ШАБЛОН ОФОРМЛЕНИЯ ЭКЗАМЕНАЦИОННЫХ ВОПРОСОВ ДЛЯ ПИСЬМЕННЫХ ЭКЗАМЕНОВ на бакалавриате и магистратуре АО «УНИВЕРСИТЕТ НАРХОЗ»

Transkripsi

1 ШАБЛОН ОФОРМЛЕНИЯ ЭКЗАМЕНАЦИОННЫХ ВОПРОСОВ ДЛЯ ПИСЬМЕННЫХ ЭКЗАМЕНОВ на бакалавриате и магистратуре АО «УНИВЕРСИТЕТ НАРХОЗ» Профильная магистратура/научнопедагогическая магистратура Утвержден Протоколом заседания кафедры «Финансы и статистика от октября 2016 г зав. кафедрой «Финансы и статистика» д.э.н., профессор Интыкбаева С. Ж. Экзаменационные вопросы по дисциплине «Компания құнын басқару» БЛОК ВОПРОСОВ 1 Тема 1. Құн теориясының генезисі 1 Бизнесті ұйымдастырудың негізгі үш формасы қандай? Олардың әр қайсысының артықшылығы мен кемшіліктерін сипаттаңыз. 2 Фирманың фундаменталды немесе ішкі бағасы дегеніміз не? Фирманың ішкі бағасы (intrinsic value) не құрауы мүмкін, және ол нақты нарықтық бағадан (actual market value) айырмашылығын сипаттаңыз. 3 Капиталдың капитал жабдықтаушыдан капитал керек компанияға тауысуының әр түрлі әдісін сипаттаңыз. Тема 2. Компания құнын басқару тұжырымдамасы 4 Қаржы делдалдары дегеніміз кімдер және олар қандай экономикалық функцияларды орындайды?мәтін түрінде баяндаңыз. 5 Алғашқы жариялымға шыққан акцияны орналастыру (IPO) алғашқы келісімнің мысалы ма немесе нарықтың екінші келісіміне жатады ма? Мәтін түрінде баяндаңыз Дилерлік нарық пен қор нарығының айырмашылығын сипаттаңыз. Тема 3. Компанияны есепке алу мен есептiлiктiң ақпараттық құнын басқару базасы 7 Қазіргі таңдағы АҚШ-тың алдағы екі қор биржасын атап және салыстырып беріңіз. 8 Төмендегі жағдайлардың әрқайсысын анықтап беріңіз: - капиталдың орташа өлшенген құны - WACC; - қарыздың салық төлегеннен кейінгі құны. 9 Төмендегі жағдайлардың әрқайсысын анықтап беріңіз: - артықшылықты акцияларының құны; - жай акцияларының құны немесе жалпы капиталдын құны. Тема 4. Бағалау қызметiне кіріспе 10 Төмендегі жағдайлардың әрқайсысын анықтап беріңіз: - нысаналы капитал құрылымы, - бағалы қағаздардынэмиссиялық шығыны;

2 - жаңа сыртқы жай акциялар құны. 11 Қай мағынада WACC орташа немесе шекті құны болып табылады?мәтін түрінде баяндаңыз. 12 Бета (немесе нарық) тәуекелімен, компаниянын ішкі (немесе корпаративтік) тәуекелдердімен және потенциалды жоба бойынша автономды тәуекелдердін арасындағы айырмашылықтарын сипаттаңыз. Жоғарыдағы үш іс-шаралардын, теорияда ең өзекті болып қайсы табылады, және неге екенін түсіндіріңіз? Тема 5. Компанияның құнын бағалаудың методологиясы 13 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: «Жасыл пошта», улы таблеткалар, шектеулі сайлау құқығы, ESOP 14 Жалпы капиталдың акциясының құнын табу үшін корпоративтік баға моделін қалай пайдалану керектігін түсіндіріңіз. 15 Сатылымдардын өсуі табысты компаниянын құнын төмендетуге қалай әсер етуі мүмкін екендігін түсіндіріңіз. Тема 6. Компания құнын бағалау және басқару жөніндегі әдістемелер дамуының қазіргі тенденциялары 16 Лондондық биржаның сайтынан компания туралы мәлімет алу процесін түсіндіріңіз. 17 Cash flow (ақша қаражатының қозғалысының ) қандай түрлерін білесіз? 18 Төменде көрсетілген терминдерге анықтама беріңіз: -бухгалтерлік пайда; -таза ақша ағымы; Тема 7. Кәсіпорын (бизнес) құнын бағалау және құнды басқару тиімділігін бағалау жөнінде қорытынды. 19 Төменде көрсетілген терминдерге анықтама беріңіз: -NOPAT; -еркін ақша ағымы 20 Төменде көрсетілген терминдерге анықтама беріңіз: -жалпы акционерлік капитал; бөлінбеген пайда, -ақша ағымдары қозғалысы туралы есеп, -негізгі құралдар амортизациясы; EBITDA. 21 Төменде көрсетілген терминдерге анықтама беріңіз: -ағымдағы операциялық активтер; -ағымдағы операциялық міндеттемелер; -таза операциялық айналмалы капитал; -жалпы таза операциялық капитал. Тема 8. Құн тәсілін енгізудегі негізгі кезеңдер 22 Төменде көрсетілген терминдерге анықтама беріңіз: -нарықтық қоосылған құн - MVA; -экономикалық қосылған құн EVA. 23 Егер «қарапайым» фирма бухгалтерлік балансында 20 миллион долларды бөлінбеген пайда да көрсетсе, онда оның басшылары 20 миллион долларды ақшалай дивиденд ретінде жариялай ала ма?мәтін

3 түрінде баяндаңыз. 24 NOPAT және таза пайданың айырмашылығын түсіндіріңіз. Компания операцияларын орындау үшін қай көрсеткіш тиімді?мәтін түрінде баяндаңыз. Тема 9. Компанияны қайта құрылымдау, құн басқару жүйесінін элемент ретінде 25 Еркін ақша ағымы дегеніміз не? Неліктен ол ақша ағымының ең маңызды көрсеткіші? Сипаттаңыз. 26 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: Орындағы (жергілікті) активтер, даму опциондары, операциялық емес активтер; 27 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: Таза операциялық жұмыс капиталы, операциялық капитал, NOPAT, бос ақша ағымдары; Тема 10. Компания құнын басқару механизмінде көрсеткіштердің теңгерілген жүйесі 28 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: Операциялар бағасы, баға гоизонты, корпорацияны бағалау модель; 29 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: Бағаға негізделген менеджмент, бағаны бақылаушылар, EROIC 30 Төмендегі терминдерге анықтама беріңіз: Басқарушылық окоп; мүліктік емес пайда БЛОК ВОПРОСОВ 2 Тема 1. Құн теориясының генезисі 1 Келесі ұғымдарды сипаттаңыз: -құн, -компаниянын мәні, -компаниянын құны, -компаниянын нарықтық құны. 2 Экономика классиктарынын жұмыстарында құн теориясын түсіндеріңіз. Марксистік теориясын түсіндіріңіз. Тема 2. Компания құнын басқару тұжырымдамасы 3 Компанияның құнын басқару тұжырымдамасынын (құнға негізделген басқару - VBM) мазмұны және дамытуы. 4 Компанияның құнының негізгі факторларын атап көрсетіңіз. 5 Басқарудын мақсаты ретіндегі компанияның құнын түсіндіріңіз. Тема 3. Компанияны есепке алу мен есептiлiктiң ақпараттық құнын басқару базасы 6 Компанияның құнын бағалау үшін ақпараттық жүйесін сипаттаңыз. 7 Басқару шешімдерін қабылдау үшін, негіз ретінде, компанияның қаржылық жағдайын бағалаңыз. 8 Активтер мен міндеттемелерді талдаңыз. Кірістер мен шығыстарды талдау. Ақша қаражатының қозғалысың талдап беріңіз. Тема 4. Бағалау қызметiне кіріспе

4 9 Компанияның бағалау теориялық негіздері: ұғымдар, мақсаттар мен қағидаттар, стандарттарды сипаттаңыз. Құнның түсінігін және түрлерін атап беріңіз. 10 Құн бағалаудың халықаралық стандарттарын сипаттаңыз. 11 Құқықтық базасы және Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметінің дамыту кезеңдерін түсіндіріңіз. Тема 5. Компанияның құнын бағалаудың методологиясы 12 Басқару шешімдерін негіздеуге бағалау мақсаттары мен құнының түрлерін сипаттаңыз. 13 Компания құнын бағалауға қолданатын негізгі тәсілдер мен әдістер:шығындық әдіс, табыс әдісі, нарықтық көзқарас әдістерін түсіндіріңіз. 14 Дисконтталған ақша ағындарының моделі: бағалаудың негізгі кезеңдері және қолдануалгоритмін сипаттаңыз. 15 Дисконт ставкасын анықтау әдістері: ұзақ мерзімді активтер бағалау моделі (негізгі құралдарды бағалау) және өсіп келе жатқан капитал нарығын жағдайында оны түрлендіру, кумулятивтік құрылыс моделі, капиталдың орташа өлшенген құнын есептеңіз. 16 Салыстырмалы көзқарастардын негізгі әдістері: капитал нарығы әдісі (аналогы), операциялар әдісі (сату әдісі), өнеркәсіп факторлардың әдістерін сипаттаңыз. Тема 6. Компания құнын бағалау және басқару жөніндегі әдістемелер дамуының қазіргі тенденциялары 17 Компания құнын басқару әдістері мен модельдерін айқындап беріңіз. 18 Қосылған экономикалық құнын (EVA, SVA, SVA, МВА) пайдаланатын бағалау әдістерін түсіндіріңіз. 19 Теңгерілген көрсеткіштердің жүйесі(bsc), және оның мүмкіндіктерін сипаттаңыз. Тема 7. Кәсіпорын (бизнес) құнын бағалау және құнды басқару тиімділігін бағалау жөнінде қорытынды. 20 Жекелеген әдістермен алынған құндардын салмағын өлшеу.инвестициялық түпкілікті құнын анықтаңыз. Капиталдың орташа өлшенген құнын есептеу алгоритмі. 21 Кәсіпорының құнын бағалау туралы есепті сипаттаңыз. Тема 8. Құн тәсілін енгізудегі негізгі кезеңдер 22 Компанияның құнын басқару алгоритмін түсіндіріңіз. 23 Құн факторларын басқару:сату, айналым капиталы, инвестициялар, өндірістік тиімділігі, капиталдың құнын түсіндіріңіз. 24 Басқарушылық шешімдерді бағалау. Аға және орта басқару деңгейлерін бағалаужүйесі. Компанияның құныныңа бірлік қосқан үлестерiн талдаңыз. 25 Компанияның құнын басқару тобын қалыптастырыңыз. 26 Ынталандыру және қызметкерлердің еңбегіне ақы төлеу. Компанияның құнын басқару жүйесіндегі мотивация туралы жазыңыз.

5 Тема 9. Компанияны қайта құрылымдау, құн басқару жүйесінін элемент ретінде 27 Нарықтық құнын бағалау негізіндегі компанияны қайта құру туралы сипаттама беріңіз. 28 Бизнестін даму факторларын (ішкі және сыртқы) атап жазыңыз. Тема 10. Компания құнын басқару механизмінде көрсеткіштердің теңгерілген жүйесі 29 Құнын арттыруға жасалған стратегиялық картасы. Негізгі стратегиясының Мақсаттарына қол жеткізетіннегізгі стратегиялар: агрессивті өсуі және операциялық жетілдіру туралы айқындап беріңіз. 30 Көрсеткіштердің теңгерілген жүйесі (BSC). BSC салу және іске асыру арқылы компанияның құнын барынша арттыру туралы түсіндіріңіз. БЛОК ВОПРОСОВ 3 Тема 1. Тема 1. Құн теориясының генезисі 1 Фирма капитал құнын келесі жылы 10%-ға бағалайды делік. Жоғары тәуекел, орта тәуекел және төмен тәуекел жобалар үшін, ақылға қонымды, капитал құны қандай болуы мүмкін?мәтін түрінде баяндаңыз. 2 Салық салғаннан кейін қарыз құны. Қазіргі кезде «Малика Инкорпорейтед» компниясында 11% купонды облигациялар айналымда. Өтеу табыстылығы 8% мөлшерінде. «Малика Инкорпорейтед» өтеуге ұқсас табыстылықты қамтамасыз ететін, номиналды құны бойынша жаңа облигацияларды шығара аламыз деп есептейді. Егер, шекті салық мөлшерлемесі 35% құраса, салық салынғаннан кейін капиталдың қарыз құны қанша?мәтін түрінде баяндаңыз. 3 Артықшылығы бар акцияларының құны. «Барбос» ветеринарлық өнімдер бір мерзімсіз артықшылықты акцияны $50 бағамен шығаруға құқылы. Бір акцияға $4,50 мөлшерінде тұрақты жылдық дивиденд төленеді деп күтіледі. Егер, бағалы қағаздардың эмиссиясының шығындарына назар аудармасақ, артықшылықты акцияларының құны қандай болатынын сипаттаныз. Тема 2. Компания құнын басқару тұжырымдамасы 4 Эмиссия шығындары бар артықшылықты акциялардын құны. «Малика және Диана Инкорпорейтед» 6% дивидендпен шамамен бағасы $60 артықшылығы бар акция шығаруға жоспарлауда. Акция нарықта $70.00бағамен сатылады. «Малика және Диана Инкорпорейтед» нарықтық бағасынан 5% мөлшерінде эмиссия шығындарын төлеу керек. Артықшылығы бар акцияның құны қаншаболатынын есептеп шығарыңыз. 5 Меншікті капиталдың құны. Қазіргі кезде «Бурабай» курортының қарапайым бір акциясы $36 мөлшерінде сатылады. Дивидентті 1 акцияға $3,00 мөлшерінде жылдың соңында төлейді деп күтіледі (D1=$3.00). Дивиденттер тұрақты жылдамдықпен жылына 5% өседі деп күтіледі. Қарапайым акциялардың құны қандай болатынын есептеп шығарыңыз.

6 6 «ТОО Дана» жақында таза табысы $3,1 миллион және амортизациясы $ екендігін жариялады. Компанияның таза ақша ағымдары қаншаболатынын есептеп шығарыңыз. Амортизациялық шығындар болған жоқ деп есептеңіз. Тема 3. Компанияны есепке алу мен есептiлiктiң ақпараттық құнын басқару базасы 7 Өзінің соңғы қаржылық есебінде «ТОО Дана» кәсіпорны таза табысының $50 миллион және бөлінбеген пайданың $810 миллион екендігін хабарлады. Алдыңғы бөлінбеген пайда $780 миллионды құраған. Жыл бойында акционерлерге төленген дивиденттер көлемі қанша болатынын есептеп шығарыңыз. 8 Жази импорт компаниясының балансы $ 300 млн доллар қарыздан, $ 50 млн доллар артықшылығы бар акциялардан және $ 250 млн доллар жай акционерлік капиталдан тұрады. Жази импорттың салықтық мөлшерлемесі 40%, және келесі мәліметтерден тұрады: міндеттеме құны (rd)6%,артықшылығы бар акциялар құны (rps) 5.8%,қарапайым акциялар құны (rs) 12%. Егер Жази импорт компаниясының мақсатты капиталының құрылымы 30%-ға қарыздан, 5% -ға артықшылығы бар акциялардан, және 65%-ға қарапайым акциялардан тұратын болса, берілген компания үшін орташа есептелген капиталдың құны қандай болмақ екенін табаңыз? 9 Жазира Моторс мақсатты капиталының құрамы 40% міндеттемелерден және 60% акциялардан тұрады. Компанияның шығарылған облигацияларды төлеу бойынша кірісі 9% құрайды, ал компанияның салықтық мөлшерлемесі 40%-ды құрайды. ЖазираМоторстың қаржылық директоры капиталдың орташа өлшенген құнын (WACC) 9,96% деп есептеді. Компанияның жеке меншік капиталының құны қандай болмақ екенін есептеңіз? Тема 4. Бағалау қызметiне кіріспе 10 Қалыптасқан менеджменттін қандай іс әрекеттері акционерлерге зардап тигізе алады, айқындап беріңіз? 11 Инвестицияланған капиталдан күтілетін табыс (EROIC) және тұрақты дамып келе жатқан компаниялардың нарықтық қосылған құны (MVA). Компанияның $ 200 млн капиталы бар. Онын EROIC-көрсеткіші 9% табылады, тұрақты өсім болжамы 5%, және WACC 10% -ға тең. Операциялардың құны қандай? Оның МVА қандай?мәтін түрінде баяндаңыз. 12 «Дана Интертейнмент» компаниясы ешқашан дивидент төлемеген. Бос ақша ағымдары келесі екі жылда $ және $ болуға жоспарланған. Екі жылдан кейін тұрақты пайыз 8%-ға өседі деп күтілген. Компанияның капиталының салмақталған орташа құны (WACC) 12%. Операцияларының терминалды құнын қанша болатынын сипаттаңыз. Тема 5. Компанияның құнын бағалаудың методологиясы

7 13 «Дана Интертейнмент» компаниясы ешқашан дивидент төлемеген. Бос ақша ағымдары келесі екі жылда $ және $ болуға жоспарланған. Екі жылдан кейін тұрақты пайыз 8%-ға өседі деп күтілген. Компанияның капиталының салмақталған орташа құны (WACC) 13%.«Дана Интертейнмент» операцияларының құнын есептеңіз. 14 «ЕМС» корпорациясы ешқашан дивиденд төлемеген. Қазіргі уақытта корпорацияның еркін ақша ағымы $ құрайды, және де ол 5% тұрақты ставкамен өседі деп күтілуде. Капиталдың орташа өлшенген құны WACC 12%. «ЕМС» корпорациясының операциялық құнын есептеңіз. 15.«АКН Корперейшн» компаниясының ағымдағы және жоспарланған еркін ақша ағымдары төменде көрсетілген жылдан кейін өсім тұрақты болады де күтілуде. Капиталдың орташа өлшенген құны WACC 11% жылдағы терминалды құнын есептеңіз. ағымдағы жоспарланған Еркін ақша ағымы $ $ $ $ (миллион доллар) Тема 6. Компания құнын бағалау және басқару жөніндегі әдістемелер дамуының қазіргі тенденциялары 16 Фирма капитал құнын келесі жылы 15 %-ға бағалайды делік. Жоғары тәуекел, орта тәуекел және төмен тәуекел жобалар үшін, ақылға қонымды, капитал құны қандай болуы мүмкін? Мәтін түрінде баяндаңыз. 17 Салық салғаннан кейін қарыз құны. Қазіргі кезде «Малика Инкорпорейтед» компниясында 10% купонды облигациялар айналымда. Өтеу табыстылығы 7% мөлшерінде. «Малика Инкорпорейтед» өтеуге ұқсас табыстылықты қамтамасыз ететін, номиналды құны бойынша жаңа облигацияларды шығара аламыз деп есептейді. Егер, шекті салық мөлшерлемесі 20 % құраса, салық салынғаннан кейін капиталдың қарыз құны қанша? Мәтін түрінде баяндаңыз. 18 «ТОО Дана» жақында таза табысы $4,1 миллион және амортизациясы $ екендігін жариялады. Компанияның таза ақша ағымдары қанша болатынын есептеп шығарыңыз. Амортизациялық шығындар болған жоқ деп есептеңіз. Тема 7. Кәсіпорын (бизнес) құнын бағалау және құнды басқару тиімділігін бағалау жөнінде қорытынды. 19 Артықшылығы бар акцияларының құны. «Барбос» ветеринарлық өнімдер бір мерзімсіз артықшылықты акцияны $40 бағамен шығаруға құқылы. Бір акцияға $4,50 мөлшерінде тұрақты жылдық дивиденд төленеді деп күтіледі. Егер, бағалы қағаздардың эмиссиясының шығындарына назар аудармасақ, артықшылықты акцияларының құны қандай болатынын сипаттаныз.

8 20 Эмиссия шығындары бар артықшылықты акциялардын құны. «Малика және Диана Инкорпорейтед» 7% дивидендпен шамамен бағасы $65 артықшылығы бар акция шығаруға жоспарлауда. Акция нарықта $72.00 бағамен сатылады. «Малика және Диана Инкорпорейтед» нарықтық бағасынан 5% мөлшерінде эмиссия шығындарын төлеу керек. Артықшылығы бар акцияның құны қанша болатынын есептеп шығарыңыз. 21 Меншікті капиталдың құны. Қазіргі кезде «Бурабай» курортының қарапайым бір акциясы $40 мөлшерінде сатылады. Дивидентті 1 акцияға $3,00 мөлшерінде жылдың соңында төлейді деп күтіледі (D1=$3.00). Дивиденттер тұрақты жылдамдықпен жылына 5% өседі деп күтіледі. Қарапайым акциялардың құны қандай болатынын есептеп шығарыңыз. Тема 8. Құн тәсілін енгізудегі негізгі кезеңдер 22 Өзінің соңғы қаржылық есебінде «ТОО Дана» кәсіпорны таза табысының $50 миллион және бөлінбеген пайданың $810 миллион екендігін хабарлады. Алдыңғы бөлінбеген пайда $780 миллионды құраған. Жыл бойында акционерлерге төленген дивиденттер көлемі қанша болатынын есептеп шығарыңыз. 23 Жази импорт компаниясының балансы $ 300 млн доллар қарыздан, $ 50 млн доллар артықшылығы бар акциялардан және $ 250 млн доллар жай акционерлік капиталдан тұрады. Жази импорттың салықтық мөлшерлемесі 40%, және келесі мәліметтерден тұрады: міндеттеме құны (rd) 7%,артықшылығы бар акциялар құны (rps) 6%,қарапайым акциялар құны (rs) 11%. Егер Жази импорт компаниясының мақсатты капиталының құрылымы 30%-ға қарыздан, 5% -ға артықшылығы бар акциялардан, және 65%-ға қарапайым акциялардан тұратын болса, берілген компания үшін орташа есептелген капиталдың құны қандай болмақ? 24 Жазира Моторс мақсатты капиталының құрамы 45% міндеттемелерден және 55% акциялардан тұрады. Компанияның шығарылған облигацияларды төлеу бойынша кірісі 9% құрайды, ал компанияның салықтық мөлшерлемесі 40%-ды құрайды. ЖазираМоторстың қаржылық директоры капиталдың орташа өлшенген құнын (WACC) 9,96% деп есептеді. Компанияның жеке меншік капиталының құны қандай болмақ екенін есептеңіз? Тема 9. Компанияны қайта құрылымдау, құн басқару жүйесінін элемент ретінде 25 Инвестицияланған капиталдан күтілетін табыс (EROIC) және тұрақты дамып келе жатқан компаниялардың нарықтық қосылған құны (MVA). Компанияның $ 300 млн капиталы бар. Онын EROIC-көрсеткіші 10% табылады, тұрақты өсім болжамы 6%, және WACC 11% -ға тең. Операциялардың құны қандай? Оның МVА қандай? Мәтін түрінде баяндаңыз. 26 «Дана Интертейнмент» компаниясы ешқашан дивидент төлемеген. Бос

9 ақша ағымдары келесі екі жылда $ және $ болуға жоспарланған. Екі жылдан кейін тұрақты пайыз 9%-ға өседі деп күтілген. Компанияның капиталының салмақталған орташа құны (WACC) 12%. Операцияларының терминалды құнын қанша болатынын сипаттаңыз. 27 «ЕМС» корпорациясы ешқашан дивиденд төлемеген. Қазіргі уақытта корпорацияның еркін ақша ағымы $ құрайды, және де ол 6% тұрақты ставкамен өседі деп күтілуде. Капиталдың орташа өлшенген құны WACC 12%. «ЕМС» корпорациясының операциялық құнын есептеңіз. Тема 10. Компания құнын басқару механизмінде көрсеткіштердің теңгерілген жүйесі 28 АКН Корперейшн» компаниясының ағымдағы және жоспарланған еркін ақша ағымдары төменде көрсетілген жылдан кейін өсім тұрақты болады де күтілуде. Капиталдың орташа өлшенген құны WACC 13% жылдағы терминалды құнын есептеңіз. ағымдағы жоспарланған Еркін ақша ағымы (миллион доллар) $ $ $ $ Лондондық қаржы биржасындағы FTSE 100 индексіне түсініктеме беріңіз, сайтынан тізімді қалай көруге болады екенін түсіндіріңіз? 30 Net Operating Working Capital (Таза операционды айналым капиталын ) қалай есептелетінін түсіндіріңіз? Составитель: Асылбеков А.П.