Әлемді шарпыған компьютер дерті жүйкені жеп барады

Ukuran: px
Mulai penontonan dengan halaman:

Download "Әлемді шарпыған компьютер дерті жүйкені жеп барады"

Transkripsi

1 29 тамыз, 2012 жыл Алматы о с о с 3 Астана о с о с ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ ДОЛЛАР ЕВРО 148,93 186,37 РУБЛЬ 4,68 EUR/USD 1,25 RTSI 1434,37 BRENT 112,68 АҢДАТПА Ұлттық бренділерді дамытудың арнайы бағдарламасын жасайтын уақыт жетті ме? -бетте (ICE) 5-бетте «Қазақстанның барысы» қайта келе жатыр ЮАНЬ 23,42 DJIA 13124,67 KASE 944,87 GOLD(NYMEX) 1661,90 Астана уақытымен сағат 18:00 бойынша Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Әлемді шарпыған компьютер дерті жүйкені жеп барады ТҮЙТКІЛ Қазақтың дала философиясы «Заманына қарай адамы» дейді. Ше телдің бір білгіші «Әрбір кезеңнің өзінің қияли-шалысы бар» депті. Рас екен. Бүгінде ғалымдар Алланың аса сүйікті жаратылысы адамның жүй ке жүйесінде ғылыми-техникалық да мудың салдарынан пайда болатын психопатологиялық жағдайлармен бетпе-бет келіп отыр. Бізде қайдам, ал ше телдің психиатриясындағы мамандар ғы лыми-техникалық дамудың әсерінен жүйкесіне салмақ түскен науқастардың артып келе жатқанын айтумен келеді. Адамды мұндай күйге душар етушінің алдыңғы қатарында виртуалдық тә уелділік бар екен. Яғни жансыз болса да, етене егізіңізге айналып кеткен компьютер. Үнсіз отырып, аңдамаса, өзіне үз діктіріп қояды екен. Ал ол психикасы түзу еместіктің алғашқы белгісі. Сарыағаш ауданы Абай ауылының тұрғындары 2004 жылы орталық аурухананың қазығы қағылғанда алақайлап, бөркін аспанға атқан болатын. Өйтпегенде ше, науқастар қысылып-қымтырылып жататын ескі аурухананың жағдайы адам айтса нанғысыз күйде еді. Араға бес жыл салып жаңа аурухананың ғимараты толық салынып бітті. Бес жылдың өзін тағатсыздана күткен абайлықтардың жаңа аурухананың шарапатын көреміз дегеніне одан кейін де табаны күректей үш жыл өтіпті. Алыстан менмұндалайтын алып ғимарат әлі қаңырап бос тұр. Ал халыққа жаңа аурухана ауадай қажет-ақ. Үміт соңынан өледі десек те, шыдамы таусылған жергілікті тұрғындардың көпшілігі бүгінде өз ауылындағы ескі ауруханада емделгісі келмейтін болып жүр. Мұнда амалы жоқтар мен шұғыл көмек қажет болғандар ғана ем алуға мәжбүр. Қызғалдақ АЙТЖАНОВА Әлемде компьютер, ғаламторды тұтынушылар дың 2 пайызына осындай «диагноз» қо йылған. Әрине, әзірге аурулардың халықаралық классификациясына кірмегенімен, мұның алғашқы белгілері бой көрсетіп отырғанын дәрігерлер де айтуда. Сондықтан алдағы жылдар да мұның сыр қаттардың тізіміне енетініне шүбә келтірмейді де. Бұл туралы «виртуалды реализм» туралы термин ді алғаш рет өткен ғасырдың 70-жылдары Мас сачутскінің технологиялық институты енгізіпті. Ресейде 1984 жылдары қолданысқа ен ген. Бұл күні виртуалды шындық психологиялық тұр ғыда қарастырылуда. Өйткені қазіргі кезеңде компьютерге телмірудің соңы санаға салмақ са лып, жүйке сыр бере бастады. Вир туал ды тәуел ділік пайда болуда. Жұрт жаппай жынды бол ма ға нымен, жүйкесі шатқаяқтағаны анықталуда. Абай ауылындағы жаңа типті аурухананы барып өз кө зімізбен көрдік. Аумағы ат шапты рым дай жерді алып жатқан аурухана ғима раты жа ңа болғанымен, бізге иесіз, көштен қалған жұрт тай болып көрінді. Ау ла сын шөп басып, жа байыланып кетіпті. Адам аяғы баспағаны бір ден байқалады. Осы күні ығыжығы адамға то лы болуы тиіс бұл ауруханада өлі тіршілік. Қа ра уылдан басқа қара кө рінбей ді. Есікті күзеткен қа ра құлыптың өзі ескі ріңкіреп қалыпты. Пай далануға бе ріл мей жатып тоза бастаған алып ғи маратқа ерік сіз жаның аши қарайды екенсің. Әл де қашан біткен ғимарат үш жыл дан бері не ліктен Ресей кейінгі уақытта балалардың арасында жүй ке-пси хикасының бұзылу жағдайы 80 пайызға арт қанын мә лім еткен. Ол аз болса, небір қан кеш кен қыр ғын дардан құралған ойындарды құмарта ой найтын ба ла да, мамандардың айтуынша, қа йы рымдылық кеміп, қатыгездік, безбүйректік белең ала ды. Интернеттің кең та рауы да, оны күндіз-түні тұ тынудың да түбі на ша қорлық я маскүнемдік се кілді тәуекелділікке әкеліп со ғады екен. Әсіресе бұған 17 мен 21 жас аралығындағы боз балалар бейім. Компьютердегі атыс-шабыс ойындар жас өспірім дер ді компьютердің құлағында ойнайтын етіп шығар май тыны анық. Оның орнына ол жүй кесін, мінез-құл қын бұзады. Ғалымдар виртуал дық тәуелділік адамды деградацияға ұшыратпақ дей ді. Мұның сыртында монитордан бөлінетін сәу лелер, көру қабілетін тө мен дету секілді кері әсер лері тағы бар. Оған баланың сол ойын бары сында құбы л малы болатын көңіл күйін қосыңыз. Жалғасы 3-бетте Пайдалануға берілуі тиіс аурухана үш жылдан бері қаңырап тұр Шадияр МОЛДАБЕК пайдалануға бе рілмей тұр? Әрлі-берлі өткен жер гілікті тұрғындар бұл сауа лы мызға тұшымды жауап бере алмады. «Қай дан білейік, алаулатып-жалаулатып сал ды да, бұйрық күтіп шаршаған ба тырдай сү мірейтіп қойды ғой, халықтың игі лігіне ұсынылмаса, мұндай сән-сал та наты келіскен ғимараттан не пайда?» деген қар сы сауалдан басқа ештеңе ести ал ма дық. Иә, қарапайым халық қайдан біл сін, олардың алдында шынайы есеп беріп жат қан жан (шенеунік) жоқ. Ал ол жерден жөн ай татын ешкімді кез дес тіре алмадық. Әлі кә деге жарап тұрған, ел аузында «ескі» аталған ауруханаға да та бан тіредік. Халық айтса, қалт айтпайды. Бұл аурухана, шы нын да да, өте ескі ғи маратта орналасқан екен. Жалғасы 3-бетте Абай ОМАРОВ (коллаж) ДАТ! 6 бетте Ғалым БАЙНАЗАРОВ: Тұралаған қаржы институттары мен қалжыраған қорларға ақша құюмен дағдарыс тоқтамайды Алматының ауа райы мінез танытып тұр Алматыда ауа райын болжаушы мамандар мен өртсөндірушілер бас қосып, Медеудің орман өртінен кейінгі ахуалы жайлы мәліметтермен бөлісті. Мамандар баспасөз мәслихатында «ауа райында ешқандай ауытқушылық жоқ» деп мәлімдеуі мұң екен, көзді ашып-жұмғанша Алматы бұрын-соңды болмаған алапат ақ шаңның астында қалды. Тамыздың і күндері Алматы қаласы мен Алма ты облысы аумағында ауа температурасы тым жоға рылап, бірнеше ірі дала өрті тіркелді. Бірақ си ноптик тердің айтуынша, нормадан ауытқыған ешқандай құ былыс болған жоқ және алдағы уақытта да кү тілмейді. Ал биылғы қатты ыстық Алматының физикалық жә не географиялық орналасуына байланысты ерекше сезілді. Биыл жазда ауа температурасы орташа мәннен 1,5-2 градусқа ғана жоғарылаған. Сондай-ақ Алматы қа ласы мен Алматы облысында көктем мен жазда қуаң шылық болғандықтан, шілде мен тамыз ай ларында ылғалдың жеткіліксіздігі байқалды. Оңтүстік ас танадағы биылғы жаздың ең жоғарғы температурасы (+37,9 градус) тамыздың і аралығында тір келді. «Қазгидромет» кәсіпорны қызметкерлерінің сө зіне сен сек, енді күз айлары жауын-шашынсыз бо ла ды, бі рақ жаздағыдай ыстық қайталанбайды. Та мыз дың 30-ы күні ауа райы ашық болып, орташа тем пература градус ыстық болуы ықтимал. Де мек, дала мен орман өрті қаупінің сейілетін түрі жоқ. Ме деу шатқалындағы Мохнатка тауында бықсыған ағаш тар әлі де кездеседі. Кеше Алматыда соңғы жыл дары сирек болатын алапат ақ шаң көтеріліп, сол қа уіп ті күшей те түсті. Аспан түнеріп, қала ішінде алысты кө ру мүм кін болмады. Мамандардың айтуынша, жел дің жыл дамдығы артып, бұлт үйірілгенімен, жауын-шашын ның болмауынан шаң ауада тұнып қалған. Қонысбек БАЙЕДІЛОВ, «Қазгидромет» РМК директоры: Биылғы жаздың аса ыстық болғаны рас. Бірақ одан шошынудың қажеті жоқ. Себебі Алматы қаласы ның физикалық және географиялық орналасуын бә ріміз білеміз. Ешқандай аномалиялық құбылыс бол майды. Алдағы уақытқа ауа райының бол жамдарына тоқталсақ, күз құрғақ болады, жаңбыр тек қа раша айында жауады деп күтілуде. Қыркүйек пен қазан айларында орташа температура 25 градус жы лыны құраса, кей жерлерде 33 градусқа дейін ба рады. Қазір ыстықтың беті қайтты. Бүгін аздап жаңбыр жауады, күндіз ауа температурасы градусты көрсетеді. Мейрам күндері күн ашық болып, күндізгі температура 28 градус болуы ықтимал. Жанат АҚЖОЛОВ, Алматы қалалық ТЖД өрт қауіпсіздігін бақылау бөлімінің басшысы: Тамыздың 22-сі күні өртенген Мохнатка тауын дағы өрт толығымен сөндірілгенімен, ағаш тардың тамырлары мен діңдері бықсып, жел күшейген де, кей жерлерде әлі де өрт шығып жатыр. Бірақ бәрі қатаң бақылауда. Қазір ол жерге тәулік бойы жұмыс істейтін Төтенше жағдайлар департаментінің штабы қойылды. Олар гондола жолының қасында орна лас қан, ол жерден тау жақсы көрінеді. Сонымен қатар бес техника мен бес автоцистерна өрт болған аумақта тұр. Өрттен келген шығынның көлемі мен оның себеп-салдары әлі де тексерілуде. АУА РАЙЫ Сандуғаш СҰЛТАНҚЫЗЫ 7-бетте...дедім-ай, ау! Георге ПОПЕСКУ, «Барселона» футбол клубының әйгілі ойыншысы: Егер Кройф әйел болғанда, мен ойланбастан оған үйленер едім. (Әйгілі футболшы Йохан Кройф туралы айтқаны. kulichki.ru сайтынан) Совет-Хан ҒАББАСОВ, жазушы, медицина және педагогика ғылымдарының докторы: ИƏ Балалардың ақпараттық қауіп сіздігін ерте бастан ойластырғанды құп кө ремін. Жуырда бір кісі радиодан бер ген сұхбатында: «Мұхтар Әуезовтің «ел боламын десең, бесігіңді түзе» дегенін бүгінде «ел боламын десең, экра ныңды түзе» деп заманға орай өзгер ту жөн шығар», дейді. Мұқаңның сө зін ешкім өзгерте де қоймас. Әйт кенмен телеарналардан берілетін ха барлардың мазмұндық мәнін тереңдетіп, еш қандай пайдасыз, тіпті зиянды ақпа рат тардан құтылмайынша, болашақ ұр пақтың көсегесі көгермейді. Әлімсақ тан қазақ үшін ұрпағынан артық мә селе жоқ. Ұлтымыз ұрпағының тәрбие сін қашанда бірінші орынға қоя біл ген. ОЙ-КӨКПАР Ресейдегідей балаларды зиянды ақпараттардан қорғау туралы заң керек пе? Қазіргі кезде Ресейде қабылданған «Балалардың денсаулығы мен олардың дұрыс жетілуіне зиянын тигізетін ақпараттардан қорғау» туралы заңы көрші елдегі БАҚ-та қызу талқылануда. Түрікменстанда қыздарға жұқа көйлек киюге заңмен тыйым салса, өзбек қыздары қос бұрым қоюға міндеттелді. Енді ресейлік билік те өз ұлтының болашағына алаңдап, балаларды зиянды ақпараттан қорғауды заңмен бекітті. Бізге де дәл осындай заң керек пе, әлде болашақ ұрпақты саналы етіп қалыптастыратын өзгеше жол таңдау керек пе? 3 -бетте ЖОҚ Жасөспірімдер мен балаларды зиян ды ақпараттардан қорғаумен іс бітпейді. Келешек ұрпақтың дұрыс қалыптасу жолын айқындап алмай тұрып, оларды қажетсіз ақпаратпен шектеу арқылы мәселені шеше алмаймыз. Кез келген заң қабылданған сәтте біздің ұлттық ерекшеліктеріміз, ешқандай заң да жазылмаған ата-дәстүр, ар-ұят сияқты құндылық тарымыз айрықша ескерілуі тиіс. Балаларды қазақтың ұлт тық құндылықтары арқылы тәр биелеу жөнінде заң қажет. Ата Заң төл мен талитетімізден негіз алған жағ дайда ғана шынайы нәтиже береді. Ба лалар дың дұрыс тәрбиесін ұйымдастыру жол дарын ақпарат құралдары көме гімен жан-жақты насихаттаған жөн. Аман ҚҰЛБАЕВ, Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының тәрбие ісі жөніндегі проректоры, профессор, академик:

2 2www.alashainasy.kz САЯСИ БЮРО ҮКІМЕТ ОТЫРЫСЫ АҚОРДА Елдестірмек елшіден... Кеше Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бірқатар шет мемлекеттердің елімізге жаңадан тағайындалған төтенше және өкілетті елшілерінен сенім грамоталарын қабылдады. Олардың ішінде Австрия, Румыния, Вьетнам, Грузия, Испания, Нидерланды және Түркия елдерінің дипломаттары бар. Осыған орай Ақордада өткен салтанатты шарада Мемлекет басшысы сөз сөйлеп, аталған мемлекеттермен әріптестік байланыстардың басты бағыттары жайында айтып берді. Арман АСҚАР Президент өз сөзін Түркиядан бастады. Оның да өзіндік астары бар. Бұл мемлекет алғашқылардың бірі болып Қазақстанның Тәуелсіздігін мойындаған еді. Содан бері екі ел арасындағы саяси-экономикалық байланыстар нығайып, өзара саудасаттық молая түсті. Соңғы жылдары қазақтүрік ынтымақтастығының жоспары қабыл данып, стратегиялық әріптестік туралы келісімшартқа қол қойылды. «Ендігі кезекте екіжақты ынтымақтастық сауда-экономикалық және инвестициялық арнада дамуы тиіс. Оған Түркияның премьер-министрі Реджеп Ердоғанның Қазақстанға жасаған сапары барысында рәсімделген «Жаңа синергия» атты бірлескен бағдарла масы өз септігін тигізеді. Менің Түркия Республикасына жасайтын сапарым да сәтті өтеді деген ойдамын», деп атап көрсетті Н.Назарбаев. Қазақстан Испаниямен де стратегиялық әріптестік туралы келісімшартты Үкіметтің бюджеттік болжамы бекем Бюджетті күзеп-түзегенде, жоспарлапжобалағанда, ең алдымен, әлемнің әлеумет тік-экономикалық даму болжамына көз жүгіртіледі. Жаһандық жайт сараланып, қауіп-қатерлер ескеріледі, аузы дуалы сәуегей сарапшылардың айтқаны қапер ленеді. Соның есебінен ғана ішкі кіріс пен шығыс сабақталатыны бесенеден белгілі. Осындай болжамға бал ашқан Экономика лық даму және сауда министрлігі жаһан дық ахуалды сараптап, жылдар аралығы бойынша дамудың базалық сце нарийін негізге алғанға ұқсайды. Ал мұндай сценарий әлемдiк экономи каның орташа жылдық өсу қарқынын 4% дең гейінде болжайды. Болжамның консенсусы бойынша мұнайдың бағасы барреліне 90 доллар деңгейінде күтілсе, металл ба ғасы бүгінгі деңгейден 15%-ға төмендей тіні қарастырылады. Бұл бұған дейінгі бол жамнан соншалықты айырмада емес. Демек, Үкімет әлеуметтік-экономика лық даму ды «жағымды» деңгейде қалдырып отыр. «2013 жылы жалпы ішкі өнімнің нақ ты өсімі 6 пайызды, 2014 жылы 6,1 па йыз, 2015 жылы 7,6 пайызды құрай ды, ал 2016 жылы 6,6 және 2017 жылы 6,9 па йызға тең болады. Осы параметрлер орта мерзiмді кезеңде экономиканың орташа 7 пайыздық өсуiн қамтамасыз етуге сәйкес келедi», дейді ұстанымын нақты көрсет кіш пен шегелей түскен экономикалық даму және сауда министрі Бақытжан Са ғын таев. Министрдің пайымынша, жалпы ішкі өнімдегі өсімнің негізгі екі көзі бар: бірі iшкi сұраныс қарқынының кеңеюі есе бінен, екіншісі қазақстандық өнiмге деген сыртқы сұраныстың сақталуынан. рәсімдеген. Президенттің айтуынша, осы елмен экономиканың шикізаттық емес секторында, әсіресе, технологиялар мен инновациялар трансферті саласында тығыз байланыстар жүргізу аса маңызды. Оның бәрін 2013 жылы Қазақстанға іссапармен келетін Испанияның королі Хуан Карлос I және премьер-министр Мариано Рахоямен талқылау жоспарланып отыр. Ал Австрияға Елбасының биыл жолы түспек. «Біз инновациялар саласында бірлесіп жұмыс істеуге мүдделіміз. Бүгінде Австрия Қазақстанның жетекші сауда әріптестерінің ішінде жетінші орында тұр. Өткен жылы екіжақты сауда айналымы 49 пайызға артып, 4 млрд доллардан асты. Биыл қазан айында Венада өтетін менің Үкіметтің кешегі сейсенбілік отырысында жылдарға арналған республикалық бюджеттің жобасы мақұлданды. Сөйтіп, алдағы үш жылғы кіріс пен шығысты айқындап, қаражатты бағдарлайтын бас қаржы құжатының негізгі сұлбасы салынды. Бюджет жобасынан бөлек, осыған ілесе жүретін бірқатар заң жобалары да министрлер «мақұлдауынан» өтті. Десе де, бюджетті бекітудегі соңғы сөз Парламенттің еншісінде. Ендеше, бюджетке қатысты құжаттар топтамасы жақын аралықта Мәжіліске аттанады. Қанат ҚАЗЫ Мансұр ХАМИТ (фото) ресми сапарым біздің бұл әріптестікке жаңаша серпін береді деп санаймын», деді Мемлекет басшысы. Нидерланды болса, өткен жылы Қазақ станмен 7 млрд долларға жуық сау дасаттық жасапты. Бұл елдің де озық технологиялары мен инновациялары көп. Оның трансфертін «Қазақстан-Бенилюкс» іскерлік кеңесі жасай алады деген сенім бар. Соңғы жылдары Румыния да Қазақстанның стратегиялық әріптесіне айналып келеді. Әсіресе қазақстандық мұнайды Еуропаға жеткізу бойынша біздің ортақ инвестициялық жобамызды ерекше атап өткен жөн. «ҚазМұнайГаз» компаниясы Румыниядағы «Ромпетрол» холдингінің 100 пайыз акциясын сатып алғаннан кейін Осы екі бағыт тұрақты болса, даму да еш қатер көрмейтінге ұқсайды. Сөйтіп, «айтқаның келгір» министр еліміздегі номиналды ЖІӨ «2013 жылы 36,6 трлн тең геден 2017 жылға қарай 65,3 трлн теңгеге дейін өседі» деп бір-ақ кесті. Бұл ретте жан басына шаққанда ЖІӨ 2013 жылы 14 мың долларды құраса, 2017 жылға қарай атал ған көрсеткіш 24 мың долларға дейін өсетіні болжаныпты. Экономика министрінің бұдан да басқа болжамдары мынадай: өнеркәсiптегi орташа жылдық өсу қарқыны 5,5%, оның iшiнде өңдеу өнеркәсiбінде 7,1%-ды құрайды. Қызмет көрсету саласы тұрақты дамиды, ал экспорт 2013 жылы 96,1 млрд доллардан 2017 жылға қарай 116,7 млрд дол лар ға дейiн, импорт 2013 жылы 56,3 млрд доллардан 2017 жылы 92,3 млрд дол ларға дейін ұлғаяды. Алдағы бесжыл дықта инфляцияның жылдық деңгейі 6,0-8,0% дәлізінен шықпайды. Жалпы, мұн дай жоспарланған өсім параметрлерiне қол жеткізуге жүргізіліп отырған әлеумет тiк-экономикалық саясат ықпал етеді. «Мем лекеттік борышты қалыпты ұстау үшін тапшылықты 2013 жылы 2,1%- дан 2015 жылы 1,5%-ға дейін төмендету жос парлануда. Ұлттық қорда кепілдендірілген трансферт көлемінде қордың қара жатын пайдалануды шектеу жолымен қаржы ресурстарын жинақтау саясаты жал ғасты рылады. Бұл 2015 жылы мұнайды есепке алмағандағы тапшылықтың 3,9%-ға дейін төмендеуіне және Ұлттық қордағы қаржы ресурстарын жинақтауға ықпал етеді. Болжамды түсімдер мен жоспарланған тапшылықтың төмендеуін ескере отырып, республикалық бюджеттің шығыстары 2013 жылы 6,2 трлн теңге, 2014 жылы 6,5 трлн және 2015 жылы 7,1 трлн тең ге көлемінде айқындалды», дейді министр. Сонымен қатар бюджеттегі бекемдікті сақтау үшін Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферт мөлшері де айқындалған. Атап айтқанда, Ұлттық қорға мұнай дың жинақталған қазынасынан 2013 жылға 1 трлн 380 млрд теңге, 2014 және 2015 жылдарға 1 трлн 188 млрд теңгеден жырылатыны көзделіпті. Айтпақшы, министрдің тағы бір тың жаңалығы Ұлттық қорда қаражаттың таза жинақталуы қамтамасыз етіліп тұрса, 2015 жылға қарай ондағы қаржы мөлшері 100 млрд АҚШ долларынан асатынға ұқсайды. Экономика министрінен соң сөз алған бас қаржыгер Болат Жәмішев мырза « жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң жобасына біршама түсінік берген болатын. Айтуынша, 2013 жылы бюджет түсімдері 5 трлн 415,1 млрд теңгені құраса, ондағы кіріс 3 трлн 828 млрд теңге шамасында айқындалған. Кірістің басым бөлігін әдеттегідей салықтық түсімдер құрамақ. Бұдан әрі қаржы министрі келер жылғы бюджеттің шығысын шотқа салғандай санамалап шықты. Байқағанымыз, 6 трлн 200 млрд теңгеден асатын бюджет шығысының басым бөлігі әлеуметтік бағдарға, оның ішінде Елбасы жүктеген әлеуметтік жаңғырту сая сатына тиесілі болып шықты. Бұл ретте Президенттің «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: жалпыға ортақ еңбек қоғамына қарай 20 қадам» атты бағдарла малық мақаласында жүктелген тапсырманы орындау үшін алдағы үш жылда 6,7 млрд теңге жұмсалатыны күтіледі. Көлік инфрақұ рылымын дамытуға алдағы үш жылда 936,5 млрд теңге қарастырылса, оның 366,2 млрд теңгесі келесі жылы игерілуге тиіс екен. Осы қаражат есебінен «Батыс Еуропа Батыс Қытай», «Бейнеу Ақтау Тү рік менстанмен шекара» секілді мегажобаларды жалғастыру, «Қорғас Жетіген» те мір жол құрылысын аяқтау секілді маңыз ды мәселелердің түйіні тарқатыл мақ. «САМҰРЫҚ-ҚАЗЫНА» ШЫҒЫНДЫ ҚЫСҚАРТЫП, «КЕЗДЕЙСОҚ» ЖАНДАРДАН ҚҰТЫЛУДЫҢ ЖОЛЫН ҚАРАСТЫРАДЫ Үкімет отырысында басы қайырылған басты мәселенің бірі «Самұрық-Қазына» «қара алтынымызды» Еуропаға жеткізіп қана қоймай, сол жерде өңдеуге мүмкіндік туды. Осы орайда Грузия елін атап өтпеске болмайды. Бүгінде Батуми порты арқылы Қазақстанның мұнайы арнайы танкерлермен Еуропаға, оның ішінде Румыниядағы «Ромпетролға» да тасымалданады. Ал Қара теңіздің жағасында орналасқан Батуми портының өзін біз ұзақ жылға жалдап алдық. Грузиямен тығыз байланыстарымыздың басты бағыты да осы. Вьетнаммен арадағы сауда-саттық пен саяси әріптестікті бізге әлі де дамыту қа жет. «Өткен жылы менің Ханойға жаса ған ресми сапарым екіжақты байланыстардың мүмкіндігі мол екендігін көрсетті. Өзара сау да-саттықтың оң үрдістерін сақтай білу маңызды. Біз сауда-экономикалық және инвестициялық әлеуетімізді дұрыс пайдалануымыз қажет. Осы орайда біз Вьетнам Социалистік Республикасының президенті Чыонг Тан Шангының Қазақстанға жасайтын мемлекеттік сапарына үлкен үмітпен қараймыз», деп атап көрсетті Н.Назарбаев. Омер Бурхан ТҮЗЕЛ, Түркия Республи касының Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі: Бүгінде Қазақстан мен Түркия арасындағы әріптестік байланыстар стратегиялық маңызға ие. Біздіңше, биыл екіжақты сауда айналымы 4,5 млрд доллардан асады. Бірақ оның өзі біз үшін аз. Мен бұл көрсеткішті арттыруға бар күш-жігерімді саламын. Николае УРЕКЕ, Румыния Республикасының Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі: Шынын айту керек, екі елдің байланыстарының даму деңгейі тамаша. Бүгінде Қазақстан біздің басты инвесторларымыздың бірі болып саналады. Келесі жылы Қазақстанның Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Румынияға жа сайтын сапары қазіргі әріптестікті күшейте түседі деп білемін. Астана ұлттық әл-ауқат қорының жыл дарға арналған даму стратегиясы бола тын. Былтырлары «Самұрық-Қазына» басшылығына келген басқарма төрағасы Өмірзақ Шөкеев бірқатар өзгерістерге бекінген секілді. Ал қорды дамыту стратегиясының басты бағыты оған қатысты шы ғындарды қысқартумен түбегейлі байланысты болмақ. «Сараптамаға сүйенсек, соңғы уа қыт тағы шығынның қарқыны қатты, тіпті алдымызды орап барады. Әйтсе де бұған объективті себептер баршылық», дей ді Шөкеев мырза. Бір сөзбен айтқанда, «Самұрық-Қазына» шығынды қысқартуға қатаң кіріскен сыңай танытады. Осы бағыт ты оңтайландыру үшін арнайы компаниялар да жалданыпты. Алдымен тұтастай қордың шығынын қысқарту тәжірибесі еңсерілсе, кейін бұл холдингтің бағынышты компанияларына да таралатын сыңайы байқалады. Бұдан бөлек, қор аясында болуы мүмкін тағы бір тың өзгеріс оның құрылымында ғы және қорға кіретін компаниялардағы директорлар кеңесінің жұмыс принципіне қатысты болып отыр. «Мұнда кемшіліктер баршылық: директорлар кеңесінің нем құрайды жұмысы, олардың тиісті өкілет тіктерге ие болмауы, директорлар кеңесінің алдында компания басшысының жауапкершілікте болмауы, тіпті кейбір кеңестерде түк те пайда әкелмейтін кездейсоқ адамдар кездеседі», дейді Өмірзақ Шөке ев. Бұл ретте алдағы жоспарға сай, «Самұрық-Қазынаға» кіретін компаниялардың директорлар кеңесі айтарлықтай қайта қаралатыны күтіледі. «Оларға тиісті өкілеттіктер беруге тиіспіз. Сараптама жүр гізіп байқадық Бірден-бір акционерге заң жүзінде қарастырылған 34 негізгі басқару функциясының барлығы дерлік компания менеджментіне беріліпті. Сондықтан да осы бағыттағы өзгерістерді қарастыратын боламыз. Компаниялар жарғысы сәйкесін ше түзіледі. Директорлар кеңесі өзгеріп, біз оның жұмысына формальды түрде қа ты сып жүргендерді сыпырып, орнына кә сі би тәуелсіз директорлардың үлесін арттыратын боламыз. Және бұл жұмыс жақын аралықта барлық директорлар кеңесі бо йынша атқарылады», деді Өмірзақ Ес тайұлы. Астана ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ Болашақ еуразиялық парламенттің әзірге сұлбасы жоқ Кеше Парламент Сенатының төрағасы Қайрат Мәми Қазақстанға ресми сапармен алғаш рет келіп отырған Ресей Федерациясы федералдық жиналысы федерация кеңесінің төрағасы Валентина Матвиенкомен екіжақты кездесу өткізді. Мансұр ХАМИТ (фото) Кездесу барысында Қазақстан мен Ресей арасындағы парламентаралық қатынастардың қазіргі дамуы және оның келешегі туралы пікір алмасылды. Қ.Мәми «Қазақстан мен Ресейдің страте гия лық әріптестігін ілгерілетудегі маңызды құрал» болып табылатын «екіжақты қатынастар мен парламентаралық байланыстарды одан әрі нығайту үшін» осы сапардың маңыздылығын атап өтті. Биылғы наурыз айында Қазақстан мен Ресей парламенттері жоғарғы палаталарының арасындағы Парламентаралық ынтымақтастық тобы осы аттас комиссия болып қайта құрылған болатын. Қ.Мәми екіжақты ынтымақтастықты нығайту, ТМД-дағы ықпалдастық үдерістерін дамыту үшін парламенттердің рөлін арттыруда оның зор әлеуеті бар екенін атап өтті. «Біздің елдеріміз басшыларының күш-жігерінің арқасында бұрынғы кеңестік кеңістіктегі ықпалдастық үдерістері жоғары қарқынмен ілгерілеп келеді», деді Қ.Мәми және ол осыған байланысты парламенттік өлшемнің рөлі арта түскеніне тоқ талды. «Ықпалдасу үдерістері біздің елдеріміз дің парламенттері алдында заң шығармашылығы саласында жаңа міндеттер қойып отыр», деді Сенат төрағасы және ол «ық палдастық үдерістері, бірінші кезекте, экономикалық іс-қимылда орнығуы тиіс», деп атап өтті. Еуразиялық парламентті қалыптастыру мүмкіндігіне қатысты Қ.Мәми бүгінде бола шақтағы еуразиялық парламенттің қандай да бір кескін-келбеті немесе сұлба сы жоқ», деді төраға және ол «бірыңғай жал пы ұлттық парламенттің құрылуы Қазақ стан Тәуелсіздігіне нұқсан келтірмейді», деп атап өтті. Төраға «Парламенттік ынтымақтастықтың жаңа органын құру жөніндегі жұмыс тобының алғашқы отырысы биылғы 13 қыр күйекте Мәскеуде болады. Оған Қазақ стан парламентінің депутаттары мен палата аппараттарының қызметкерлері қаты сады», деп хабарлады. КОНФЕРЕНЦИЯ Ұлағатты ұстаздар бас қосты «Қазақстан» орталық концерт залында «Білім беру жүйесін жаңғырту адами капиталдың сапалы өсуінің басты бағыты» республикалық педагогикалық тамыз конференциясының пленарлық отырысы болып өтті. Басты педагогикалық кеңеске еліміздің барлық аймақтарынан нан астам ұстаздар жиналды. Кеңес қатысушыларын Қазақстан Республикасының Премьер-министрі Ербол Орынбаев құттықтады. Бүгінгі тамыз форумында респуб лика ұстаз дары Мемлекет басшысы Н.Ә.Назар баев тың «Қазақстанның әле у мет тік жаң ғыр тылуы: жалпыға ортақ еңбек қоғамы на қарай 20 қадам» бағдар лама лық мақа ласының ережелерін іске асыру шеңберінде білім беру саласындағы басқару мәселелерін, инновациялық идеялар мен бастамаларды талқылады. Білім беру қызметкерлері алдында сөз ал ған ҚР Білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов: «Жалпыға ортақ еңбек қоғамын құру идеясы туралы ма қаласында Елбасы білім саласы үшін ма ңызды тап сырмалар берді. Бұл Елба сы ның әлеу меттік мәселелерге, білім сала сына, мұ ға лімдер мен жастарға көп көңіл бө летінін көрсетті», деп атап өтті. Біздің еліміз дамудың жаңа кезеңі не аяқ басты. Ин тел лектуалды капитал, еңбек адамы, ин новациялық ойлау жаңа Қазақ станның басты құндылы ғына айнал ды. Соңғы екі жылда біз Прези дент тің бір неше маңызды тапсырма ла рын ор ындадық. Білім жүйесін әлемдік стан дарттарға жақын дату үшін көп теген жаңа идея ларды іске асыр дық. Жасал ған жұ мыс аз емес, бірақ атқа ра тын іс одан да көп. Біздің жоспарымыз Елбасы Н.Ә.На зар баевтың стратегия лық бағыты мен және елдің даму мақсаттары мен үйлесуі қажет, деді министр. Өз кезегінде Федерация кеңесінің төра ғасы В.Матвиенко Қазақстан мен Ре сейдің екіжақты мінсіз қарым-қатынастарын тереңдетудегі парламентаралық байланыс тар дың маңызды рөлін атап өтті. В.Матвиенко айтқандай, «Қазақстан Парламентінің Сенаты мен Ресей Феде ралдық жиналысы федерация кеңесінің арасындағы ынтымақтастық туралы келі сім парламентаралық өзара іс-қимылды нығайту үшін жаңа мүмкіндіктер береді». Бұл құжат биылғы наурыз айында ТМД ПАА кеңесінің мерейтойлық отырысы барысында Алматыда қол қойылған болатын. Еуразиялық парламенттің құрылу мәселесіне қатысты В.Матвиенконың айтуынша, «мұнда күрделі жұмыстар күтіп тұр жә не біздің парламенттердің рөлі аса жоғары, өйткені көптеген жұмысты атқаруға тура келеді: нормативтік-заңнамалық база ға талдау жасау, оның мән-мағынасын арт тыру, біріздендіру». Біз ТМД парламенттік бірлестіктері тұрғысында да, халықаралық алаңдар дең гейінде де қазақстандық әріптестермен ынтымақтастыққа ашық әрі мүдделіміз, деді В.Матвиенко. Салалық комитеттер арасындағы байланыстарды кеңейтуді жақтай келіп, федерация кеңесінің төрағасы Қазақстан Сенатындағы «Өңір» депутаттық тобының жергілікті өкілдік органдармен байланыстарды нығайтудағы табысты тәжірибесін атап өтті. «Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың құқықтық негіздерін жетілдіру секілді бұл тәжірибе де біз үшін зор ықылас туғызады», деді В.Матвиенко. Кездесу барысында тараптар шекаралық аймақтар ынтымақтастығын дамыту тұрғысында парламенттік байланыстардың рөлін атап өтті. Төрағалар осыған байланысты қызмет ауқымы шекаралық аймақтар ынтымақтастығын нығайту саласындағы іс-қимылды үйлестіруге, заңнаманы талдауға және мониторинг жүргізуге ықпал ете ете алатын парламенттік секция құру жайындағы ойларын ортаға салды. Тамыз педагогикалық кеңесі адами капиталды дамытуға бағытталған білім беру жүйесін жаңғырту жолдарын кәсі би-қоғам дық талқылау үшін пікірталас ала ңына айналды. Білім беру менедж ментін жетілдіру тетіктері, корпоративтік басқару қағидат тарын енгізу, білім берудің барлық дең гейлерінде сарапшылар мен менеджерлердің кәсіби корпусын қалыптастыру мәселелері талқыланды. Елбасының бағдарламалық мақаласы үкіметтік емес сектор мен мемлекеттің бірігуі үшін жаңа серпін берді. «ҮЕҰ өкілдері үшін бұл өте маңызды хабар. Азаматтық сектор өкілдері қатыс паған елдің әлеуметтік-экономикалық, қоғам дық-саяси салалары жоқ шығар. Бүгінгі таңда мемлекет пен Қазақстандағы үкіметтік емес сектор тең құқылы әріптестер», деді Қазақстан жастар медиаодағының директоры Светлана Галиева. Республикалық тамыз конференциясының қатысушылары білім беру жүйесін жаңғырту жағдайларында адами капиталды дамыту бойынша ұсынымдар әзірлеп, мемлекеттік, жеке сектор және кәсіби педагогтер қауымдастығы мен білім беру менеджерлерінің әріптестік механизмдері негіз болатын әлеуметтік-еңбек қарымқатынастарының тиімді үлгісін құру жолдарын айқындады. Түркияның жеке сектор күзетшілерінің саны еуропалық елдердің армиясымен пара-пар Қазақстанда күзетші кәсібіне сұраныс артқаны мәлім. Ал бауырлас Түркияда күзетшілерге сұраныс тым жоғары дейді. Оның себебі неде? Айхан, Алматы Расында, Түркияда күзетті кәсіп етушілердің қатары артқан. сайтының мәліметіне сенсек, Түркияда жеке секторларда жұмыс істейтін күзетшілер саны 217 мың адамға жеткен. Бұл дегеніңіз Еуро паның Австрия, Бельгия, Португалия, Голландия, Норвегия және Чехия сияқты ірі елдерінің армиясының санынан да көп деген сөз. Ал шамамен армия саны жөнінен әлемдегі алғашқы ондыққа кіретін Түркияның өз әскері 500 мыңнан асып жығылады. Түркия елінде күзетшіліктің қыр-сырына баулитын 737 арнайы орталық бар екен. Түркияда күзетшілер санының артуының өзіндік себептері бар жылы 11 қыркүйектегі АҚШ-тағы лаңкестік оқиғадан кейін Түркияда 2004 жылы жеке сектордағы күзет туралы 5188 нөмірлі заң шыққан екен. Мемлекеттің жәрдемінсіз өркендеп келе жатқан жеке сектордағы күзеттің нарықтағы үлес салмағы 3-6 миллиард долларға жететін көрінеді. Астана «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» ұйымының 110-шы мүшесі «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» деп аталатын ұйымның мақсаты не? Бұл ұйым қай қалалардың бастамасымен құрылған? Сәди, Алматы облысы «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» ұйымы 1982 жылы Нагасаки және Хиросима қалаларының бастамалары бойынша құрылған болатын және қалалар арасындағы байланысты нығайту негізінде ядролық қарусыз әлем үшін күресте халықтардың ынтымақтастығын күшейтуге бағытталған. Елорда әкімдігі баспасөз қызметінің хабарлауынша, Норвегиядағы Фрогн қаласының мэрі Туре Вестби (Thore Vest by) мен «Перспектива 2020» халықаралық қозғалысының директоры Аарон Товиш (Aaron Tovish) Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетовқа «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» ұйымының сертификатын табыс етті. «Мен «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» атты үлкен ұйымнан хат алып, қаламыздың атынан қол қойдым. Біз бұл бастамаға аса құлшыныспен қосыламыз, себебі біз сырттан бақылаушы ғана емес, бейбітшілікті нығайту ісіне өз үлесін қосып отырған елміз», деді И.Тасмағамбетов ұйымға қосылу үшін өтініш бере отырып. «Қазақстан әлемдегі үшінші ядролық арсеналдан бас тарта отырып, бейбітшілікті нығайтуға үлкен үлесін қосқанын жақсы білесіздер», деп атап өтті И.Тасмағамбетов. Ал Фронг қаласының мэрі Туре Вестби болса Астана қаласы «Мэрлер бейбітшілікті қолдайды!» атты ұйымға мүше болған 110-шы қала екенін атап өтті.

3 ҚОҒАМ 3 Басы 1-бетте ТҮЙТКІЛ ОЙ-КӨКПАР Совет-Хан ҒАББАСОВ, жазушы, медицина және педагогика ғылымдарының докторы Ертең ел болып, Тәуелсіздігімізді сақтап қа лу, қалмауымыз сол ұрпаққа байла нысты. Біздің ақсап тұрған жеріміз көп. Со ның ішінде ең осал тұсымыз ұлттық тәр- БЕЙТАРАП ПІКІР Ресейдегідей балаларды зиянды ақпараттардан қорғау туралы заң керек пе? Пайдалануға берілуі тиіс аурухана үш жылдан бері қаңырап тұр Басы 1-бетте Терезелері кішкентай, өзі жәпірей ген ғи марат соғыс заманын ерік сіз көзге елес те теді. Қабыр ғалары қақаған қыста жы лу ды, аптап ыс тықта салқынды ұстамайтын кар кастан тұр ғызылған. Едені шіріп, ли но лиумы жыртылып біт кен. Кір жуатын бөл мені көргенде еріксіз жаға ұстауға мәжбүр бо ласыз. Әжетхана әжетке әрең жарап тұр. Палаталарға сыймаған науқастар дәлізге кереует қойғызып, сон да жатыр. Арасын киім ілетін шкаф бөліп тұрған терапия мен хирургия, балалар бөлімінің ауласында, ғимаратқа тым жақын тұста үлкен трансформатор тұр. Айналасы қоршал ғанымен, қауіп сақталары сөзсіз. Оның ай наласында бүлдіршіндер жүгіріп жүр. 120 мың халық тұратын Абай өңіріндегі осы орталық ауруханада бар болғаны бір ғана операция залы бар екен. Оның өзі әйелдер босанатын үйдің екінші қабатында ор наласқан. Шұғыл отаны қажет ететін қос науқас қатар түссе, адам өмірін сақтап қалудың өзі мұңға айналуы мүмкін... Құрылысы әлдеқашан біткен аурухана неліктен үш жыл бойына әлі пайдалануға берілмей тұр? Бұл сауалдың жауабын облыс тық құрылыс басқармасының бас шыла рынан білгенді жөн көрдік. Өйткені нысан ға тапсырыс беруші осы мекеме. Бас қарма басшысы Тұманбек Әлиев қызмет ке тағайындалғанына көп бола қой маған дықтан, бұл «сақалды» құрылыстың бүкіл ұңғыл-шұңғылын орынбасары Сәкен Ик рамовтың бес саусағындай білетінін айтып, жауабын беруді сол орынбасарына тап сырды. Басекең сенім артқан Сәкең бол са «эстафетаны» басқарманың бас маманы Мадияр Байымбетовке ұсынды. Барлық мәліметті қолыңызға ұстатамын деген М.Байымбетов редакциямызға факс арқы лы жарты бетке жазылған бір жапырақ қа ғаз жолдапты. Онда Сарыағаш ауданы Абай ауылындағы ауысымына 200 келуші қабылдайтын емханасымен 150 орындық орталық аурухана құрылысы сонау 2004 жылы басталып, 2009 жылы аяқталғанын, сметалық құны ,31 мың теңгені құрайтынын, тапсырыс беруші облыстық құрылыс басқармасы, бас мердігер «Ю и К» ЖШС екенін мәлім етіпті. Біткен құрылыс тың ашылмай қалуының себебін ме дици налық құрал-жабдықтардың жобаға биеден айырылып қалуымыз. Кеңес тік кезеңде білімнің қасында тәрбие сөзі атал май да жүрді. IX ғасырда өмір сүрген әл-фараби бабамыз «тәрбие бермей тұрып адамға ғылым мен білім бер сең, ол жүрген ортасына апат әке леді» дейді. Бүгінгідей шапшаң жыл житын уақыт динамикасына са лып есептегенде, 20 жыл көп уа қытқа тең болады. Тәрбие мәселесінде біршама дүниеден ұтыл дық. Енді жедел түрде кем-кетікті түзеп, ұрпақ тәрбие сіне терең мән беруіміз ке рек. Халықтың пікірімен са наспаған Білім және ғылым министрлігінің 1-сынып тан бастап ағыл шын жә не орыс тілдерінде ба ла - лар ды оқыту туралы шешімі шығып жатыр. Қазақ тілін жетістіріп игере ал май отырып, өзге тілдердің ауқымында жұ ты лып кетпейміз бе? Тілмен ойнауға бол майды. Сол сияқты теле-радио бағдарла ма лардағы орынсыз айтылған сөздерге тоқтау салынуы қажет. Мек теп пен балабақшадан бастап ұлт тық мәдениетіміз арнайы пән ретінде оқы тылса, қазақтың шынайы тарихы оқу бағдарламасына енсе, нұр үстіне нұр болар еді. Болашақ ұрпақ елдің ертеңі. Олар ұлттық болмысты танып, қазақтың намысын ту етіп көтеретіндей азамат болып өсуі тиіс. Теле-радио арналардағы ақ параттың қазақ және орыс тілін дегі үлесі 50-де 50 пайыз бо луы керектігі туралы заң шық ты. Қазақ тілі ел ұйқыдағы түн гі уақытқа ысырылғаны на бә ріміз куәміз. Орыс ті лін дегі 50 пайыздың ішін дегі бағ дарламалардың тәр биелік мәні қандай? Оны са раптап жатқан кім дер бар? Атыс-шабыс, ұятсыз, қорқыныш ту дыратын фильмдер қаптап кетті. Оның бәрі жас ұрпақтың санасын у лауда. Шет тілдерден аударылып немесе тіп ті ау да рылмай берілетін мульт фильмдер дің өзін үлкендер көрсе, ұялып, беті қы за ратын дәрежеде. Түрік теле хи каяла- Қатипа МОЛДАБАЕВА, Алматы қалалық білім басқармасы тәрбие бөлімінің бастығы: Балалардың тәлім-тәрбиесін жүзеге асыруда белгілі бір идеологиялық жүйе керек. Жасөспірімдер мен балаларды зиянды ақпараттардан қорғау туралы заң бізге қажет. Негативті ақпараттарды ерекше елеп-екшеп, есесіне, балалар үлгі тұтар тұлғалар мен ерліктерді көбірек насихаттауға тиіспіз. Сонда олар ертеңгі күнге сеніммен қарайды. Алматы қалалық білім басқармасы оқушылар тәрбиесіне барынша көңіл бөлуде. Қыз балалар әдепті, ұл балалар намысты болып өссін деген ниетпен түрлі іс-шаралар өткізіп тұрамыз. Әсіресе тәрбие мәселесіне атааналардың бейжай қарамағаны жөн. сай орнатылмауынан деп түсіндіреді. Ал на ғыз бізге керек мәлімет, яғни не себепті ме дициналық құрал-жабдықтардың жоба ға сай толық алынбай қалғандығы, бұл келеңсіздікке кімнің кінәлі екендігі туралы ләм-мим деген жауап жоқ. Қайта телефон шалып, осы сауалдардың жауабын сұрадық. «Кім өзін кінәлі деп есептейді дейсіз» деген бас маманнан тұшымды жауап ала ал мадық. Бір білгеніміз маман дан дырыл ған ауданаралық экономикалық сотта теңгенің медициналық құ ралжаб дықтары мен жиһаздардың жетіс пейтін дігі анықталған. Аталған қаржы қай тадан облыстық бюджеттен қаралып, екінші мәрте мемлекеттік сатып алу конкурсы өткі зілген. Сонда қалай, алғашқы өткізілген тен дердің, дәлірегі, қаражаттың сұрауы қай да, неліктен міндетіне алған мердігер іс ті аяғына дейін жеткізбеген? Оған кө рілген шара қандай? Жауапсыз, жаңғырық кү йінде қалған сауал көп. Көңілге жұбаныш бо лар бір ғана жағымды жаңалық бар: ауру хана үстіміздегі жылдың қазан айында ашы луы тиіс. Соңы тағы сиыр құйым шақта нып кетпесе, әрине. Сіз не дейсіз? Рысқы ҚАРМЫСОВ, Абай ауылының әкімі: Аурухананың құрылысы мен осы ауылға әкім болып келген жылы, яғни 2008 жылдың қараша айында біткен болатын. Сол жылы маған «барлығын та залап, ашуға дайын болсын» деген тап сырма түскесін емхана дә рі гер лерінен бастап мектептің мұғалімдеріне ше йін тыныштық бермей, дайындық жұмыстарын жүргіздім. «Қабылдайтын бол ды, қабылдайтын болды» дейді, бірақ қабылданбайды. Не болғанын түсінбеймін. Сұрастыра жүріп білгенім, ғимараттың құрылысы біткенімен, әлі 100 миллион теңгенің медициналық құ рал-жабдықтары орнатылмаған екен. Содан бері бұл ғимарат «ауада» тұр. Ал халыққа жаңа аурухананың ашы луы аса қажет болып тұр. Оралбай САДЫҚОВ, Сарыағаш ауданы «Абай» ауруханасы МКҚК-ның бас дәрігері: Бұл ауруханаға бас дәрігер болып кел геніме бір ай болды. Бірақ бұған дейін аудандық медицина бірлестігінің бас шысы болғандықтан, мәселенің мән-жайына қанықпын. Әрине, біздің құрылысқа ешқандай да қатысымыз жоқ. Біз тек тілеулеспіз. Былтырғы жылы аурухана қабылданатын болып, мамандар сараптауынан өткенде медицина лық құрал-жабдықтардың же тіс пейтіндігі анықталды. Аудан аралық мамандандырылған экономикалық сот 64 миллион теңгенің заты жет пейтінін анықтаған. Сол ақшаны құрылыс бас қармасы қайта мемлекеттік сатып алу ға қойды. Жеңімпаз деп танылған Нұрғиса ЕЛЕУБЕКОВ (фото) Аман ҚҰЛБАЕВ, Т.Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының тәрбие ісі жөніндегі проректоры, профессор, академик рында әке мен ба ланы, шеше мен қызды бір-біріне қарсы қоя тын идеология басым. Әкесі мен ше шесі көрген бұл телехи каяларды балалары да тамашалайды. Бізде де Ресейдегідей ба лаларды зиянды ақ парат тардан қорғау туралы заң қабылданса да, оның жүйелі қа даға ланатынына сенбей мін. Тәуел сіз діктен кейінгі буын әдепсіз дік, тәртіпсіздік, тә каппарлық, қаты гездік дерттеріне ұшы рады. Енді қазақтың ұлттық құн дылық та рын жас ұрпақтың санасына сіңіруді негіз ететін заң керек. Әзірлеген Арман СЕРІКҰЛЫ мер дігер қазіргі таңға 60 миллион теңге нің құрал-жабдығын алып келіп, олар ды орын-орнына қойып жатыр. 4 миллион теңге тұратын бір ғана аппарат қалыпты. Оны да жақында кеп қалады деп отыр. Бәрі ойдағыдай болса, жақсылап жұмыс істеуге болады. Тіпті бұл ап параттар осы өңірге хирургиялық орта лық ашамыз ба деген жоспарымызды іске асыруға да мүмкіндік береді. Сонда осыншама халық сонау 100 шақы рымнан астам облыс орталығына шабылмас еді. Үш жылдан бері қолды жіпсіз байлаған мә селе шешімін тапты десек те болады. Алай да осы тұста тағы бір проблеманың құлағы қылтиып тұр. Пайдалануға бе рілмеген үш жылдың ішінде ғимаратты жылы ту үшін жағылған көгілдір отынға деген қа рыз қордаланып қалған. Ал электр энергиясын қырқып кеткен. Демек, жарыққа да қа рыз бар деген сөз. Осы қарыздарды кімнің төлейтіні белгісіз. Орташа есептеулерге қарағанда коммуналдық қызмет түрлеріне қарыз бірнеше миллион теңгеге жеткен. Құрылыс-монтаждау жұмыстары аяқтал ған уақытта бірқатар медициналық құрал-жабдық әкелінген екен. Бірақ ор натылмапты. Олардың істеу-істемеуіне кім жауапты, сапасына кім кепіл? Бұл да өз алдына бөлек мәселе. Аты бар да, заты жоқ аурухананың бас дәрігері О.Садықов: «Қабылдау комиссиясының жұмысына құрал-жабдықтардың жұмыс істеу мүмкіндігін зерттейтін мамандарды қатыс тырамын. Солар қосып беріп, жабдықтардың жұ мыс істейтініне көзім жеткенде ғана қабылдаймын. Қымбат аппаратуралардың сұрауы да қатаң болады», деп отыр. Құрылыстың қазығы ауданды Әб дібақыт Мақұлбаев басқарып отырғанда қағы лып еді. Содан бергі сегіз жылдың ішінде бірнеше әкім ауысып, бұл креслоға биыл қайтадан Мақұлбаевтың өзі отырды. Өт кен жылы аурухананы қабылдаймыз деп, әр бөлменің маңдайындағы кесте лерге дейін ілінгенімен, ашылу бақыты бұ йырмады. Жаңа ғимараттың қазығын қағуға қа тысқан әкім Мақұлбаев енді оның лентасының қиылуына да өзі қатысуы мүмкін. Бі рақ халыққа лентаны кім қиғаны емес, ер терек қиылғаны қажет болып тұрғаны айтпаса да түсінікті. Оңтүстік Қазақстан облысы Басы 1-бетте МӘСЕЛЕ Әлемді шарпыған компьютер дерті жүйкені жеп барады Американың Рочестер университетінің ма мандары оқиғасы жылдам өрбитін дина микалық ойындарды ойнайтын дардың адам ның ойлау қабілетін шек тей ті нін, жеңіл операциялардың қайталана беруі нен ми дың тек жылдам операцияларды орындауға бейімделетінін дә лелдеген. Ойын ба рысында кенеттен мерт болуы не месе ға йыптан қайта тірілуі, қанқұйлы әре кеттерді шімірікпестен тамашалауы баланы тасбауыр лыққа бау ли тынын көрсеткен. Ал Бельгияда Леивен университетінің мамандары 2,5 мыңнан астам жасөспірім арасында таратқан сауалнама нәтижесінде олардың басым көпшілігі компьютер мен ұялы телефонды үздіксіз пайдалан ғандықтан, ұйқысыздық дертіне ұрын ғандықтарына шағынған. Дәрігерлер «баланың ұзақ уақыт тапжыл май, компьютердің алдында отыруы ойөрісінің дамуын шектеп, оның мінез-құл қының өзгеруіне, логикалық ойлау қа бі ле тінің бірте-бірте төмендеуіне әкеліп со ғады» дейді. Соның кесірінен баланың ақыл-ойы тежеледі. Дәрігер қауымы «ақылды» жәшіктің жас балаға кері әсерін бы лайша жіктейді... Компьютердің алдында үзіліссіз жұмыс іс теу қан қысымын көтереді. Миопия (көз жа нарының алыстан немесе жақыннан кө ру қабілетінің төмендеуі), құлақтың есту қабілетін төмендетеді, баланың ұйқысы бұзылып, асқа тәбеті болмайды. Ал ұйқысы қанбаған баланың зейіні төмендейді. Со ны мен қатар омыртқаға көп күш түсе тін дік тен, сколиоз (омыртқа буынының қи саюы) омыртқа ауруына шалдығуы мүмкін. Электрленген сәулелер саусақ ұштарына әсер етіп, қолдың буындарына зақым кел тіреді және тағысын тағылар... АЛАШ-АҚПАРАТ Жаңа кәсіпорындар тың мүмкіндіктер Астанада өткен индустрияландыру форумындағы Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев берген тапсырмалардың орындалу барысын қадағалап, Кереку өңіріндегі Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын орындау барысымен танысу мақсатында еліміздің индустрия және жаңа технологиялар министрі Әсет Исекешев бастаған жұмыс тобы келіп қайтты. Жұмыс сапарының аясында Ә.Исекешев мемлекеттік бағдарламаның аясында Боз шакөл кен өндіру комбинатының құрылы сы мен танысты. Айта кетейік, Индустриялан дыру картасына енген аталмыш жобаның қуаттылығы жылына 27,5 млн тонна кен ді құрайды. Жобаны іске асыру жұ мыстарына 225 млрд теңге қаражат құйылды. Мамандардың айтуынша, құрылыс әлемдік стандарттарға сай жүргізілуде. Бүгінгі таңда Бозшакөл кен өндіру комбинаты ТМД бойынша осындай деңгейдегі ауқымы үл кен жалғыз жоба болып табылады. Сондай-ақ бұл бүгінгі таңда әлемдік дәрежеде тең десі жоқ ең ірі кен өндіру орны болып отыр. Аталмыш жоба металлургиялық өндіріс орындарын 40 жыл бойы шикізатпен қам тымақ. Индустрия және жаңа тех нологиялар министрлігінің Өнеркәсіп ко митеті төрағасының міндетін атқарушы Ержан Кә рібаевтың айтуынша, жаңа комбинат 2015 жылдың 3 маусымында толық іске қосылады. Бұл кәсіпорында 1500 жұмыс орнын ашу көзделген. Құрылыс шара ларына да мыңнан астам адам жұмыл ды рылады деп жоспарланған. Сондай-ақ Исекешев мырза Павлодар қа ласындағы 3-інші ТЭЦ аумағында жүргізіліп жатқан инвестициялық жобамен де та нысты. «Павлодарэнерго» АҚ 3-інші ТЭЦ-інде жаңа турбина орнатылатын болады. Жалпы құны 6,6 млрд теңгені құ райтын жоба жылдар аралығында әзір леніп, іске қосылады. Бұл павлодарлық 3-інші ТЭЦ-тің қуат мөлшерін 510 МвТ-қа де йін арттыруға мүмкіндік бермек. Ин дустрия министрлігінің басшысы, сондай-ақ «Қа зақстан электролиз зауыты» АҚ ау мағындағы анодты зауыттың құрылыс ба рысы мен танысты. Аталған өндірістің жо балық қуаты жылына 136 мың тонна. Жо баны жүзеге асыру өндірілетін өнім бас тапқы алюминийдегі қазақстандық үлес ті арттыруға үлес қосып, өндірістің өзін дік құнын 5-7%-ға төмендетуге, со ны мен бірге отандық өнімнің бәсекелестікке қабілеттілігін арттыруға жол ашпақ. Ақмарал ЕСІМХАН, Кереку Өзбекстан шетелдік автокөліктердің кіруіне талапты күшейтеді Келер жылдан бастап Өзбекстан аумағына шетелдік автокөлік құралдарының кіруі мен транзиттік жүріп өтуіне қойылатын талаптар күшейеді. Көрші ел тиісті рұқсатнамасы жоқ қазақстандық тасымалдаушылардан да арнайы алым талап ететін болады. Бұл туралы Өзбекстан Республикасы Сырт қы істер министрлігіне сілтеме жасаған ҚР Көлік және коммуникация ми нистрлігінің баспасөз қызметі хабарлады. Маман дардың мәліметінше, келесі жылдың 1 қаң тарынан бастап Өзбекстан аумағына ше телдік автокөлік құралдарының кіруі тек қана халықаралық жүк автотасымалдары са ла сында қол қойылған екіжақты ке лісімшарттарға сәйкес жүзеге асырылатын бо лады. Сонымен қатар жаңа жылдан бастап Өзбекстан Республикасына үшінші елдер ден немесе сол елдерге тасымалдаулар Қа зақстан мен Өзбекстанның құзырлы орган дары арасындағы рұқсатнамалар негізінде ғана жасалады. Егер үшінші елдерге Бақыт ҚОСЫҚОВА, психолог: Компьютерлік ойындардың негізгі түрі атыс-шабыс, төбелес, зорлық-зомбылықтар болып келеді. Бала сыртқы дү ниені ұмытып, қым-қиғаш соғыс немесе сатырлаған төбелестің ортасында жүреді. Осындай кездерде баланың жүйке жүйесі бұзылып, ашу-ызаға жол береді. Бірте-бірте баланың бойындағы мейірімділік, ізгілік қасиет тері, ата-ананы сыйлау қабілеті азаяды. Осы лайша жал ғаса берсе, баланың әде би кітаптар ға, ізгілік қасиеттілік ойын дарға қызы ғушылығы төмендеп, компьютерге тә уел ділікке әкеліп соға ды. Сонымен бір ге соңғы кезде ұя лы телефон ар қылы Mail agent жүйе сімен тілдесу де оқушы лардың және жас тардың ара сында кең тарады. Ал ұялы теле фон ды да пайда лану кезінде электро маг ниттік толқын дардың өте зиянды әсері бар екендігі де дәлелденіп отыр. Айтқан жерде пәле жоқ. Кейінгі кезде жасөспірімдер мен жастар арасында белең алған өзіне-өзі қол жұмсаудың бір ұшын да осы ғаламтор, компьютермен байла ныс - тырып жүр. Өмірде өз орнын таба ал май - тындардың көпшілігі аталған «Тәуелділіктің тұзағына іліккендер болса керек. Со сын зерттеулер тәуелділіктің екінші ұшы отбасында. Отбасындағы тәрбие осал бол - мауы керек» дейді. Яғни мейірім ке мі ген кез де тасбауырлық тамыр жаятын се кіл ді. Ойынымыз осылып жүрмесін, әй те уір... Қарағанды не месе сол елдерден болатын тасымалдар үшін қажетті рұқсатнамасы болмаса, шетел дік, оның ішінде қазақстандық тасымал даушылар да Өзбекстан аумағына арнайы алым төлегеннен кейін ғана кіре ала ды. Қазақстандық тасымалдаушылар үшін алым көлемі шамамен 300 АҚШ долла рын, яғни орташа алғанда 45 мың теңгені құрап, шекарадан өту кезінде төленеді. Де генмен қазіргі таңда Қазақстан мен Өзбек стан Үкіметтері арасында Халықаралық автомобиль қатынасы жөніндегі келісімнің әлі де күшінде екенін айта кету керек. Оған сәй кес, қазақстандық тасымалдаушылар екі ел арасында кіру-шығу және транзит үшін алым төлемейді.? АЛАШТЫ А Л А Ш Т Ы АЛАЃДАТЋАН Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н САУАЛ А У А Л Ұлттық бренділерді дамытудың арнайы бағдарламасын жасайтын уақыт жетті ме? Әнуар ҚАБДОЛДАҰЛЫ, «Хан дойбысы» ойынының жаңғыртушысы: Шыны керек, біз ұлттық ойындарымыз бен ұлттық тағамдарымыздың, ұлттық бұ йымдарымыздың қадіріне жете алып отырғанымыз жоқ. Тіпті енжарлығымыз соншалық ұлттық ойындарымызды түгелдеуге де тырыспаймыз. Мәселен, «Хан дойбысы» ойынын ұлттық спорт түрлерінің қатарына енгізу мәселесімен ұзақ уақыт шапқыладық. Әзер деп ұлттық ойындар қатарына қоса алғанымызбен, оның одан әрі халық арасына кең тарауына, дамуына ешқандай жағдай жасалып отырған жоқ. Не ге екенін қайдам, басқаға еліктеп, жақсылы-жаманды дүниесін тез қағып алуға бе йім болғанымызбен, өзіміздің ұлттық бояуы қанық дүниелерімізді дәріптеуге кел генде салақтық танытамыз. Кейінгі кездері ұлттық ойындарымыздың көбісі дә ріп телмек түгіл, ұмытылып бара жатыр. Ал көптеген елдер ұлттық ойындарын ке ңі нен насихаттап, тіпті Олимпиадалық ойындар бағдарламасына енгізуге тырысуда. Осы лайша басқа жұрттар барын бағалап, тіпті ұлттық ойындарының Олимпиада аясында ойналуына мүдделілік танытып, дүбірлі додаларға қатыстыруға тырысса, біз тіпті ұлттық ойындарымызды өз елімізде кеңінен тарата алмай отырмыз. Сон дық тан ұлттық бренділерді дамытуға арналған арнайы бағдарлама қабылдайтын кез жетті деп санаймын. Ардақ БЕРКІМБАЕВ, «Адырна» ұлттықэтнографиялық бірлестігі қоғамдық қорының атқарушы директоры: Әрине, ұлттық бренділерімізді дамытудың арнайы бағдарламасын қабылдайтын кез әлдеқашан жеткен еді. Өйткені ұлттық тағамымыз түгіл, ұлттық музыкалық ас паптарымызға шейін өзгелер меншіктеп жатыр. Ұлт бол ғаннан кейін ұлт екендігін дәлелдейтіндей ұлттық та ғамы, ұлттық ойыны, ұлттық бұйымы болуы керек-ақ. Ұлт тың ұлт екенін дәлелдейтін ұлттық бренді. Оларды кең көлемде дәріптеп, заманға сай жаңғыртып әлемге та нытудан ұтпасақ ұтылмас едік. Тіпті ұлтымыздың айбыны асқақтай түсер еді. Күні кеше «Ильиннің же тістігінің сыры ұлттық тағамында екен» деп күллі әлем дүр сілкінді. Біле білсек, бұл мақтанатындай нәрсе еді. Сондықтан ендігі жерде ұлттық бренділік дүниелеріміздің қадіріне жетіп, дамытып, қорғап, жұртқа танытуды тез арада қолға алуымыз керек. Бахаргүл ТӨЛЕГЕНҚЫЗЫ, «Әдемі-ай» өнер үйінің директоры: Әр ел өздерінің ұлттық бренділерінің жоқтаушысы бо луы керек. Өкінішке қарай, өзгенің қаңсығын таңсық көріп, өз дүниемізге тосырқай қарауға етіміз үйреніп ба рады. Мәселен, Алматыдан ұйғыр мен өзбектің асханасын оңай тапқанымызбен, қазақтың асханасын оңай табу мүмкін емес. Шын мәнінде, адам денсау лығына пайдасы мол, құнарлы тағамдарымыз жетерлік. Тек соларды дәріптеуге, халыққа қолжетімділігін артты руға келгенде шорқақпыз. Мәселен, қазақтың баласы көшеде денсаулыққа зиянды чипсы орнына құрт со рып жүрсе қандай жарасымды болар еді?! Осы секіл ді ұлттық брендіге айналардай дүниелерімізді дамы туға жағдай жасайтын кез жетті. Дайындаған Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ

4 4www.alashainasy.kz НАРЫҚ ӘУЛЕТ Төрт ұрпақтың төл ісі Атырау аймағы қазақ баласының маңдайына біткен қара алтынымен әлемге танылған ерекше аймақ. Осы бір табиғаты қатал, жері қуаң өңірдің сайын даласында жылдың төрт мезгіліне төзімділік танытып, әр күнін тынымсыз еңбекпен бағындырған мұнайшы атты маман уақытпен санаспай қызмет етіп келеді. Бүгіндері бір ғасырдан астам өзіндік тарихы бар саланың қазіргі майталман мамандары бір кездері қазақтың сахара даласында мұнайды алғаш рет игеруге атсалысқан мұнайшы бабаларымыздың ұрпақтары. Олар ата мен әкенің арманын жал ғасты рушы ғана емес, елінің ырысын хал қына несібе етуге еңбек етіп жүрген өз ісі нің білгірлері. Бүгінде мұнайлы өңірде қа ра алтын ның несібесін көріп отырған ба йырғы мұнайшылардың шаңырағында осы саланы меңгерген ұрпақ сабақтас тығы жалғасын тауып келеді. Атырау өңіріндегі Жайық пен Жем аралығында көлкіген мұнай кені бар екені ерте заманнан белгілі болды. Тіпті сол кездің өзінде-ақ жергілікті көшпенді қазақтар жер бетіне шығып жатқан қимайды, мұнайды сүзіп алып, түйенің немесе адамның теңге қотырын емдеуге қолданған. Бірақ жаны жомарт қазақ бұл үлкен қазына ның жер бетіне шығып жатқан «көзі» ғана екенін және одан көл-көсір пайда табуға болатынын білген жоқ еді. XVIII ғасыр мен XIX ғасырдың алғашқы жартысында Жайық пен Жем өңірінде жер қойнауын зерттеушілер И.Лепехин, П.Рычков, П.Паллас және де өзге де зерт теушілердің сол кездегі Гурьевтің геогра фиялық тұрғыдағы алғашқы деректерінің ғылым үшін пайдасы зор болды. Бұл өңірге 1874 жылы келген инженер Д.Кирпичников өз жазбаларында Доссор кен орындары жайлы мынадай тұжырым жасады: «Бұл жерде мол мұнай қоры бар екендігіне күмән жоқ. Бірақ тұщы суы тапшы, қатынас жолы қиын, тұрғын халқы, шабатын шөбі жоқ. Бұл байлықты пайдалану өте қиынға соғады». Дегенмен инженердің бұл болжамына сол кезде ешкім аса назар аудара қоймаған болатын. Аймақты геологиялық тұрғыдан бағдарлы түрде зерттеуде және оның мұнай байлықтарын ашуда 1892 жылы геолог С.Никитиннің басшылығымен осы өңірге әдейі жіберілген арнаулы экспедицияның маңызы зор болды. С.Никитин экспедициясы анықтаған және жағымды бағалаған қазіргі Атырау облысы Жылыой мен Мақат ауданын да ғы Қарашүңгіл, Доссордағы және Ескенедегі мұнай белгілері сол кездегі мұнайшы жұртшылықты елең еткізді. МҰНАЙ ЖОЛЫНДА МЕХНАТ ТАРТЫП... Жер астынан қара алтын табылған сәттен-ақ жан-жақтан Атырау өңіріне келіп, мұнай игеруді қолға алған мұнай өн дiрушiлер арзан жұмысшы күшi ретiнде жер гiлiктi ауыл қазақтарын тартқаны тарихтан белгілі. Жергілікті қарапайым халық ешқандай қолайлы мүмкіндік жасалмаған жағдайда жұмыс жасады. Қолмен ғана атқарылған жұмыс қарапайым қазақ баласына оңай болды деп айтуға ешкімнің аузы бармас. Жергілікті тұрғындар шөлейтті сайын далада шілденің тап бүгінгідей ми қайнатқан ыстық күндерiнде құрым киiздi көлеңке етiп, аңызық желдiң өтiнде жүрiп еңбек еткен. Ал қаһарлы қыста ескi киiз үйлердi паналап, күнкөрiс нәпақа табу үшiн бар қиын дыққа төзiптi. Осылайша жергілікті ұлттың алғашқы жұмысшы табы қалыптасқан екен. Бұған да бір ғасырдан астам мерзім өтті. Бүгінгі жас ұрпақ көрмеген, алайда қа зақ тарихында әрбір жылы парақталып қал ған мұнай саласының дамуы жайындағы деректердегі қара жұмысшылар туралы сөз болғанда біз қара жұмысшы сапында болған атыраулық Сәли қарттың ұр пағының бүгінгі таңда облысқа ғана емес, республикаға танымал мұнайшы бол ғанын бүгінгі ұрпақ санасында жаңғырту үшін қолымызға қалам алып жазуға бел будық. Тарқатып айтсақ, мұнай өндіруші лердің қара жұмыс күшіне тартқан жандардың ішінде алғашқы болып жер астынан шыққан мұнайды арнайы бөшкеге құйып, оны түйеге артып, жетектеген жұмысшының бірі, кедей отбасынан шыққан Сәли қарт «Эмбанефть» деп аталатын мекемеде қызметте болды. Сәли қарттың замандастары бүгін біз несібесін көріп отырған мұнайлы жер қойнауынан шыққаннан кейінгі мұнайды жинау мен тасымалдау сияқты қияметі мол жұмысты атқарды. Әкесінің қара майға шыланған күректей қолы мен күнге қақталған бетін көріп өскен Сәли қарттың ұлы Жауқан Сәлиев әкесі еңбек еткен мұнай саласын таңдады. Қазақстанды әлемге танытқан жерасты байлығын ең алғашқы жылдардағы игеруде қара жұмысшы күші болып қызмет еткен Сәли қарттың ұлы Жауқан Сәлиев бұрынғы Гурьев, қазіргі Атырау қаласында дүниеге келді. Кедей отбасында дүниеге келіп, қара бала қамы үшін күн мен түнді айырмай жұмыс жасаған еңбекқор отбасындағы Сәли қарияның ұлы Жауқан жасы жиыр маға жетпей ФЗУ-да білім алды. Атырау өңірінде ғана емес, жалпы Батыс Қазақстан облыстары бойынша 1930 жылы ашылған Гурьев мұнай техникумының ашылуы осы өңірлерде жедел қарқын мен дамып келе жатқан мұнай саласының орта техникалық деңгейдегі кәсіби мамандары: геологтерді, бұрғышыларды, экономист сияқты сол кездегі өте қат маман дықтарды дайындау ордасы болып есептелді. Бұл оқу орны студенттерінің негізгі құра мы ғасырдың басында акционерлік мұнай компаниялары мен шетелдік фирмаларда өздерінің еңбек жолын бастаған ізашар қазақтардың ұрпақтары болды. Атырау (Гурьев) мұнай техникумының көп теген түлегі осы білім ордасынан ал ған білімі мен еңбекқорлығының нәтижесінде атақты бұрғылау шеберлері, мұнай барлау бастықтары, мұнай кәсіпшілігінің директоры сияқты өзге де жоғары лауазымда қызмет атқарды. Өңірде мұнайшылар династиясын құра ған Ө.Балғымбаев, Ж.Есенжанов тардың есімдерімен бірге есімі құрметпен аталатын жанның бірі Жауқан Сәлиев те Атырау мұнай техникумында техник-бұрғышы мамандығын алып, жас маман ретінде Байшонас мұнай кәсіпшілігіне бұрғылау технигі болып қызметке тұрды. Сол кездегі мұнай саласында білікті мамандар дайындауға деген қажеттілік сезінген жылдары Жауқан Сәлиев Мәскеу қаласындағы алты айлық мұнай өнеркәсі бінің басшы қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курсын оқып, Сағыз мұнай кәсіп ші лігіне бұрғылау жөніндегі инженер болып қана қоймай, Доссордағы училищеде бұрғылау мамандарын дайындауда еңбек етті. Ақиқатын айту керек, мұнай алғаш табыл ған жылдардан бері бұл салада техникалық жағынан қамту жеткіліксіз болғанына қарамастан, мұнай өндіру қызметі арта түсті. Ұлы Отан соғысына дейінгі бесжылдықтарда мұнайды іздеу және барлау жұмыстарының негізгі аймағы Оңтүстік Ембі аумағы болды. Бұл жерде Мақат, Доссор, Сағыз, Қосшағыл, Құлсары мен Нармонданақ кен орындары игерілді. Соның нәтижесінде бұрғылау көлемі артып, мол мұнай алынды. Сайып келгенде, мұнайдың мол көлем де өндірілуі қазақ мұнайының Одақта Ресей мен Әзірбайжаннан кейінгі орынға табан тіреуіне мүмкіндік берді. МАЙДАНДА ҚАРА АЛТЫН БЕЙБІТ ӨМІРДІ ЖАҚЫНДАТТЫ Ұлы Отан соғысы жылдарында қазақ мұнайының бұрқағы аспанға толассыз атқылап тұрған кезі болатын. Ел басына күн туған заманда Жер-Ана өзінің қара алтынының жеңісті жақындатуға қажет тілі гін сезінгендей-ақ мұнайын ақтара төкті. Құлсары мұнайшыларының ерен еңбегінің нәтижесінде мұнай өндіру 1942 жылы тәулігіне 50 тоннаның орнына тоннаға жеткізілді. Бұл көрсеткіш Байшонас, Доссор, Ескене кен орындарында екіүш есе артығымен орындалып отырды. Мұнай өндіру тарихында соғыс жылдарында әсіресе Доссор мұнайын танкілерге өндеусіз құйғаны туралы деректер бар. Сол мұнайдың құрамындағы күкiрт пен парафин төмен, 70 пайызы керосин болға ны оны өндемей-ақ танкілерге құюға мүмкіндік берді. Ұлы Отан соғысы жылдарында Комсомол, Қошқар және Жақсымай мұнай кә сіпшіліктері жаңадан іске қосылды. Мұнай өндіру көлемі артқан шақта бозарып атқан таңмен ілесіп, сайын даладағы кен орында рына барып, қараңғылық қоюланған түн мезгілінде қайтатын мұнайшылардың біразы Қызыл Армия қатарына шақы рылды. Қара алтынды алғаш игерушілердің бірі Жауқан Сәлиев те Отан алдындағы борышын өтеуге 1943 жылы аттанып кетті. Ук раина, Венгрия, Румыния, Австрия елдерін неміс басқыншыларынан азат етуде кеудесін оққа тосқан Жауқан Сәлиев елге 1946 жылы гвардия лейтенанты болып аман-есен оралды. Мұнай саласында білім алып, тәжірибесін жинақтаған білікті маманның соғыстан аман оралуы соғыстан кейінгі жылдардағы бейбіт өмірде мұнай өндіруде қарқын дылыққа басым бағыт берілген кезбен тұспа-тұс келді. Білікті маманға алдымен «Қазақ станнефть» бірлестігіне тұрғын үй бөлімін басқару міндеті жүктелді. Бұл қызметтен соң Жауқан Сәлиев Комсомол кәсіпшілігі басқар ма сының бастығы болып тағайындалды. Жиырма жылға жуық осы міндетті атқарған оған Қошқар мұнай кәсіпшілігіне басқарма бастығы болу жауапкершілігі артылды. Көп кешікпей Қошқар, Комсомол, Сағыз және Мақат кәсіпшіліктері бірік ті ріліп, «Мақатмұнайгаз» өндіру басқар масының құрылуына байланысты Жауқан Сәлиев Комсомол аудандық инженерлік-технологиялық қызметінің бастығы қыз метін атқарды. Қазақ мұнайының пайда болу жылдарынан оны өндіру, елдің несібесіне айналдыру жолы секілді қияметі мен ырысы қатар келген жылдары мұнай саласында бұрғылау-технигінен басшылық қызметке дейінгі дәрежеге өзінің қарым-қабілеті мен білімі нәтижесінде қол жеткізген Жауқан Сәлиев зейнет жасына жетпей өмірден өтті. «Өмір-өзен» деген осы болса керек... ӨСКЕН ӨРКЕН Сортаң даласында қара майы жер бе ті не шыққан жылдары қара жұмыс жасап, қара бала қамы үшін тер төккен Сәли қарт тың Жауқан ұлынан тараған ұрпақтары екі ұл мен бес қыз бүгінде облысқа ғана емес, республикаға белгілі мұнайшылар. Саналы ғұмырларын жер астындағы қара маймен байланыстырған мұнайшылар отбасында дүниеге келген Жауқан Сәлиевтің ұлдары Мақсот пен Сатыбалды, қыздары Гүл шат, Айша, Ажар, Нұржамал мұнай са ла сында қызметте, Гүлжамал ұстаздық етіп, аталары Сәли бастап көрсеткен ең бек тің жемісін көріп, ұрпақтарын тәрбие леп отыр. Мұнай саласының дамуында өлшеусіз еңбек еткен Жауқан Сәлиевтің үлкен ұлы Мақсот Уфа институтының тау-кен инженері мамандығы бойынша білім алған. Бүгінде сол жылдарды еске алып отырған Мақсот ЖАУҚАНҰЛЫ: Соғыс аяқталғаннан соң Мәскеудің, Ле нин градтың, Новосібірдің жоғары оқу ор ын дарының әрбіреуіне адамды ма ман дық алуға оқуға жіберетін. Көбіне жергі лік ті тұрғындар оқуға баратын. Осы толқын Қа зақстан мұнайшы инжене р лерінің қата рын толықтырды. Мен Уфа дағы мұнай инсти тутына қазіргі таңда қоғамда үлкен қыз мет терді атқарып жүр ген Бақтыхожа Ізмұхамбетов, Меңдеш Салықов, Төлеген Хасанов, академик Ға ли Қайы ровтармен қатар оқыдым, деп, ол туған жерден шал ғай елде оқы ған ауыл баласына орыс тілінде оқу қиындау соққанын да тілге тиек етті. Мақсот Жауқанұлынын айтуынша, мектепте жақсы оқығандарына қарамастан, ауыл баласы қазақша оқығанын ескерген сала министрлігі тарапынан қазақ ұлтын оқытуда бірнеше жеңілдік қарастырған. Оқу орнында қазақ жастарына тілі ұқсас татар, башқұрт ұлтының педагогтері сабақ берсе, екінші бір жеңілдік мұнайдың оқуын оқығандардың қабілетін шектемеу мақса тында сынақ аларда да оларға қазақ тілінде жауап беруге рұқсат етілгендігі бүгінгі мұнай саласындағы майталман мұнайшылардың қатарының толығуына мүмкіндік берді. Бұл, сайып келгенде, мұнайлы өңірде мұнайшылар династиясының қалыптасуы на оң жағдай жасады. Ардагер мұнайшы Мақ сот аға әкесінің мектепте оқып жүргенде-ақ өзіне «Сен бала мұнайды өндіретін мамандықты оқитын боласың!» деген сөзінен бола шақ мамандығына таңдау жасап, әке үмітін ақтады. Уфадағы оқуын аяқтап келген соң Мақ сот Жауқанұлы «Кеңқияқмұнай» басқар ма сын да оператор, шебер, инженер, ауысым бас тығы қызметтері деңгейін білімі мен тәжі рибесімен бағындырып, «Дос сор мұнай» МГӨБ бас инженерлігі қыз метінен құрметті демалысқа шықты. Мамандығының бесаспап шебері болып, халықтың сүйіспенші лі гіне бөленген мұнай шының ұрпағы өзіне деген халықтың сенімінің нәтижесіне І шақы рыл ған Мақат аудандық мәслихаттың депутаты болды. Мұнай-газ министрлігі мен «Қаз- Мұнай Газ» ҰК» АҚ-тың басшылығы майталман мұ най шының еңбегін бағалап, Құрмет грамоталарына ұсынып, жергілікті атқарушы билік оның өңірге сіңірген еңбегін бағалап, Мақат ауданының Құрметті азаматы деген атаққа лайық деп шешті. ӨТКЕН КҮНДЕ БЕЛГІ БАР Жер-Ана адамзатқа сыйлаған қазынасын игеруде маңдай терін төгіп қызмет жасаған майталман мұнайшы Мақсот Жауқанұлының ұлдары Мәлік, Айнұр және Зейнұр да атасы мен әке жолын таңдап, мұнай саласында ең бек етуде. Бүгінде өздері де ұрпақ сүйіп отырған олар қара алтынның қадірін сезіне білген жандар. Өйткені олардың қарт атасы жерге алғаш шыққан қара майдың иісі күртесіне сіңген, қара алтынды түйеге артып, жетектеп айлық алыс жолдармен тасымалдаған қара жұмыс шы болса, аталары Жауқан Сәлиев соғысқа дейінгі және соғыстан кейінгі жылдарда мұнай кәсіпшілігінде қарапайым бұрғылау мамандығынан басшылық қызметке дейінгі сатыда өзінің ақ адал ісімен халқына сыйлы болған жан. Турасын айтсақ, мұнайды алғаш өндіруші және мұнай саласындағы барлық ауыртпа лыққа шыдас беріп, таңның атысы мен күннің батысын елең қылмай, елдің ырыздығы үшін өмірінің соңғы күніне дейін адал еңбек етті. Адал еңбек дегенде Жауқан ағайдың ұлы Мақсоттың әкесі туралы айтып берген естелігі есімізге түсіп отыр. Атырау қаласында (Гурьев) дүниеге ке ліп, осы қалада облыстық комитетте жауапты орында қызметте болған Жауқан Сәлиевті Ком сомол кәсіпшілігіне басшылық қа таға йындаған жылы Сәли қарт қолда бар малы екі түйесіне жүктерді артып, бала-шағасы мен Атырау қаласынан алты күн жүріп барып Комсомол кентіне жеткен екен. Екі түйеге артқан жүгі бар керуенді бастап келе жатқан Сәли қартты көрген ардагер мұнайшы Өтеп Балғымбаев: «Бұл Жауқанның қайткені? Неге көлік пен емес, арбамен көшіп барасыздар? Қазір мен оған тапсырма берейін», деп, көлігіне отыруға бет алғанда Сәли қарт оны тоқтатып: «Балам көлігін берген болатын. Алайда жер көріп, сайын даланың ауасын жұтып көшемін деген өзім едім», деп, мұнай саласындағы басшыны райынан қай тарған екен. Осылайша баласы Жауқан жа уапты қызметке тұрған Сәли қарт көрген кү ні не алғысын жаудырып, Комсомолдағы ше ген үйлердің біріне қоныс аударып барды. Шын өмірден алынған осы мысалдың өзі сол кездегі адамдардың жеке басты күйттемей, тек қана адал еңбек етуді мақсат еткеніне көз жеткізуге болады емес пе? Қазіргідей емес, мұнай табылған алғаш қы жылдардағы техника дегенді көрмей, бар лық жұмысты қол күшімен ат қарған Мақ сот Жауқанұлы қазіргі мұнай шы мамандар мен бұрынғы мұнайшы ма мандардың жұ мыс жасаудағы айырмашылығы аспан мен жердің айырмасындай екенін айтып отыр. «Менің әкем және мен мұнай саласында жұ мыс жасаған жылдары жұмысшылар арақашықтығы шақырым жердегі ұңғы ма ларға құрал-саймандарды арқалап, қыста тоңазып, жазда самайдан тер ағып, бал шық қа белшеден батып жаяу баратын. Тербелмелі ұңғыманың негізгі қозғалт қышы редуктор істен шыққан кезде оны ауыстыру үшін арқанды пайдаланып, қолдың күшімен жарты күн жүріп ауыстыратынбыз. Қазір техниканың дамыған заманында оған бір сағат уа қыт жеткілікті. Бүгінгі күні біздің ата-бабала ры мыздың мұнайшылықты кәсіп еткен ал ғашқы жылдардағы еңбегі мен тұрмыс-тір шілігін айтпағанда, осы сізге айтып отырған менің осы салада жүріп көргендерімді бүгінгі жас тар ертегідей көреді. Ақиқатын айтсам, атам мен әкем көрмеген осы сала дағы жақ сы істерді, заманауи өзгерістерді біз көре қал дық және біздің ұрпақтарымыз да соның игілігін көріп жатыр. Мен «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ-қа қарасты «Доссормұнайгаз» МГӨБ қызметте жүрген кезімде ұлттық компанияның тарапынан мұ най шылардың жұмыс жасауына және олар дың әлеуметтік жағдайын назардан тыс қал дырмағанына, қара алтын өндіруші біздің заман талабына сай қызмет етіп, бақуатты өмір сүруімізге бар лық жағдай жасалып жат қа ны ның куәсі болғаныма қуанышты мын. Себебі атала рымыздың арманы еді ғой бұл», деген Мақ сот Жауқанұлы бүгінгі таңда мұ найшы ларға барлық жағдай жасалып отырғанын айтты. Бүгінде мұнай саласында тер төгіп, еңбек еткен жылдарының зейнетін көріп отырған Мақсот Жауқанұлының айтуынша, бүгінде Ка зақстан мұнайын әлемдік нарыққа шы ғаруға жол ашылуы еліміздің дамушы елдер қатарына қарқынды қа даммен жетуіне ық палын тигізуде. Елбасы Н.Назарбаевтың та бан дылығымен іске асырылған КҚК жоба сы ның кеңеюі арқы лы Қазақстан мұнайын әлем дік нарыққа шыға руға жол ашылды. Бү гін де Каспий құбыр консорциумын кеңей ту жобасы «Қаз- МұнайГаз» ҰК» АҚ-тың ел эко но ми ка сының жаңа секторын дамыту бойынша іске асырып жатқан жобала рының бірегейі. Ағымдағы жылдың соңында жүзеге асуы күтіліп отырған 33 млрд доллар инвестиция салынған Қашаған мұнайын игеру жобасына отандық «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ компания сының да тең дәрежелі қатысып отырғанын ды ғының өзі ғасырдан астам уақыт қара алтын өндіріп келгендер үшін зор жетістік. Расында да, қара алтынның арқасында ел еңсесi көтерiлдi. Ең бастысы, еліміздің егемендігінің нәтижесінде мұнай алғаш шыққан жылдары зейнетінен гөрі бейнетін көрген, қара жұмыс атқарып, қара бала қа мын ойлап, табыс тапқан Сәли қария мен оның замандастарының келешек ұрпақ игілігін көрсе екен деген арманы орындалды десек, артық айтқанымыз емес. Нарғыз ҒАБДУЛЛИНА, Атырау облысы ИГІ ІС Ұстазға пәтер, балаға балабақша Бұйырса, Қарағанды аймағының үш өңіріндегі балдырғандар сыры әлі кеппеген су жаңа мектептің табалдырығын аттайтын болады. Ұстаздар қауымының бас қосып, пікірлесетін тамыз мәс лихатында бұл жаңалық жария етілген-ді. Бұқар жырау ауда нындағы Байқадам ауылы, Ұлытау ауданының Терісаққан ауылындағы және Жезқазған қала сындағы апаттық жағдайдағы мек тептердің орнына салынған үш жаңа мектеп пайдалануға беріледі. Сонымен қатар Қарағандыда 720 орын дық Назарбаев зияткерлік мектебінің құрылысы аяқталуға жақын. Құрылыс республикалық бюджеттен қаржылан дырылады, жобаның жалпы құны 3 миллиард теңге шамасында. Жалпы облыс бойынша бір компьютерге келетін бала саны 7,5 адамды құрайды, республикалық көрсеткіш 16. Ауыстыруды қажет ететін компьютерлік техника саны 18-ден 11%-ға дейін төмендеді. Кең жолақты интернетке мектептердің 79,9% шыға алады, республикалық көрсеткіш 43%. Бүгінгі күні облыста 189 балабақша мен 312 шағын орталықта 50 мыңға жуық бала тәрбиеленуде. Өткен оқу жылы ішінде 3 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі оқытумен қамтамасыз ету 86-дан 97%-ға дейін арттырылды, бұл республикалық көрсеткіштен 32% жоғары. Өткен оқу жылы ішінде 785 орындық төрт жаңа балабақша іске қосылды. Биыл өңірде республикада тұңғыш рет мемлекеттік-жекеменшік әріптестік шеңберінде Қарағанды мен Теміртауда 4700 орындық 15 балабақшаның құрылы сы басталды. Бұл жоба мектеп жасына дейінгі балаларды қамтуда қордаланған проблеманы шешуге мүмкіндік береді деп күтілуде. Облыс әкімі Әбілғазы Құсайынов мұғалімдер мәслихатында жеті жас маманға пәтер кілтін табыстаған болатын. МЕРЕКЕ Кеншілер күні 65-рет тойланды Кеншілердің киелі мекені Қарағандыда дәстүрге айналған Кеншілер күнін мерекелеу бейсенбіден басталып, күні кешеге дейін тойланды. Кеншілер құрметіне арналған бұл мереке осымен 65-рет тойланып отыр. Ең алғаш рет Шахтерлер күні аталып өткенде Қарағандының он кеншісіне Социалистік Еңбек Ері атағы беріліпті. Сонымен қатар бассейннің 3200 кеншісі ордендер мен медальдармен марапатталып, ал ұзақ жылғы мінсіз де адал еңбегі үшін 119 адамға Құрметті кенші атағы беріліпті. Ал 1978 жылдың 18 қаңтарында тарихи тағы бір оқиға тіркелді. Осы күні «Северная» шахтасында Горбачев, Костенко және Күзем баев атындағы шахты жұмысшы ларының қатысуымен бассейннің тарихында миллиард тонна көмір шығарылған екен. Салтанатты жиында сөз алған облыс әкімі Әбілғазы Құсайынов кеншілер қауымын мерекемен құттықтап, жүрек жарды лебізін жеткізді. «Біз сіздерді мақтан тұтамыз, қадірлі кеншілер, ардагерлер. Сіздердің еңбектеріңіз еліне адал қызмет етудің, қажырлы еңбектің жарқын үлгісі болып қала береді», деді облыс әкімі. Ол сондай-ақ арда герлердің салған сара жолын кенші лердің бүгінгі толқыны да лайықты жалғастырып келе жатқандығын айтып өтті. Көмір өндірісі Қазақстанның Тәуелсіздік алған жылдары өңірдегі алдыңғы қатардағы салалардың бірі болып қалуында олардың қосқан үлесі өте зор. Салтанатты жиында аймақ басшысы бірқатар кеншіге облыс әкімінің Құрмет грамотасын тапсырды. Сонымен бірге көмір департаменті бір топ кеншіні түрлі дәрежедегі «Кеншілер даңқы», «Еңбек даңқы» белгілерімен марапаттады. Соның ішінде Олимпиада чемпионы Серік Сәпиев те бар. Чемпионға кен ші лердің «Қорғау» кәсіподақ ұйымы көмір өнеркәсібінің «Құрметті қызметкері» белгісін тарту етті. Ал саңлақ ұл бұл марапатты 35 жыл шахтада еңбек еткен әкесі Жұ манғали лайық деп білетінін айтып, белгіні әкесінің омырауына қадағаны да жұрт аузында біразға дейін жыр болып айтылары даусыз. Қызғалдақ АЙТЖАНОВА, Қарағанды Депозитті мерзімінен бұрын бұзсам, көп шығынданамын ба? Тұрғынүйқұрылысжинақбанкінен мемлекеттік бағдарлама бойынша арзан пайызбен пәтер алу үшін депозит ашып, ақша салып келе жатқаныма бір жылдан астам уақыт болды. Шарт бойынша кем дегенде үш жыл жинақ жасауым керек екен. Алайда басқа тиімді ұсыныс болғандықтан, осы депозитті мерзімінен бұрын бұзсам ба деп едім. Естуімше, ол үшін көп ақша ұстап қалатын көрінеді ғой. Осының анығын біліп бересіздер ме? Эльмира, Алматы қаласы Бұл мәселені екі жағдайда шешуге болады: 1.Сіз өзіңіздің келісімшартыңызды біреу ге өткізіп бересіз. Ол үшін банкке келіп тұрғынүйқұрылыс салымы келісімшар тының құқығы мен міндеттемесін өткізетіндігіңіз туралы өтініш жазасыз. Одан ке йін сіздің келісімшартыңызды ары қарай иемденгісі келетін тұтынушыны тапқан соң банк менеджері өзіңізге хабарласады. Сол кезде тағы банкке бас сұғасыз. Қолыңызда ЖСН, жеке басыңызды куәлан дырушы құжат, келісімшарт түпнұсқасы, жинақ кітапшасы болуы керек. Келісімшартты біреуге өткізіп берудің басты артықшылығы жинаған сомаңызбен қоса, жылдық сыйақы пайызымен бірге мемлекеттік сыйақыны да аласыз. 2. Ал келісімшартты түбегейлі бұзғыңыз келсе, банкке келіп, келісімшартты мерзімінен бұрын бұзатындығыңыз туралы өтініш жазасыз. Жоғарыда атал ған құжат тарды ала келесіз. Бес жұмыс күні ішінде өзіңіздің жинаған ақша ңыз ды бұзып ала аласыз, оған қоса банк тің жылдық 2 пайыз, қосымша жыл дық 0,7 пайыз сыйақы мөлшерле ме лерін ием денесіз. Ал мемлекеттік сыйақы сомасы шегеріліп, бюджетке аударылады. Сондай-ақ бұл арада бастапқыда келі сімшартты жасау кезінде төлеген комис сиялық төлемдер өтелмейтіндігін ескерте кетелік. Өтемақы талап етуге құқылысыз Таяуда химиялық тазалау қызметіне жүгініп, қыстық пальтомды тазалатып едім. Өңі оңып, етегі қысқарып, жауырыны тарылып қалыпты. Қызмет көрсетуші фирманы осы жайттан хабардар етсем, ондағылар «басымды қатырмашы» дегендей, қолдарын бір-ақ сілтеді. Мұндай жағдайда қайткен дұрыс? Күлпәш, алматылық зейнеткер «Химиялық тазалау» бойынша сертификат талап та рына сәйкес, химиялық таза лаудан кейін киім таза болуы тиіс, қандай да бір химиялық қос паның иісі шық пауы керек, тігістері сөгілмеуі қажет; пішінін (өлшемін), суретін сақ тауы тиіс; үтіктеліп, табиғи қалпынан айырылмауы керек. Міне, осы талаптарды негізге ала отырып, сіз сотқа немесе Тұты нушылар құқығын қорғау одағына шағымданып, киіміңізді бүлдірген фирмадан өтемақы өтетіп ала аласыз. Бастысы, сол фирманың қыз метіне жүгінгеніңізді айғақтайтын құжат болса болғаны, мәселен, чек түбіртегі дегендей.

5 cәрсенбі ҚОҒАМ 5 Ұзын-ырғасы 7-8 минутты құрайтын әрбір серия нақты бір тақырыпқа арналған. Мысалы, бірінші серияға Наурызды мере келеу дәстүрінің қашан және қайдан бастау алғаны, шығыс Жаңа жы лының енуін қай кезден бастап есептеу керектігі, наурыз көженің қалай дайындалатыны сияқты бас қа да жайттар арқау етілген. Екінші серияда еліміздің мақал-мәтелдері мен нақыл сөздері көрнекі түрде түсіндіріледі. Үшінші серияда халқымыздың ең керемет дәстүр лерінің бірі, яғни белгілі бір жұмысты ел болып жұмыла атқа ратын асар жайлы баяндалады. Түсірілген және алдағы уақытта жоспарланып отырған серияларды өздері де танымал ұлттық бренд есебіндегі басты кейіпкерлер Қамшы мен Асық байланыстырады. Бұл орайда сериалдың сценарий авторы және режиссері, облыстық киновидео орталығының директоры Батырхан Дәуренбеков баяндалу принципі тұрғысынан алған да, Ш ымкенттік «Сақ» киностудиясы «Қазақия» атты мультипликациялық жобаның алғашқы серияларының түсірілімін аяқтады. Халқымыздың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптары жөнінде әңгімелейтін бұл жоба тек танымдық міндетті ғана атқарып қоймайды, сонымен бірге кішкентай көрермендердің бойына патриоттық рух пен адами ізгі қасиеттерді сіңіруге де бағытталған. «Қазақияның» ресейлік атақты «Смешарики»-ді еске тү сіретінін айтады. Өйткені екеуінде де оқиға басты кейіпкерлердің айналасында өрбиді және олар әр серияда әртүрлі оқиғаға тап бо лады. Ал көрерменге бағыт талған мораль барлық жерде біреу, яғни өз Отаныңды сүю, ұлттық құн ды лықтарды қадірлеу, жақсылық пен жамандықты тани білу. Осы тұр ғыдан алғанда, «Қазақия» автор лары мұндай мультфильм дерді көре отырып, жас жеткін шектері міздің нағыз патриот болып өсе тініне сенімді. Батырхан Дәуренбековтің пікірінше, анимация бүкіл әлемде идео логиялық қару есебінде жүреді, яғни жас ұрпақ соның көмегімен тәрбиеленеді. Сондай-ақ «Анимация балалардың өздеріне жақын тілмен сөйлей отырып, олар дың туған Отанын және атабабаларының салт-дәстүрін сүйіп өсуіне себепкер болады. Бұл жөнінде қанша айтылып, жазылып жатса да, бізде мультипликация саласына айтарлықтай дәрежеде мемлекеттік қолдау көрсетілген емес. Соның салдарынан балалары мыз шетелдік эпостар қаһармандарын, мәселен, кәрістің Джумонгын жақсы біледі, ал оның жанында өзіміздің Алпамыстың немесе Қобыланды батырдың кім екенінен мүлде хабарсыз. Халық ауыз әдебиеті мұраларының аса бай қоры мен ұлттық батыр ларымыздың, қаһарман дары мыздың молдығына қарамастан, отандық өнерімізде олардың анимациялық бейнесінің жоқтығы орны толмас кемшілік», деп қынжылған Батырхан Дәуренбеков, іргелес Ресей елінде Алеша Попович, Добрыня Никитич, Илья Муромец тәрізді өзге де ұлттық батырлар туралы бір сағаттан астам мультипликациялық фильмдердің түсі рілгендігін тілге тиек етті. «Бізде тіпті бірнеше минуттық жобаны түсірудің өзі мұң. Әрине, бұл тақы рыпта «Қазақфильм нің» «Ер Төстік» атты толықметражды ани ма циялық фильмі бар, бірақ оның өзі батырлық дастанға емес, ерте гіге негізделген», дейді аниматор. Шымкенттік аниматорлар өздерінің жеке қаражаттарына түсіре бастаған осынау теңдессіз патриоттық жоба мемлекет бол маса жеке құрылымдар тарапынан қолдау табар деген үмітте. Ал қаржы-қаражат мәселесі шешілген жағдайда олар жылына 20 серияға дейін шығарып отыратындарына сенімді. Өйткені Қамшы мен Асықтың басынан кешірген оқиғаларын жалғастыруға қатысты ойтолғамдар мен жоспарлар шығармашылық ұжымда жетіп-артылады. Құралай ҚОҢЫР «Жаужүрек мың бала» DVD нұсқада да көш бастап тұр «Меломан» дүкендер желісінің шілде-тамыз айларындағы «Қазақфильм» киноларының DVD-диск нұсқаларын сату барысындағы көрсеткіші төмендегідей: «Риэлтор» Кореядағы додада бақ сынауда Режиссер Әділхан Ержановтың «Риэлтор» фильмі тамыздың 22-сінде Кореяда басталған 6th Cinema Digital Seoul Film Festival кинофестиваліне қатысып жатыр. Сандық форматтағы фильмдердің Сеулдегі фестивалі жас таланттар мен қабілетті, көркем, деректі, мультипликациялық фильмдер режиссерлерін таныту, олардың өзара диалог алаңын құру, шығармашылық байланыс орнату мақсатын көздейді. Жас режиссерлердің дебютті жұмыстары ұсы нылып, халықаралық деңгейдегі сарапшылардың талдауына түседі. Сеулде өтіп жатқан бұл кинофестивальда биыл 40 фильм сарапқа салынады. Ауғанстан, Армения, Әзірбайжан, Бахрейн, Бангладеш, Бутан, Бруней, Камбоджа, Кипр, Джорджия, Гонгконг, Үндістан, Иран, Ирак, Израиль, Жапония, Иордания, Кувейт, Қырғызстан және Қазақстан секілді елдердің киноөнімдері бақ сынасуда. 1. «Жаужүрек мың бала» (реж. Ақан Сатаев) DVD 2.«Менің күнәлі періштем» (реж. Талғат Теменов) 267 DVD; 3. «Болашақ үшін» (реж. Ерлан Сағынов) 132 DVD; 4. «Менің балалық шағымның аспаны» (реж. Рүстем Әбдірашев) 120 DVD; 5. «Сіз кімсіз, Ка мырза?» (реж. Қуат Ахметов ) 101 DVD. Естеріңізде болса, Алматыдағы «Меломан Grand» дүкенінде 13 шілде күні «Жаужүрек мың бала» фильмінің DVD нұсқасының тұсаукесері өткен. «Менің күнәлі періштем» мен «Бола шақ үшін» фильмдері маусым айында сатылымға шыққан. Ал «Балалық шағымның аспаны» 2011 жылдың маусымынан бері сатылымда тұрса, «Сіз кімсіз, Ка мырза?» фильмі 2010 жылдың қазан айынан бері сатылымда. «Қазақфильм» киностудиясының дерегіне сүйенсек, 2011 жылдың ең өтімді фильмі болып «Ликвидатор» танылған. Оның бір жылдық сатылымы барысында дискі өткен. Ал осы жылдың шілде айында ғана сатылымға шыққан «Жаужүрек мың бала» фильмі бір айдың ішінде-ақ «Ликвидатордың» бір жылдық сатылымын басып озған. Бұл табысты екі жобаның да режиссері Ақан Сатаев. «Меломан» дүкендер желісі тамыз аралығындағы Қазақстандағы кинопрокатта көрсетіліп жатқан фильмдер табысын жариялады. «Меломанның» ұсынған ақпараты бойынша көрсетілімдегі фильмдер түсімі төмендегідей болған: Бәрін еске түсіру тг (Вспомнить все) Замбезия тг Сэммидің хикаясы тг (Шевели ластами 2) Бір адым алға Революция тг (Шаг вперед 4) Бұл менің ұлым тг (Папа-досвидос) Қара батырдың оралуы тг (Темный рыцарь: Возрождение легенды) Сатаевқа 7 млн табысталды Тамыздың орта шенінде Астанада өткен «Менің елім Қазақстаным!» атты патриоттық әндер концерті барысында «Алтын қыран» компаниялар тобының директоры, меценат Исламбек Салжанов «Жаужүрек мың бала» фильмінің режиссері Ақан Сатаевқа 7 млн теңге табыстады. Сый-сияпаттан шығармашылық топтың өзге мүшелері де сырт қалған жоқ. Фильмнің басты рөлдерін ойнаған Аян Өтепберген, Құра лай Анарбекова, Әлия Әнуарбек, сондайақ Асылхан және Артур Төлеповтерге 1 млн теңгеден берілді. Өзінің Атымтайдай жомарттығын паш еткен Исламбек Салжанов «Жаужүрек мың бала» фильмін көргеннен кейін оның режиссері Ақан Сатаевты тауып, осындай патриоттық туынды үшін өз алғысын білдіргісі келген екен. Соның орайлы сәті тауып, тартуын табыстаған Исламбек: «Сіздерге мың да бір алғыс. Отанға деген махаббат сезімін күшейтетін осындай туындыларыңыз көбейе берсін!» деп ағынан жарылды. Өз кезегінде Ақан Сатаев кәсіпкердің сыйсияпаты үшін зор алғысын білдіріп: «Бұл менің ғана еңбегім емес. «Жаужүрек мың бала» фильмінің түсіріліміне 500-ге тарта адам қатысты. Олардың әрбіреуі өз учаскесінде барынша еңбек етіп, фильмнің сапалы болып шығуына бар күш-жігерін салды. Мемлекеттің де қолдауы айтарлықтай болды. Бұл фильмнің көрерменнің көңілінен шыққанына, елдің патриоттық рухын көтергеніне қуаныштымыз», деді. аза сахнасыны жары ж лдызы нуар Молдабеков кино нерімен е ал аш «Чапаев» фильмі ар ылы танысыпты. К шпелі кинотеатрды ауыл а әкеліп к рсеткен картинасы ж регін тербегені соншалы, «Чапаев шынымен лді ме?» деп апалан ан нуар о ан сенбей, киномеханик ай ауыл а барса да іздеп тауып, «Чапаев аман алатын шы ар» деген мітті жетегімен айта- айта к рген екен. Сол әсершілдік, сол сезімталды а ыры оны лкен сахна а алып келді. «аза фильмні» әр жылдарда ы айтулы фильмдерінде М са («н анатында»), Шеге («ыз Жібек»), Еламан («ан мен тер»), ожабек а са ал («телмеген парыз»), Едіге («То ызыншы лдан са тан») сия ты бас а да к птеген айшы ты образдарды сомда ан ол «Мосфильм», «ыр ызфильм», «збекфильм» туындыларына да т сіп, озы нерімен к рермен к ілінен мә гілікке орын алды. Майталман актерді дара т л асы, адами биік болмысы ж нінде лы Ермек а ыт ан сыр тиегі т мендегідей... Ермек МОЛДАБЕКОВ, актердің ұлы: Әкемнің атының өзі ұрпақтары үшін үлкен тәрбие МЕЙІРІМІ ШЕКСІЗ ЕДІ Әкем өте ақкөңіл болатын. Мен ол кісінің осы қасиетін өзіме үнемі үлгі тұтамын. Үлкендерге ілтипатпен сый-құрмет танытып, кішілермен тең құрбысындай сөйлесетін. Үйі мізден қонақ арылмайтын. Тіпті студенттерді де жиі ертіп келетін. Анамның айтуынша, әкем Мемлекеттік сыйлыққа ие болғанда алған ақшасының бәрін студенттерге таратып беріпті. Мансап қуу, байлық жинау деген қаперіне де кіріп-шықпаған әкем үшін өзгені қуанту бірінші орында тұрған секілді. Бізге деген мейірімі шексіз еді. Орнымен еркелететін. Ұрсатын жерде ұрсып та алатын, бірақ онысы көбіне зілсіз шығатын. Күнде таңертең ерте тұрып, зал ішінде жүгіретін. Бізді ояту үшін істейтін амалы болса керек, шыдамай, төсегімізден тұрып кететінбіз. Ойлап отырсам, әкем менің барлық еркелігімді көтеріпті. Гастрольдік сапарға шыққанда жанына ертіп ала тын. Велосипед сатып әперіп, оны жүргізуді де өзі үй реткен. 7-8-сыныптарда оқып жүргенімде Мәскеудегі кинофестивальге ерте кетті. Кетер күні Мәскеу өзенін көруге шықтық. Қайтарда «Мәскеуге келіп тұрып, өзенге шомылмадым десем, достарым мазақтайды» деп қырсықтым да қалдым. Ұшақ жарты сағаттан кейін ұшатын еді. Әкем «уақыт жоқ қой» деп сәл үгіттеп көрді де, көнбейтініме көзі жеткен соң «мейлі, түссең, түсе бер» деп, метро жаққа кетіп қалды. Сөйтіп, армансыз шомыл дым. Ұшаққа отырғызу басталғанда әуежайға жетіп үл гердік, әйтеуір. Үсті-басым су болған маған сонда да ұрысқан жоқ-ты. ЕҢБЕКТЕНГЕНІМІЗДІ ҚАЛАЙТЫН Кішкентай кезімде кептерді өте жақсы көретінмін. Бірде жанымыздағы бес қабатты үйде тұратын бір ағайдың кептер бағатынын байқап қалдым. Сұрап көріп едім, бермеді. Содан «көрсетпей алып кетсем» деген ой келді. Қолыма тістеуік, тағы біраз құралдар алып, сол үйдің шатырына шыққаным сол еді, кептерші ағай ұстап алды. Дереу милицияға апарды. Ондағылар үйге хабарлады. Жылап отырғанымда әкем келді. Бәрімен асықпай амандасып шықты, ал мені көрмегенсіп тұр. Сосын үстел үстінде жатқан заттарға қарап: «О, мынау біздің үйдің заттары ғой, бұлар мұнда қайдан жүр?» деп таңданды. Қазір ойлап тұрсам, сонда ол жағдайды жұмсарту үшін солай істеген екен ғой. Милиция қыз меткерлері әкеме таңдана қарап: «Балаңызды қамаймыз», деп еді, әкем түк болмағандай: «Қамасаңдар, қамай беріңдер», деді. Сонымен, не керек, ақыры бәрі жақсы аяқталып, әкем мені үйге алып қайтты. Сенесіз бе, сонда түк те ұрысқан жоқ. Ұрысса, қырсығып кетер ме едім. Алайда сол оқиғадан кейін өзгенің затына қызығу дегенді мүлде қойдым. Бұған қарап «әкеміз бізді еркімізге қоя берді» деуге болмайды. Ол біздің не нәрсеге болса да өз талабымызбен, еңбегімізбен жеткенімізді жөн көретін. ЖҮЗ ПАЙЫЗ ДАЙЫНДЫҚТА ЖҮРДІ Әкем рөлдерін күн сайын, тіпті сағат сайын пысықтап жүретін. Кейде екеуміз автобуста кетіп бара жатқанда қасында тұрсам да «Ермек, қазір түсеміз!» деп айқайлап жіберетін. Мен өзімше ұялып қалатынмын. Сөйтсем, кейіпкерінің дауысымен айқайлайды екен ғой. «Өтелмеген парыз» фильмінде қарт кісінің рөлінде ойнады. Сол фильмге түсерде біраз уақыт рөліне еніп, шал сияқты болып жүрді. Сөзі де, жүріс-тұрысы да өзгерді. Кейде үйге бетіндегі гримді сүртпей келетін. Рөлдерін үйде ойнап дайындалатын, қоғамдық көлік ішінде келе жатып ән салып жіберген кездері де болған. Алайда өзі түскен фильмдерді көріп отырып, кемшілік тауып, өзін-өзі жақтырмай қалатын. Енді ойлап тұрсам, әкем өз рөлдеріне барлық уақытта жүз пайыз дайындықта жүрген сияқты. Әкем табиғатты қатты сүйетін. Екеуміздің Алатаудың шатқалын аралаған сәттеріміз әлі күнге дейін жадымда. Табиғат аясына шыққанда көңіл күйі айрықша көтеріңкі болып кететін. Тау өзенінің жағасында айқайлап ән айтқанды жақсы көретін. Ағаштың тамырларын жинайтын. Үйге әкелген соң әдемі бұйым сияқты бояп қоятын. Көңілден кетпес осы естеліктер әкеме деген сағынышымды жыл өткен сайын ұлғайта түседі. «Жақсы әкенің даңқы ұлына қырық жыл азық» деген емес пе? «Әнуар Молдабековтің ұлы» деген атты алып жүрудің өзі аса зор жауапкершілік. Әкемнің есімі маған ғана емес, менің балаларыма да мақтаныш. «Әкем біздің әр қадамымызды қадағалады» деп айта алмаймын. Бірақ ол бізді адал көңілімен, ақжарқын мінезімен, сомдаған образдары мен сахна арқылы тәрбиелей білді. Атының өзі артында қалған ұрпақтары үшін үлкен тәрбие. Бетті дайындаған Шолпан ҚАРАЕВА, sholpp@mail.ru

6 6www.alashainasy.kz АЛАШ АЗАМАТЫ cәрсенбі АЛАШ-АҚПАРАТ Қарағанды облысының полициясына 49 көлік тарту етілді Сенбі күні Қарағанды облыстық ішкі істер департаменті қызметкерлері жаңа көлікке отырды. Темір тұлпарларды облыс әкімі Әбілғазы Құсайынов тапсырды. Салтанатты рәсім дәстүр бойынша Қарағанды қаласының Оңтүстік-Шығыс ауданындағы Жеңіс саябағының алаңында өтті. Құқық қорғау органдарының пәрменді жұмыс істеуіне материалдық-техникалық базаның нығайтылуы аса маңызды екені белгілі. «Тек биылғы жылдың өзінде құқық қорғау органдарын ұстап тұруға 8,5 млрд теңге, оның ішінде материалдықтех никалық базаны нығайтуға 205 млн теңгеден аса қаржы бөлінген. Ал енді бюджет есебінен алынған «КИА Каденза», «КИА Серато» және ВАЗ маркалы 49 автомобиль облыстық ІІД-нің көлік құралдары паркін толықтыра түспек. «Жаңа қызметтік автомашиналар қоғамдық тәртіп пен қылмыспен күреске қызмет көрсетеді деп сенемін. Ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес, ұрлыққарлық, есірткі саудасына тосқауыл қойылып, қылмыскерлерді іздестіру жұмыстары жандана түседі деген ойдамыз. Сіздерге мықты денсаулық, еңбекте табыс тілей мін», деді облыс әкімі Әбілғазы Құсайы нов. ІІД бастығы Нұрлан Рахымберлин облыс әкіміне бұл қамқорлығы үшін алғысын білдірді. Иелерін тапқан автокөліктер сол сәтте-ақ қызмет көрсету орындарына жөнелді. Қызғалдақ АЙТЖАНОВА, Қарағанды ОҚИҒА Ақтөбе халықаралық әуежайына шабуыл жасалды «Оқиға тамыздың 27-сі күні таңғы сағат 4-тер шамасында болған. Қарақшылар әуежайдың кеңсесінен жалпы сомасы 1 млн 240 мың теңге алып кеткен» деп хабарлайды Ақтөбе облыстық ІІД баспасөз қызметінің бастығы Алмат Иманғалиев. Түнделетіп терезеден енген үш жігіт Ақтөбе халықаралық әуежайының күзетшісін ұрып-соғып, байлап тастайды. Артынша күзетшінің қалта телефонын тартып алып, кеңседен 1 млн 50 мың теңге, 200 АҚШ доллары мен 200 евро алып кеткен. Араға 20 минут салып полицияға хабар берген күзетші қарақшылардың бетперделері болғандығын айтқан. «Маңызды нысанға шабуыл жасаған азаматтарды қолға түсіру үшін бірнеше топ жедел әрекет етті» деп хабарлайды Ақтөбе облыстық ІІД баспасөз қызметі. Қылмыс тың ізі суымай қолға түскен үш күдікті қазір қамауда отыр. Полицейлердің айтуынша, ВАЗ-2109 көлігін мінген 18, 20 және 22 жастағы азаматтардан екі бетперде мен 12-калибрлі оқ-дәрі тәркіленді. Күдіктілер дің ең кішісі 18 жасар жігітке Ақтау қала сында кісі тонап, ұрлық жасағаны үшін халықаралық іздеу жарияланған екен. Сондай-ақ тергеу бұл азаматтардың был тыр қыркүйектің 23-і күні Ақтөбе қаласы Сәтбаев көшесіндегі пәтерлердің біріне баса-көктеп кіріп, компьютер мен ИЖ-16 маркалы аңшы мылтығын әкеткен дігін де анықтап отыр. Полицей лердің сөзіне қара ғанда, былтыр қазан айында Әбілқайырхан даңғылындағы оқу орталығының ғимара тынан шаштараз құралдарын ұрлаған да осы топ. Қазір күдіктілер тергеліп жатыр. Олардың үстінен ҚР ҚК «Қарақшылық» деп аталатын бабы бойынша қылмыстық іс қозғалды. Жаңагүл НИЯЗМАҒАНБЕТОВА, Ақтөбе ДАТ! Ғалым БАЙНАЗАРОВ, экономист-қаржыгер, қоғам қайраткері: Тұралаған қаржы институттары мен қалжыраған қорларға ақша құюмен дағдарыс тоқтамайды Ғалым Байназарұлы, өзіңізді қарапайым халық азаттықтың алғашқы жылдарынан жақсы біледі. Экономика саласында елеулі еңбегіңізбен де елжұрт етене таныс. Қазіргі экономикалық ахуал жайлы қандай пікірдесіз? АҚШ-тағы қаржылық тұрақсыздық және экономиканың өсім баяулығы, жұмыссыздықтың белең алып, оның өрбуі бүгінгі таңда барлық қаржы институттарын алаңдатып отырған ең негізгі мәселе. Тіпті бүгінгі күні түйіні шешілмеген, мерзімі белгісіз беймәлім құбылыс деп айтсақ ар тық болмас. Америка бүкіл дүниежүзіне тарайтын тауар және қызмет түрінің 25 пайызын пайдаланады. Өзіңіз есептей беріңіз, дүниежүзінің төрттен бір бөлігінде осындай келеңсіз жағдай орын алған соң, басқа мемлекеттерге ол әсер етпей қоймайды. Себебі барлық жағдай доллардың құндылығына байланысты. Осы жағдай бірте-бірте Еуропаға жетті. Одан кейін батпандай салмағын бізге де, яғни ТМД елдері мен Азияға да артуы заңдылық еді. Біз (экономикамыз) бұл ахуалды күтпедік, білмедік деп айтуымыз ағаттық болар. Әрине, біздің алтын валюталы қорымыз болды. Ұлттық қорымыз болды. Солай бола тұра, бұл дағдарыс бізге оңайға соққан жоқ. Біз шикізат шығарушы мемлекет болғандықтан, экономиканың даму үрдісі АҚШ, Еуропа секілді алпауыт елдердің сұранысына, сол елдердің экономикалық жағ дайларына, әлемдік нарықтардағы баға тер белістеріне тығыз байланысты болған соң, бірден әсерін тигізді жылдың екінші жартысынан бастап әлемдегі жағдай рецессияға ұласып, тоқырау етек ала бастады, бір сөзбен айтқанда, дағдарыс қалыпты жағдайдан дамуды баяулатып көп елдерді құлдырауға әкелді. Еуропа мен Америка кері кете бастады. Ал ең қиын кезең жалпы әлем жұртшылығы үшін жылдар болды. Осыған байланысты біздің үкімет ұлт тық қордан 10 млрд теңге көлемінде қаржы институттарына, соның ішінде біздегі үш банкке қаржылай көмегін көрсетіп, сақтап қала алды. Осы тәсіл дүние жү зілік дағдарыстан шығудың жалғыз мо делі болды. Бұл жағдайды шешудің тү бегейлі жолы емес. Тұралап тұрған қаржы институттары мен қалжыраған қорларға ақша құюмен дағдарыс тоқтамайды. Сон дықтан ол әлі біраз уақыт жалғасын табуы мүмкін. Осы дағдарыстан бөлек, экономика ғылымында кейінгі жыл аралығында көрнекті жаңалықтар ашылмай, нарықтық жүйенің теориялық негізін жетілдіру бағытында да тоқыраудың белең алып отырғанын дәйек ретінде келтіруге әбден болады. Бұл мәселемен ешкім айналыспайды деп ойлау, әрине, қателік. Ғалымдар әртүрлі жолды қарастырып жатыр. Бірақ табан тірейтін, айналып келгенде, дағдарыссыз даму жолын көрсетіп немесе оның алдын алар әдістемелерін жасап, ғылыми жаңалықтар ұсынып отырған ешкім жоқ. Қаржы дағдарысы басталған кезде жаһанды қызықты деректерімен қарық қылуға құмар Forbes журналында әлемді дағдарыстан құтқаратын ең үздік 50 экономистің жобасы жарық көрген еді. Ол жобалар жайлы не айтарыңыз бар? Оның барлығы ауызша айтыла беретін әңгіме. Себебі аталмыш басылым тек өзінің рейтингісі үшін ғана жұмыс жасайды. Мен былай айтар едім, қазіргі дағдарыс тек қана экономика немесе қаржы сек тор ларында ғана емес, жоғарыда айтқанымыздай, дағдарыс экономика ғылымында болып тұр. Өйткені әлем нарықтық экономика, жоспарлы экономика, яки аралас экономика үлгісін ғана біледі. Қа лыптасқан жүйелерден басқа әзірге ешкім ешқандай тың жол көрсетуге қауқарсыз. Ал әлемнің ден қойған бағыты нарықтық экономика. Мұның ғылыми негізі, теориялық нанымдары дәл қазір тұралап тұр. Кез келген экономист, тіпті ол Нобель сыйлығының иегері болсын, біздің ендігі жүретін жолымыз мынау болуы керек дегенді нақты айта алмай келеді. Себебі оның астарында алыпсатарлық жатыр. Мәселен, сатушы қым батқа өткізгісі келсе, алушы арзан алғысы келеді. Бұл ешқашан жойылмайтын қайшылықтар. Егер біз дәл осы бағытқа бас шұлғып кете беретін болсақ, келешекте әлем жұртшылығы бұдан үлкен тығырыққа жолығуы әбден мүмкін. Бір ғана мысал, 2009 жылы Америка конгресіндегі экономист мамандардың зерттеу нәтижесіне сүйенер болсақ, 2007 жылдан бастап 2009 жылдың бірінші жартысы аралығында Америка халқының жоғалтқан қаражаты 14 трлн долларды құраған. Бұл ақылға сыймайтын жағдай. Осындай деректерді басшы лыққа алған әлемдік саясаттанушы лар қалыптасқан демократиялық басқару үлгісінде де кемшіліктер өте көп дегенді алға тартуда. Өйткені нарықтық экономикада, жоғарыда айтып өткендей, әлеуметтік әділдік жоқ. Ұлттық табысты бөлудегі әлеуметтік әділетсіздік жойылмай, қайсыбір демократия модельдері, саяси-экономика лық басқару жүйелері баянды болмақ емес. Бүкіл адамзат қоғамының даму тарихы мұның куәсі. Болашақта осы бағыттарда кеңінен зерттеу жұмыстарын жүргізу негізгі парызымыздың бірі. Біреудің қалтасынан шыққан шығын екінші біреудің пайдасы екені даусыз. Бірақ қаржы дағдарысы кезінде әлемдегі миллионерлердің активтері азайған жоқ, керісінше, жекелеген адам дардың пассивтері көбейіп жатыр. Қаржы алпауыттарына бұл дағдарыс әсер етпей ме сонда? Мұның сыры неде деп ойлайсыз? Дұрыс айтасың! Қазіргі таңда миллионерлер мен миллиардерлердің жағдайы нақты экономикадан алшақ. Өзің білесің, қазір дүниежүзінде «электронды немесе виртуалды экономика» деген ұғым бар. Мысалы, қазір мұнайдың бағасы сұраныс пен ұсынысқа байланысты емес. Ақша ағымының жүру жолына байланысты. Ол дегеніміз өндірушілердің емес, инвесторлардың таңдауына тікелей қатысты. Мұны ырыққа көндіріп, бір орталыққа бағындыру бүгінгі күні мүмкін емес. Қазіргі қалыптасқан нарықтық экономиканың ең негізгі дерті де осында. 70-жылдардың ортасынан, 80-жыл дардың басынан бастап электронды сауда пайда болды. Сол кезден бастап қалыптасқан экономикамен қатар виртуал ды экономика дами бастады. Виртуалды экономиканың нақты экономикамен салыстырғандағы пайдасы төрт-бес есе, кей жағдайда 10 есеге дейін артық болады. Менің айтып отырғаным биржа. Валюталық биржа, тауар және алтын қоры биржасы, құнды қағаздар биржасы. Бұлардың ішінде ең қуаттысы балама қаржы инструменттері бир жа лары. Бір сөзбен айтқанда, электрон дық сауда дегеніміз, ол онлайн ре жимінде сату жүйесі. Бұл жүйенің табысты болуының мынадай құпиясы бар: Тауарға тапсырыс беруші тауарды ешқандай дел далсыз алады. Бірақ жеткізуші тауардың ақшасын жолда бірнеше рет айналымға салып, содан көретін табыс есебінен өздері нің активтерін еселей түседі. Сондықтан бұл жүйе әлі талай адамды байытады. Бұлар еркін инвесторлар. Мысалы, нарықта мұ най ға сұраныс азайып бара жатса, инвес торлар өздерінің қолындағы қаражатын алтынға ауыстыра салады. Содан кейін алтын құнының өсуін күтеді де, алтын бағасы шарықтау шегіне жеткен кезде оны да өз уақытында тастап, пайдасын тағы көбейтіп алады. Экономиканың бұл фор ма сында бір сектордың әлсіреуі екінші сек торды нығайтуға әсер етеді. Ал миллио нерлер ешқашан әлсіз сектормен жұмыс істемейді. Сол себепті олардың табысы бірден төмендемейді. Олардың жұмыс істеу тәсілі мынадай: Мысалы, Америка құлды райтын болса, Қытайға инвестиция салады. Қытай әлсірегенде басқа жерге деген сияқты. Осы мәселеге қатысты қазір бүкіл әлемде экономиканы басқару моделін өз герту қолға алынып жатыр. Негізі, мемле кетті құрайтын халық. Халқы кедей мемлекет ешқашан бай болмайды. Бұған бүгінгі күні бүкіл дүниежүзінің көзі жетті. Осындай себептерді басшылыққа ала отырып, табысты реттеуді басқару реттеуші жүйелер алдындағы ең керекті нысан болып отыр. Әлемдегі экономикалық зерттеулер ге көз жүгіртер болсақ, инвесторлар бірінші және екінші деңгейдегі деп екіге бөлінеді екен. Бірінші деңгейдегі инвесторлар мемлекет кепілдік берген жобаларға салым салады, ал екінші деңгейдегі инвесторлар тақырға отыру қаупі бола тұра, қаражатын өзі қалаған жобаларға салады екен. Сонымен бірге статистикалық деректерде, өзіңіз айтып отырғандай, дәл қазіргі кезде екінші деңгейдегі инвесторлардың салымы көз ілеспес жылдамдықпен артып жатыр. Осыған қатысты, ақша ағынын бағындыру тақырыбында көптеген кітаптар жазып жүрген инвестор-жазушы Роберт Киосаки: «Нарықтық экономика жағдайында адамдарды жұмыс табуға емес, кәсіптің көзін табуға үйрету маңызды», деген екен. Бұған алыпқосарыңыз бар ма? Өте дұрыс. Ол кәсіпті игергеннен кейін, жұмыс істейді деген сөз. Мұның арасында көзге оғаш көрінетін қайшылық жоқ. Бұл жолды осы дағдарыстан шығудың негізгі бағ дары деп айта алмаймын. Жұмыс та болуы керек, кәсіп те қажет, кәсіпті игеретін лайықты адамның да болуы заңдылық. Жаңағы айтып отырған виртуалды экономика да түпнегізін сол нақтылы экономикадан алады. Сондықтан нақтылы экономика сүріне бастағанда, виртуалды эко но мика да жанталаса бастайды. Бірақ олардың шығындары байқалмайды. Көп жағдайда шығын мүлде болмайды. Сол себепті біз экономика ғылымына жаңалық алып келуіміз қажет. Ол бірақ социализмге қайта оралу деген сөз емес. Ал жаңағы өзің айтып отырған инвесторлар салым жүйелері арқылы ғана ерекшеленеді. Экономистер инвесторларды «қауіпті», «қауіпсіз» деп екіге бөледі. Бірінші деңгейдегілер үкіметпен тікелей жұмыс істейтін инвесторлар, яғни салым салудың кепілді тұстарын іздейтіндер. Бір сөзбен айтқанда, үкіметке облигация есебінен ақша береді. Мұндай жағдайда бюджет тұрақтылау болады. Оның АЛАШҚА АЙТАР ДАТЫМ... Егін шаруашылығы мен мал шауашылығы біздің сарқылмас байлығымыз болуы керек. Мысалы, қазір мұнай мен газға сұраныс жылдам өскенімен, ол да мәңгілік емес. Мал басының санынан біз 90-жылдардағы көрсеткіштен аса алмай отырмыз. 90-жылдары бізде 36 млн қой болған. Ал қазір млн төңірегінде жүрміз. Сол себепті алдағы ең ауқымды жұмыстардың бірі осы біздің жерімізді жеткілікті деңгейде пайдалану. Болашақта ауыл шаруашылығын дамыту басты мәселе болмаса, күн сайын өсіп келе жатқан әлем халқының қажеттіліктеріне жауап бере алмай қалуымыз мүмкін. да нарықтағы күші үлкен және сонысымен онша ауытқуға ұшырамайды. Бірақ бұл жерде ескеретін мынадай жайт бар: Егер бюджет шығыны тым көбейіп кететін болса, сәйкесінше тапшылық та көбейеді. Бірақ оны реттеудің қолданыста сыннан өткен түрлі құралдары баршылық. Сондықтан бұл көп салымшы үшін қауіпсіз. Ал екінші деңгейдегі инвесторлар вир туалды экономиканың ең алып ойыншы лары. Олар электронды алаңды меншіктеп алғандар. Сондықтан олар қисапсыз қаржыға иелік ететіндер. Дүние жүзіндегі экономиканың кілті, көнсеңіз де, көнбесеңіз де, солардың қолында. Осыған орай, қазіргі таңда жаһандық нарық жүйесі үстемдік жүргізетін кеңістікте, түптеп келгенде, барлық мәселені қаражат ағынының таңдау бағыты, оны реттеуші инвесторлар шешеді. «Инвестиция» ұғымы қазір жұрт ойлағандай белгілі бір жоспар жасап, соған ақша салу емес. Ол сөздің мағынасы түбегейлі өз герген. Егер бажайлап қарайтын болсақ, несиенің де табиғаты осы инвестиция. Осылайша қазіргі эконо миканың даму-дамымауы инвестор лардың таңдауына байланысты. Олар ақшаны қай елге, қандай салаға құяды, сол жердің мұртын балта шаппайды. Бұдан шығатын қорытынды, бүгінгі әлемдік экономика кеңістігінде кейбір орташа деңгейдегі елдердің эконо микалық күш-қуатынан тысқары, беймәлім жағдай қалыптасқан. Беймәлім болатын себебі дүниежүзінің экономикалық хал-ахуалы көп жағдайда басқарушы биліктердің қолында емес, еркін инвесторлардың қолында. Ал енді біздің елдегі инвесторлардың жағдайы және олардың ел экономи касына әсері қандай, үлес салмағы қаншалықты? Біздің өзіміздің ішкі институционалдық инвесторларды айтатын болсақ, бірінші орында зейнетақы қорлары тұр. Көптеген тілші: «Біздің зейнетақы қорларымыз ел экономикасына жұмыс істемейді» деген әңгімені жиі айтады. Шындығында олай емес. Мен мұны үстірт берілген баға деп есеп тер едім. Егер статистикалық деректерге жүгінер болсақ, біздің зейнетақы қорларымыздың кемінде 60-70%-ы ел экономи касына жұмыс істеп тұр. Қор нарығында шығып жатқан үкіметтің құнды қағаздары бар, облигациялары бар, Ұлттық банктің ноталары бар, акциялар нарығы бар. Осылардың барлығына ақша салып отырған отандық зейнетақы қорлары екенін естен шығар мауымыз керек. Ал енді бұлардың шетелдің құнды қағаздарына салып жатқан қаражатының көлемі барлық инвестициясының пайызынан аспайды. Осыны білмейтін адамдар «Мұны неге нақты жобаларға салмаймыз?» дегенді алға тартады. Шындығында шетелдік құнды қағаздардан табатын табыс деңгейі инфляциядан төмен. Кейінгі бес-алты жылдан бері бұлар минусқа шығып келе жатыр. Сондықтан мұны «Неге көбірек қаражат беретін «Қазмұнайгаз» секілді индустриалдық жобаларға бермейміз?» деген сұрақтар туындайды. Беруге болады, әрине. Бірақ біздің қазіргі экономика әлі өтпелі кезеңді бастан кешіріп жатыр. Сол себепті мұнда қауіп-қатер көп. Зейнетақы қорларындағы қаражатты мұндай қауіпті жобаларға бір мезетте аудара салу қиын. Бірақ көрші Қытайдың тәжірибесіне қарасақ, теміржол мен автомобиль жолдарын зейнетақы қорларының ақшасын мемлекеттің кепіл дігіне қою арқылы салып жатыр. Сол сияқты бізге де мемлекет кепілдік беретін болса, зейнетақы қорларындағы қаражатты арнаулы жобаларға салуға болады. Зейнетақы қорындағы ақша халықтың ақшасы бол ғандықтан, оны есепсіз жұмсауға ешқандай қақымыз жоқ. Кейінгі кездері ортақ валюта туралы әңгіме жиі көтеріліп жүр. Кедендік одақ аясында ортақ валюта қабылдайтындай алғышарттар бізде бар ма? Дәл қазір Еуропаның жүріп келе жатқан жолы көзімізге тайға таңба бас қандай көрініп тұр. Көптеген кемшілігі бар. Қалай дегенде де Еуропа бір сенімдегі, бір нанымдағы, ділі бір, ғасырлар бойы бірбірімен біте қайнасып кеткен және бірбірінен тарайтын мемлекеттер жиынтығы. Бірақ экономикасы әртүрлі. Бұларда Америкадағыдай қуатты басқару орталығы қалыптаспаған. Ортақ үкіметі болмағандықтан, валюталық одақ жасағанымен, саяси одақ құра алмай отыр. Ортақ ақша болған жерде бір орталықтан басқарылатын үкімет те болуы керек. Олай балмаса, ортақ валюта өз қызметін толық атқара алмайды. Ортақ валюта негізінде саяси одаққа бірігетін болса, әрбір елдің саяи бостандығы жойылады деген сөз. Соған тұтас мемлекеттілікті құрбан ету керек болады. Оған халық бара ма, бармай ма, бұл даулы мәселе. Себебі ол жекелеген мемлекет басшы ларының қолындағы дүние емес. Оны түптеп келгенде халық шешеді. Сондықтан бұл бірден шешіле қоятын мәселе емес. Біз осын дай кемшіліктерді біле тұрып, ортақ валютаға дедектеп жүгіре бермеуіміз керек. Әлі де жан-жақты ойлануымыз қажет. Жеті рет өлшеп, бір кесетін жағдай біз үшін. Себебі былтырғы Белоруссиядағы инфляцияның деңгейі 40 пайыздан асып, әлемдегі 200 елдің соңына тұрақтады. Мұндай инфляцияның деңгейі еш жерде болған емес. Бірден-бір өнер кәсібі дамыған ел бола тұра, Белоруссияда осыған дейін жұмыс сыздық мәселесі болмаған. Бірақ қазіргі таңда Ресей, Белоруссия, Қазақстан мемлекеттерін қатар салыстырар болсақ, олардың экономикалық құрылымдары, басқару жүйелері, тіпті даму қарқындары да әртүрлі. Соған сәйкес, валюталарының долларға немесе еркін айналымдағы ақша бағамдарына шаққан дағы көрсеткіштері де әр алуан деңгейде. Экономикалық күш-қуаты бір-бірімен сәйкеспейді. Сондықтан ортақ валютадан халық зардап шекпес үшін осы алғышарттар теңесу керек. Ал ол қашан болатыны бел гісіз. Нақты мына күні осы талаптардың барлығы бір ізге түседі деп ешкім кесіп-пі шіп айта алмайды. Мысалы, жақында ғана Медведев: «Қайткенде де біз ортақ валю таны екі-үш жылдың ішінде енгіземіз», деді. Алайда саясаткерлер айтқан нәрсенің барлығы орындала бермейді. Сол себепті мұндай даулы мәселені саясаттың күшімен бағындыруға ұмтылу басты қателік. Жо ғарыда айтылған деңгейлер теңесу үшін уақыт қажет. Бұл тізеге басуға келмейтін жағдай. Сөз соңында тағы бір сұрақ. Сарапшы маман ретінде ұлттық экономикамыздың калориті болатын мына бағыт деп қандай салаларға басымдық берер едіңіз? Біздің ең негізгі байлығымыз егін шаруашылығы мен мал шаруашылығы болуы керек. Сөз арасында мынадай деректі назарларыңызға ұсынғым келеді. Әлемдегі тағам көлемінің қоры халықтың өсу деңгейінің жылдамдығынан әлдеқайда алшақ қалып қойған. Деректерге көз жүгір тер болсақ, күніне 900 млн адам аштық жағдайында дұрыс тамақ ішпесе, 1 млрд 200 млн адамның құнарлы тамақ жеуге қауқары жоқ. Бұл көрсеткіштер адам саны өскен сайын көбейеді деген сөз. Бұрын, 90-жылдары, 34 млн га жер жыртылса, қазіргі таңда бұл көрсеткіш млн га түсіп кеткен. Сонда 10 млн гектарға жуық ауыл шаруашылық өнімін беретін жарамды жер игерілмей бос жатыр. Сондықтан ауыл шаруашылығының бізге бергенінен берері мол. Тек соны ұтымды пайдалана білу керек. Біздің қазақтың мән бермейтін тағы бір мәселесі шағын және орта бизнес. Елбасымыз әр сөйлеген сөзінде осы мәселені үнемі ескертіп келеді. Біздің өнеркәсіп саласын осы уақытқа дейін көтеріп келген кешегі өндірістік ғасырда жемісін берген темір, көмір, газ, мұнай секілді ауыр өнеркәсіп сегменті. Бірақ ауыр өнеркәсіптің де дәурені өтті. Біздің нарықтық экономикаға араласқан 22 жылда шағын және орта бизнестің салмағы жалпы ішкі өнімде 20 пайыздан аспай тұр. Бұл үлкен жетістік деп АЛАШҚА АЙТАР ТІЛЕГІМ жылдардың басында қазақты саудаға икемі жоқ халық деп айтушылар жиі кездесетін. Уақыт өте келе бұл пікірдің қате екені өзінен-өзі дәлелденді. Сондықтан мен осы нәрсені ескере отырып, жалпы, қазақ халқы сауданы әлі де толығырақ, тереңірек меңгерсе екен деймін. Халқымыздың таланты, бейімділігі, ынтымақсүйгіштігі әлі-ақ талай шыңға шығарады. Екінші мәселе, біздің жеріміз үлкен. Қазба байлығын халық санына шаққанда әлемдегі ең бірінші орынды аламыз. Осы байтақ жерді қазақ барынша игеріп, қазынасын қалағанынша пайдаланса деймін. айта алмаймын. Келешекте ауыл шаруашылығын дамытудан кейінгі өзекті мәселенің бірі осы шағын және орта бизнесті дамыту. Мысалы, дамыған елдерді алатын болсақ, Германияда жалпы ішкі өнімнің пайызын шағын және орта бизнес береді. Біз бұл тұрғыда төрт-бес есе артта қалып келеміз. Ал көрші Өзбекстандағы шағын және орта бизнестің жалпы ішкі өнімдегі үлес салмағы 40 пайызға жетті. Шағын және орта бизнес болашақта экономиканы дамытатын негізгі күш мазмұнына ие болатынына ешкім шек келтірмейді. Алтын уақытыңызды бөлгеніңізге, тұшымды әңгімеңізге көп рақмет. Ісіңіз алға баса берсін! Ұлағат ХАНЗАДА, Астана Ауылда жұмыс істегенім үшін үстемеақы қосыла ма? Мен аудандық ветеринария бөліміне инспектор болып жұмысқа қабылданғанмын. Негізгі мамандығым мал дәрігері, білімім жоғары жылдан бастап «Дипломмен ауылға» атты бағдарламасына ветеринария саласы мамандары тізімге қосылған. Білгім келгені, мен ауылға барып, қызмет еткенім үшін жалақыма үстемеақы қосыла ма? Сембек СЫРЛЫБАЙҰЛЫ, Оңтүстік Қазақстан облысы ҚР Еңбек кодексінің 238-бабына сәйкес, мемлекеттiк бюджет есебiнен ұсталатын азаматтық қызметшiлердiң еңбегiне ақы төлеу жүйесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi анықтайды. Ауылдық жерде жұмыс iстейтiн денсаулық сақтау, әлеуметтiк қамсыздандыру, бiлiм беру, мәдениет және спорт саласының азаматтық қызметшiлерiне, егер ҚР заңдарында өзгеше белгiленбесе, жергiлiктi өкiлетті органдардың шешiмi бойынша бюджет қаражаты есебiнен қызметтiң, осы түрлерiмен қалалық жағдайда айналысатын азаматтық қызметшiлердiң жалақыларымен және ставкалармен салыстырғанда кемiнде 25%-ға жоғары лауазымдық жалақылар мен тарифтiк ставкалар белгiленедi. Ауыл дық жерде жұмыс iстейтiн денсаулық сақтау, әлеуметтiк қамсыздандыру, бiлiм беру, мәдениет және спорт мамандары лауазымдарының тiзбесiн жергiлiктi өкiлдi органмен келiсiм бойынша жергiлiктi атқарушы орган айқындайды. Демек, 25%-ға жоғары лауазымдық жа лақылар мен тарифтiк ставкалар алу үшін осы аталған салалар мамандықтары бойынша жұмыс атқару қажет. Басшының еңбек демалысына шығармауға құқы бар ма? Мен қарауыл болып қызмет етемін. Осымен екі жыл болды, жыл сайынғы ақылы еңбек демалысын көрмей келемін. Демалысқа шығу жөніндегі өтінішіме «ақысыз бір ай демалыс беріледі» деп жауап қайырды. Басшылықтың ақылы еңбек демалысына шығармауға құқы бар ма? Өмірбек БЕКНИЯЗОВ, Қарағанды қаласы ҚР Еңбек кодексінің 108-бабына сәйкес, еңбек демалысын қатарынан екi жыл бойы бермеуге тыйым салынады. Кодекстің 14-бабы бойынша ҚР Еңбек заңнамасының бұзылуына кiнәлi тұлғалар республика заңдарына сәйкес жауапқа тартылады. Осы орайда, жұмыс беруші тарапынан орын алған осы заңбұзушылықтар жөнінде сізге жергілікті жердегі Бақылау және әлеуметтік қорғау департаментіне жазбаша шағымдану қа жет. Департа мент тің мемлекеттік еңбек инспек циясы мекемеде тексеріс өткізіп, жұмыс берушіге сіздің еңбек құқығыңызды қорғау жөнінде тиісті шара қолданады.

7 ДОДА 7 ЕРЕЖЕСІЗ ЖЕКПЕ-ЖЕК Қазақ жігіттері Жапонияны бағындырмақ Ережесіз жекпе-жекті серік еткен серкелеріміз қыркүйек айында Жапонияда төбелеспек. Ал Төлеген Ақылбеков желтоқсан айында Алматыда өтетін айқаста атақты ағайындылар Емельяненколардың Александрынан қарымта қайтаруға тырысатын болады. «Alash Pride KZ» клубының осы және басқа да жоспарлары жайында кеше Алматыда өткен баспасөз мәслихатында білген болатынбыз. Әзиз ЖҰМАДІЛ Баспасөз мәслихатына аталмыш клубтың вице-президенті Данияр Қасқа рауовтан бастап, бас бапкері Асхат Ерболатов және бірінші нөмірлі барлық жігіттері келіпті. Бірінші болып сөз алған вице-президент клубтың жаңа маусымдағы жоспар ларымен бөлісіп, Жапонияға қай жігіттердің баратынынан хабардар етті. Жапонияға бірінші болып Қуат Хамитов аттанады. Көпшілікке «Найман» атты лақап атымен танымал бұл жігітімізді жақсы білесіздер. Әр жекпе-жегін «көр қазып, қарсыласын көміп тастайтындай» қимыл жасап бастайтын Қуат ММА аралас жекпежегінің Zst тұжырымы бойынша 70 келі салмақ дәрежесіндегі спортшылардың ішінде үздік сегіздікке ілініп отыр. Яғни әлемнің ең үздік сегіз мықтысы ғана осы Гран-приге қатыса алады. Қуаттың алғашқы айқасы 19 қыркүйекте өтпек. Егер жеңсе, қарашада екінші жекпе-жегін өткізіп, одан басым түссе, желтоқсан айында өтетін ақтық айқасқа шығатын болады, деді Данияр Қасқарауов. Вице-президенттің сөзін бас бапкер Асхат Ерболатов іліп әкетті. Оның айтуынша, қыркүйектің 23-інде Токиода тағы ере жесіз жекпе-жек кеші өтеді екен. ММА аралас жекпе-жегі Rings тұжырымы бойынша мықтыларды анықтайтын бұл жекпе-жек кешіне Қазақстаннан үш спортшы шақыртылыпты. Алдымен айта кетейін, Rings тұжырымының мәртебесі Zst тұжырымынан да жоғары. Жапониядағы нөмірі бірінші тұ жырым осы Rings, деп бастады сөзін бас бапкер. Сондықтан бәрі де осы турнирге қатысуға ынтық. Бірақ айқасқа қаты сатын қас мықтыларды ұйымдастыру шы лардың өздері шақырады. Яғни ол ардың көңілі қазақтың өрендеріне ауғаны біз үшін мәртебе әрі үлкен жауапкершілік. Қазақстан атын әлемге тағы бір мәрте паш етуге мүмкіндік. Өйткені бұл турнир жүзде ген телеарналар арқылы әлемнің 200-ге жуық еліне тарайтын болады. Кезінде атақты Федор Емельяненко, Дэн Хендерсон, Ренди Кутюр, Антонио Родриго Ногейра, Алистар Оверим сынды саңлақтардың өздері осы Жапониядағы турнирлерге қатысып, абырой тапқан. Енді бізден үш жігіт: Асылан Тоқтарбаев, Ержан Естанов және Асиф Тагиев осы додада өнер көрсетуге мүмкіндік алды. «Арыстан» атты лақап атымен танымал Асылан 61 келі салмақ дәрежесінде Zst тұжырымының үш дүркін чемпионы, жергілікті Кейсуке Фуджиравамен ай қасатын болады. Асыланның да атақ, әлеуеті қарсыласынан кем түспейді. Оның мықтылығына баға беру үшін команда капитаны екенін айтсақ та жетіп жатыр. «Арлан» атты лақап аты бар Ержанның қарсы ласы Казуюки Мията. Жергілікті жан күйер лер бұл мықтыны «Кішкентай Геркулес» деп жерге түсірмей құрметтейді. Бұ лар 66 келі салмақ дәрежесінде айқаспақ. Ал 85 келі салмақ дәрежесінде төбелесетін Асиф Тагиевке ММА аралас жекпежегі Dream тұжырымының чемпионы Шунго Ояма қарсылас болады. Әлбетте, Асылан мен Ержан секілді Асифтен де тек жеңіс күтеміз. Өйткені «Томанго» атты лақап аты бар бұл мықтымыз ережесіз жекпе-жекте әлі бірде-бір рет жеңіліп көрмеген. Жақын да Азия чемпионы атанды. Бушидодан да әлем чемпио натының жеңімпазы деген дардай атағы бар. Дегенмен жер лес те ріміздің ешқайсы сына да айқастар оңай бол майтынын түсі неміз. Ал егер бабтары келі сіп, жеңіске жетіп жатса, жерлес теріміз ге Лас-Вегасқа жол ашылып, Аме ри каның мықтыларымен төбелесетін болады. Сондай-ақ қараша айында тағы бір қазақ Жапонияға аттанбақ. 57 келіде төбе лесетін Қайрат Ахметовтің лақап аты «Қазақ». «Найман» секілді ол да ММА жек пе-жек турниріне Zst тұжырымы бойынша қатыспақ. Айтпақшы, бұл «Қазақты» білесіздер. Әр жеңісінен кейін «Қара жорға» биін билеумен көпшіліктің көзайымына айналған. Жапонияда да жеңіске жетіп, қазақтың биін Күншығыс елінде таныстыруға уәде етті. Ал 10 қарашада аса ауыр салмақ дәрежесіндегі алыбымыз Төлеген Ақылбеков өз айқасын өткізеді. Маусым айында Астанада өткен жекпе-жек кешінде АҚШ-тың «Қаныпезер құбыжығы» Боп Саппты жең геннен кейін аздап демалыс алған «Атилла» жаттығуына қайта кірісіпті. Оның ендігі мақсаты Александр Емельяненкодан қарымта қайтару. Емельяненкомен келісіп те қойдық. Қарымта жекпе-жек Алматының Балуан Шолақ атындағы Спорт сарайында Тәуелсіздік мерекесіне орай ұйымдастырылатын болады. Оған дейін екі айқас өткізіп, тәжірибе жинақтап алсам деймін. Алдымен 10 қарашада Литва астанасы Вильнюсте өтетін бушидо кешіне, одан кейін 30 қарашада Англия астанасы Лондонда өтетін тағы бір бушидо кешіне қатысамын. Со дан кейін Алматыда Александр Емельяненкодан есе қайтарып, одан мықты екенімді дәлелдеймін, деді сенімді түрде Төлеген Ақылбеков. Баспасөз жиынын ҚР волейбол федерациясының бас хатшысы Ермек Сырлыбаев ашып, дәстүрлі түрде өткізіліп келе жатқан Елбасы кубогының сая си жә не спорттық маңыздылығына тоқ та лып өтті. Мем лекетаралық ынты мақ тас тық ор нату дағы ықпалдығы мен өз спорт шы ларымыз дың тәжірибе жинақ тауға көп әсер ете тіндігін атап өтті. Содан соң алыстан ат арытып келген қонақтарға алғыс жолдады. Қазақстан ұлттық құрамасының бас бапкері Геннадий Паршин болса түйінді сөздерімен волейбол жанашырларын риза қылды. Ол: Ұлттық құрама жүлдеге ілігуге тырысады. Ал екінші құраманың мақсаты жастар құрамасының шыңдала түсуіне ық пал ету. Бізге қазір буын сабақтастығы өте маңызды. Қазақстан волейболында ұзақ уақыт жастар және жасөспірімдер құрамасы халықаралық додаларда шыңдал май, соның кесірі тиюде. Амалсыз шет елден келген легионерлерге иек арту бірте-бірте жойылуы керек. Ол үшін ізбасарлар дайындау ісіне көңіл бөліп, кәсіби тұрғыда қолға алу қажет, деп күрмеуі күрделі мәселені көсеп өтті. БОКС ВОЛЕЙБОЛ Легионерлерге қашанғы арқа сүйейміз? Кеше волейболдан ерлер арасындағы «ҚР Президенті кубогы» халықаралық тур ни рінің басталуына орайластырылып, баспасөз жиыны өтті. Алматыда өткен баспасөз жиы нында Қазақстан ұлттық құ ра масының бас бапкері тұзы татитын орынды сөздер айтты. Бұдан кейін ұлттық құрамаға жүлдеге ілігу оңай болмайтындығын, кейбір ойын шылардың жарақаттарынан толық айы ға алмағандықтарын тілге тиек етті. Әрі қарсыластарының, әсіресе Лондон Олимпиадасына қатысқан Тунис тар ландарының, Қытай клубының және Таиланд құрамасының деңгейлері жоғары екендігін атап өтті. Ал Тунис құрамасының бас бапкері Фетхи Мкауер Қазақстан федерациясының биыл да Елбасы кубогына шақырту жібер гендеріне алғыс білдіріп, мұнда әртүрлі волейбол мектептерінің түлектері жиналатындығына ерекше мән берді. Бұл орайда өздерінің Таиланд құрамасымен әлі кездеспегендіктерін атап өтті. Содан соң Олимпиада ойындарынан кейін бірнеше ойыншысына демалыс беріп, бірнеше жас таланттарын сынақтан өткізуге бел буып отырғандығын мәлімдеді. Елбасы кубогының 2008 жылы қола жүлдесін, былтыр күміс жүлдесін иеленгендерін есімізге түсіріп, бұл жолы бас бәйге үшін аянып қалмайтындарын да сездірді. Мырзағали Айтжанов бас бапкерлікке қайта бекітілді Нұрғазы САСАЕВ Мырзағали Айтжанов баста ған бапкерлер кеңесі ұлттық құрама тізгінін тағы төрт жыл қолдарында ұстап, Қазақстан боксшыларын енді Рио-де-Жанейро Олимпиадасына дайындайтын болады. Бұл туралы кеше елордада өткен Қазақстан бокс федерациясының алқалы жиынында белгілі болды. СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ 22 қыркүйекте Астанадағы «Сарыарқа» велотрегінде төл күресімізден «Қазақстан барысы» белдесулері екінші мәрте өткелі отыр. Осы орайда Дүниежүзілік қазақ күресі федерациясының вице-президенті, КСРО спорт шебері, ҚР еңбек сіңірген жаттықтырушысы Жақсыбек ТӨКЕЕВПЕН сұхбаттасқан едік. Жақсыбек Адамболсынұлы, биылғы «Қазақстан барысына» дайын дық қалай жүріп жатыр? Былтырғы белдесулерді қазақ көрермендері сегіз сағат бойы тапжылмай отырып көрді. Бұл қазақ күресіне деген жастардың қызығушылығын арттырып, ұлттық спортымыздың бағасын өсіреді. Осыған орай, біз биылғы республикалық ақтық сынға 74 келіден жоғары балуандарды шақырдық. Себебі қазақтың арасында да ауыр сал мақта белдесетін жұдырығы тоқпақтай, жауырыны қақпақтай балуан дардың бар екенін көрсету. Бойы екі метрге жуық, салмағы 150 келіден жоғары қазақтың алып азаматтарын көргенде, турнирге қонаққа келген Халықаралық күрес қауымдастығының (FILA) басшылары қай ран қалысты. Яғни төл күресімізге деген қазақ жанкүйерінің қолдауы ерекше. Бұған дейін де айтып жүрміз, қайталап та айта кетейін, тек қазақтың қалталы азаматтары төл күресімізге жәрдем беруде бел сенділік танытпай келеді. Тіпті Қазақстан күрес федерациясының басшылығына келетін бірде-бір қазақтың жоқтығы қынжылтады. Былтыр «Дәулет» спорт кешеніне көрермен сыймағандықтан, биылғы белдесулерді велотрек кешенінде өткізетін болдық. Арнайы қор осы мақсатта жұ мыс істеп жатыр. Биылғы жүлде қоры 50 миллион теңгені құрайды. Оның бер жа ғында алтын тайтұяқ беріледі. Келген көрермендер де құр қол қайтпайды. Лотерея билеті ойналып, бас жүлдеге темір тұлпар тігіледі. Төл күресіміздің әлемдік аренаға шығу мүмкіндігін қалай бағалаған болар едіңіз? Осы бағытта қауымдастық қандай игі істер атқарып жатыр? Бәрін тізбелеп қайтеміз, дегенмен қазақ күресін дамытуға, насихаттауға, заман талабына сай өзгертуге қолымыздан келгенше өз үлесімізді қосып жатырмыз. Аздап ережелерін де өзгерттік, терминдер «Қазақстанның барысы» қайта келе жатыр де енгіздік. Нәтижесі жаман болып жатқан жоқ. Қазақ күресі Халықаралық күрес феде ра циясының (FILA-ның) құрамына енді. Қазақ күресі FILA аясында өтетін барлық додалардың бағдарламасына енді. Осы ор айда айта кететінім, FILA-ның туы астын да былтыр алғаш рет Иранда жастар арасында әлем чемпионатын, одан кейін Үндістанның Пуна қаласында қазақ күресінен Азия чемпионатын өткізсек, биыл көктемде Бразилияда жасөспірімдер арасында тұңғыш рет төл күресімізден әлем чемпионаты өтті. Төрт жылда бір рет өтетін Олимпиада ойындарының бағдарла масына енбей қалған спорт түрлерінің «Таси» деп аталатын ойындарында қазақ күре сінен белдесу додаларын өткіземіз. Осы жерде Еуропа ойындарының бағдар ламасына енгенімізді үлкен жетістігіміз ретінде айтып өткім келеді. Қазіргі таңда дү ние жү зінің 30-ға тарта мемлекетінде қазақ күре сінің федерациялары бар. Қазақ күресін Еуропаға да кеңінен насихаттап, олардың санын 70-ке жеткіземіз деген ойымыз да бар. Бұған дейін үш мәр те әлем чемпионатын және жеті рет Азия біріншілігін өткізгенімізді қосыңыз. Қара ша мен қазан айларында әлем және Азия чемпионатын өткізуге дайындық жүріп жатыр. Жақсыбек Адамболсынұлы, сіздің спорт жанашыры екеніңізді, күрес десе ішкен асыңызды жерге қоятыныңызды біреу білсе, біреу білмейді. Тіпті сонау аумалы-төкпелі заманда, спортшылар қаржы тапшылығынан қиындық көрген кезеңде сіз даңқты балуан Дәулет Тұрлыхановтың КСРО кезінде киген спорттық киімін аукцион арқылы қыруар қаржыға сатып алып, түскен қаржыны спортшыларға берген едіңіз. Спортшыларға тағы да қандай жақсылықтар жасадыңыз? Оның бәрін қайтеміз, тізбектеп. Марқұм, ұлым Ерзат жастайынан күреспен айналысты. Дзюдо мен самбодан халықаралық аренада жүлде алды. Амал не, сұм ажал нағыз бабына келе бастаған шағында, енді дүбірлі додаларға түсер кезінде арамыздан алып кетті. «Бәлкім, Лондонда да өнер көрсетіп, ел намысын абыроймен қорғар ма еді» деп ойлаймын қазір. Сол Ер затпен бірге күрескен балаларды көрсем, әлі күнге дейін жағдайларын сұрап, көмектесіп тұрамын. «Бұлақ көрсең, көзін аш» дейді ғой дана халқымыз, өз басым ауылдық жерлердегі турнирлерден талантты бір баланы көзім шалып қалса, оның ары қарай ірі турнирлерге қатысып, тәжірибе жинақтауына көмегімді аямаймын. Осыдан сегіз жыл бұрын алғаш қазақ күресін дамытуды қолға алған сәтте Азия біріншілігін ұйымдастырып, өткізуді қазақ күресі федерациясы өз мойнына алды. Моңғолияның Баян-Өлгей аймағына өз қалтамнан ақша шығарып, Қырғызстан мен Өзбекстан балуандарын апардым. Оның сыртында төл күресімізді насихаттайтын фото-журнал, арнайы ме дальдар мен дипломдар жасап шығардық. Мен өзі бар ғұмырымды осы спорт саласына арнаған жанмын. Біздің әулеттің барлығы спорт десе ішкен асын жерге қояды. Оңтүстік аймақта самбо мен дзюдоның қалыптасуына өзіндік күш-жігерімізді жұмсадық. Қалтамызға түскен тиын-тебенді спортшыларға көмек ретінде, спорт киімдерін алуға немесе сырттағы турнирлерге баратын жол ақысына төледік. Бес шәкіртім самбодан әлем чемпионы атанды. Енді осы бағытта жинаған мол тәжірибемді қазіргі таңда төл күресіміздің қанат жаюына жұмсап жатырмын. Жалпы, осы күрес саласында өтіп жатқан іс-шаралардан шет қалған емеспін. Әр салада қызмет етсем де, ел спортын дамытуға араласып келемін. Кезінде Шымкентте спорт сарайын басқардым. Қаншама жарыстар өткіздік. Бірде сондай бір доданың ашылу рәсіміне ҚР Президенті Нұрсұлтан Әбішұлының өзі келді. Кейіннен бұл кешен жабылып қалды да, Шымкентте жарыс өткізетін жер болмай, бірнеше жыл қиналды. Осындай келеңсіздіктерді көргенде жүрегім ауырады. Бұл дегеніңіз, қаншама жас спортшының болашағына балта шабуымен бірдей ғой. Өйткені жарыстар көбі рек өткізілсе, жергілікті спортшылар мол тәжірибе жинайды. Әңгімеңізге рақмет, істеріңізге сәттілік тілейміз. Сұхбаттасқан Телжан КҮДЕРОВ, Астана Боксшыларымыздың Лондон шаршы алаңындағы өнер көрсетулеріне арналған арнайы алқалы жиында Мырзағали Айтжанов бастаған бапкерлер кеңесінің кандидатурасын ел боксының басшысы Тимур Құлыбаев бастап, бәрі де қолдады. Ел боксының жанашырларымен ақыл дастым, өзімнің түйгендерім бар Мырзағали Айтжановтың бір сөздің адамы екеніне көз жеткіздім. Айналасын да ғылар да Айтжановпен бірге жұмыс істеген жақсы деп жатыр. Лондон Олим пиа дасында да боксшыларымыз барлық салмақ дәре жесінде жан алысып, жан берісті. Сондық тан Мырзағали Айтжанов бастаған бап кер лер кеңесін ұлттық құра мада тағы да қалуын сұраймын, деді Тимур Құлыбаев. Айтжановтың өзі бұл ұсынысты қуана қабылдады. «Алаш айнасына» берген сұхбатында «Федерация президентінің өзі ықы лас танытып жатса біз үшін мәртебе емес пе?! Бізге сенім артқандардың үміттерін ақтап, Рио Олимпиадасында бұдан да жоғары көрсеткішке қол жеткізуге тыры самыз», деп ағынан жарылды. Бас бапкердің айтуынша, бүгінде боксшылар демалыста. Бірақ қараша айында Қазақстан чемпионаты күтіп тұр. Әу баста «2013 жылдың басында Ақтау қа ла сында өтеді» деп бекітілген ел біріншілігі үстіміздегі жылдың қараша айына алмастырылыпты. Міне, осы чемпионаттың нәтижесі бойынша, ұлттық құрама қайта жасақталатын болады. Асфендияр ЖАНАДІЛ ШАЙБАЛЫ ХОККЕЙ Қола жүлде Керекуге кетті Кеше кешкісін Астанада шайбалы хоккейден ерлер арасындағы Қазақстан кубогының ақтық ойыны аяқталды. Финалда Атыраудың «Бейбарысы» мен Көкшетаудың «Арланы» кездесті. Биыл ел кубогы додасына 10 команда қатысқандығын жазғанбыз. Олар екі топқа тең бөлініп, бір айналымдық жүйемен дода ға түсіп, елорда жанкүйерлерін қызыққа бөледі. «А» тобында еліміздің екі дүркін чемпионы «Бейбарыс» клубына тең келер ұжым болмады. Атырау клубы өз тобында ғы төрт ойында да жеңіске жетіп, 12 ұпай мен бірінші орынға орналасты. Атырау лықтардың шайба айырмасы да адам қызығарлықтай: «Алматы» клубы тек «Бейбарыстан» 0:2 есебімен ұтылып, қалған қарсыластарынан басым түсіп, тоғыз ұпаймен екінші орынға ие болды. Теміртаудың «Арыстаны» бес ұпаймен үшінші орынды иеленсе, жергілікті «Астана» клубы төрт ұпаймен төртінші орынға табан тіреді. Ал қарсыластарының бәрінен оңды-солды ұтылған Өскеменнің «Қазцинк-Торпедо-2» командасының жас жеткіншектері соқыр ұпай да еншілей алмай, соңғы орынды саялады. «Б» тобына Көкшетаудың «Арланы» үстемдік құрды. Көкше хоккейшілері де қарсыластарының бәрін ұтып, 12 ұпай еншіледі. «Арлан» да өз қақпасынан төрт ойында үш-ақ рет шайба қармап, қорғанысының берік екендігін көрсете білді. Бірақ «Бейбарыстан» бір голды кем соқты. Осы топтағы екінші орынға «Арланнан» 0:4 есебімен оңбай ұтылғын «Ертіс» ие бол ды. Бірақ бұл ел кубогы додасының алғашқы күніндегі кездесу болатын. «Ертіс» осы ойыннан соң есін жиып, еңсесін тіктеп, қалған қарсыластарының бәрін жайпап, тоғыз ұпаймен екінші орынға ие болды. Осы екі командаға есе жіберіп алған Қарағандының «Сарыарқа-2» клубы алты ұпаймен үшінші орынға жайғасса, жергілікті «Барыс-2» командасы үш ұпаймен төртінші орынды меншіктеді. Көпшілікті таңғалдырып, бұл топтағы аутсайдер кейпін киген Рудныйдың «Горнягі» болды. Кеншілер клубы төрт ойында да жеңілістің кермек дәмін татып, қоржындарын далақтатып бос қайтты. Кеше финалдық ойындар өтті. Әуелі «Қазақстан» спорт сарайының мұз айдынына өз топтарында екінші орынға ие болған «Алматы» және «Ертіс» (Павлодар) клуб тары шықты. Екпін алған «Ертіс» алматылықтарды да бұйым құрлы көрмеді: 5:2 есебімен басым түсіп, 2012 жылғы Қазақстан кубогының қола жүлдегері атанды. Ал «Бейбарыс» пен «Арлан» арасындағы финалдық матч кеше кешкісін газетіміздің осы саны қатталып жатқанда басталды. Айқын ЖАППАР Ирландия құрамасы ардагерлерінен «айырылып» жатыр «Жақында Астанада футболдан Қазақстан және Ирландия құрамалары кездеседі» деп жазыпсыздар. Осы елдің құрамасының сапындағы біраз жұлдыздарын да атап өткен екенсіздер. Маған Ирландия құрамасының қақпашысы ұнаушы еді. Бірақ тасқамал қақпашы Ш.Гивен елордаға келмейді деп естідім. Сол рас па? Талғат ҒАЗИЗҰЛЫ, Астана қаласы Ирландия құрамасының бірталай тәжірибелі ойыншылары енді ұлттық құрама сапында ойнамайтындықтарын айтып, орындарын жас тарға босатқан. Солардың бірі сіз айтып отырған қақпашы Шей Гивен. Ирландия құрамасының сапында 125 ойын өткізген 36 жастағы қақпашы маусым ай ында өткен Еуропа чемпионатынан кейін «16 жыл бойы ұлттық құрама сапында өнер көр сетіп келемін, енді орнымды жастарға беретін кез келген сияқты, мұндай шешімге келу мен үшін оңай болған жоқ» деп қынжылған. Англиядағы «Астон Вилла» клубының қақпа шысы Гивен Ирландия құрамасы са пында ғы соңғы ойынын 2012 жылғы Еуропа чем пио наты аясындағы Италия құрама сымен өткен матчта (0:2) өткізген. Жақында«Фулхэм» клубының жартылай қорғаушысы Дамьен Дафф та енді ұлттық құра ма сапындағы карьерасына нүкте қойып, бар күш-жігерін клубтық додаға аударатындығын мәлімдеді. 33 жастағы Дафф Ирландия құрамасы сапында 100 ойын өткізген екен. Ол құрама сапында 14 жыл өнер көрсет кендігін де тілге тиек етіпті. Ол да Ирландия құрамасы сапындағы соңғы ойынын 18 маусым күні Италия құрамасымен болған матчта өткізген екен. Бұған дейін Ричард Данн мен Робби Кин де енді өз орындарын талантты жастарға босата тындығын мәлімдеген болатын. Бірақ Ирландия құрамасының бас бапкері, әйгілі Джованни Трапаттони ардагер-футболшыларының бә рін де райларынан қайтаруға үгіттей тіндігін де сездірген еді. Алайда оның Қазақстан құра масымен болатын ойын қарсаңындағы тізімінде тек Робби Кин ғана бар. 22 жыл зарықтырған медаль Осыдан бірер күн бұрын велотректен бір жерлесіміз әлем чемпионатында жүлдеге ілікті деп естідім. Өзі Илья Ильин шықан Қызылорда облысының дарыны екен. Сол таланттың аты-жөнін білгім келеді. Дидар НҰРМАҒАМБЕТОВ, Қарағанды облысы Өткен аптада велотректен Жаңа Зеландияда өтіп жатқан жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионатынан қуанышты хабар жеткен. 18 жастағы Роберт Гайнеев жасөспірімдер арасын дағы әлем чемпионатының «скретч» деп аталатын аламан бәйгесінде қола жүлдеге ие болды. Бұл көптен күткен жүлде еді. Себебі Қазақстан таланттары жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионатынан сонау 1990 жылы ғана жүлде алған еді. Атап айтқанда, Сергей Головко коман далық ізге түсу жарысында алтынмен апталса, Константин Горбачев жекелей сында қола медаль еншілеген. Содан бері 22 жыл болыпты, біздің жас велотрекшілеріміз әлем чемпионатында жүлдеге іліге алмай, пұшайман болып жүрген-ді. Ал енді Роберт Гайнеев жайлы қысқаша айтар болсақ, ол Қызылорда облысының тумасы жылы 28 маусымда дүниеге келген. Ал ғашқы бапкері Виктор Штобза. Қазір (2009 жылдан бері) Алматыда Виталий Штыхлин мен Владимир Бушанский сынды тәжірибелі жаттық тырушылардың қол астында жаттығады. Ол биыл Азия чемпионатында алтынмен апталып, өзінің талантты велошабандоз екендігін көрсеткен болатын.

8 Тойымсыз, ашқарақ Алма, тобылғы бұтағы Тылсым қасиет Алматтың әзілдері Мемлекеттің бөлген қайтарымсыз қаражаты Австрия ф/клубы Қатар Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбардың емшісі Тазы тұқымы Қолқа Дромедар Тісті құрал Ұзақ қашықтыққа жүгіретін спортшы Ұсақ бөлшек Сойдақ тіс Қатты ағаш Күш, қауқар Қазақ ханы Ай атауы Техникалық дақыл Вазелин Балауса кориандр Майда Солтүстік... Тұяқов... Менцер (боксшы) Сулық киім Бір кемпір автобусқа кірсе, ешкім орын бермейді. Үлкен кісіге орын беретін зиялы адам қалмаған ба мұнда? Апа, зиялы адамдар қоғамдық көлікпен жүрмейді... *** МАИ қызметкері бір жүргізушіні тоқтатып: Мына жол бойында тұрған, ішінде малдың суреті бар үшбұрышты белгі нені білдіреді? Жақын маңда мал бар, байқа дегенді білдіреді. Енді неге жылдамдықты асырасың? Сізді байқамай қалдым... *** Мұғалім оқушыдан: Бақшадағы алманы қай кезде жинаған қолайлы? Қожайын үйде жоқ кезде немесе ит байлаулы тұрғанда. *** Мектептен келген баласы әкесіне: Директорымыз ертең сізді мектепке шақырды. Тағы да жиналыс па, шешең бара салсын. Сынған терезенің әйнегін салу шешемнің қолынан келмейді ғой о «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: Бір топ қой Ауа райы Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148/1 А Телефон: 8(727) , Факс: 8(727) о Коккинаки көшесі Адам басты құс (Мысыр) о Газетіміздің 151 (833) санында жарияланған сканвордтың жауабы КӨЛДЕНЕҢІНЕН: Аймақ. Вэл. Лавр. Вольт. Апе. Неолит. Каре. «Иоланта». Пияла». Аав. Ожар. Ранг. Марс. Иба. От. Майя. Нама. ТІГІНЕН: Айқожа. Итака. Рия. Бальнеология. Қате. Лаж. Оқа. «Аман». Аврал. Нара. Пинта. Ром. Әлпет. «Авеста». Достық даңғылы «АЛАШ АЙНАСЫ» Бегалин көшесі, 148/ 1а Луганский көшесі Сырт киімдік мата о Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі о +8+10о о о о Республика сарайы о о +8+10о о о Байтасов көшесі Бегалин көшесі Үлкен +7+9о +7+9о Бегалин көшесі... Ғалымбаева (суретші) о о Сәтбаев көшесі о о о о +8+10о о о о о о о О О о о Жарнама бөлімі тел.: 8 (727) (727) alikulova.a@orangepoint.kz Бағасы келiсiмдi Кезекшi редактор Шолпан ҚАРАЕВА Газет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. Таралымы дана Астана қаласы «Астана-Полиграфия», Брусиловский көшесi, 87-үй. Тел.: 8 (7172) Тапсырыс о О О Қабылдау бөлмесі: 8(727) , факс: 8(727) Жүзім сорты Күләш НАҚЫПОВА аға корректор, тел.: Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ ТАРАЗЫ Бұл күн үлкен өзгерістерге толы болуы мүмкін. Бойдақ болсаңыз, осы күні өз теңіңізді тауып, шаңырақ көтересіз немесе қаржылық табыстарға қол жеткізесіз. Өзгерістердің ең елеулісі қызметте орын алмақ. Ал кешіңіз романтикалық кездесумен ерекшеленеді. САРЫШАЯН Бүгін көп нәрсенi уайымдап, жүйкеңiздi тоздыруыңыз мүмкiн. Сізді көптен бері мазалаған мәселенің түйіні күннің соңына қарай тарқатылады. Күні бойы бас көтермей жұмыс iстеуге тура келедi. Алайда кешке қарай кино, театрға барсаңыз, сергiп қаласыз. МЕРГЕНДЕР Күніңіз аздаған қаржылай қиындықтармен басталады. Отбасылық мерекелер жиілеп, соңы үлкен тоймен аяқталады. Денсаулығыңыз сыр беріп жатса, кейінге қалдыра бермей дәрігерге қаралыңыз. Жұмыстың барысы бірқалыпты өтеді. Армандап, жоспар жасаған жөн, алайда асығудың қажеті жоқ. ТАУЕШКІ Күннің алғашқы жартысында қызмет саласында өзгерістер болмағанымен, сезім әлемінде жаңалықтар көбейеді. Ал екінші жартысы романтикалық кештер мен қуаныштарға толы болмақ. Сүйген жарыңызбен табиғат аясында қыдыру сәттілікке бастайды. Ата-ананың да көңілін аулауға уақыт табыңыз. СУҚҰЙҒЫШ Отбасыңызда түсініспеушіліктер болуы мүмкін. Кішіпейілділікті талап ететін бұл күн жұбайыңыздың тілектерін ескеруді міндеттейді. Өмірлік серігіңізбен оңашада сырласудың сәтті уақыты. Ойда жүрген пікірлеріңізді жарыңыздан жасырмаған жөн. «Келісіп пішкен тон келте болмайды» дегенді ұмытпаңыз. БАЛЫҚТАР Сіздің аса сезімтал жүрегіңіз ғашықтық дертіне «шалдығып», махаббаттың құрбаны болуыңыз мүмкін. Жүректің әмірі мен отбасы құндылықтарын тең ұстасаңыз, көптеген қуаныштарға кенелесіз. Үйді жөндеу жұмыстарымен айналыссаңыз, ісіңіз алға басады. Жаңа жиһаздар сатып алуға да қолайлы күн. Нұрлыбай ИТЕКБАЕВ тех.редактор segodnya.ua Segodnya.ua порталының хабарлауынша, бірегей көлік құралын көлік жүйесі мен инфрақұрылымын дамытушы Фраунгофер институты жасап шығарған. Көліктің ені 2,55 метр, биіктігі 3,4 метр. «Автотрамвай» деп аталып отырған көлік бір мезгілде 256 жолаушыны тасымалдай алады. Автобустың іштен жану двигателі мен электр моторы байланыстырылған. Соның арқасында көлік батарея зарядымен сегіз шақырымдай жүре алады. Ең ұзын автобусты басқарудың қарапайым автобустардан еш айырмашылығы жоқ. Ерекше қоғамдық көлікті Дрезден тұрғындары қазан айынан бастап пайдаланады. Қазіргі мезгілде бұл көлікке Ресей қызығушылық танытып отыр. ТОҚТЫ Сіз үшін бұл күн сәтті басталмақ. Қаржылық мәселелер өз шешімін тауып, ша ңырағыңызға үлкен қуаныштар әкеледі. Күннің соңына қарай күтпеген қызықтар дың куәсі боласыз. Өз мүмкіндіктеріңізді жарқыратып аша білсеңіз, қызметтік сатыдағы жоғарылауыңызға үлкен ықпал жасайды. ТОРПАҚ Сізді сынаққа алатын күн. Табиғатынан қыңыр мінезді сіз үшін бұл күні аянбай тер төгуге тура келеді. Табандылығыңыздың арқасында жаңа қоныс тойын тойлауыңыз мүмкін. Жұмыс күні қарбаластарға толы болмақ. Аздап шаршайсыз. Бірақ жемісті күн өміріңізге есте қалатын тосын сый ұсынады. ЕГІЗДЕР Бұл күн сіз үшін табысты болмақ. Қызмет саласындағы кейбір өзгерістер мен отбасылық жаңалықтар сізге өте жағымды әсер етеді. Осыған дейін іздеген жан тыныштығының кілтін тапсаңыз, келешегіңіздің қамын да мықтап жасап аласыз. Қаржы жағынан қиындық жоқ, тек денсаулыққа мән берген жөн. ШАЯН Бүгінгі күн есте қаларлық елеулі жаңалықтарға толы күн. Бұл күні отбасыңыздағы біраз шешімін таппай келген әлеуметтік мәселелердің түйіні тарқатылады. Табысы мол жұмысқа да қол жеткізе аласыз. Жаңа көлік сатып алуыңыз да ғажап емес. Алайда ағайын-туыстың да қамын қарастырып қойған артық емес. АРЫСТАН Денсаулығыңызға көбірек көңіл бөлген жөн. Таза ауада серуендеп, бала-шағаңыздың ортасында болуға тырысыңыз. Отбасылық ки кіл жіңдер азайып, қаржылық қиындықтардың шешілетін күні. Өзіңіз сүйіп қосылған жарыңызға көп көңіл бөлуді ұмытпаңыз. Ал бойдақ тар танысып-табысуға асыққаны жөн. БИКЕШ Қарбаласқа толы күн. Кейінге ысыра салған жұмыстарыңызды реттеудің сәті түсіп тұр. Қызмет саласында айтарлықтай өзгерістер бола қоймайды. Ал есесіне отбасылық мәселелерде ірі-ірі табыстарға жетесіз. Осы жақын күндерде көптеген тойлардың сыйлы қонағы болуыңыз мүмкін. Дархан БЕЙСЕНБЕКҰЛЫ Бас редактордың орынбасары Германияның Дрезден қаласында ұзындығы 30 метр болатын автобус шығарылды. Ол әлемдегі ең үлкен автобус саналып отыр. 19,33 Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Ең үлкен автобус күзде пайдалануға беріледі Сандуғаш СҰЛТАНҚЫЗЫ СКАНВОРД mycoffe.ru 13,20 Талғат КIРШIБАЕВ жауапты хатшының орынбасары ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі баспасөз қызметінің хабарлауынша, Астана қаласында тамыздың 30-ы Конституция күніне арналған мерекелік концерт өтеді. Ата Заңымыздың қабылданғанына 17 жыл толуына арналған кеш «Қазақстан» орталық концерт залында сағат 17:00-де басталады. Шараны ұйымдастырушылардың айтуынша, концерттік бағдарлама Қазақстанның өткені мен қазіргі нақтылығын анықтайтын тарихи жолын көрсете отырып, жарқын болашағына бағыт жасайды. «Мұнда ел мерейінің асқақтауын тану, ел беделінің артуын қолдау идеясы бар», дейді олар. Сонымен қатар ел намысын қорғап жүрген еліміздің толағайларына деген ризашылықты көрсету болып табылады. Салтанатты концертте Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Майра Мұхамедқызы, Азамат Жалтыркөзов, Талғат Мұсабаев, республикалық конкурстардың лауреаты Нұркен Әшіров, халықаралық конкурстардың лауреаттары Бибігүл Жанұзақ, Айдос Жабағин, Мейір Байнешев, Әсем Сембина, Ерлан Жандарбай, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Айгүл Үлкенбаева, танымал эстрада орындаушылары Маржан Арапбаева, Руслан Ахметов және «Жұлдыздар фабрикасы» мен «Х-фактор» жобаларының қатысушылары өнер көрсетеді. Сонымен қатар Құрманғазы атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық халық аспаптар оркестрі, К.Байсейітова атындағы Ұлттық опера және балет театрының симфониялық оркестрі мен хоры және Б.Байқадамов атындағы хор капелласы да қатысады. 06,13 Times of India басылымының хабарлауынша, латте құнарлылығы жөнінен қарапайым қара кофеден төрт есе артық екен. Сүт қосылған кофе құрамында 153тен 250 калорияға дейін болса, қарапайым қара кофеде 38 калория ғана болады. Латтеге қосылатын қант пен майлы сүт сусынның ерекше дәмін келтіреді. Дегенмен сүт қосылған кофені күніне бір аяқтан көп ішу адамды семіздікке шалдықтыруы мүмкін. Фитнес бапкерлері ұйымының басшысы Джин Марночтың айтуынша, латтені жақсы көретін адамдар жылына бес келі салмақ қосып отырады. Аймақтағы тiлшiлер: ҚР Конституциясының қабылданғанына 17 жыл толуына орай Астана қаласында мерекелік концерт өтеді. Шарада Қазақстанның еңбек сіңірген әртістері мен өнер қайраткерлері, сондай-ақ қазақ эстрадасының жас таланттары өнер көрсетеді. Астана бюросы: Мекенжайы: Сейфуллин көшесi, 31, офис 414«б» Тел.: 8 (7172) aa_astana@mail.ru Айбын ШАҒАЛАҚОВ Астана бюросының жетекшiсi Салтан СӘКЕН тiлшi Қанат ТОҚАБАЕВ тілші Арман АСҚАРОВ тілші Италияның сүт қосылған кофесі немесе латте артық салмақты арттырады. Ағзаны күту үшін мамандар қара кофені ғана ішуге кеңес береді. ҚОСМАН парсы тіліндегі «хош» (жақсы, әдемі, тартымды) арабшадағы «манн» (адам, пенде) сөздерінің бірігуінен құралған ныспы. Бір ескеретін мәселе қазақтар арасында Қосман сөзінің алғашқы «қ» әрпін «г»-ға өзгертіп, «Госман» атанып жүргендер де жоқ емес. Ел ішінде сирек кездесетін есімдер қатарына жатады. Бөлiм редакторлары: Құбаш МЕҢДIҒАЛИЕВ саяси бюро, тел.: Берiк ӘШIМОВ нарық, тел.: Қалдар КӨМЕКБАЕВ қоғам, тел.: Алмат ИСӘДIЛ өркениет, тел.: Нұрғазы САСАЕВ дода (спорт), тел.: Болатбек МҰХТАРОВ жаңалықтар, тел.: Дәурен ҚҰДАЙБЕРГЕН меншiктi тiлшiлер қосыны, тел.: Сүт қосылған кофе жыл сайын бес келіге семіртеді Конституция күніне арналған үлкен концерт өтеді Белгілі есімнің белгісіз сыры Айдын ҚАБА жауапты хатшы СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ? МЕРЕКЕ Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас редактордың бiрiншi орынбасары Тамыз 2012 Мерейлі күндеріңіз мерекеге ұласып, мәртебелеріңіз арта берсін! «Алаш айнасы» Тарату қызметi (бөлшектеп сату және жазылу) тел.: 8 (727) Бс «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: Редакцияның мекенжайы: Алматы қаласы,050051, Бегалин көшесі, 148/1 А 1 Тамыздың 29-ы 2 Алаштың атаулы күні Жм 3 21 жыл бұрын (1991) Президент Н.Назарбаев «Семей ядросн 4 лық сынақ полигонын жабу туралы» Жарлыққа қол қойды. Полигон Жк 5 жабылғаннан кейін ондағы барлық нысан және үш ядролық реактор Дс 6 Қазақстан Республикасының меншігіне өтті. Сс 7 Үш жыл бұрын (2009) Өскеменде Абай мен Пушкин ескертср 8 кіштері салтанатты түрде ашылды. Бс 9 Ядролық қарудан бас тартудың халықаралық күні. Қазанның Жм ында БҰҰ Бас Ассамблеясының бірінші комитетіне Қазақстан Сн тамызды «Бүкіләлемдік ядролық қарудан бас тарту күні» деп жажк 12 риялауды ұсынады. Қазақстан ұсынған қарардың бірлескен автордс 13 лары 26 мемлекет болды, оның ішінде Армения, Белоруссия, БраСс 14 зилия, Катар, Қырғызстан, Моңғолия, Араб Әмірлігі, Тәжікстан, Ср 15 Түрікменстан және Жапония елдері бар. Бс 16 Жм 17 Туған күн иелері Сн 18 Сәбит Тауланов (1947) педагогика ғылымының докторы, Жк 19 генерал-майор; Дс 20 Нұрлан Батпенов (1949) Травматология және ортопедия ғысс 21 лыми-зерттеу институтының директоры, медицина ғылымының Ср 22 Бс 23 докторы, профессор; Жм 24 Әбдуәхит Мақұлбаев (1961) Оңтүстік Қазақстан облысы Сн 25 Сарыағаш ауданының әкімі; Жк 26 Қосман Айтмұхамедов (1963) Ақмола облысы әкімінің Дс 27 орынбасары; Сс 28 Ермек Маржықбаев (1963) Ақмола облысы Зеренді аудаср 29 нының әкімі; Бс 30 Сұлтанжан Ахметов (1976) «Электронды коммерция ортажм 31 лығы» ЖШС бас директоры; Марат Бекетаев (1977) ҚР Әділет министрлігінің жауапты хатшысы. Ср Алматы қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалдаяқов көшесi, 17-үй. Тел.: 8 (727) , Тапсырыс 1601 ОҚЫРМАН ЛЕБІЗІ Құрылтайшысы және меншiк иесi «ТОЛҒАУ» ЖШС Директор Александр Филимонович АН Газет 2008 жылдың 17 қарашасында ҚР Мәдениет және ақпарат министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 9650-Г куәлiгi берiлген. Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды. Көлемi екi компьютерлiк беттен (14 кегль) асатын материалдар қабылданбайды. «Алаш айнасында» жарияланған материалдар мен суреттердi көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Атырау Бақытгүл БАБАШ, тел.: Қарағанды Қызғалдақ АЙТЖАНОВА, тел.: Жамбыл Гүлжан КӨШЕРОВА, тел.: Қызылжар Ербақыт АМАНТАЙ, тел.: Қызылорда Әділжан ҮМБЕТ, тел.: Өскемен Азамат ҚАСЫМ, тел.: Шымкент Шадияр МОЛДАБЕК, тел.: Орал Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ, тел.: Бас редактор Серiк ЖАНБОЛАТ 8 ДУМАН

Жасанды аралдар жарға жығуы мүмкін

Жасанды аралдар жарға жығуы мүмкін 202 (202) 13 қараша жұма 2009 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz 150,69 226,53 5,26 22,08 1,49 Өз тілімізді өзгелерден үйренеміз бе? 10291,26

Lebih terperinci

Қазақ қашан отандық киім киеді?

Қазақ қашан отандық киім киеді? 2 маусым, 2012 жыл www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz 2 Алматы +26 +27 о с +17+18 о с 6 АҢДАТПА Астана +30+32с +17+18 о с ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ ДОЛЛАР ЕВРО 148,02 182,36 РУБЛЬ 4,37 EUR/USD 1,24

Lebih terperinci

Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Ұлт ұстазын рухани брендке қашан айналдырамыз?

Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Ұлт ұстазын рухани брендке қашан айналдырамыз? 134 (360) 10 тамыз сейсенбі 2010 жыл www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz 147,24 195,77 4,94 21,76 1,33 10653,56 1526,02 1582,43 Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Ұлт ұстазын рухани

Lebih terperinci

Мүгедектер мәселесімен тікелей айналысатын орган керек

Мүгедектер мәселесімен тікелей айналысатын орган керек 185 (637) 19 қазан сәрсенбі 2011 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет ДАТ! Гүлфаридат АМАНҚЫЗЫ: Ауылдағы фермерлер өз балаларын ісін жалғастырушы ретінде дайындамай, ауыл шаруашылығының өркендеуі

Lebih terperinci

«Қазақтелеком» басшысының айлығы қанша?

«Қазақтелеком» басшысының айлығы қанша? мамыр, 2012 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Алматы Астана +2.. +25о с +12..+14ос +7.. +10о с +2..+4о с ЭКОНОМИКА АЙНАСЫ ДОЛЛАР ЕВРО 148,06 194,86 РУБЛЬ ЮАНЬ 5,0 2,48 EUR/USD DJIA 1,1

Lebih terperinci

Құс шаруашылығына мемлекеттік қолдау қажет

Құс шаруашылығына мемлекеттік қолдау қажет www.nap.kz 4(169), сәуір 2017 Өзбекстан бұған бұрынғыдай шамданып, бақталастық танытпайтын болады. Қайта өзбектердің қазіргі басшысы өз елінің әрдайым қазақ еліне арқа сүйеп, ардақ тұтатынын мәлімдеді.

Lebih terperinci

УДК 2 ББК 86.2 Д 91 Жауапты редакторлар: Г.Н. Шойкин Дін саласындағы өзекті тақырыптарға арналған 20 сұрақ пен жауап:

УДК 2 ББК 86.2 Д 91 Жауапты редакторлар: Г.Н. Шойкин Дін саласындағы өзекті тақырыптарға арналған 20 сұрақ пен жауап: УДК 2 ББК 86.2 Д 91 Жауапты редакторлар: Г.Н. Шойкин, Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі төрағасының орынбасары, с.ғ.к., А.П. Абуов, Мәдениеттер мен діндердің халықаралық орталығының директоры,

Lebih terperinci

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК-КОНФЕССИЯЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК-КОНФЕССИЯЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ ДІН ІСТЕРІ КОМИТЕТІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК-КОНФЕССИЯЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Мемлекеттік қызметкерлер үшін Астана 2014

Lebih terperinci

ҚАСИЕТТІ РАМАЗАН АЙЫ ҚҰТТЫ БОЛСЫН! 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады

ҚАСИЕТТІ РАМАЗАН АЙЫ ҚҰТТЫ БОЛСЫН! 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады ҚАСИЕТТІ РАМАЗАН АЙЫ ҚҰТТЫ БОЛСЫН! 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады 1 (1) 19 МАУСЫМ ЖҰМА 2015 ЖЫЛ w w w. e - i s l a m. kz Республикалық рухани-ағартушылық газеті Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ: «ӨМІРДІҢ МӘНІ

Lebih terperinci

ЕЛЕУСІЗ ЖӘНЕ ҚОРҒАНСЫЗ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЛЕСБИЯНДАР, ГЕЙЛЕР, БИСЕКСУАЛДАР МЕН ТРАНСГЕНДЕРЛЕР

ЕЛЕУСІЗ ЖӘНЕ ҚОРҒАНСЫЗ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЛЕСБИЯНДАР, ГЕЙЛЕР, БИСЕКСУАЛДАР МЕН ТРАНСГЕНДЕРЛЕР ЕЛЕУСІЗ ЖӘНЕ ҚОРҒАНСЫЗ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЛЕСБИЯНДАР, ГЕЙЛЕР, БИСЕКСУАЛДАР МЕН ТРАНСГЕНДЕРЛЕР SOROS.KZ қараша, 2009 жыл 2 РИЗАШЫЛЫҚ ПЕН АЛҒЫС БІЛДІРУ 5 АЛҒЫСӨЗ 6 ҚЫСҚАША ШОЛУ 9 ЛГБТ тобындағы тұлғалардың жағдайының

Lebih terperinci

АХАЖ БѲ ЛIМIНIҢ АНЫҚТАМАСЫ БОЛМАСА, ЕШБIР ЖҰПҚА НЕКЕ ҚИМАЙМЫЗ

АХАЖ БѲ ЛIМIНIҢ АНЫҚТАМАСЫ БОЛМАСА, ЕШБIР ЖҰПҚА НЕКЕ ҚИМАЙМЫЗ ТҮРМЕДЕГI АДАММЕН НЕКЕ ҚИДЫРУҒА БОЛА МА? 7- бет 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады 13 (13) 11 ҚЫРКҮЙЕКК ЖҰМА 2015 ЖЫЛ Республикалық рухани-ағартушылық газеті Ержан қажы МАЛҒАЖЫҰЛЫ, бас мүфти: АХАЖ БѲ

Lebih terperinci

«ИМАН МЕН АМАЛ БѲ ЛЕК ҰҒЫМДАР» 4-бет

«ИМАН МЕН АМАЛ БѲ ЛЕК ҰҒЫМДАР» 4-бет Тґлеген ТАЛДЫБАЕВ: «ИМАН МЕН АМАЛ БѲ ЛЕК ҰҒЫМДАР» 4-бет 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады 5 (5) 17 ШІЛДЕ ЖҰМА 2015 ЖЫЛ w w w. e - i s l a m. kz Республикалық рухани-ағартушылық газеті ЕЛБАСЫ АЙТ МЕРЕКЕСIМЕН

Lebih terperinci

АДАМДЫҚ ӘБУ ХАНИФА АДАЛДЫҚПЕН Ѳ ЛШЕНЕДI ХАУАРИЖ НАИБ МҮФТИ САУД АРАБИЯ ЕЛШIСIМЕН КЕЗДЕСТI СӘЛӘФИЛЕРДIҢ БҮГIНГI НѲ МIРДЕ:

АДАМДЫҚ ӘБУ ХАНИФА АДАЛДЫҚПЕН Ѳ ЛШЕНЕДI ХАУАРИЖ НАИБ МҮФТИ САУД АРАБИЯ ЕЛШIСIМЕН КЕЗДЕСТI СӘЛӘФИЛЕРДIҢ БҮГIНГI НѲ МIРДЕ: ТѲ РТ РӘКАТТЫҚ НАМАЗДА ҚАТЕЛЕСIП БЕСIНШI РӘКАТҚА ТҰРЫП КЕТСЕ НЕ IСТЕУ КЕРЕК? 7- бет 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады 26 (54) 5 ТАМЫЗ ЖҰМА 2016 ЖЫЛ Республикалық рухани-ағартушылық газеті АДАМДЫҚ АДАЛДЫҚПЕН

Lebih terperinci

қор туристерге қолдау көрсете ала ма?!

қор туристерге қолдау көрсете ала ма?! www.zanmedіa.kz zangazet@maіl.ru Қоғамдық-саяси, құқықтық газет Ақпарат ЕлбАСы радиацияға төзімді трансфокатор объективтерін ШығАрАтын кәсіпорынға барды мемлекет басшысы ресей федерациясына жұмыс сапары

Lebih terperinci

МЕШІТ ҚЫЗМЕТКЕРІ ҮШІН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ

МЕШІТ ҚЫЗМЕТКЕРІ ҮШІН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша өкілдігі МЕШІТ ҚЫЗМЕТКЕРІ ҮШІН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Шымкент, 2015ж. УДК-28 ББК-86.38 Е-85 МЕШІТ ҚЫЗМЕТКЕРІ ҮШІН ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ Қазақстан

Lebih terperinci

Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі

Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігі Дін саласындағы өзекті мәселелер бойынша 20 сұрақ-жауап: 4-шығарылым: Дін және дәстүр. Редакторы Е.Абдақасов. Құрастырушылар: А.Әбдірәсілқызы, Ж.Әбдіраман, А.Әділбаев,

Lebih terperinci

Келелі келісімге қол қойылды

Келелі келісімге қол қойылды Әбу Ханифаның баласына айтқан өсиеті 5-бет 2015 жылғы 19 маусымнан шыға бастады 3 (3) 3 ШІЛДЕ ЖҰМА 2015 ЖЫЛ w w w. e - i s l a m. kz Республикалық рухани-ағартушылық газеті Келелі келісімге қол қойылды

Lebih terperinci

өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 19 қарашадағы 735 бұйрығымен бекітілген

өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 19 қарашадағы 735 бұйрығымен бекітілген Дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу және олардың тіркеу деректеріне өзгерістер енгізу қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы

Lebih terperinci

Л.А. Верховцева, О.А. Костюченко, М.В. Ушакова ЖАРАТЫЛЫСТАНУ. Жалпы білім беретін мектептің 5-сынып оқушыларына арналған оқулық. 1-бөлім НЕ ДЛЯ ПЕЧАТИ

Л.А. Верховцева, О.А. Костюченко, М.В. Ушакова ЖАРАТЫЛЫСТАНУ. Жалпы білім беретін мектептің 5-сынып оқушыларына арналған оқулық. 1-бөлім НЕ ДЛЯ ПЕЧАТИ Л.А. Верховцева, О.А. Костюченко, М.В. Ушакова ЖАРАТЫЛЫСТАНУ Жалпы білім беретін мектептің 5-сынып оқушыларына арналған оқулық 1-бөлім Алматыкітап баспасы 2017 УДК ББК В Шартты белгілер ойлан, тапсырманы

Lebih terperinci

РУПы по 10 специальностям: НВП. Дизайн МКМ ХТОВ БЖД. Биотех.

РУПы по 10 специальностям: НВП. Дизайн МКМ ХТОВ БЖД. Биотех. РУПы по 10 специальностям: ПО ИН НВП Дизайн МКМ ПС ТО ХТОВ БЖД Биотех. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ «Бекітемін» Ректор, ҚР ҰҒА академигі,

Lebih terperinci

Ділдә Матайқызы Тасмағамбеткеліні. Айналайындарым менің...

Ділдә Матайқызы Тасмағамбеткеліні. Айналайындарым менің... Ділдә Матайқызы Тасмағамбеткеліні Айналайындарым менің... Алматы 2014 ӘОЖ 821.512.122 КБЖ 84 (5Қаз) М 29 Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі «Әдебиеттің әлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару»

Lebih terperinci

СӨЖ. схемасы» «Астана Медицина Университеті» АҚ. Кафедра: Медбиофизика курсымен информатика, математика кафедрасы

СӨЖ. схемасы» «Астана Медицина Университеті» АҚ. Кафедра: Медбиофизика курсымен информатика, математика кафедрасы «Астана Медицина Университеті» АҚ Кафедра: Медбиофизика курсымен информатика, математика кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: «Бульдік алгебра және компьютердің логикалық схемасы» Орындаған: Ибраева Т. Жанбырбай Е.

Lebih terperinci

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ. Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ. Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ МАМАНДЫҒЫ 5В01100 - ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ ОҚЫТПАЙТЫН МЕКТЕПТЕРДЕГІ ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ƏДЕБИЕТІ СПЕЦИАЛЬНОСТЬ 5В01100

Lebih terperinci

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Таңдамалы пəндер каталогы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Таңдамалы пəндер каталогы ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ БЕКІТЕМІН «С.Сейфуллин атындағы ҚАТУ» АҚ-ның Басқарма төрағасының бірінші орынбасары А.М.Əбдіров

Lebih terperinci

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ. Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ МАМАНДЫҒЫ 5В ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ƏДЕБИЕТІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ. Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ МАМАНДЫҒЫ 5В ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ƏДЕБИЕТІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ БІЛІМ БЕРУ СТАНДАРТЫ Жоғары білім БАКАЛАВРИАТ МАМАНДЫҒЫ 5В011700 - ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ƏДЕБИЕТІ СПЕЦИАЛЬНОСТЬ 5В011700 - КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА SPECIALITY

Lebih terperinci

МҮСІНДЕУ Әдістемелік нұсқау

МҮСІНДЕУ Әдістемелік нұсқау Н.В. Тарасова, Н.Г. Заметайло, А.Е. Григорова МҮСІНДЕУ Әдістемелік нұсқау Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған

Lebih terperinci

«СЫРДАРИЯ» УНИВЕРСИТЕТІ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ

«СЫРДАРИЯ» УНИВЕРСИТЕТІ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ «СЫРДАРИЯ» УНИВЕРСИТЕТІ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ 2015-2016 оқу жылы Жетісай, 2015 Элективті пәндер каталогы «Сырдария» университетінің Оқуәдістемелік кеңесінде талқыланып (хаттама 5, 27 сәуір 2015 жыл),

Lebih terperinci

ҚАРАПАЙЫМ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҰҒЫМДАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ

ҚАРАПАЙЫМ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҰҒЫМДАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ Ə.Б. Ақпаева, Л.А. Лебедева, Ж.Е. Өтемісова ҚАРАПАЙЫМ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҰҒЫМДАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне

Lebih terperinci

Манкеш А.Е. ЭКОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ. Əдістемелік нұсқау

Манкеш А.Е. ЭКОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ. Əдістемелік нұсқау Манкеш А.Е. ЭКОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ Əдістемелік нұсқау Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы бойынша мектепалды дайындық тобы мен сыныбы педагогтеріне арналған Қазақстан Республикасының

Lebih terperinci

Телевизор. Анықтама нұсқаулығы. KD-85XD85xx /75XD9405 / 75XD85xx / 65XD9305 / 65XD85xx / 55XD9305 KD-55XD85xx

Телевизор. Анықтама нұсқаулығы. KD-85XD85xx /75XD9405 / 75XD85xx / 65XD9305 / 65XD85xx / 55XD9305 KD-55XD85xx Телевизор Анықтама нұсқаулығы KD-85XD85xx /75XD9405 / 75XD85xx / 65XD9305 / 65XD85xx / 55XD9305 KD-55XD85xx Мазмұны ЕСКЕРТУ........................... 3 Қауіпсіздік жөніндегі мəліметтер........ 3 Сақтық

Lebih terperinci

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті ЭЛЕКТИВТІ ПƏНДЕР КАТАЛОГЫ

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті ЭЛЕКТИВТІ ПƏНДЕР КАТАЛОГЫ С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті ЭЛЕКТИВТІ ПƏНДЕР КАТАЛОГЫ 6М120200 Ветеринариялық санитария мамандығы магистранттарына арналған Астана 2014 4 ЭЛЕКТИВТІ ПƏНДЕР КАТАЛОГЫ І. БАЗАЛЫҚ

Lebih terperinci

Соња Хартнет, аустралијска списатељица и добитница награде Астрид Линдгрен за годину

Соња Хартнет, аустралијска списатељица и добитница награде Астрид Линдгрен за годину Едиција ТРАНЗИТ Младо створење које данас чита књигу носи ту књигу са собом у будућност она га обликује, утиче на њега, оно учи из ње, памти је, чува је у себи. То је нешто што се дешава само књигама за

Lebih terperinci

М И Н И С ТА Р С Т ВА

М И Н И С ТА Р С Т ВА 5. фебруар 2012. Број 9 11 II Ово ре ше ње об ја ви ти у Слу жбе ном гла сни ку Ре пу бли ке Ср би је. М И Н И С ТА Р С Т ВА 296 На осно ву чла на 26. став 1. За ко на о по ли тич ким стран ка ма ( Слу

Lebih terperinci

Поклони. Срећни новогодишњи и божићни празници. Поклон календар читаоцима. У овом броју: Каблови за аутомобиле широм света

Поклони. Срећни новогодишњи и божићни празници. Поклон календар читаоцима. У овом броју: Каблови за аутомобиле широм света www.sremskenovine.co.rs redakcija@sremskenovine.co.rs Година LI Сремска Митровица Среда 28. децембар 2011. Број 2652-2653 Цена 40 динара у овом броју: Каблови за аутомобиле широм света Страна 3. Поклони

Lebih terperinci

ИЗ САДРЖАЈА ПОТ ПИ САН АК ЦИ О НАР СКИ СПО РА ЗУМ ИЗ МЕ ЂУ ПО ШТЕ СР БИ ЈЕ И КОМ ПА НИ ЈЕ ОТЕ

ИЗ САДРЖАЈА ПОТ ПИ САН АК ЦИ О НАР СКИ СПО РА ЗУМ ИЗ МЕ ЂУ ПО ШТЕ СР БИ ЈЕ И КОМ ПА НИ ЈЕ ОТЕ ИЗ САДРЖАЈА АК ЦИ О НАР СКИ СПО РА ЗУМ ИЗ МЕ ЂУ ПО ШТЕ СР БИ ЈЕ И ОТЕ-A ДО ГО ВОР ОД КА ПИ ТАЛ НЕ ВА ЖНО СТИ 3 Споразум ће омогућити да ПТТ остварује своја управљачка и власничка права преко статутарних

Lebih terperinci

25. октобар Број

25. октобар Број 25. октобар 2013. Број 93 129 Члан 4. Уз зах тев за из да ва ње одо бре ња под но си се до ку мен та ци ја из чла на 7. став 2. За ко на, при че му се: 1) осни вач ким ак том фак то ринг дру штва из чла

Lebih terperinci

Одбојкашки викенд за памћење» страна 31 У ПАНЧЕВУ, У ПЕТАК, 3. ФЕБРУАРА ХУ МА НОСТ ПО РО ДИ ЦЕ АША НИН ИЗ ОМО ЉИ ЦЕ СПАСЛИ ТРИ ЖИВОТА

Одбојкашки викенд за памћење» страна 31 У ПАНЧЕВУ, У ПЕТАК, 3. ФЕБРУАРА ХУ МА НОСТ ПО РО ДИ ЦЕ АША НИН ИЗ ОМО ЉИ ЦЕ СПАСЛИ ТРИ ЖИВОТА Град очекује новац за индустријску зону» страна 5 Одбојкашки викенд за памћење» страна 31 Број 4698, година CXLVIII У ПАНЧЕВУ, У ПЕТАК, 3. ФЕБРУАРА 2017. цена 40 динара ИШЧЕКИВАЊЕ... Хроника Интерном одељењу

Lebih terperinci

А, Б, В, Г, Д, Е, Ё, Ж, З, И, Й, К, Л, М, Н, О, П, Р, С, Т, У, Ф, Х, Ц, Ч, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я

А, Б, В, Г, Д, Е, Ё, Ж, З, И, Й, К, Л, М, Н, О, П, Р, С, Т, У, Ф, Х, Ц, Ч, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я Mengenal Abjad / Tulisan di Bahasa Rusia Quote: Mengenal Abjad Rusia / Cyrillic Belajar bahasa Rusia dimulai dari mengenal abjad Cyrillic Rusia. Mengapa demikian? karena tanpa mengenal abjad Rusia terlebih

Lebih terperinci

BAB I PENDAHULUAN. Univesitas Indonesia

BAB I PENDAHULUAN. Univesitas Indonesia 1 BAB I PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Masalah Dalam melakukan kegiatannya sehari-hari, manusia tidak dapat lepas dari bahasa. Bahasa merupakan alat utama yang digunakan manusia dalam berkomunikasi dan

Lebih terperinci

а 0 2

а 0 2 0 8 0 8 0 4 0 5 0 2 0 8 0 6 0 0 0 9 0 2 0 8 0 1 0 8 0 9 0 1 а 0 2 0 4 0 4 0 2 0 8 0 6 0 5 0 8 0 6 0 0 0 9 0 2 0 8 0 1 0 8 0 1 а 0 1 0 0 0 4 0 6 0 4 0 2 0 5 0 5 0 9 0 1 0 4 0 2 0 8 0 6 0 8 0 2 0 8 0 4 0

Lebih terperinci

I СП~UИJАnНА БОnНИuд ЗА РЕХА6ИЛМТАЦМJY

I СП~UИJАnНА БОnНИuд ЗА РЕХА6ИЛМТАЦМJY На основу члана 108. Закона о jавним набавкама и ИзвештаjаКомисиjе за jabhe набавке броj 354. од 12.04.2017. год. У поступку [авне набавке мале вредности добара - санитетеки и медицински материjал и тест

Lebih terperinci

Аудиторлик ташкилоти раҳбарларини аттестациядан ўтказиш ГРАФИГИ. Аудиторлик ташкилоти номи

Аудиторлик ташкилоти раҳбарларини аттестациядан ўтказиш ГРАФИГИ. Аудиторлик ташкилоти номи ташкилотлари раҳбарларини аттестациядан ўтказиш бўйича Идоралараро аттестация комиссияси Ишчи органининг 2015 йил 18 декабрдаги йиғилиш баённомасига 2-илова раҳбарларини аттестациядан ўтказиш ГРАФИГИ номи

Lebih terperinci

Содрж ина ВО ВЕД... 3 ИН ФО РМ А Ц ИЈА ЗА РА БО ТА ТА... 4 ИН ФО Л ИН ИЈА И ИН ФО М А ИЛ Н А ФО Н Д О Т ЗА ЗД РА ВСТВЕН О О СИГУ РУ ВА Њ Е... 4 ()...

Содрж ина ВО ВЕД... 3 ИН ФО РМ А Ц ИЈА ЗА РА БО ТА ТА... 4 ИН ФО Л ИН ИЈА И ИН ФО М А ИЛ Н А ФО Н Д О Т ЗА ЗД РА ВСТВЕН О О СИГУ РУ ВА Њ Е... 4 ()... 1 12 Содрж ина ВО ВЕД... 3 ИН ФО РМ А Ц ИЈА ЗА РА БО ТА ТА... 4 ИН ФО Л ИН ИЈА И ИН ФО М А ИЛ Н А ФО Н Д О Т ЗА ЗД РА ВСТВЕН О О СИГУ РУ ВА Њ Е... 4 ()... 5... 5... 6!"#$... 7 П А К ЕТИ Н А ЗА ВРШ ЕН И

Lebih terperinci

а а а 0 0 а

а а а 0 0 а 0 7 0 8 0 7 а 0 8 0 1 0 8 0 1 а 0 8 0 4 0 4 0 6 0 4 0 8 а 0 0 а 0 8 0 6 0 5 0 8 0 6 0 4 0 4 0 7 0 7 0 8 0 1 0 8 0 1 0 8 0 6 0 8 0 5 0 3 0 2 0 8 0 3 Ц 0 2 0 8 ю 0 8 0 7 0 2 0 4 0 3 0 5 0 3 0 7 0 1 0 7 0

Lebih terperinci

I СПЕUИJАЛНА 60ЛНI1UА ЗА РЕХАБИII"LА!..8У 'БУКОВИЧКДБ~ч APAHiEIIVDNI БР ш:оу.

I СПЕUИJАЛНА 60ЛНI1UА ЗА РЕХАБИIILА!..8У 'БУКОВИЧКДБ~ч APAHiEIIVDNI БР ш:оу. На основу члана 108. Закона о jавним набавкама и Извештajа Комисиjе за jabhe набавке броj 354. од 12.04.2017. год. У поступку jabhe набавке мале вредности добара - санитетеки и медицински материjал и тест

Lebih terperinci

Муниципалитет - бул аймактын, ал жерде жашаган калктын жана ЖӨБ органдарынын үчилтиги

Муниципалитет - бул аймактын, ал жерде жашаган калктын жана ЖӨБ органдарынын үчилтиги Илимий-популярдуу журнал. 9-10 (22-23). Сентябрь-октябрь 2013-ж. Муниципалитет - бул аймактын, ал жерде жашаган калктын жана ЖӨБ органдарынын үчилтиги Негиздөөчү жана басып чыгаруучу Өнүктүрүү саясат институту

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA ANALISIS FONETIK KATA PINJAMAN DALAM LIRIK LAGU HIP HOP RUSIA SKRIPSI RATIH DEVI WULANDARI NPM X

UNIVERSITAS INDONESIA ANALISIS FONETIK KATA PINJAMAN DALAM LIRIK LAGU HIP HOP RUSIA SKRIPSI RATIH DEVI WULANDARI NPM X UNIVERSITAS INDONESIA ANALISIS FONETIK KATA PINJAMAN DALAM LIRIK LAGU HIP HOP RUSIA SKRIPSI RATIH DEVI WULANDARI NPM 070412038X FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM STUDI RUSIA DEPOK JULI 2010 UNIVERSITAS

Lebih terperinci

Contoh desain perakaitan purse seine Pures seine

Contoh desain perakaitan purse seine Pures seine Contoh desain perakaitan purse seine Pures seine Рurse seine untuk ikansardin dan ikan pelagic kecil yang lain untuk караl dengan panjang keseluiruhan 10 meter (PAJOT FAO) CATATAN : PADA рurse seine perukrurun

Lebih terperinci

ПРЕДМЕТ НАЗИВ УЧБЕНИКА АУТОР ИЗДАВАШ Српски језик Шитанка Ризница мудрпсти прерађенп издаое; Граматика за 8. разред; Радна свеска за 8.

ПРЕДМЕТ НАЗИВ УЧБЕНИКА АУТОР ИЗДАВАШ Српски језик Шитанка Ризница мудрпсти прерађенп издаое; Граматика за 8. разред; Радна свеска за 8. Списак уџбеника за осми : Српски Шитанка Ризница мудрпсти прерађенп издаое; Граматика за 8. ; Радна за 8. Зприца Нестпрпвић, Зпран Грущанпвић; Весна Лпмпар; Ликпвна Биплпгија Гепграфија Messages 4, учбеник;

Lebih terperinci

ANALISIS KESALAHAN PELAFALAN BUNYI DALAM BAHASA RUSIA BAGI PARA KARYAWAN YANG MENG-HANDLE WISATAWAN RUSIA DI BALI

ANALISIS KESALAHAN PELAFALAN BUNYI DALAM BAHASA RUSIA BAGI PARA KARYAWAN YANG MENG-HANDLE WISATAWAN RUSIA DI BALI ANALISIS KESALAHAN PELAFALAN BUNYI DALAM BAHASA RUSIA BAGI PARA KARYAWAN YANG MENG-HANDLE WISATAWAN RUSIA DI BALI Abstrak Gede Ginaya I Putu Budiarta Politeknik Negeri Bali Penelitian ini dilakukan untuk

Lebih terperinci

1 3 Ё вт сцсо г Д. Kamus Terminologi Otomasi Industri. жпнд ( ф рт Мй ) З с хданвягнд. Bahasa China (Notasi Pinyin) З Bahasa Indonesia

1 3 Ё вт сцсо г Д. Kamus Terminologi Otomasi Industri. жпнд ( ф рт Мй ) З с хданвягнд. Bahasa China (Notasi Pinyin) З Bahasa Indonesia 1 3 Ё вт со г Д Kamus Terminologi Otomasi Industri жп ( ф рт Мй ) З с данвяг Bahasa China (Notasi Pinyin) З Bahasa Indonesia йуб Ё вт ою дт 4000 Ю ЖсО джп ( РлЕвж ), с, с данвягхщжжвж туу рк ё Berisikan

Lebih terperinci

Број октомври 2017, петок година LXXIII

Број октомври 2017, петок година LXXIII Број 150 20 октомври 2017, петок година LXXIII www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk СОДРЖИНА Стр. 2913. Одлука за отстапување на нафтени деривати од задолжителните резерви на нафта и нафтени деривати

Lebih terperinci

UNIVE RSITAS INDONE SIA

UNIVE RSITAS INDONE SIA UNIVE RSITAS INDONE SIA RE PRE SE NTASI UNI SOVIE T DAL AM УЧЕ БНИК РУССКОГО ЯЗЫКА /UČE BNIK RUSSK OGO JAZYK A/ BUK U PE L AJARAN BAHASA RUSIA TE RBITAN // TAHUN 1976

Lebih terperinci

НОВО IIOЉE РАДА ЗА ЖЕНЕ

НОВО IIOЉE РАДА ЗА ЖЕНЕ -. -~_"..,,,_ НОВО IIOЉE РАДА ЗА ЖЕНЕ " Ако се ;1\сне не 6уду uорнле са н а јвећом енергијом противу зда i(oje је на помој1у, оне ће бити одговорне за продивену 1

Lebih terperinci

Аутори: мр Јелена Матић др Бисерка Несторовић др Гордана Ђукановић дипл. инж. Тања Палија маст. инж. арх. Александра Бурда

Аутори: мр Јелена Матић др Бисерка Несторовић др Гордана Ђукановић дипл. инж. Тања Палија маст. инж. арх. Александра Бурда Аутори: мр Јелена Матић др Бисерка Несторовић др Гордана Ђукановић дипл. инж. Тања Палија маст. инж. арх. Александра Бурда Наслов: ПРОСТОР И ОБЛИK Приручник за полагање пријемног испита на Одсеку за технологије,

Lebih terperinci

5 Kesalahan Fatal Belajar Bahasa Asing Belajarlah Seperti Bayi

5 Kesalahan Fatal Belajar Bahasa Asing Belajarlah Seperti Bayi v 5 Kesalahan Fatal Belajar Bahasa Asing Belajarlah Seperti Bayi Bayi menghabiskan banyak waktunya sebelum berbicara untuk mendengar, menyimak, dan menyaksikan orang dewasa bercakap-cakap. Kita semua terlahir

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA. Propaganda Pada Masa Stalin ( ) Dalam Majalah Anak Мурзилка (Murzilka): Sebuah Analisis Wacana Kritis SKRIPSI

UNIVERSITAS INDONESIA. Propaganda Pada Masa Stalin ( ) Dalam Majalah Anak Мурзилка (Murzilka): Sebuah Analisis Wacana Kritis SKRIPSI UNIVERSITAS INDONESIA Propaganda Pada Masa Stalin (1924-1952) Dalam Majalah Anak Мурзилка (Murzilka): Sebuah Analisis Wacana Kritis SKRIPSI PRILIDANTI OKTARIZKIA NPM 0806357341 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA UNSUR-UNSUR PERSUASIF DALAM PIDATO STALIN PADA PERANG PATRIOTIK BESAR SKRIPSI IMELDA VALENTINA RAJAGUKGUK

UNIVERSITAS INDONESIA UNSUR-UNSUR PERSUASIF DALAM PIDATO STALIN PADA PERANG PATRIOTIK BESAR SKRIPSI IMELDA VALENTINA RAJAGUKGUK UNIVERSITAS INDONESIA UNSUR-UNSUR PERSUASIF DALAM PIDATO STALIN PADA PERANG PATRIOTIK BESAR SKRIPSI Diajukan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Humaniora IMELDA VALENTINA RAJAGUKGUK

Lebih terperinci

АДРЕСАР ЕКИПА ТРОФЕЈ НОВОГ САДА. ТЕКУЋИ РАЧУН: , Банка Интеса ОДБОЈКАШКИ САВЕЗ НОВОГ САДА-VOLLEYBALL ASSOCIATON OF NOVI SAD

АДРЕСАР ЕКИПА ТРОФЕЈ НОВОГ САДА. ТЕКУЋИ РАЧУН: , Банка Интеса ОДБОЈКАШКИ САВЕЗ НОВОГ САДА-VOLLEYBALL ASSOCIATON OF NOVI SAD ОДБОЈКАШКИ САВЕЗ НОВОГ САДА-VOLLEYBALL ASSOCIATON OF NOVI SAD ТЕКУЋИ РАЧУН: 160-924057-68, Банка Интеса http://www.nsodbojka-savez.org nscitivolley@neobee.net АДРЕСАР ЕКИПА ТРОФЕЈ НОВОГ САДА С Е З О Н

Lebih terperinci

ЗАПИСНИК О ОТВАРАЊУ ПОНУДА за јавну набавку у отвореном поступку 2/2015

ЗАПИСНИК О ОТВАРАЊУ ПОНУДА за јавну набавку у отвореном поступку 2/2015 КЛИНИКА ЗА СТОМАТОЛОГИЈУ НИШ Булевар др Зорана Ђинђића 52 18000 Ниш, Србија Тел./Централа 018 4226-216 4222-403 Тел./Фаx 018 453-6736 е-маил: стоматолог_нис@птт.рс www.кзснис.рс ЦЛИНИЦ ОФ ДЕНТИСТРY НИШ

Lebih terperinci

UNSUR SUPRASEGMENTAL DALAM FONOLOGI BAHASA RUSIA

UNSUR SUPRASEGMENTAL DALAM FONOLOGI BAHASA RUSIA UNSUR SUPRASEGMENTAL DALAM FONOLOGI BAHASA RUSIA Makalah Dipresentasikan di Program Pascasarjana BKU Linguistik November 2006 Oleh Tri Yulianty K. NIP 132310586 FAKULTAS SASTRA UNIVERSITAS PADJADJARAN

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA PEMBENTUKAN VERBA BAHASA RUSIA DALAM BUKU MANUAL KAMERA DIGITAL SKRIPSI CHRISTOPHER CYNAR SAULINGGI

UNIVERSITAS INDONESIA PEMBENTUKAN VERBA BAHASA RUSIA DALAM BUKU MANUAL KAMERA DIGITAL SKRIPSI CHRISTOPHER CYNAR SAULINGGI UNIVERSITAS INDONESIA PEMBENTUKAN VERBA BAHASA RUSIA DALAM BUKU MANUAL KAMERA DIGITAL SKRIPSI CHRISTOPHER CYNAR SAULINGGI 0706296982 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM STUDI RUSIA DEPOK JANUARI 2012

Lebih terperinci

GAMBARAN FEMINISME DALAM CERPEN ARIADNE DAN АGAFYA KARYA ANTON PAVLOVICH CHEKHOV (Suatu Tinjauan Feminis Ideologis)

GAMBARAN FEMINISME DALAM CERPEN ARIADNE DAN АGAFYA KARYA ANTON PAVLOVICH CHEKHOV (Suatu Tinjauan Feminis Ideologis) GAMBARAN FEMINISME DALAM CERPEN ARIADNE DAN АGAFYA KARYA ANTON PAVLOVICH CHEKHOV (Suatu Tinjauan Feminis Ideologis) Oleh : AHMAD ILHAM DANIAL 180710080007 UNIVERSITAS PADJADJARAN FAKULTAS ILMU BUDAYA PROGRAM

Lebih terperinci

Правилник о квалитету и другим захтевима за јестива биљна уља и масти, маргарин и друге масне намазе, мајонез и сродне производе. Члан 1.

Правилник о квалитету и другим захтевима за јестива биљна уља и масти, маргарин и друге масне намазе, мајонез и сродне производе. Члан 1. На основу члана 2. став 2. Урдб о начину израд и доношњу тхничких прописа и ргистру тих прописа ("Службни лист СЦГ", бр. 7/26), министар за унутрашњ кономск однос доноси Правилник о квалитту и другим захтвима

Lebih terperinci

DESIGN SISTEM BLADE POMPA AKSIAL AFP W.M. Rumaherang *) Abstract

DESIGN SISTEM BLADE POMPA AKSIAL AFP W.M. Rumaherang *) Abstract DESIGN SISTEM BLADE POMPA AKSIAL AFP40-500 W.M. Rumaherang *) Abstract The axial pumps are operate at specific speeds n s > 500. In practice, this pump is founded in application on the nuclear/thermal

Lebih terperinci

ТМ Г. XXXIV Бр. 1 Стр Ниш јануар - март 2010.

ТМ Г. XXXIV Бр. 1 Стр Ниш јануар - март 2010. ТМ Г. XXXIV Бр. 1 Стр. 381-387 Ниш јануар - март 2010. Приказ дела Примљено: 11. 11. 2009. Ратко Р. Божовић АНТИСРПСКА ПРОПАГАНДА Поред тога што је Слободан Вуковић већ написао запажену књигу са насловом

Lebih terperinci

Neurosis Tokoh Utama Anna Andriovna Dalam Novel Время Ночь/Vremya Noč /Waktu Malam Karya Lyudmila Petrushevskaya: Suatu Kajian Psikologi Sastra

Neurosis Tokoh Utama Anna Andriovna Dalam Novel Время Ночь/Vremya Noč /Waktu Malam Karya Lyudmila Petrushevskaya: Suatu Kajian Psikologi Sastra Neurosis Tokoh Utama Anna Andriovna Dalam Novel Время Ночь/Vremya Noč /Waktu Malam Karya Lyudmila Petrushevskaya: Suatu Kajian Psikologi Sastra Athiah Dwidanti Amida, Thera Widyastuti Program Studi Rusia,

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA

UNIVERSITAS INDONESIA UNIVERSITAS INDONESIA ANALISIS KONFLIK BATIN TOKOH YURIJ DALAM NOVEL ДОКТОР ЖИВАГО/ DOKTOR ŽIVAGO/DOKTOR ZIVAGO KARYA BORIS PASTERNAK: TINJAUAN PSIKOLOGI SASTRA SKRIPSI NOVA YANTI NPM 0606090096 FAKULTAS

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA REPRESENTASI MASKULINITAS PADA IKLAN CETAK MINUMAN VODKA (KAJIAN SEMIOTIK) SKRIPSI JUNITA ANGGRAHAENI NPM

UNIVERSITAS INDONESIA REPRESENTASI MASKULINITAS PADA IKLAN CETAK MINUMAN VODKA (KAJIAN SEMIOTIK) SKRIPSI JUNITA ANGGRAHAENI NPM UNIVERSITAS INDONESIA REPRESENTASI MASKULINITAS PADA IKLAN CETAK MINUMAN VODKA (KAJIAN SEMIOTIK) SKRIPSI JUNITA ANGGRAHAENI NPM 0706297152 FAKULTAS ILMU DAN PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM STUDI SASTRA RUSIA

Lebih terperinci

С О Д Р Ж И Н А. Број 88 год. LXVII 30 јуни 2011, четврток Цената на овој број е 210 денари.

С О Д Р Ж И Н А. Број 88 год. LXVII 30 јуни 2011, четврток Цената на овој број е 210 денари. Број 88 год. LXVII 30 јуни 2011, четврток Цената на овој број е 210 денари. www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 2128. Указ бр. 21 од Претседателот на Република Македонија...

Lebih terperinci

Тгаwl udang dan perakitan

Тгаwl udang dan perakitan Тгаwl udang dan perakitan Tipe teluk Мехicoсо Example : Di perairan tropik, саtch rateгаье. seimbang denmgan buka ап mendatar dan trawl. Untuk mendapatkan bukaan mendatar yang sebesarbe sarnya, dipergukan

Lebih terperinci

г-t9з~---t~~~~ша----!l--г---~~--~~~~n-~~~~1цо.-tthззtт--јойб-јнm~~шyiшњ~т-~-----=~--~~~ifw04i--~~~~~цо

г-t9з~---t~~~~ша----!l--г---~~--~~~~n-~~~~1цо.-tthззtт--јойб-јнm~~шyiшњ~т-~-----=~--~~~ifw04i--~~~~~цо Република Српска Републичка управа за rеодетске и имовинско-правне послове БаљаЛука ПОДРУЧНАЈЕДИНИЦА СРБАЦ Општина: Катастарски срез: Катастарска општина: С Р Б А Ц СРБА ЧКИ СРЕЗ ПОВЕЛИЧ Број: 21.40-952.1-1-4315/2009

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA LAMBANG REPUBLIK-REPUBLIK DI FEDERASI RUSIA: SEBUAH KAJIAN SEMIOTIK SKRIPSI IYUS YUSUF NPM :

UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA LAMBANG REPUBLIK-REPUBLIK DI FEDERASI RUSIA: SEBUAH KAJIAN SEMIOTIK SKRIPSI IYUS YUSUF NPM : UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA LAMBANG REPUBLIK-REPUBLIK DI FEDERASI RUSIA: SEBUAH KAJIAN SEMIOTIK SKRIPSI IYUS YUSUF NPM : 0806357266 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM STUDI RUSIA DEPOK JUNI, 2012

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA AMBIGUITAS MAKNA DALAM ANEKDOT BERBAHASA RUSIA SKRIPSI HYUNISA RAHMANADIA

UNIVERSITAS INDONESIA AMBIGUITAS MAKNA DALAM ANEKDOT BERBAHASA RUSIA SKRIPSI HYUNISA RAHMANADIA UNIVERSITAS INDONESIA AMBIGUITAS MAKNA DALAM ANEKDOT BERBAHASA RUSIA SKRIPSI HYUNISA RAHMANADIA 0606090013 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM STUDI RUSIA DEPOK JULI 2010 UNIVERSITAS INDONESIA AMBIGUITAS

Lebih terperinci

Телеком Србија Предузеће за телекомуникације а.д.

Телеком Србија Предузеће за телекомуникације а.д. Телеком Србија Предузеће за телекомуникације а.д. Београд, Таковска бр. 2. ФУНКЦИЈА ЗА ПРАВНЕ П СЛОВЕ Број: ~г~~ / Датум:/~r. ~.2017. године -ОЗ-34900-101 7-2 Слтуг.r _ ~ š публика Србнја --з Згенцнја

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA PERUBAHAN MORFEMIS KATA BENDA PINJAMAN BAHASA RUSIA DARI BAHASA PRANCIS SKRIPSI MUTIARA MERIDHITA

UNIVERSITAS INDONESIA PERUBAHAN MORFEMIS KATA BENDA PINJAMAN BAHASA RUSIA DARI BAHASA PRANCIS SKRIPSI MUTIARA MERIDHITA UNIVERSITAS INDONESIA PERUBAHAN MORFEMIS KATA BENDA PINJAMAN BAHASA RUSIA DARI BAHASA PRANCIS SKRIPSI MUTIARA MERIDHITA 0806468285 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN DAN BUDAYA PROGRAM STUDI RUSIA DEPOK JULI 2012

Lebih terperinci

ONOMATOPE DALAM LAGU ANAK-ANAK RUSIA

ONOMATOPE DALAM LAGU ANAK-ANAK RUSIA ONOMATOPE DALAM LAGU ANAK-ANAK RUSIA Pitra Dewi Sekartaji, M. Nasir Latief Program Studi Rusia Fakultas Ilmu Pengetahuan Budaya Universitas Indonesia Email: pitra.d.sekartaji@gmail.com Abstrak Penelitian

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA PERAN DAN FUNGSI И (I) PADA KALIMAT DALAM CERITA RAKYAT RUSIA SKRIPSI RAISA RESMITHASARI

UNIVERSITAS INDONESIA PERAN DAN FUNGSI И (I) PADA KALIMAT DALAM CERITA RAKYAT RUSIA SKRIPSI RAISA RESMITHASARI UNIVERSITAS INDONESIA PERAN DAN FUNGSI И (I) PADA KALIMAT DALAM CERITA RAKYAT RUSIA SKRIPSI Diajukan sebagai salah satu syarat untuk memperoleh gelar sarjana humaniora RAISA RESMITHASARI 0806357360 FAKULTAS

Lebih terperinci

DOI: /PKJIF V УДК 27-36

DOI: /PKJIF V УДК 27-36 DOI: 10.2298/PKJIF1480149V УДК 27-36 Нови препис Песме смрти из XVII века Порекло Песме смрти, иако познате и проучаване више од једног столећа, не може се сасвим поуздано одредити. Било да представља

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA ALIH KODE PADA FILM SALT (2010) DAN EASTERN PROMISES (2007): SEBUAH KAJIAN SOSIOLINGUISTIK SKRIPSI

UNIVERSITAS INDONESIA ALIH KODE PADA FILM SALT (2010) DAN EASTERN PROMISES (2007): SEBUAH KAJIAN SOSIOLINGUISTIK SKRIPSI UNIVERSITAS INDONESIA ALIH KODE PADA FILM SALT (2010) DAN EASTERN PROMISES (2007): SEBUAH KAJIAN SOSIOLINGUISTIK SKRIPSI MUHAMMAD RHIDA RACHMATULLAH NPM 0806357285 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA PROGRAM

Lebih terperinci

ПРАВИЛНИК. о техничким и другим захтевима за течна горива нафтног порекла

ПРАВИЛНИК. о техничким и другим захтевима за течна горива нафтног порекла "Службени гласник РС", бр. 123/2012, 63/2013, 75/2013 На основу члана 6. став 1. Закона о техничким захтевима за производе и оцењивању усаглашености ("Службени гласник РС", број 36/09), Министар енергетике,

Lebih terperinci

PANDANGAN DUNIA FYODOR DOSTOYEVSKY TERHADAP KEADAAN SOSIAL MASYARAKAT RUSIA DALAM NOVEL ИГРОК (Suatu Tinjauan Strukturalisme Genetik)

PANDANGAN DUNIA FYODOR DOSTOYEVSKY TERHADAP KEADAAN SOSIAL MASYARAKAT RUSIA DALAM NOVEL ИГРОК (Suatu Tinjauan Strukturalisme Genetik) PANDANGAN DUNIA FYODOR DOSTOYEVSKY TERHADAP KEADAAN SOSIAL MASYARAKAT RUSIA DALAM NOVEL ИГРОК (Suatu Tinjauan Strukturalisme Genetik) NISA WENING ASIH SUTRISNO 180710080020 ABSTRACT This thesis is entitled

Lebih terperinci

ОПШТИНСКА УПРАВА ПЕЋИНЦИ ИНСПЕКТОРУ ЗАШТИТЕ ЖИВОТНЕ СРЕДИНЕ. Број: Датум: год. ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47

ОПШТИНСКА УПРАВА ПЕЋИНЦИ ИНСПЕКТОРУ ЗАШТИТЕ ЖИВОТНЕ СРЕДИНЕ. Број: Датум: год. ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47 ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47 Mat.br. 08039801 Reg.br. 8238022472 šif.del. 86-90 PIB 100791703 ž.račun. 840-209667-75 tel/faks: 022/ 610-511, 636-509 e-mail: info@zdravlje-sm.org.rs

Lebih terperinci

СПЕЦИЈАЛЕН СИНГЛ. Двојна. шанса. Вкупно голови Вкупно голови. I п. I п. I п. II п. II п.

СПЕЦИЈАЛЕН СИНГЛ. Двојна. шанса. Вкупно голови Вкупно голови. I п. I п. I п. II п. II п. Стрелец на: првиот гол // во тек (регуларен дел) прв стрелец во тек R играч код квота код квота Сре 20:35 RONALDO C. 9271 4.50 9371 1.90 Сре 20:35 BENZEMA K. 9272 5.50 9372 2.30 Сре 20:35 MORATA A. 9273

Lebih terperinci

Предмет: Извештај комисије за оцену завршене докторске дисертације, кандидата мр сци мед. др Јасмине Ђинђић

Предмет: Извештај комисије за оцену завршене докторске дисертације, кандидата мр сци мед. др Јасмине Ђинђић НАУЧНО-НАСТАВНОМ ВЕЋУ МЕДИЦИНСКОГ ФАКУЛТЕТА УНИВЕРЗИТЕТА У КРАГУЈЕВЦУ Датум: Број: Предмет: Извештај комисије за оцену завршене докторске дисертације, кандидата мр сци мед. др Јасмине Ђинђић На седници

Lebih terperinci

Стручни рад УТИЦАЈ ИНТЕРВАЛА УСПОРЕЊА НА БРЗИНУ ОСЦИЛОВАЊА ТЛА ЗА УСЛОВЕ РУДНИКА "РУДНИК" Лутовац Сузана 1, Трајковић Слободан 1, Станић Слободан 2

Стручни рад УТИЦАЈ ИНТЕРВАЛА УСПОРЕЊА НА БРЗИНУ ОСЦИЛОВАЊА ТЛА ЗА УСЛОВЕ РУДНИКА РУДНИК Лутовац Сузана 1, Трајковић Слободан 1, Станић Слободан 2 ПОДЗЕМНИ РАДОВИ 14 (2005) 57-62 UDK 62 РУДАРСКО-ГЕОЛОШКИ ФАКУЛТЕТ БЕОГРАД YU ISSN 03542904 ИЗВОД Стручни рад УТИЦАЈ ИНТЕРВАЛА УСПОРЕЊА НА БРЗИНУ ОСЦИЛОВАЊА ТЛА ЗА УСЛОВЕ РУДНИКА "РУДНИК" Лутовац Сузана

Lebih terperinci

PERUBAHAN SEBAGAI PLOT DALAM NOVELET МOЯ ЖИЗНЪ KARYA ANTON P. CHEKHOV (Suatu Tinjauan Struktural Greimas)

PERUBAHAN SEBAGAI PLOT DALAM NOVELET МOЯ ЖИЗНЪ KARYA ANTON P. CHEKHOV (Suatu Tinjauan Struktural Greimas) PERUBAHAN SEBAGAI PLOT DALAM NOVELET МOЯ ЖИЗНЪ KARYA ANTON P. CHEKHOV (Suatu Tinjauan Struktural Greimas) KRISNA KRISTIAN H1G050032 ABSTRAK Skripsi ini berjudul Perubahan sebagai Plot dalam Novelet Kehidupan

Lebih terperinci

BAB 1 PENDAHULUAN. 1991, hlm L. Gartside, Modern Business Correspondence: A Comprehensive Guide to Business Related Office

BAB 1 PENDAHULUAN. 1991, hlm L. Gartside, Modern Business Correspondence: A Comprehensive Guide to Business Related Office BAB 1 PENDAHULUAN 1.1 Latar Belakang Sebagai makhluk sosial, manusia berinteraksi dengan manusia lain dengan cara berkomunikasi. Di zaman sekarang ini, alat yang digunakan dalam berkomunikasi semakin beragam.

Lebih terperinci

Стање сектора вода у Србији

Стање сектора вода у Србији Стање сектора вода у Србији резултати рада (показатељи успешности) предузећа водовода и канализације у 2015. години Сава Николић, Милан Петровић, Нинослав Петровић Стање сектора вода у Србији - резултати

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA KONSTRUKTIVISME DALAM SENI GRAFIS PADA POSTER IKLAN PRODUK DI RUSIA PERIODE NEW ECONOMY POLICY SKRIPSI

UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA KONSTRUKTIVISME DALAM SENI GRAFIS PADA POSTER IKLAN PRODUK DI RUSIA PERIODE NEW ECONOMY POLICY SKRIPSI UNIVERSITAS INDONESIA MAKNA KONSTRUKTIVISME DALAM SENI GRAFIS PADA POSTER IKLAN PRODUK DI RUSIA PERIODE NEW ECONOMY POLICY 1923-1929 SKRIPSI PISCESIA DWI RATIH 0806357335 FAKULTAS ILMU PENGETAHUAN BUDAYA

Lebih terperinci

У ИМЕ НАРОДА. ОКРУЖНИ СУД У БЕОГРАДУ, у већу састављеном од судије. Маријом Недић, у кривичном предмету против оптуженог Радомира Марковића и

У ИМЕ НАРОДА. ОКРУЖНИ СУД У БЕОГРАДУ, у већу састављеном од судије. Маријом Недић, у кривичном предмету против оптуженог Радомира Марковића и ,.. '' }~1-.. _... (~\ ~\.. К.бр.SОО/2006 --~...-- У ИМЕ НАРОДА. - ' ОКРУЖНИ СУД У БЕОГРАДУ, у већу састављеном од судије Бојана Мишнћа, председника већа; судије Душка Миленковића, и судија поротника Негић

Lebih terperinci

UNIVERSITAS INDONESIA

UNIVERSITAS INDONESIA UNIVERSITAS INDONESIA PENGGUNAAN AFIKS PADA VERBA ГОВОРИТЬ /GOVORIT'/ 'BERBICARA' DALAM NOVEL МАСТЕР И МАРГАРИТА /MASTER I MARGARITA/ 'MASTER DAN MARGARITA' SKRIPSI Diajukan sebagai salah satu syarat memperoleh

Lebih terperinci

ОПШТИНСКА УПРАВА ПЕЋИНЦИ ИНСПЕКТОРУ ЗАШТИТЕ ЖИВОТНЕ СРЕДИНЕ. Број: Датум: год. ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47

ОПШТИНСКА УПРАВА ПЕЋИНЦИ ИНСПЕКТОРУ ЗАШТИТЕ ЖИВОТНЕ СРЕДИНЕ. Број: Датум: год. ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47 ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ СРЕМСКА МИТРОВИЦА Стари шор 47 Mat.br. 08039801 Reg.br. 8238022472 šif.del. 86-90 PIB 100791703 ž.račun. 840-209667-75 tel/faks: 022/ 610-511, 636-509 e-mail: info@zdravlje-sm.org.rs

Lebih terperinci

ЧАЧАК јануар, година

ЧАЧАК јануар, година ЗАВОД ЗА ЈАВНО ЗДРАВЉЕ ЧАЧАК ЦЕНТАР ЗА ХИГИЈЕНУ И ХУМАНУ ЕКОЛОГИЈУ ИЗВЕШТАЈ О КОНТРОЛИ КВАЛИТЕТА ВАЗДУХА НА ПОДРУЧЈУ ГРАДА ЧАЧКА У ПЕРИОДУ I XII 2015. ГОДИНЕ ЧАЧАК јануар, 2016. година На основу Одлуке

Lebih terperinci

ЗВЕЗДАНО НЕБО ЗА ПОЧЕТНИКЕ

ЗВЕЗДАНО НЕБО ЗА ПОЧЕТНИКЕ Бранко Симоновић ЗВЕЗДАНО НЕБО ЗА ПОЧЕТНИКЕ Да ли сте се икада загледали у звездано небо? Да ли сте остали равнодушни пред тим призором или сте се можда запитали о ономе што видите, о телима и појавама

Lebih terperinci

ПРЕДМЕР И ПРЕДРАЧУН РАДОВА ЗА СПОЉАШЊЕ УРЕЂЕЊЕ

ПРЕДМЕР И ПРЕДРАЧУН РАДОВА ЗА СПОЉАШЊЕ УРЕЂЕЊЕ ПРЕДМЕР И ПРЕДРАЧУН РАДОВА ЗА СПОЉАШЊЕ УРЕЂЕЊЕ 0) СПОЉАШЊЕ И ДЕКОРАТИВНО ОСВЕТЉЕЊЕ ПРИКЉУЧНИ КАБЛ Овим предмером и предрачуном предвиђена је испорука, монтажа и повезивање, свих доле наведених позиција

Lebih terperinci

ПЛАН ДЕТАЉНЕ РЕГУЛАЦИЈЕ УРБАНИСТИЧКЕ ЗОНЕ

ПЛАН ДЕТАЉНЕ РЕГУЛАЦИЈЕ УРБАНИСТИЧКЕ ЗОНЕ ПЛАН ДЕТАЉНЕ РЕГУЛАЦИЈЕ УРБАНИСТИЧКЕ ЗОНЕ «Ц Р К В И Н Е» П Р Е Д С Е Д Н И К СКУПШТИНЕ ГРАДА КРАЉЕВА Миломир Шљивић, ецц. Број: 011-38/2009-II Дана: 20. јуна 2009.године Одељење за урбанизам, грађевинарство

Lebih terperinci

Структура на атом и хемиска врска

Структура на атом и хемиска врска 1 Структура на атом и хемиска врска 1.1 Единствената природа на С атомот 1.2 Развој на органската хемија како наука 1.3 Современа органска хемија 1.4 Структура на атом 1.5 Lewis-ова теорија за хемиска

Lebih terperinci

Рев. 5. СЕКТОР ЗА РАДИО-КОМУНИКАЦИЈЕ

Рев. 5. СЕКТОР ЗА РАДИО-КОМУНИКАЦИЈЕ Рев. 5. СЕКТОР ЗА РАДИО-КОМУНИКАЦИЈЕ Упутство за добијање дозволе за радио-станицу и израду техничке документације за радио-дифузне станице, по захтеву Републичке радиодифузне агенције, а на основу Јавног

Lebih terperinci