLAHAN BARANG BEKAS DI SURAKARTA SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS TEMPAT PENGOLAHAN BARANG BEKAS DI SURAKARTA Disusun Oleh : Widya Lestafuri K3513074 Pendidikan Teknik Informatika dan Komputer Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas

Lebih terperinci

2. GEO REFERENCING. A. Georeferencing menggunakan koordinat yang tertcantum dalam peta analog.

2. GEO REFERENCING. A. Georeferencing menggunakan koordinat yang tertcantum dalam peta analog. G e o r e f e r e n c i n g 12 2. GEO REFERENCING Georeferencing merupakan proses pemberian reference geografi dari objek berupa raster atau image yang belum mempunyai acuan sistem koordinat ke dalam sistem

Lebih terperinci

Pengantar Teknologi. Informasi (Teori) Minggu ke-11. Geogrphical Information System (GIS) Oleh : Ibnu Utomo WM, M.Kom UNIVERSITAS DIAN NUSWANTORO

Pengantar Teknologi. Informasi (Teori) Minggu ke-11. Geogrphical Information System (GIS) Oleh : Ibnu Utomo WM, M.Kom UNIVERSITAS DIAN NUSWANTORO Pengantar Teknologi FAKULTAS ILMU KOMPUTER UNIVERSITAS DIAN NUSWANTORO http://www.dinus.ac.id Informasi (Teori) Minggu ke-11 Geogrphical Information System (GIS) Oleh : Ibnu Utomo WM, M.Kom Definisi GIS

Lebih terperinci

BENTUK BUMI DAN BIDANG REFERENSI

BENTUK BUMI DAN BIDANG REFERENSI BENTUK BUMI DAN BIDANG REFERENSI Geoid dan ellipsoida merupakan bidang 2 yang sangat penting didalam Geodesi. Karena masing 2 bidang tersebut merupakan bentuk bumi dalam pengertian fisik dan dalarn pengertian

Lebih terperinci

BAB III METODE PENELITIAN

BAB III METODE PENELITIAN BAB III METODE PENELITIAN 3.1 Lokasi Penelitian Lokasi Penelitian ini dilakukan di Bandar Udara di Kota Bandung, yaitu Bandar Udara Husein Sastranegara yang berlokasi di Jalan Pajajaran Nomor 156 Bandung,

Lebih terperinci

Instruksi Kerja Laboratorium Pedologi dan Sistem Informasi Sumberdaya Lahan INSTRUKSI KERJA. PROGRAM ArcGIS 9.3

Instruksi Kerja Laboratorium Pedologi dan Sistem Informasi Sumberdaya Lahan INSTRUKSI KERJA. PROGRAM ArcGIS 9.3 INSTRUKSI KERJA PROGRAM ArcGIS 9.3 UNIVERSITAS BRAWIJAYA MALANG 2011 i Instruksi Kerja PROGRAM ArcGIS 9.3 Laboratorium Pedologi & Sistem Informasi Sumberdaya Lahan Jurusan Tanah Fakultas Pertanian Universitas

Lebih terperinci

Modul Praktikum Geographic Information System 1. Oleh Team Asisten

Modul Praktikum Geographic Information System 1. Oleh Team Asisten Modul Praktikum Geographic Information System 1 Oleh Team Asisten Laboratorium Sistem Informasi Laboratorium Sistem Informasi Jurusan Sistem Informasi Fakultas Teknologi Informasi Padang 2014 KATA PENGANTAR

Lebih terperinci

Datum Geodetik & Sistem Koordinat Maju terus

Datum Geodetik & Sistem Koordinat Maju terus Datum Geodetik & Sistem Koordinat Maju terus 31/03/2015 8:34 Susunan Lapisan Bumi Inside eartth Datum geodetik atau referensi permukaan atau georeferensi adalah parameter sebagai acuan untuk mendefinisikan

Lebih terperinci

ACARA IV KOREKSI GEOMETRIK

ACARA IV KOREKSI GEOMETRIK 65 ACARA IV KOREKSI GEOMETRIK A. TUJUAN: 1) Mahasiswa mampu melakukan koreksi geometric pada foto udara maupun citra satelit dengan software ENVI 2) Mahasiswa dapat menemukan berbagai permasalahan saat

Lebih terperinci

Tutorial ArcGIS 10. BAB Digitasi On Screen

Tutorial ArcGIS 10. BAB Digitasi On Screen Tutorial ArcGIS 10 BAB Digitasi On Screen Pada Bab ini membahas mengenai Cara melakukan digitasi on screen citra atau peta raster dan pembuatan Peta penggunaan lahan ArcGIS 10 Author: Irwan, ST Kerjasama

Lebih terperinci

SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS PERTANIAN PADI DI KABUPATEN BANTUL, D.I. YOGYAKARTA

SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS PERTANIAN PADI DI KABUPATEN BANTUL, D.I. YOGYAKARTA SISTEM INFORMASI GEOGRAFIS PERTANIAN PADI DI KABUPATEN BANTUL, D.I. YOGYAKARTA Agus Rudiyanto 1 1 Alumni Jurusan Teknik Informatika Univ. Islam Indonesia, Yogyakarta Email: a_rudiyanto@yahoo.com (korespondensi)

Lebih terperinci