ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІКТІҢ БАСТЫ БЕЛГІСІ

Transkripsi

1 ЭКОНОМИКА (533) қараша жыл Газет 2006 жылдың 15 желтоқсанынан шыға бастады БИЗНЕС&ЖАҢАЛЫҚ БИЗНЕС&ҚОҒАМ БИЗНЕС&МӘДЕНИЕТ Ресеймен атынас ны аюда Жа а ба дарлама іске осылды Доп тепкен озар Агенттік жұмысы баяндалды Ынтымақтастық нығая береді біз үшін сонысымен қадірлі, қастерлі. Қазір бұл ұлағатты ұғым мәденигеографиялық белдеу деген ғылыми түсінікпен түйісіп жатыр. Елбасымыз зінің жуырда ғана жария етілген «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласында бұл туралы «Қазақстанның қасиетті жерлерінің мәдени-географиялық белдеуі неше ға сыр тсе де бізді кез келген рухани жұтаңдықтан сақтап, аман алып шығатын символдық қалқанымыз әрі ұлттық мақтаны шымыздың қайнар бұлағы. Ол ҚАЗПОШТА «Экономикаға» 2018 жылға жазылу жүріп жатыр! ЖЕКЕ АДАМДАР ҮШІН Индекс: Туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен зені тарихтан сыр шертеді... Туған жерге деген сүйіспеншілік Туған елге Қазақстанға деген патриоттық сезімге ұласады... Н.НАЗАРБАЕВ. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласынан Қазақ сияқты к шпелі елдің материалдық жәдігерлері к біне-к п қалалар мен кенттерде, сәулет ескерткіштерінде ғана сақталмай, сондай-ақ әлемнің әр түпкірлеріндегі жер атауларында к рініс тауып отыратынын ғалым дарымыз айтып та, жазып та жүр. Дегендей-ақ, қазақ тарихына қатысты топонимдер Шығыс және Батыс Еуропада да, Азия мен Африкада да жеткілікті. Оларды санамалап отыру бұл шағын мақаладағы міндетімізге жатпайды. Біздің тілге тиек еткелі отырғанымыз әзірге алыс лкелерге құлаш ұрмай-ақ, з туған- скен ңірлеріміздің бұрынғы-бүгінгі тарихын түгендеу. мірі аттан түспеген қазақ сонау к не заманнан құрлықтың талай пұшпағын батырдың білегімен, тұлпардың тұяғымен бағындырған. Ата-бабамыздың қаны т гілген осынау тағдырлы тау-тас, қазыналы қойнау Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 491, ,10 12 ай 2 982, ,20 КӘСІПОРЫН МЕН МЕКЕМЕ ҮШІН Индекс: Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 2 856, ,20 12 ай 5 712, ,40 ЖЕҢІЛДІКПЕН ЗЕЙНЕТКЕРЛЕР ЖӘНЕ ҰОС АРДАГЕРЛЕРІ ҮШІН Индекс: Мерзімі Аймақ-қала Аудан-ауыл 6 ай 1 207, ,33 12 ай 2 415, ,66 > [ 2 ] > [ 5 ] > [ 6 ] ҰЛТТЫҚ БІРЕГЕЙЛІКТІҢ БАСТЫ БЕЛГІСІ ұлт тық бірегейлік негіздерінің басты элемент терінің бірі. Сондықтан, мыңжыл дық тарихымызда біз алғаш рет осындай ауқымды жобаны жасап, жүзеге асыруға тиіспіз» деген болатын. Осы орайда еліміздің барлық дерлік аймақтарында аталған жобаға қатысты бастамалар бүгінде іс жүзіне асырыла бастады. Мәселен, осы мәденигеографиялық белдеуді қамтитын ңірге жататын Қостанай облысының оңтүстік аудандарының аумағында Сатыбалды ишанның мазары, Екідің, Жәуке батыр МЕМЛЕКЕТ басшысы Нұрсұлтан Назарбаев қорғаныс министрі Сәкен Жасұзақовты қабылдады. Кездесуде Президентке еліміздің қарулы күштерінің қазіргі жағдайы және министрліктің биылғы жұмыс жоспарының іске асырылу барысы ж нінде есеп берілді. ПАРЛАМЕНТ Мәжілісінің жалпы отырысында палата депутаттары « жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң жобасына Сенат енгізген згерістер мен толықтыруларға келісімін берді. ҰЛТТЫҚ банк қазіргі уақыттағы сыртқы қарыздың к лемін жариялады. Ұлттық банк т рағасының орынбасары Алпысбай Ахметовтің айтуынша, 2017 жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша Қазақстанның сыртқы қарызы 167,9 млрд АҚШ долларын құрап отыр. ҚОСТАНАЙ қаласының бас жоспарына згерістер енгізілмек. Бұл туралы облыс әкімі Архимед Мұхамбетовтің қатысуымен ткен жиында мәлім етілді. мазары, Қыз тамы сияқты к птеген тарих және мәдениет ескерткіштері сақталған. Тарихи маңызы зор ескерткіштер қатарына Торғай мұражайлар кешенін жатқызуға болады, оның құрамына Шақшақ Жәнібек панорамалық мұражайы, ліби Жангелдин мен Ыбырай Алтынсарин, Міржақып Дулатов пен Ахмет Байтұрсынов мұражайлары кіреді. «Тіпті Торғай жерінде ашық аспан астынан мұражай жасап қойса да артық емес. > [ 3 ] Мемлекеттік ызметтерді сапасы бизнеске алай әсер етеді? Бүгінгі таңда мемлекет біздің экономикамыздың маңызды құрамдас б лігі болып табылатын шағын және орта бизнестің дамуына баса назар аударуда. САҒЫНГҮЛ С КЕНОВА ШОБ халықтың экономикалық белсеңділігін қолдай отырып, бюджеттегі салықтық түсімдердің қомақты үлесін қамтамасыз етеді. Яғни, қазақстандықтардың әл-ауқаты ШОБ дамуына тәуелді болып отыр. Кәсіпкерлікті дамыту мәселелерінде мемлекеттік қызметтер к рсету сапасын арттырудың маңызы зор. Елбасының тапсырмасына сәйкес мемлекеттік қызметтер тізілімін зектендіру, оларды к рсету үдерісін оңтайландыру және электрондық форматқа к шірудің шаралар кешені іске қосылуда. Бұл әкімшілік кедергілерді жоюға мүмкіндік береді. Дегенмен, қағаз құжат айналымын азайтып, мемлекеттік қызметтерді үй қабырғасынан шықпай алу қажеттілігі туралы қанша айтсақ та, бәрібір сондай мәселе ңірлерде әлі бар. Солай, мемлекеттік қызметтерді к рсету сұрақтары ж ніндегі ведомствоаралық жұмыс тобының т рағасы Жеңіс Қазиевтің айтуынша, Солтүстік Қазақстан облысында 384 мемлекеттік қызмет түрі к рсетіледі, оның ішінде 30% немесе 115 қызмет қағаз нысанында к рсетілді. Бұл ретте мәселелердің к бі жер қатынастары саласындағы мемлекеттік қызметтер алуда анықталды. сіресе, бұл бір функционалдық аймақ мақсатын згертуіне қатысты мәселелер. Белгілі болғандай, 2014 жылдың желтоқсан айында Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызмет үшін жағдайды жақсарту ж ніндегі түбегейлі шаралар туралы заң қабылданған еді. Енгізілген түзетулерге сәйкес бір функционалдық аймақ шеңберіндегі жер учаскесін пайдалану кезіңде нысаналы мақсатын згерту талап етілмейді. Дегенмен, қабылданған нормаға қарамастан Петропавл қаласының жер қатынастар б лімімен бір функционалдық (коммерциялық) аймақ мақсатын згерту үшін тініштер әлі қабылданып, қарастырылып жүр. > [ 4 ] Газ тарату ж йесіне осылды Алға жылжу ауқымды міндеттер жүктейді > [ 2 ] 17 қарашада Байқоңыр қаласында шаһар нысандарын Қазақстанның газбен қамту жүйесіне қосуға арналған салтанатты шара тті. Оған Қызылорда облысының әкімі Қырымбек К шербаев, «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ бас директоры Манас Тасыбаев және Байқоңыр қаласы әкімшілігінің басшысы Константин Бусыгин қатысты. ГҮЛБАРШЫН ЖІГЕРЕЕВА Осыған дейін сұйытылған газ пайдаланып келген Байқоңыр қаласының тұрғындары үшін бұл айтулы оқиға. Табиғи к гілдір отынға к шудің артықшылықтары айқын табиғи газды тұрмыста пайдалану әлдеқайда қолайлы әрі қауіпсіз, зге отын түрлерімен салыстырғанда бағасы да айтарлықтай арзан. > [ 4 ] ВАЛЮТА БАҒАМЫ USD EUR RUB 5.60 GBP JPY 2.95 CHF CNY KGS UZS 4.09

2 2 ҮКІМЕТ БАСШЫСЫ ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫНДА БОЛДЫ Премьер-министр Бақытжан Сағынтаев Жамбыл облысының аудандарына барып, онда Индустрияландыру картасына кіретін және шетелдік инвесторлармен бірлесіп іске асырылатын бірқатар ірі неркәсіп нысандарының жұмысымен танысты. Жуалы ауданындағы қуаттылығы 50 МВт-қа дейінгі, Орталық Азиядағы ең ірі күн электр стансасы «Бурное Солар 1»-ді аралау кезінде Бақытжан Сағынтаевқа ңірде жаңартылатын энергия к здерін дамыту келешегі туралы баяндалды. Екі жыл бұрын шетелдік инвесторлармен бірлесіп іске қосылған «Бурное Солар 1» стансасы бүгінгі таңда 2,2 млрд теңгеден астам сомаға 73,18 млн квт/сағ электр энергиясын ндіреді, бұл болжамды к рсеткіштерден 10%-ға жоғары. Қазіргі таңда елімізде жиынтық қуаттылығы 335,8 МВт болатын жаңартылатын энергия к здерінің 55 нысаны қызмет к рсетіп тұр. ЖЭК нысандарының электр энергиясын ндіру к лемі ұлғайтылуда, 2017 жылы сім 13,5%-ды құрады. Сарысу ауданында құны $950 млн тұратын «ЕуроХим Тыңайтқыштар» ЖШС к лемді инвестжобасын іске асыру мысалында Үкімет басшысына ңірде химия неркәсібін дамыту туралы баяндалды. Жамбыл облысы әкімінің орынбасары Ғалымжан бдірайымовтың айтуынша, химия неркәсібі Жамбыл облысында аса дамыған салалардың бірі. ңір неркәсібіндегі химия німінің үлесі 24,6%-ға тең. «ЕуроХим-Қаратау» басшысы Д.Валышев з кезегінде химия кешенін дамыту келешегі туралы айтып берді. Зауыт құрылысы жобалық қуаттылығы жылына 1,4 млн тоннадан астам болатын минералды тыңайтқыштар ндірісін іске қосуға мүмкіндік береді. німді Орталық Азия елдеріне, Ресейге, Қытайға экспорттау жоспарда бар. Жалпы, елімізде осы жылдың 10 айында химия неркәсібі німдерінің ндірісінде оң қарқын байқалады. сім жоспардағы 3%-дан асып, 4,8%-ды құрады. ҚАРЫЗ ҚАШАН ҚАЙТАРЫЛАДЫ? Палатаның кезекті жалпы отырысында Мәжіліс т рағасы Нұрлан Нығматулин басқа елдердің Қазақтанға қайтаруға тиіс берешектерін уақытында реттеу ке ректігіне назар аударды. Нақтылап айтқанда, бұл мәселе Қазақстан үкіме тінің Грузия үкіметіне берген мемлекеттік кре диттерін қайта құрылымдауға қатысты ратифика ция лық заң жобасын талқылау кезінде к терілді, деп хабарлайды Мәжілістің баспас з қызметі. Мәселен, депутат Ирина Унжакова Грузия үкіме тінің берешекті қайтармауға қатысты жағдайы 20 жылдан асып бара жатқанын атап айтты. Осыдан кейін Мәжіліс спикері қаржы министрі Бақыт Сұлтановқа: «Грузиндік әріптестермен қарыз мәселесінің реттелгені жақсы, дегенмен, бұл босаңсуға себеп болмауы керек. йткені, басқа елдермен қарыздар бойынша әлі реттелмеген сауалдар бар», деді. ЖАҢА КУПЮРА АЙНАЛЫМҒА ШЫҚТЫ Ұлттық банк 22 қарашадан бастап 500 теңгелік жаңа купюраны айналымға шығарды. Бұл «Қазақ елi» сериясы бойынша шыққан алтыншы купюра. Қағаз ақшаның дизайны бұрынырақ шыққан жоғары номиналды ақшалардың дизайнына сәйкес. Ақшаның бір бетінде Қазақ елі монументі мен к гершіндер, ал екінші бетінде Каспий теңізі бейнеленген. Түс реңі згермеген. Ақшадағы жазу кириллица қарпімен басылған. Себебі, дизайн бойынша жұмыстар 2015 жылы жүргізілді. Ал купюраны басып шығару ұзақ жүре тін процесс, деді Ұлттық банк т рағасы Данияр Ақышев. Ескі дизайндағы 500 теңгелік ақша 2020 жылдың 10 шілдесіне дейін айналымда жүреді. ОРМАНШЫЛАР ТҰРМЫСЫ ОҢАЛА МА? Орманшылар еңбекақысы 2019 жылдан бастап 25 пайызға сіп, оларға қосымша тағы ақы т ленетін болады. Қазақстанның биоәртүрлігі тақырыбында ткен баспас з мәслихатында Ауыл шаруашылығы министрлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті т рағасының орынбасары Қайрат Үстеміров атап к рсеткендей, орманшылардың айлығы мен тұрмысы ең зекті мәселелердің бірі. Статистика дәлелдеп отырғандай, м лшері ең т мен айлық орман және балық шаруашылығының жұмысшыларына беріледі екен. Бүгінгі таңда орманшылар айына мың теңге алып отыр. Ұлттық парк директорының айлық жалақысы бар-жоғы 80 мың теңге ғана. Ал оның қарауында мыңдаған гектарлық аумақ бар. Ботаг з БДІРЕЙҚЫЗЫ ТАҒАЙЫНДАУЛАР Сапарбек ТҰЯҚБАЕВ «Kazakh Invest» ҰК» АҚ басқарма т рағасы қызметіне тағайындалды Аманбек ҚАЛЖАНОВ Ақмола облысы Атбасар ауданының әкімі болып тағайындалды Талғат ЕРСЕЙІТОВ Ақмола облысы Есіл ауданының әкімі болып тағайындалды Бизнес&Жаңалық ауіпсіздікке арнал ан жиын леуметтік д кендер саны артты Бұл туралы селекторлық режимде ткен аппараттық жиында мәлім болды, деп хабарлайды ОҚО әкімінің баспас з қызметі. Қазіргі таңда баға тұрақтылығы күн тәртібіндегі басты мәселе екенін айтқан аймақ басшысы Жансейіт Түймебаев азық-түлік тауарларының бағаларын негізсіз сірген азаматтар жауапқа тартылатынын қатаң түрде ескертті. ИСА ҚАМБАР Сонымен қатар облыс әкімі барлық аудан, қаладан тауар ндірушілер мен диқандарға з німдерін саудалауға мүмкіндік беретін әлеуметтік базар ашуды тездетіп қолға алуды тапсырды. Және де ол базарларда «Оңтүстік» АИО мен «Ырыс» микроқаржы ұйымы қаржыландырылған жобалардың німі саудалануын міндеттеді. Естеріңізде болса, ткен аптадағы селекторлық жиында баға тұрақтылығын сақтау мақсатында аймақ басшысы отандық тауар ндірушілердің німдері саудаланатын әлеуметтік базар ашуды аудан, қала әкімдеріне тапсырған болатын. Осының негізінде Түлкібаста 4, Т ле би ауданында 3 әлеуметтік дүкен мен сауда қатарлары, ал Түркістан қаласында сауда орындары ашылып отыр. Жиында с з алған облыс әкімінің орынбасары Б. Жамалов бүгінде облыста қажетті деген 19 азық-түлік бағасының тұрақты екенін айтып, басқа облыстармен салыстырғанда баға к рсеткіші бойынша республикада («Экономика» ред.) 6-шы орында екенін жеткізді. Сонымен қатар, жанар-жағармай мен дизель отыны жеткілікті екенін атап тті. «Бүгінгі таңда облыста тек қана сиыр еті мен тауық етінің сімі бар. Қалған азықтүлік бағасында су қаупі байқалмайды. Тұрақтандыру қорында да қажетті азық-түлік жеткілікті. Бүгінгі таңда қорда 1 мың тонна қант, 2 мың тонна картоп, 1 мың тонна пияз, тонна сәбіз, 70 тонна күріш, 200 тонна сиыр еті және 30 тонна макарон німдері бар», деді Б. Жамалов. Айта кетейік, Оңтүстік Қазақстанда жергілікті тауар ндірушілердің танымалдылығын арттыру және баға тұрақтылығын сақтау мақсатында алғаш рет «Оңтүстік» аймақтық инвестициялық орталығы мен «Ырыс» микроқаржы ұйымы қаржыландырған жобалардың апталық жәрмеңкесі бастау алған болатын. Енді екі аптада бір тетін жәрмеңкеде жеңілдетілген несие алып, кәсібін жүргізген 40- қа жуық кәсіпкер халыққа отандық німдерін т мен бағада ұсынатын болады. Айта кетейік, аталған қаржы ұйымдары жыл басынан бері 2182 жобаны қаржыландырған. 47 (533) қараша 2017 жыл ЭКОНОМИКА Ал а жылжу ау ымды міндеттер ж ктейді Жиында еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Тамара Дүйсенова әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар жайында баяндады. Оның айтуынша, саланың барлық бағыттарын қамтитын бірыңғай ақпараттық жүйенің негізі 14,5 млн азаматтың дерекқоры болып табылады. Бұл дерекқор онлайн режімде жаңартылып отыратындықтан, барлық уақытта зекті. Енді жүйені цифрлық технологиялар аясында дамыту жолдары қарастырылуда. Жалпы, әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыруды дамыту бағытында бірнеше жоба жүзеге асырылуда. Біріншісі бірыңғай электронды еңбек биржасы. Бұрын еңбек нарығының құрылымы б лекб лек болатын. Жұмыс іздеуші бірнеше жұмыс берушіні аралап шығатын болса, ал кәсіпорын те к п нәтижесіз сұхбаттасуларды ткізіп келетін. Енді ағымдағы жылдың қазан айынан бастап еліміздің 4 ңірінде бірыңғай электронды еңбек биржасы іске қосылды. Министрлік қолға алған екінші жоба еңбек келісімшарттарын электронды есепке алу болса, үшіншісі зін- зі жұмыспен қамтығандарды электронды тіркеуге, ал т ртіншісі бақылауды ұйымдастыруға электронды рұқсат беруге бағытталған. Сонымен қатар еңбек келісімшарттарын «Атамекен» алаңында Қазақстан Республикасының ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесіне арналған жиын тті. Қарлыға МЫРЗАЛИМОВА «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқарма т рағасының орынбасары Эльдар Жұмағазиев жиынды аша отырып, күн тәртібіне электронды неркәсіп пен бағдарламалық қамтамасыз етудің сенімді німдерінің реестрі мен ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында кәсіби стандарттарды дайындау мәселелері шығарылғанын хабарлады. Атап айтқанда, сенімді німдер реестрін дайындау, оған енгізудің белгілерін, сатып алудағы басымдықтарды әзірлеу мәселелері талқыланды. Эльдар Жұмағазиев отандық компаниялар 400 млрд теңгеге темір, софт пен басқа да компьютерлік жабдықтарды импорттайтынын атап тті. «Барлығын шоғырландыру міндеті тұр. Сондықтан нарықта қалыптасқан сенімді німдердің реестрі керек деген шешімге келдік. Егер осы желіде отандық нім болса, шетелдік ндірушілерден сатып алудың қажеттілігі болмауы керек. Қазір бір сол тіркеудің бірыңғай жүйесін енгізудің арқасында қазақстандықтар еңбек кітапшасынан арылып, еңбек келісімшарттарын электронды форматқа к шіру қағаз еңбек кітапшасын алып тастауға мүмкіндік береді. Ақпарат және коммуникациялар министрі Дәурен Абаев әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыруда бірқатар жетістіктер бар екенін атап тті. «Бүгінгі күні Мемлекет басшысының тапсырмасына сай «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы жан-жақты әзірленіп жатқаны белгілі. Экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған осы іргелі бастаманың аясында алдымызда к птеген міндеттер тұр. Осы орайда Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне архитектура әзірлеу барысында министрліктегі негізгі мәселелер айқындалып, автоматтандыруға жол ашатын стратегиялық маңызды бағыттар нақтыланды», деді ол. Д.Абаев Еңбек министрлігінің ақпараттық жүйе мен ақпараттық коммуникациялық инфрақұрылымның негізгі жағдайы сарапталып, оларды оңтайландыру мен дамыту бойынша маңызды ұсыныстар берілгенін айтты. Бұл бағытта министрлік жұмысының жетістіктері қатарында қайталанатын ақпараттық жүйелерді біріктіру, оларға арналған шығындарды оңтайландыру реестрге енгізілетін талаптар жайында айтып отырмыз», деді Эльдар Жұмағазиев. ҚР Қорғаныс және аэроғарыш неркәсібі вице-министрі Дмитрий Голобурданың айтуынша, қазіргі таңда электронды неркәсіпке басымдық берілген. «Біз бизнес тарапынан реестрге енгізілетін німдердің ережесі, белгілері мен түрлері бойынша ұсынысты тыңдағымыз келеді», деді Дмитрий Голобурда. Қорғаныс және аэроғарыш неркәсібі министрлігі Ақпараттық қауіпсіздік комитетінің басқарма басшысы Дархан Ахмедиев еліміздегі электронды неркәсіптің ахуалы жайында баяндады. «Электронды неркәсіп нарығының жалпы к лемі шамамен 16 млрд теңге жылы нақты к лем индексі бойынша компьютер, электронды және оптикалық німнің ндірісі 113,6% артты. Тұтынушы және кәсіби салада электронды неркәсіп німінің негізгі ндірушісі «Логиком» АҚ, «Элтекс Алатау» ЖШС, «Сайман» корпорациясы және басқалары», деді Дархан Ахмедиев. Барлық спикерлер мен жиынға қатысушылар отандық компаниялардың артуы үшін электронды неркәсіп німдері мен бағдарламалық қамтамасыз етудің сенімді реестрі арқылы IT німдердің сатып алуларын енгізу қажеттілігі туралы пікірге тоқталды. Алматыдан Қазақстан ұлттық телекоммуникациялық қауымдастығының кілі «Атамекеннің» отандық ндірушілерге басымдық беру бойынша атқарған жұмысы туралы айтты. Ұлттық палата реестрде қолдануға болатын индустриялық сертификаттар аясында ауқымды жұмыс атқарғанын атап тті. Қазақстанның IT-компаниялар қауымдастығы з кезегінде реестрді негізгі ереже ретінде пайдалануды ұсынды. Осылайша бизнес-қоғамдастық атынан уәкілетті органға кіргізу үшін лшемдер мен ұсыныстар топтамасын құру туралы шешім қабылданды. Ресеймен атынас ны аюда Ресейдің Челябинск қаласында Ресей және Қазақстан елі басшыларының қатысуымен ткен XIV ңіраралық ынтымақтастық форумына Батыс Қазақстан облысының әкімі А. К лгінов те қатысты, деп хабарлайды zhaikpress.kz сайтынан облыс әкімінің баспас з қызметіне сілтеме жасап жылдан бері дәстүрлі түрде ұйымдастырылып келе жатқан форумның мақсаты екі елдің арасындағы түрлі саладағы ынтымақтастықты бекітіп, сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық және мәдени байланыстарды нығайту. ШЕРХАН МОЛДАХМЕТ Географиялық орналасуы мен тарихы жағынан байланысы тереңде жатқан екі мемлекеттің арасындағы саудаэкономикалық қарым-қатынастар те тығыз. Мәселен, Ресейдің 5 облысымен шектесетін Батыс Қазақстанның зінде Ресей бизнес кілдерінің қатысуымен 160- тан аса кәсіпкерлік нысан жұмыс жасайды. Сондай-ақ соңғы 3 жылдың ішінде тек Батыс Қазақстан облысының Еуразиялық экономикалық одақпен арадағы тауар айналымы 2 млрд. АҚШ долларын құраса, биылдың зінде Ресей елімен 400 млн. долларды құрап, 40 пайыз сімді к рсетіп отыр. Форум аясында Қазақстан мен Ресей Федерациясы облыстарының арасында арнайы келісімдер жасалды. Соның ішінде Пенза облысының Үкіметі мен Батыс Қазақстан облысының әкімдігі экономикалық, ғылыми-техникалық және мәдени ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды. з кезегінде ңіраралық форумның екі ел үшін де аса тиімділігін атап ткен облыс әкімі А.К лгінов: мәселелері аталды. Сондай-ақ министрліктің жергілікті атқарушы органдармен ақпараттық іс-қимылында қосарланған шаралардың жоқ екендігін атап айтқан ж н. Осы тұрғыда мақсатты жобалардың архитектурасы мен жол картасы әзірленді. Соның ішінде маңыздысы электронды еңбек биржасын дамыту, әлеуметтік мәртебелер мен әлеуметтік к мекті есепке алудың бірыңғай жүйесі, қызметкерлердің профилін жүргізу және еңбек шарттарын есепке алу жүйесін құру, проактивті әлеуметтік қызметтер к рсету үшін міршең жағдайлар жүйесін есепке алу. Осы архитектураның жобасы сарапшылық кеңеске таныстырылып, келісілген. Отырыстың күн тәртібіне қойылған келесі тақырып Қазақстанның биологиялық әралуандығын сақтау және тиімді пайдалану бойынша жүргізілген жұмыстар және қабылданып жатқан шаралар туралы ауыл шаруашылығы вице-министрі Ерлан Нысанбаев баяндады. Ол орман қорының жалпы алқабы 29,4 млн гектарды құрайтынын, оның ішінде орман к мкерген жерлер 12,7 млн гектарды қамтитынын айтып тті. Биік діңді ағаштардың үлесі небәрі 3,3 млн гектарды немесе республика аумағының 1,2 пайызын құрайды. Осы жәйтті ескере отырып, 2004 жылдан жұмыр ағаш экспортына тыйым салынған жылдан сексеуіл ормандарында ағаш кесудің барлық түріне мораторий жарияланды, үстіміздегі жылы республиканың сауда орындарында сексеуіл сатуға тыйым салу шарасы енгізілді, сонымен бірге биыл ағашы ртенген жерлерді қалпына келтіруді қоса алғанда, қылқан жапырақты ормандарда санитариялық мақсатта ағаш кесуге тыйым салынды. Е.Нысанбаевтың айтуынша, орман шаруашылығын жүргізудің негізгі құжаттары орман орналастыру материалдары болып табылады. Қазіргі кезде 30 орман шаруашылығында 6,2 млн гектар және 12 ерекше қорғалатын табиғи аумақта 3,5 млн гектар мемлекеттік орман қоры алқабында орман орналастыру жобалары жүргізілмеген. Бұл проблеманы шешу үшін орман орналастыру жұмыстарын қаржыландыруды 2022 жылға дейін орташа есеппен алғанда жылына 400 млн теңгеге кезең-кезеңмен ұлғайтып отыру қажет. Сонымен қатар браконьерлікпен күресті күшейту бағытында ағымдағы жылы заңнамалық түрде азаматтық қару саны бір аңшыға 4 бірлік к лемінде шектелген. Мемлекеттік ұйымдардың инспекторлық құрамының ішінде сыбайлас жемқорлықты бұлтартпау үшін құрылған жедел топ қызметінің нәтижесінде биылғы бес айда табиғатты қорғау заңнамасы бұзылуының 16 фактісі анықталған. «Ақпараттандыру туралы» заң жобасы Мәжілісте, сондықтан реестрді енгізу мен оның лшемдері туралы пікірді жеткізу қажет», деп түсіндірді Эльдар Жұмағазиев. Қатысушылар реестр аясында «Мемлекеттік техникалық қызмет» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының талаптарын талқылады. Кәсіпкерлер республикалық мемлекеттік кәсіпорынның ішкі процестерін бизнесті қозғамай-ақ оңтайландыру қажеттілігін атап тті. Эльдар Жұмағазиев қорытындылай келе, Қазақстанның IT-компаниялар қауымдастығының реестр жобасын аяқтап, одан кейін уәкілетті органға таныстыру қажеттігін хабарлады. Іс-шараға Ұлттық палата басқарма т рағасының орынбасары, ҚР Қорғаныс және аэроғарыш неркәсібі вице-министрі мен қатар мемлекеттік органдар, салалық мекемелер, бизнес-қоғамдастық кілдері мен қызығушылық танытқан тұлғалар қатысты. Сонымен қатар, электронды неркәсіп пен бағдарламалық қамтамасыз етудің сенімді німдерінің реестріне енетін лшемдер топтамасын жасау үшін «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасында жұмыс тобы құрылады. Оған сарапшылар мен нарық кілдері қатыса алады. Біз үшін Пенза облысының ІT, медицина, фармацевтика, ауыл шаруашылығы саласында жүзеге асырып жатқан жобалары те қызықты. йткені Батыс Қазақстан облысында да машина жасау, ауыл шаруашылығы бағыты жақсы жолға қойылған. Сондықтан бүгін біз жасасқан келісімнің ауқымы кең, к п саланы қамтиды. Қазірдің зінде екі облыстың кілдері бір-бірімізге барып, тәжірибе алмасу ж нінде уағдаластық. Жалпы, мұндай шаралар жақындастыра түседі деп ойлаймын. Мысалы, былтыр Астана қаласында екі мемлекет басшысы Н.Назарбаев пен В.Путиннің қатысуымен ткен форумда Батыс Қазақстан облысына қатысты екі құжатқа қол қойылған болатын. Оның бірі жүрдек пойыздарды іске қосу және екі ел шекарасындағы тексерістерді алып тастау болса, екіншісі Жайық зеніне қатысты. Бүгінде жүрдек пойыздар арқылы қатынау тұрғындарға те қолайлы. Бір с збен айтқанда, халық осындай келісімдер негізінде жүзеге асатын шаралардың нәтижесін к руде, деді. Форум тақырыбы «Адам капиталына инновациялар енгізу» болғандықтан, мұнда екі мемлекеттің оқу орындары мен ғылыми орталықтарының арасындағы байланыс мәселесі де талқыланды. Қазірдің зінде Батыс Қазақстан облысының бірнеше оқу орындары мен Ресей оқу орындарының арасында тығыз байланыс орнатылған. Студенттермен академиялық алмасу, ғалымұстаздардың тәжірибе б лісу мақсатындағы шаралар к птеп жүзеге асуда. Соның ішінде М. темісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің ұжымы мен Пенза мемлекеттік университетінің арасында арнайы келісім жасалған.

3 ЭКОНОМИКА Мен оған «Тылсым Торғай туры» атты жаңа жобаның ұйымдастырушысы ретінде к з жеткізген едім. Біз жоба аясында бес бағыт бойынша жұмыс істейміз. Соның ішінде, к пшілікті таңғалдыратыны тарихы. Туристерді таза табиғи нім қойылатын дастарханымызбен де қызықтыра аламыз. Яғни, қонақтарымызға бұқпа, қазақша ет, қымыз, қуырдақ сияқты ұлттық тағамдарымызды ұсынамыз. Дәмі тіл үйіретін ауылдың жентінен, қатығынан дәм татқан туристер мұндай сапарларды еш ұмытпасы анық», дейді тілге тиек етіліп отырған «Тылсым Торғай туры» атты жобаның жетекшісі, лкетанушы Амандық мірхамзин. Ұлтжанды азамат Амандық Қорғанұлының айтуынша, туристер к п баратын тағы бір орын Қостанай ауданындағы Ыбырай Алтынсарин кесенесі. Биыл бұл тарихи ескерткішті қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Сондай-ақ, Сарык л ауданында Барақ батырдың кесенесі орналасқан, оған барушылар мазарға тоқтап, сол жердегі үйге тыныстап, құдықтан су ішеді. Егер облыс, жалпы Қазақстан бойынша теңдессіз, бірегей ескерткіштерді еске алу керек болса, онда дүние жүзіне мәлім геоглифтерді айтуға болады. «Торғай геоглифтері» деген атаумен белгілі 296 геоглиф алыс-жақын мемлекеттерден келетін туристердің қызығушылығын тудырары хақ. Мұндай ескерткіштер еліміз бен Оңтүстік Америкадағы Перу мемлекетінде ғана кездеседі екен. Біздегі геоглифтердің ішінде ерекше және барып к руге ыңғайлысы «Үштоғай т ртбұрышы». Бұл 101 үйіндіден тұратын қорғандар тізбегі. Жалпы, облыс аумағында шамамен тарихи және мәдени ескерткіштері бар екенін ескерсек, туристер үшін қаншалықты мәдени-танымдық, те қызықты турларды жасауға болатынын бағамдай беріңіз. Облыста туризмді ркендету үшін қандай қиыншылықтар кездесетініне тоқталған Амандық мірхамзин оның негізгі себептерін де атай кетеді: туризм орындарындағы инженерлік, к ліктік және әлеуметтік инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы, туристік нысандарға жетудің қиындығы, демалыс орындарындағы қызмет к рсету деңгейінің т мендігі, жол бойы инфрақұрылымы объектілерінің сервис сапасының және санының аздығы, білікті кадрлардың жетіспеушілігі, оның ішінде білімнің академиялық сипаты, білім бағдарламаларының еңбек нарығының талаптарынан, ндірістердің қажеттіліктерінен, жұмыс берушілердің үдесінен біршама алшақтығы және т.б., орналастыру орындарын айқындаудың, сондай-ақ олардың белгілі бір түріне қолданылатын стандарттардың болмауы, заңнамада жұмыскерлер мен жұмыс берушілерге қатысты қолданылатын әлеуметтік туризмді реттеу қағидаларының туристік сертификаттар жүйесінің, салықтық ынталандыру шараларының жоқтығы, туризм индустриясы мен қонақ үй бизнесін нормативтік реттеудің жеткіліксіз деңгейі, туристік бизнесті дамытудағы ықтимал кедергілер, оның ішінде әкімшілік кедергілердің кездесуі, бұдан әрі жетілдіруді талап ететін мемлекеттік қолдау құралдарының болмауы. 47 (533) қараша 2017 жыл Бизнес&Қоғам лтты бірегейлікті басты белгісі «Тылсым Торғайға тур» атты жобамызда біз бес бағыт бойынша жұмыс істейміз» деп, Амандық мірхамзин оларды санамалап теді. Амандықтың айтуынша, біріншіден «Бабалар ізімен» деген шартты атаумен Торғай ңірінің батыр-бектерін, жырауларын, әулиеәмбиелерін, ақын-жазушыларын зге жұртқа таныту. Торғай жері Шақшақ Жәнібек батыр, Амангелді Үдербайұлы, Кейкі К кембайұлы, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатұлы, Ыбырай Алтынсарин сияқты ұлы тұлғалардың мекені. з кезегінде олардың аталған ңірдегі 10 музейін к руге мүмкіндік бар. Мәселен, Арқалық қаласындағы Дала лкесі тарихы музейі, Амангелді кентіндегі Амангелді Иманов музейі, Торғай қаласындағы Ахмет Байтұрсынұлы мен Міржақып Дулатұлы, Ыбырай Алтынсарин, «Торғайдың топжарғаны» Нұрхан Ахметбековтің, Шақшақ Жәнібек батыр музейлері сияқты музейлер. Жалпы, Торғай елі, аты Торғай болғанмен, қырандар мекені ғой, мәселен, бір ғана Қызбел ауылынан исі қазаққа танымал 25 академик пен алаштың ұл-қыздары туған екен, бұны біреу білсе, біреу білмес. Ал К калат, Аралбай мен К лқамыстан жалпы саны 60 ақын-жазушы шыққан екен. Бұл мақтаныш па, мақтаныш, әрине, оларды скелең ұрпаққа осылай насихаттай аламыз. Одан зге Құтан әулие, Оспанқожа сияқты әулие-әмбиелеріміз қаншама. Одан басқа менің з ауылым Ыбырай Алтынсариннің кітабына арқау болған Қыпшақ Сейітқұл атамыздың ауылы, Айса Нұрманов сияқты техника жоқ заманда 20 шақырымдық б гет тұрғызған атамыз да осы ауылдан шыққан, дейді Амандық. Қысқаша айтқанда, осындай қаншама аталарымызды, жерімізді танытамыз, жалпы барша қазақ даласы сияқты Торғай даласы да тұнып тұрған тарих. Екіншіден, қазір әлемнің сегізінші кереметі Торғай геоглифтері нақ осы лкеде орналасқан, аталған геоглифтер дүние жүзінде тек Қазақстанда және Оңтүстік Американың Перу мемлекетінде кездеседі екен. Сапар барысында міндетті түрде Торғай геоглифтерінің ішіндегі белгілісі Үштоғай т ртбұрышына теміз. Геоглифтер Қазақстанның басқа да жерлерінде, әсіресе, солтүстік ңірлерде болуы мүмкін, бірақ тың игеру жылдары олар тегістеліп кетті ме деген ойға қаламын. Бір жағынан жеріміздің шалғай болғаны сондай, мұрамыздың сақталып қалуына да әсер еткен сияқты. Үшіншіден, міне, осы шалғайлығымыз Торғай қазақтары тұрмысының бұзылмай, қазақы қалпына сақталуына да септігін тигізді. Егер ол қонақжайлығымызды, нағыз ауыл тұрмысын неге туристер үшін ұсынбасқа, әрине, оны қызмет к рсетуді жақсарта отырып ұсына аламыз ғой. Туристерге зәулім ғимараттар емес, шынайы қазақ салты, мірі қызық емес пе? Айтқандай, бұрындары, яғни 1990 жылдары ауылымызда үй болатын болса, қазір содан қалғаны үй және олар қиыншылыққа әбден т зе білген, елден к шпейтін, ертеңіне сенімді отбасылар. Ауылға, елге әр барған сайын риза болып келемін. Неге десеңіз, әр үйге таза суы кіріп тұр, жарығы бар, Отау ТВ қосулы, мектеп, аурухана, дәмхана, дүкендері жұмыс істеп тұр. рбір үйдің ішінде туалет-ваннасы, ауласында бақшасы тағы бар, әрине, әр үйдегі қолдағы малды қоспағанда, деп з ойын сабақтаған Амандық, сіз елге келген кезде бірден баяғы балғын балалық шағыңызға күмп ете қаласыз, қанша жолдан шаршап келсеңіз де біз қызықты әрі қонақжай қазақ ауылының к рінісін, салт-дәстүрі мен тұрмысын к рсетеміз. Мәселен, туристер киіз үй құрып, қырға шығып, балық аулап, атқа мініп, таң-тамаша болады, зіміздің дүкеніміз бен дәмханамыздан қосымша қызмет те к рсетеміз. Құмк шу атты құмымызға аунаймыз. Т ртіншіден, Торғай жерінде «Алтын дала» мемлекеттік резерватының мынадай үш учаскесі орналасқан: ол «Тосынқұм» және «Сарықопа», сондай-ақ «Ұлы жыланшық» болып б лінеді, әзірге біздің базамызға ең жақыны «Ұлы Жыланшық» учаскесі және «Сарықопа» учаскесінің шетінен теміз. Мәселен, «Ұлы Жыланшық» учаскесі дала еркесі киіктердің Батпақдала атты популяциясының т лдейтін және жайылатын жері. Сондай-ақ, аталған жерлерде құстар мен аңдардың және сімдіктердің сирек кездесетін түрлері бар. Атқандай Торғай қолаты Сібірден оңтүстікке, яғни құстардың жылы жаққа туінің нағыз ортасы, осы жерден құстардың 90 пайызы теді. Аталған жерлердің флорасы мен фаунасы ғана емес, жер бедерінің зі әр 20 шақырым сайын згеріп отырады. Мәселен, К калат ауылынан «Ұлы Жыланшық» учаскесіне дейінгі 80 шақырым біресе құмды, біресе сазды, енді бірде ш лейтті, тағы бірде ақселеулі болып тұрады. Сонымен бірге, Торғай және Қабырға зендері бойынан естен кетпес балық аулау сәті де туристердің жадында қалуы тиіс, деп оқырманды қызықтырып әкетеді. Мәселен, Еуропадағы бірнеше мемлекеттен тұратын Бенилюкс құрамасының аумағында 30 млн. адам тұратын болса, біздің Торғай жерінде бар болғаны 80 мың адам тұрады. Шын мәнінде жеріміздің құпиясын зіміз де біле бермейміз. Мысалы қазақ даласында кездесетін сағымның түнгі сағым деп аталатын түрі тек Торғай жерінде кездеседі. Бесіншіден, қазақ асханасының тағамдарынан дәм тату, яғни, қонақтарға бұқпа, қазақша ет, қымыз, қымыран, бауырсақ, жент, қуырдақ сияқты ұлттық тағамдарын жеп, қажет болса олардың дайындалуын к рсету және здерін де қатыстыру. рине, әлі де айтуға болар еді, бірақ ең басты деген бес бағытын қамтуға тырыстым деп ойлаймын, деп түйіндеген Амандық Қорғанұлы Торғай ңірінде 10 музей жұмыс істейтіні белгілі, біз сол музейлердің басшыларымен тығыз қарым-қатынаста жұмыс істейміз, деп атап теді. Мәселен, Амангелді музейінің директоры Кәмшат бжановамен, кезінде збекәлі Жәнібеков негізін осыдан 40 жыл бұрын қалап кеткен Арқалық қаласындағы «Дала лкесі» музейінің директоры Гүлбану Елтебаевамен, Торғай қаласындағы Музейлер кешенінің директоры Гүлбану Сәрсекемен тығыз қарым-қатынаста жұмыс істейміз. Обалы нешік, жету қиын болғандықтан аталған музейлерге кейде кеш баратынымыз бар, сонда әдейі алыстан келгендігімізді ескеріп, кеш болса да музей есігін ашып, қызметтерін к рсетеді. рине, материалдық-техникалық жаңғыртылуы облыс мәдениет басқармасының қарауында, бірақ оларды шашау шығармай әрі бірегей жәдігерлермен толықтырып отыру жанқиярлық іс, деп бағалаймын. Біз әзірге бұл әлеуметтік жобаны з қалтамыздан қаржыландырып отырмыз, деген Амандық мырза сапарлаушыларға қатысты айтатын болсақ, олар жолға т зе алатын, экстремалды туристер болуы керек, деп байлам жасайды. йткені, біз кем дегенде 4-5 күндік тур болғандықтан мәселен бірінші және соңғы күні к лікпен шақырым қашықтықты жүреміз. Сәйкесінше ұзақ жолға және нағыз қазақ қонақжайлығына дайын болуы керек. Нағыз қазақ қонақжайлығы деп отырғанымыз, таң атқаннан кешке дейін ет жеу мен қымыз ішуден шаршап қалмаңыз дегім келгені ғой, әзіл әрине! Жоспарымызға қатысты айтатын болсақ, әлі де кеңейіп, киіз үйлер қалашығын құрып, кемпинг салып, аң-балық аулайтын база салып не сатып алып, қызмет сапасын арттыру. рине, турист дген те кірпияз жан ғой, сәйкесінше оның асы, демалатын орны, жол к лігі және тағы басқа да жайттардың бәрі қатаң ескерілетін болады. Себебі қауіпсіздік мәселесі жалпы бірінші жолда тұрады. р турист біздің к з алдымызда болады, міне сондықтан да біз қаптаған туристер емес, шағын 8-10 адамнан тұратын топтарды ғана апарамыз. Кейде қызмет к рсетушілеріміз саны олардан да к п болады. Ал ауылда оларға киіз үйде не қонақ үйде тұру еркіндігі беріледі. Қалаларда сәйкесінше қонақ үйлер екені тағы түсінікті ғой, ал жол бойы тоқтайтын жерлеріміздегі дәмханалармен жұмысымыз жолға қойылған. Мәселен, таңғы алты жарымда Арқалық поезынан түсетін туристерімзді таңғы жетіде таңертеңгі асы күтіп тұрады. Жалпы, ішкі турист пе сыртқы турист пе, олардың бәрі ел экономикасына қаржы құяды ғой, сондықтан з басым оларды б лмеймін, әрине белгілі бір уақыттан кейін шетелдік туристер де келе бастайды. Айтқандай сайтымыздың ағылшынша нұсқасын да іске қостық. рине, қазақша және орысша нұсқалары да жұмыс істеп тұр. Бұл ретте, тағы айта кететін жай, біз әлеуметтік желілерді те тиімді және жиі пайдаланамыз. Осы орайда жол және инфрақұрылым деген екі түйткілге тоқталған Амандық баға саясатындағы бір кедергіні к рсетеді, ол қызмет к рсетуші ұйымдардың тек жазғы мезгілде жұмыс істеп, қысқа уақыттағы шығындарын жазғы демалыс есебінен теуге тырысуы. Бұл, әрине, қате бағыт. Оның есесіне қысқы қызмет түрлерін ұсыну қажет, мысалы, Азия елдерінде мірінде қар к рмеген ондаған-жүздеген миллион адамдар бар, міне соларды алып келіп, чартерлік рейстер ұйымдастырып, қызмет жасау қажет. Бұл да бір қызығы мен шыжығы к п сала, егер зіңіздің ісіңізді ұнататын болсаңыз, одан ләззат алатын болсаңыз, мұнымен айналысу керек. Елімізде қаншама құпиясын ашпаған жерлер бар. Міне, оларға баруымыз және оларды к руіміз қажет, деп түйіндейді Амандық мірхамзин. Оймақтай ой ретінде айтарымыз, біз қасиетті жерлеріміздің мәдени-географиялық белдеуін қалыптастыру ж нінде қолға алынып жатқан осындай баянды бастамаларға дер кезінде үн қосып, қолдауымыз қажет, йткені тарихи жады ұлттық жаңғырудың түйінді тетіктерінің бірі. рылыс мәдениеті са талуы керек Атырау облысында жергілікті халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсарту үшін атқарылып жатқан игілікті істер аз емес. Соңғы кездері к птеп бой к теріп жатқан әлеуметтік нысандардың құрылысын облыс әкімі Нұрлан Ноғаев жіті бақылауға алған. Жуырда аймақ басшысы осындай бірқатар нысандар құрылысының сапасын тексеріп, жауапты тұлғаларға тиісті тапсырмалар берді. БОТАГ З БДІРЕЙҚЫЗЫ кім облыс орталығындағы «Береке» тұрғын үй кешенінің құрылысын тексерді. Биыл мемлекет қаржысына жалпы ауданы 135,6 мың шаршы метр болатын 37 тұрғын үй, яғни 2007 пәтер құрылысы жүргізілді. Жалпы ауданы 109,8 мың шаршы метр болатын 1617 пәтерлі 29 үй пайдалануға берілсе, қалған 8 тұрғын үйдің құрылысы жыл аяғына дейін аяқталмақ. Тұрғын үй кешенін тексерген аймақ басшысы үй тұрғызу кезінде барлық қажетті жағдайлар есепке алынып, құрылыс мәдениеті сақталуы керектігін айтты. Мемлекеттік бағдарлама бойынша пәтер алған адам оған қалай ж ндеу жүргізу керектігін немесе құрылысшылардың кемшілігін қалай дұрыстауды ойламауы керек. Қабылдау-тапсыру актісі қосымша згертулер мен қайта түзетусіз, барлық жұмыстардың аяқталғанын к рсетеді, деді қарамағындағыларға Нұрлан Ноғаев. Бұл тұрғыда аймақ басшысы тексеру қорытындысымен жауапты тұлғаларға нақты тапсырмалар берді. Атыраудағы «Береке», «Нұрсая» деп аталатын екі ықшамауданда алдағы жылы жалпы аумағы 234,5 мың шаршы метрді құрайтын к п пәтерлі 43 тұрғын үйдің құрылысын жүргізу үшін жобалаусметалық құжаттама дайындау жүзеге асады. Бұдан б лек, облыс әкімі әлеуметтік маңызы бар т рт нысанның құрылыс барысымен танысты. Н.Ноғаев алдымен облыстық кардиоорталықтың қалпына келтіріліп жатқан қосымша ғимаратын аралап к рді. Тәулігіне 50 адамға дейін қызмет к рсету жоспарланып отырған медициналық мекеменің жаңа ғимараты сырқаттарға қосымша қызметтердің к рсетілуіне мүмкіндік береді. Онда операция-хирургия блоктары, реанимация, қарқынды терапия және диагностика б лімдері орналасқан. Екінші нысан мамандандырылған халыққа қызмет к рсету орталығы ғимараты. Онда ХҚКО қызметкерлерімен қатар әкімшілік полиция мен мемлекеттік кірістер департаменті, наркология және психикалық-неврологиялық диспансер дәрігерлері жұмыс істейтін болады. Сынамалар тапсыратын медициналық зертхана да сол жерде орналасады. Б лінген т рт гектар жерге к лік жүргізу бойынша сынақ алатын автодром салынады. Осылайша келер жылдан бастап к лік жүргізу куәлігін алу, к лік тіркеу рәсімдері бір жерде жүргізілетін болады. Сондай-ақ Н.Ноғаев «Самал» ықшамауданындағы рт с ндіру депосының құрылысымен танысты. Жаңа рт с ндіру б лімшесі жақын маңдағы 3-5 ықшамауданды қамтиды. Биыл шілдеде басталған нысан құрылысы 2018 жылдың желтоқсанында аяқталатын болады. Аймақ басшысы «Нұрсая» шағын ауданындағы облыстық Ішкі істер департаментінің жаңа ғимаратының құрылысын да барып к рді. Ішкі істер департаментінің жаңа әкімшілік кешені бес б ліктен тұратын кеңсе ғимаратын, спорт кешенін, 100 әскери қызметшіге арналған казарма мен жедел әрекет ету арнайы жасағының 100 сарбазына арналған жатақхана, уақытша оқшаулау орны, кәмелеттік жасқа толмағандарды бейімдеу орталығы, генераторы мен қазандығы бар трансформаторлы қосалқы станция, әрқайсысында 16 техника болатын екі ангар үлгісіндегі боксты қамтиды. кімшілік полицияның қолданыстағы кеңсесі болашақтағы ІІД кешенінің бір б лігі деуге де болады. Атыраудағы Жайық арқылы тетін тіреусіз к пір ңір үшін зекті инфрақұрылымдардың бірі. кім жаңа к пірдің құрылыс Жетпісбай БЕКБОЛАТҰЛЫ, әл-фараби атындағы ҚазҰУ кафедра меңгерушісі аймағына арнайы барып, жұмыс қарқынын байқады. Облыстың Махамбет ауданындағы жаңа к пір қосымша к лік дәлізін құруға және облыс орталығындағы кептелістерді айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді. Махамбет ауылы маңындағы Жайық зеніне салынған к пірдің жүк к терімділігі 180 тонна болса, ұзындығы 860 метрді, ал ені 13 метрді құрайды. Кіреберіс жолдарының жалпы ұзындығы 8,5 километр. К пірдің құрылымы да ерекше тұтастай бетон және тіреуіштерден тұрады. Қазіргі уақытта онда авток лік жолдары салынған. Жұмысты мейлінше жеделдету үшін құрылыс алаңына мобильді бетон зауыты орнатылыпты. Жолдың жүретін б лігі екі жолақтан тұрады, жаяу жүргіншілерге арналған жолдар да қарастырылған. «Жаңа к пір құрылысының аяқталуы аймақтағы шағын және орта бизнестің дамуына сондайақ зеннен ту арқылы облыс орталығына тоқтамай жаңа к лік дәлізін құруға мүмкіндік береді», деді Н.Ноғаев. Бұдан б лек, облыс к не Сарайшық қалашығы маңындағы жағаларды бекіту орындарында болып қайтты. Жаға бекітуші б гетшелердің құрылысы да келер жылы аяқталады деп жоспарланып отыр. Биіктігі 3 метр, ұзындығы 1500 метр болатын б геттер ескі қала б лшектерін тасқын сулардан қорғаудың бірден бір жолы. Оларды аралап к рген әкім құрылысқа жауаптыларға тиісті тапсырмалар берді. Жетпісбай БЕКБОЛАТҰЛЫ, әл-фараби атындағы ҚазҰУ кафедра меңгерушісі Zhetpisbay.Bekbolatuly@kaznu.kz Гүлденсе ауыл гүлденеміз бәріміз! 3 «Гүлденсе ауыл гүлденеміз бәріміз!». Үкімет пәрмені бойынша қарашаның үшінші жексенбісінде айтулы табыстармен аталып ткен ауыл шаруашылығы қызметкерлері күнінің мәні мен маңызын қазақ қара с зінің шебері Бейімбеттен асырып кім жеткізе қойсын! Айтқандай-ақ, соңғы жылдар беделінде сала мемлекеттiк қолдаудың арқасында жаңа деңгейге к теріліп, ел экономикасын дамыту мен ауыл тұрғындарының әл-ауқатын арттырудағы жетекші күшке айналды. Бүгінде осы бағытта жүйелі жұмыстар ілгері ұластырылуда. Қамбаға құйылған 22 миллион тонна астықтың сапасы жоғары болды. Ауыл шаруашылығы дақылдарының, оның ішінде нарықта сұранысқа ие німдердің егіс к лемі ұлғайып, мал саны артты. Елбасымыз «Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауында «агро неркәсіптік кешен экономиканың жаңа драйверіне айналуы тиіс» дей келіп, еліміз агро неркәсіп німдерін экспорттайтын ңірлік державаға айналуы керектігін атап ткен еді. Осыған орай агро неркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдауды жетілдіру, сон дай-ақ саланы дамытудың жылдар ға мемлекеттік бағдарламасын іске асыру мақ сатында басым бағыттарды ркендету карталары әзірленді. Толыққанды талдаулар негізінде ауыл шаруашылығы кооперациясы; аграрлық қайта ңдеу; А К-ті қарқынды техникалық қайта жарақтандыру; тұқым шаруашылығы; фитоса нитариялық іс-шаралар тиімділігін арттыру; агрохимия; азық ндірісі немесе теңгерімі; к терме-тарату орталықтары; егіс тікті айналым ға тарту; шалғайдағы қой шаруашы лығы; аграр лық ғылымды түбегейлі жаңғырту; сиыр еті ндірісі; мемлекеттік қолдау шараларын жетілдіру мәселелері бойынша нақты шаралар кешені ұсынылды. Маңызды құжат салалық қауым дастықтар мен одақтар, қоғамдық кеңестер, агробизнес және ғылыми ұйымдар кілдерінің қатысуымен талқыланды және барлық мүдделі тараптар ұсыныстары ескеріле отырып, пысықталды. Мәселен, ауыл шаруашылығы кооперациясы картасын іске асыру арқасында ағымдағы жылы мал шаруашылығында алғашқы оң нәтижелерге қол жеткізілді. Мал шаруашылығы німінің ндірісі 3,3 пайызға, ет ндірісі 5,7 пайызға, сүт ндірісі 2,8 пайызға ұлғайды жылғы 1 қазан дағы жағдай бойынша 56 мыңнан аса жеке қосалқы шаруашылық пен ұсақ шаруа қожалықты қамтыған 770 кооператив құрылды. зін- зі жұ мыспен қамтығандар мен жұмыссыздар жеке кәсіпкер болып қайта тіркеліп, борда қылау алаңын құрды. Аталған бордақылау алаңдарының қуаттылығы 108,7 мың басты құрайды. Сонымен қатар сүт бағытындағы қайта ңдеу неркәсіптері 60-тан 65 пайызға, ет бағытындағы қайта ңдеу неркәсіптері 55-ден пайызға ұлғайғанын айта кеткен ж н. А К-ті дамытудың басты бағыттарының бірі аграрлық қайта ңдеу. Бұл бағыт бойынша егжейтегжейлі талдау жүргізілді және алғаш рет қайта ңдеу кәсіпорындарының деректер базасы қалыптастырылды. База кәсіпорынның ағымдағы жағдайын бағалауды, оның қуатын, жүктелуін, нім номенклатурасын, сондай-ақ дамуды тежейтін проблемаларды қамтиды. Импорт үлесінің жоғарылығын, жүктелмеген қуатты лықты және шикізаттық әлеуетті ескере отырып, 435 кәсіпорынға қатысты қайта ңдеудің 9 басым түрі айқындалды. Бұл сүтті, етті, теріні және жүнді, майлы және дәнді дақылдарды, жеміс және к к ністі, қант қызылшасын және картопты қайта ңдеу, олар бойынша аграрлық қайта ңдеу кәсіпорындарын орналастыру сызбасы, оның ішінде әр облыс бойынша аудандар б лінісінде әзірленді. Аграрлық қайта ңдеу картасына сәйкес 79 жаңа зауыт салу және 80 зауытты жаңғырту қажет. Бұл қайта ңделетін німдердің жалпы ндірісін 1,9-дан 3 трлн. теңгеге дейін ұлғайтуға және 7 мың жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. А К-ті дамытудың зекті мәселелерінің бірі ауыл шаруашылығы тауар ндірушілерінің техникалық жарақтануы болып табылады. Ауыл шаруашылығы техникасы паркіне жүргізілген талдау техника қолдану мерзімінің 17 жылдан асып кеткенін к рсетіп отыр. К птеген техниканың жарамдылық мерзімі тіп кеткен. Бұл ретте тракторларды ж ндеу мен жанаржағармай шығыны 20 пайызға скен, бұл жалпы жиналымның шамамен 14 пайыз немесе шама мен 200 млрд. теңгені жоғалтуға әкеліп соқтырады. А К-ті қарқынды техникалық қайта жарақтандыру картасы аясында ауыл шаруашылығы техникаларын қарқынды қайта жарақтандыру мақсатында отандық ауыл шаруа шылық техникасын сатып алу үшін инвес ти циялық субсидиялар тетігін згерту, отандық ауыл шаруашылығы ндірісіне түпкілікті м лшерлемесі 5 пайызға дейін жеңілдетілген несие беру бағдарламасын енгізу к зделіп отыр. кінішке қарай, соңғы жылдары астық сапасының жыл сайын т мендеп келе жатқаны байқалады. Соның салдарынан себілген элиталық тұқым үлесі 2014 жылғы 6,3 пайыздан 2016 жылы 3,5 пайызға дейін т мендеді. Алайда, тұқым шаруашылығын қолдау және минералды тыңайтқыштар пайдалану бойынша қабылданған шаралар арқасында биыл бұл жағдайды дұрысталды. Биылғы жылғы астық түсімінің сапасы ткен жылдың німінен бірнеше есе сті.

4 4 ҚАРЖЫ ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ҮЛЕСТІК ҚҰРЫЛЫМЫ «Астана» халықаралық қаржы орталығының 25%-дық үлесі Шанхай биржасына тиесілі болады. Сыртқы істер министрлігінде «ЭКСПО 2017 мұрасы» тақырыбында ткен д ңгелек үстел барысында «Астана» халықаралық қаржы орталығының басқарушысы Қайрат Келімбетов 5 желтоқсан күні ткізілетін инвестициялық конференцияға Шанхай биржасының кілдері шақырылатынын айтты. «Олар біздің орталық құрылымында 25 пайыздық үлеске ие болады. Жыл соңында үлестік қатысу бойынша толық құрылымды қабылдаймыз», деді ол. Қазірдің зінде NASDAQ биржасы, Жібек жолы қоры және зге де ұйымдар АХҚО-ға үлкен қызығушылық танытып отырғанын айта келіп, Қайрат Келімбетов Мәскеу биржасымен арада тығыз ынтымақтастық пен түсіністік, достық қарымқатынас барын, олар қаржылық қызметтердің ңір лік хабын құруда к мектескендігін атап тті. «Ал дағы уақытта блокчейн секілді жаңа технология ларды дамыта түспекпіз. Келесі аптада ортақ шаралар ұйымдастырамыз және келесі жылы Мәскеу биржасының жаңа әзірлемелерін Астанада к рсететін боламыз, деді АХҚО басқарушысы. Менің ойымша, біздің б лімде түрлі биржа кілдері неғұрлым к бірек болса, экономикалық кеңістігіміздегі даму да соғұрлым жақсара түседі». Жайық зенінде салынып жатқан жаңа к пір құры лысы алдағы жылы аяқталады. Ақ Жайықтың Атырау облысының Махамбет ауданы аумағынан ағып тетін тұсында салынып жатқан жаңа к пір қосымша к лік дәлізін құруға және облыс орталығындағы кептелістерді едәуір азайтуға мүмкіндік береді. К пірдің жүк к терімділігі 180 тонна, ұзындығы 860 метр, ені 13 метр болады. Кіреберіс жолдарының жалпы ұзындығы 8,5 шақырым. К пірдің құрылымы тұтастай бетон және тіреуіштерден тұрады. Қазірде екі жолақты авток лік жолы салынған, жаяу жүргіншілерге арналған жол б лігі де қарастырылған. Жұмысты жеделдету үшін құрылыс алаңына мобильді бетон зауыты орна тылған. Таяуда облыс басшысы Нұрлан Ноғаев Жайықта салынып жатқан тіреусіз к пірдің құрылыс жұмыс тарымен танысты, деп хабарлады ңірлік коммуникациялар қызметі. «Жаңа к пір құрылысының аяқталуы аймақтағы шағын және орта бизнестің дамуына, сондай-ақ зеннен ту арқылы облыс орталығына тоқтамай жаңа к лік дәлізін құруға мүмкіндік береді», деді Н.Ноғаев. К пір құрылысы келесі жылы аяқталады деп жоспарланған. Сонымен қатар аймақ басшысы к не Сарайшық қалашығы маңындағы жағаларды бекіту жұмыстарының барысымен танысты. САБАН К ДЕГЕ ЖАРАТЫЛАДЫ Ақмола облысында бидай сабанынан қағаз шығаратын зауыт салу жоспарланып отыр. Осы орайда Орталық коммуникациялар қызме тінде ткен баспас з мәслихатында облыс әкімі Мәлік Мырзалин Қытай компаниясымен бірлескен жоба бойынша салынатын зауыттың құрылысы алдымыздағы жылы басталатындығын атап тті. Кәсіпорынның қуаттылығы жылына 500 мың тонна. «Қытайдан 300 миллион долларға жуық жеке инвестиция тартылды. Сабанды ңдеу арқылы біз қағаз, картон, органикалық тыңайтқыштар, электр қуаты және метан ндіретін боламыз», деді облыс басшысы. Р КҮН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНЫЛУЫ ТИІС Павлодарлық диқандар майлы дақылдарды он күннің ішінде жинап болуы тиіс. ңір басшысы Болат Бақауовтың тапсырмасы осындай, деп хабарлайды pavlodarnews.kz. Облыс тық ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Ораз Дүзденбаевтың айтуынша, биыл дәнді дақылдар егістігіне орақ тамыздың ортасында түскен. Қазіргі жалпы жиыны 745,5 мың тонна, яғни дәнді дақылдардың 96%-ы жиналды. Былтыр бұл к рсеткіш 777,2 мың тонна к лемінде болған. «Қазіргі таңда майлы дақылдар егіні жиналуда. Осыған дейін 99,5 мың га алқаптың 49%- ы жиналып, 60,9 мың тонна астық бастырылды. Гектардың орташа шығымдылығы 6,1 центнерден айналды. Егістікте 489 комбайн жұмыс істеуде. Ауа райы қолайлы болған жағдайда жұмысты аяқтау үшін 10 күн қажет», дейді Ораз Дүзденбаев. Осы ретте облыс әкімдігіндегі күзгі жиын-терім жұмыстарының барысы қаралған аппараттық жиынды қорытындылай келіп, аймақ басшысы ауа райы жағдайына қарамастан астық жинауды 25 қарашаға дейін аяқтауды тапсырды. Рымтай САҒЫНБЕКОВА «Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты басылымдардың ұжымдары аталған Серіктестіктің Бас директоры, белгілі публицист Шәмшидин Паттеевке ағасы Иса ШЕНҚОЖАҰЛЫНЫҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып к ңіл айтады. Бизнес&Аймақ Мedia рылтай конференциясы тті 16 қарашада Алматыда отандық БАҚ нарығын дамыту мәселелеріне арналған жыл сайынғы Х Мedia құрылтай конференциясы тті. Іс-шараның авторы әрі тұрақты ұйымдастырушысы Қазақстан баспас з клубы. сел БЕРІМЖАРОВА Биыл «Медиа нарығы: жүйелі згерістер және жаңа к зқарастар белестері» деген тақырыпқа арналған аталмыш конференция кезінде медиа саласының кілдері еліміздің жалпы экономикалық және саяси жүйесі аясында орын алып жатқан згерістерді ортаға салды. ҚР ақпарат және коммуникация министрі Дәурен Абаевпен ткен сессияда журналистерден сұрау келіп түскен уақытта және ақпаратты ұсыну кезінде мемлекеттік органдардың к теретін жауапкершілігіне қатысты к птеген сауалдар қойылды. Абаев мырза атап ткендей, ақпаратты дер кезінде ұсынбаған жағдайда бұл жауапкершілік сұрау келіп түскен мемлекеттік органның мойнында болады. Егер жауап белгіленген мерзім ішінде берілмесе, сотқа жүгінген ж н. Сондай-ақ, министр ақпаратты ұсыну мерзімі қысқарып келе жатқанын және кейде жауап ұсыну кезіндегі кідіріс шынайы бір себептерге байланысты туындауы мүмкін екенін жеткізді. Абаев мырза Медиа құрылтай сынды іс-шаралардың арқасында еліміздің медиа саласында нақты згерістер орын алып жатқанын баса атап тті: «ткен жылы маған мемлекеттік телеарналардағы жарнамаға қатысты к птеген сауалдар жолданған болатын жылдың 1 қаңтарынан бастап «Хабар» телеарнасы жарнамалық роликтерден толығымен бас тартайын деп отырғанын қуанышпен хабарлаймын. Бұл зінше бір эксперимент болмақ, оның арқасында алдағы уақытта осы шараны басқа да мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарына ендіру мәселесі шешілмек». Қалыптасқан дәстүрге сай конференция қатысушылары медиа нарығының дамуындағы жаңа басты трендтерді сарапшылардың з аузынан естуге мүмкіндік алды. Биыл NBS және CBS-тің жаңалық шығарушы репортері әрі телевизиялық продюсері Барбара Рейлтц, 31-арна бас директоры Бағдат Қожахметов, Құқықтық медиа орталығының директоры Диана Окремова, Алматы ТВ бас директоры лібек лденей, «Медиа стандарттар институты» кілі Кәмилә Жүсіпова және «Новое Телевидение» бас директоры Руслан Никонович соны ақпаратпен б лісті. Қазақстан с з бостандығы және интернет бостандығы рейтингісі бойынша т менгі орында келеді. Осы тұста польшалық және қазақстандық БАҚ беттеріндегі тоналдықты салыстырған «Нархоз» университетінің ректоры Кшиштоф Рыбиньскидің с зіне қарағанда, отандық басылымдарда польшалық БАҚ-қа қарағанда сыншылдық к бірек екен, сондықтан к птеген халықаралық рейтингтерді қайта қарастыру керек болуы мүмкін. Спикерлердің к бісі Қазақстандағы медиа з жұмысын лайықты деңгейде атқармай отыр, елдегі саяси және қаржылық жағдайға тәуелділігі жоғары деген сындарын айтты. Арманжан Байтасовтың пікірінше, мемлекеттік тапсырыс, жемқорлық, сот жүйесіндегі әділеттіліктің жоқтығы секілді үш фактор БАҚ-тың суі мен оның ықпал күшін тежеп отыр. «Талап» қолданбалы зерттеулер орталығының директоры Рахым Ошақбаев бұған қарсы пікірді ортаға салды. Оның айтуынша, медиа нарығы қазір белсенді дамып жатыр және де осы салада талантты әрі белсенді қатысушылар к п. «Бүкіл мәселе тек зімізде, дейді Ошақбаев мырза. сіп-дамып, з санамызды згертіп, медиа үшін жаңа жағдайларды жасау қажет». Конференция қатысушылары соңғы жылда отандық БАҚ нарығында қалыптасқан жағдайды 47 (533) қараша 2017 жыл ЭКОНОМИКА Мемлекеттік ызметтерді сапасы бизнеске алай әсер етеді? Мысалға, «дүкенге қызмет к рсету» нысаналы мақсаттан «сауда кешеніне қызмет к рсету» мақсатына, «жылыжай құрылысы үшін» мақсатынан «к к ніс қоймасына қызмет к рсету үшін» мақсатына, «сауда павильоны құрылыс үшін» мақсатынан «шинажинақтау үшін» мақсатына және т.б. Бұл ретте, егер кейбір жағдайларда кәсіпкерлердің нысаналы мақсатын згерту үшін тініштерін қабылдамай отырса, басқа жағдайларда «бір функционалдық аймақ мақсатын згерту талап етілмейді» деген тұжырымдамасымен тініштерді қарастырусыз қалдырады, ал үшінші жағдайларда кәсіпкерлердің тініштері оңынан шешіледі. Яғни, бұл бір сұрақ шеңберінде бірнеше шешу тәсілдерін қолдану мемлекеттік органдардың қызметі үшін лайықсыз болып табылады. Бұндай жағдай кәсіпкерлер үшін кедергілер туғызып отырады. Осы жылдың қыркүйек айында бұл сұрақ деп ж ніндегі кеңес отырысында қарастырылып, Петропавл қаласының жер қатынастар б ліміне кәсіпкерлік субъектілері мен екінші деңгейдегі банктеріне функционалдық аймақ мақсатын згерту сұрағы ж нінде түсіндіру жұмыстарын жүргізу тапсырылды. Сәл бұрын осы жылдың мамыр айында қала прокуратурасы Петропавл қаласының әкімдігіне қарастырылатын сұрақ бойынша заңдылықты бұзуды жою, бұзушылыққа жол бермеу және нақты тетіктерді пысықтау, Жер кодексінің 109 бабын түсіндіруіне бағытталған жұмысты жандандыру туралы ұсыныс енгізді. Мәлімет үшін: прокуратура ұсынысына сәйкес 2016 жылы 518 телімінің 59-ының бір коммерциялық аймақтың шеңберінде нысаналы мақсаты згерді, ол жалпы санының 11%-н құрайды. Құжаттарды рәсімдеу мерзімі ұзартылғаннан осы жағдай кәсіпкерлік субъектілері үшін орынсыз кедергілерді туғызып отыр. Ойлап к ріңізші, «Жер учаскелерінің нысаналы мақсатын згертуге шешім беру» қызмет к рсету мерзімі 30 күнге дейін жетеді! Сонымен қатар, нысаналы мақсатын згертуі жер актілер рәсімдеуді талап етіледі. Бұл қосымша шығындарға әкеліп, уақыт жұмсауға мәжбүрлейді. Қала әкімдігі прокуратура ұсынысына жер учаскесі бір функционалдық аймақ шеңберінде пайдаланылған жағдайда тінішті қабыл алмау стандартпен қарастырылмаған деп жауабын қайтарды. Палата сарапшыларының пікірінше, бұл негізсіз болып табылады. йткені қызмет алушылар үшін кедергі жасайтын керексіз артық үдерістерді жою мақсатында қабылданған және сатыға жоғары Жер кодексі бар. Мемлекеттік қызметтер к рсету сұрақтары ж ніндегі ведомствоаралық жұмыс тобының отырысында палатамен бір функционалдық аймақта пайдалынатын жер учаскесінің нысаналы мақсатын згерту қажетсіздігі туралы тініш берушілерді Петропавл қаласының жергілікті атқарушы органдар мен мемкорпорациялар арқылы хабарлау ұсынысы енгізілді. Палата нысаналы мақсатын згерту сұрақтары бойынша кәсіпкерлердің жүгіну себептерін анықтау және талдау, осы кедергілерді жою бойынша шараларды қолдану қажет деп ойлайды. талдап, осы жағдайда дұрыс бағдар табу және қандай құралдарды игеру керектігі ж нінде с з қозғады. Солфорд униерситетінің (Ұлыбритания) профессоры Марек Бекерман ткізген арнайы шеберлік сабағында қатысушылар деректерді тексеру ерекшеліктері, цифрлік дәуірдегі жалған жаңалықтар ж нінде кеңінен ақпарат ала алды. Сондай-ақ, Meduza жаңалық сайтының бас редакторының орынбасары Александр Поливановтың ткізген шеберлік сабағы журналистикадағы жаңа жанрға күрделі ақпаратты жеңіл тілмен жеткізуді к здейтін тү сін дірмелі журналистикаға арналды. «10 жыл уақыт ішінде Медиа құрылтай отандық БАҚ нарығын дамытумен байланысты жүйелі мәселелерді талқылауға арналған тұрақты алаң ретінде Қазақстан медиа нарығындағы айтулы оқиғаға айналды, дейді Қазақстан Баспас з клубы президенті сел Қарауылова. Біз жыл сайын к кейтесті әрі сапалы контентті, жергілікті және халықаралық сарапшылардың сараптамасын, зекті шеберлік сабақтарын ұсынып, мамандарға зара байланыс орнатуға мүмкіндік жасаймыз. Осыдан 10 жыл бұрын туындаған біздің осы бастамамыз медиа саласындағы басты іс-шараға айналып отырғанына қуаныштымын». Media құрылтай'17 бас серіктесі «Верный Капитал» Компаниялар тобы, ресми серіктесі Chevron. Іс-шара «Филип Моррис Қазақстан», kaspi.kz, KCell, SANTO компанияларының қолдауымен ткізілді; ресми әуетасымалдаушы Air Astana, ресми хабар таратушы «Новое телевидение». Газ тарату ж йесіне осылды Қалаға табиғи газ берілуі шағын және орта бизнесті дамытып, жаңа жұмыс орындарын ашуға, яғни әлеуметтік-экономикалық сімге жол ашылады. Алғашқы 6 тұрғын үйден зге, 6 мектеп пен 1 бала бақша к гілдір отын құбырына жалғанды. Газ автономды қазандықтарға да берілуде. Байқоңыр қаласын Қазақстанның табиғи газына қосу үшін ұлттық оператор «ҚазТрансГаз» АҚ з қаражаты есебінен қажетті инфрақұрылымды толығымен салды. «Бейнеу-Бозой-Шымкент» магистралдық газ құбырынан «Байқоңыр» автоматтандырылған газ тарату станциясына (АГТС) дейін ұзындығы 4 шақырымдық бұрма газ құбыры салынды. Ал АГТС-тен қалаға дейін ұзындығы 10 шақырым жеткізуші газ құбыры т селді. Қала ішіндегі құбырлардың ұзындығы 33,5 шақырымнан асады. Қалада 20,6 мың абонентті газ құбырына қосу жоспарланып отыр, бұл 300 аса к ппәтерлі үй. Биыл маусым айында ткен «Байқоңыр» кешені ж ніндегі Ресей-Қазақстан үкіметаралық комиссиясының 5-ші отырысында, «ҚазТрансГаз» АҚ, Қызылорда облысының әкімдігі, Байқоңыр қаласыныі әкімшілігі, «ЦЕНКИ» ФҰББ арасындағы ынтымақтастық арқасында қаланы газдандыру сызбасы бекітілді. 19 қазанда Астанада Байқоңыр тарихында тұңғыш рет «Газ Субсидиялау үшін тініштерін қабылдау бойынша ХҚКО жұмысы кәсіпкерлердің к птеген наразылығын туғызып отыр. Осылай, Премьер-министрдің орынбасары ауыл шаруашылығы министрімен бекітілген Инвестициялық салымдар кезінде агро неркәсіптік кешен субъектісі шеккен шығыстардың бір б лігін теу бойынша субсидиялау қағидаларына сәйкес инвесторлардан инвестициялық субсидиялау үшін тініштерін «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы қабылдайды. Осы норма сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға және ауылшаруашылық тауар ндірушілердің мемлекеттік қолдауға қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында енгізілді. Ережелердің ескі редакцияда тініштер қабылдауы тек Ауыл шаруашылық басқармасымен жүргізіліп, шалғайдағы аудандардан фермерлер үшін талай қиыншылықтар туғызған. р аудан орталықтарында тініштер қабылдайтын уәкілетті орган бар. ХҚКО арқылы тініштерді қабылдау туралы нормасы аумақтық тепе-теңдік мәселесін шешуі тиіс. Дегенмен, осы жылдың қыркүйек айында инвестсубсидияға тініштерді қабылдау барысында келесі жағдай анықталды: Аудандық ХҚКО ауылшаруашылық тауар ндірушілерден тініштерін қабылдамай, облыс орталықтарына жіберген екен. Мемқызметтер стандарттарына сәйкес халыққа қызмет к рсету орталықтары инвестордың тініші мен құжаттарды Ауыл шаруашылық басқармасына 2 күн ішінде жолдауы тиіс. Бірақ мұны жүзеге асыру қиындыққа түседі, йткені аудандық ХҚКО-дан құжаттар арнайы байланыс арқылы аптасына 1 рет қана жеткізіліп отырады! Яғни, халыққа қызмет к рсету орталықтарының аудан орталықтарынан құжаттар жеткізілімі бойынша ұйымдастырылған жұмысы бар да, мемқызметтер стандарттарының талаптарын орындау мүмкін емес. Сонымен бірге, кәсіпкерлер палатасына аудан орталықтарындағы инвестсубсидиялау сұрақтары ж ніндегі мамандардың кәсіби даярлығы жеткіліксіз хабарламалар талай рет түскен екен. Аудандық ХҚКО ұйымдастырылмаған жұмыстың нәтижесінде шалғайдағы аудандардағы к птеген ауылшаруашылық тауар ндірушілері мерзімде тініш беруге үлгере алмапты. тініштер шектеулі бюджетіне байланысты тек 4 күн қабылданады. Ағымдағы жылы субсидиялау бағдарламасы бойынша қосымша тініштерді қабылдау күтілуде. Осыған байланысты мұндай жағдайды қайталамас үшін мемлекеттік қызметтер к рсету ж ніндегі ведомствоаралық жұмыс тобымен «Азаматтар үшін үкімет» мемлекеттік корпорациясына бірнеше ұсыныстар енгізілді. Нақтылай айтқанда, құжаттарды мемлекеттік қызметтер стандарттарымен қарастырылған мерзімі ішінде облыс орталығына жеткізуді ұйымдастыру бойынша алдын ала жұмыстарды жүргізу, сондайақ аудандық ХҚКО қызметкерлердің біліктілік деңгейін арттыру. Жоғарыда айтылғандардың бәрінен шығатын қорытынды: мемлекеттік қызметтердің мұндай сапасы бизнестің дамуына тікелей әсер етіп, уақыттық, қаржылық, ндірістік шығындарға әкелуі мүмкін. шаруашылығы» қалалық біртұтас мекемесі, «ҚазТрансГаз» АҚ және «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ арасында келісімге қол қойылды. Келісім негізінде қаладағы нысандар табиғи газ тұтына бастады. Байқоңыр қаласын газдандыруға арналған жұмыстар 2014 жылы бастау алды. Сол жылы қараша айында «Бейнеу-Бозой-Шымкент» магистралдық газ құбырынан «Байқоңыр» автоматтандырылған газ тарату станциясына дейінгі бұрма газ құбырының құрылысы басталды. Бұл нысан ұлттық оператор «ҚазТрансГаз» жүзеге асырған «Қызылорда облысының 5 елді мекенін газдандыру» ауқымды инвестициялық жобасының аясында тұрғызылды. АНЫҚТАМА: «Қызылорда облысының 5 елді мекенін газдандыру» инвестициялық жобасы 2013 жылы Қызылорда облысы әкімдігі мен «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ арасында қол қойылған меморандум шеңберінде жүзеге асырылды. Жоба аясында Байқоңыр мен Арал қалалары және Шиелі, Жаңақорған, йтеке би кенттерінде 5 АГТС пен к шеаралық газ құбырлары салынды. Осының арқасында ңірдің 200 мыңға тарта тұрғыны табиғи газды тұтыну мүмкіндігіне ие болды. Байқоңыр қаласы жылына орта есеппен 1650 тонна сұйытылған газ пайдаланады.

5 ЭКОНОМИКА аза станда ы банк ж йесін ада алау ажет «Атамекен» ҰКП басқарма т рағасы Абылай Мырзахметов қаржы нарығының мәселесін к тере отырып, бұл салада ақша-несие саясатын жеңілдететін шешімді қадамдар байқалмайтынын атап тті. Спикер қысқа мерзімді де, сондай-ақ ұзақмерзімді де несие алу жеңіл еместігіне назар аударды. ҚАРЛЫҒА МЫРЗАЛИМОВА Абылай Мырзахметов атап ткендей, конгресті қалыптастыру қаржы секторында пікір алмасу қажеттілігінің бар екенін к рсетеді. Ол бизнестің қаржы секторынан не күтетіні жайлы да ой б лісті. Оның айтуынша, бұл секторда теңдестірілген экономикалық саясат болу керек. «Бұл с зсіз, салық мәселесі мен бюджеттік несиелеуге қатысты. Бизнес макроэкономикалық саясат осы мәселені үйлестіре талқылағанын күтеді. Ұлттық банк пен Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының бірлескен жұмысымен экономикалық суді ынталандыру керек», деді Абылай Мырзахметов. «2017 жылдың қаңтарқыркүйек айлары аралығында қайта берілген несие к лемі 6,7%-ға, яғни 7,6 млрд теңгеге скен. Бұл сім жеке тұлғалардың несие алуының 1,5 есе артуымен байланысты. Кәсіпкерліктің негізін құрайтын заңды тұлғаларға Иран а ой етін ж нелтті Орал қаласындағы «Кублей» ЖШС ндірген қой еті Иран еліне жол тартты. ГҮЛБАРШЫН ЖІГЕРЕЕВА ткен жылы аталмыш компания 10 мың тонна ет ңдеуге қауқарлы мал соятын цехы бар кешенді іске қосты. Бұл кешен шикізат қауіпсіздігін қамтамасыз етеді әрі 100-ден астам жаңа жұмыс орнын ашты. Етті экспорттаушы компания мамандары Иранда қой етіне деген сұраныс жоғары деседі. Биылғы жыл соңына дейін 200 тонна ет жеткізу туралы келісімшарт жасалған. Иранға ж нелтілген 18 тонна вакумдалған қой еті мұздатылған түрінде жіберілді. Иран елі Қазақстанда, Ақ Жайық ңірінде ндірілген ет німдеріне қызығушылық танытып отыр. «Кублей» компаниясындағы ет ндіру процесімен толықтай танысқандықтан, осы кәсіпорынмен келісімшартқа отырдық. Бұл жерде мал мұсылмандық жолымен несие беру 5,7%-ға т мендеген немесе 300 млрд теңгеден астам сомаға азайған», деп хабарлады басқарма т рағасы. Спикердің айтуынша, ауыл шаруашылығына берілген несие 43%-ға т мендеген. Сондай-ақ ұзақмерзімді (инвестициялық) несие бойынша м лшерлемесі артқан. Ал бизнес несиені субсидиялау шаралары мен мемлекеттік бағдарламалардың арқасында ғана алып отырғанына назар аударды. «Бизнестің жол картасы» ең сұранысқа ие бағдарлама, барлық ңір қамтылып, жұмыс атқарылып отыр, 10 мыңнан астам қатысушысы бар. Алайда Қазақстанда 1 млн 200 мыңға жуық кәсіпкер бар, бір ғана осындай қолдау жеткіліксіз. Банк секторы несиелеудің шынайы құралы, ол бар қарқынмен жұмыс істеу керек», деді Абылай Мырзахметов. Басқарма Т рағасы сондайақ қаржы секторына қадағалау қажеттігі туралы айтты. «Бизнестің түйткілді мәселесі капиталдың аздығы. Ұлттық банкте те ауқымды сараптама бар, олар мәселені шешуге тікелей атсалысуы керек. Оңтүстік Қазақстан облысындағы тауар айналымының 40%- ы збекстанға тиесілі. Бәсекелестік бағдарын белгілеу керек», деп түсіндірді Абылай Мырзахметов. Еске салсақ, қаржыгерлердің конгресі соңғы 47 (533) қараша 2017 жыл рет 2006 жылы тті. Ал елімізде қаржы нарығындағы басты іс-шара тұңғыш рет 1999 жылдың мамыр айында ұйымдастырылған. Қаржыгерлердің VII конгресіне «Атамекен» ҚР ҰКП басқарма т рағасы Абылай Мырзахметов, «Атамекен» ҰКП басқарма т рағасының орынбасары, Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығы кеңесінің т райымы міндетін атқарушы Юлия Якупбаева, Ұлттық банк т рағасы Данияр Ақышев, сондай-ақ еліміздегі қаржы секторы банктер, сақтандыру, инвестициялық және брокерлік компаниялардың кілдері қатысты. Конгрестің негізгі тақырыбы макроэкономикалық саясат және қаржы секторын дамыту жолдары. Қатысушылар қор жинау, реттеу, бәсекелестік орта мен жаңа технологияларды пайдалану мәселелерін де талқылады. Сонымен қатар қор нарығын дамыту мәселесіне жекелеген сессия арналды. Юлия Якупбаева «Қаржылық сектор: жаңа сын-тегеурін мен мүмкіндіктер» атты екінші сессияға модератор болды. Бүгінде қаржы секторы үшін қадағалау мәселесі маңызды. Конгресс еліміздің қаржыгерлері үшін нағыз пікір алмасу алаңына айналып, есте қаларлықтай пайдалы ойлар мен идеялар айтылған орта ретінде қалыптасты. халал қылып сойылып ңделетіндіктен, біз қойған талаптарға толықтай сай болып отыр. «Кублей» компаниясында ндірілген ет мұздатылған күйінде к лікпен жеткізуге ыңғайлы. Ол жаққа апарылған сапалы ет німдері халықтың к ңілінен шығуда, дейді «Zira Et» ЖШС экспорттаушы компанияның кілі Заур Оружев. Алдағы уақытта сиыр етін осы елге экспорттау туралы келісім жүргізілуде. ңір шаруалары сірген ірі қара малының етіне шет мемлекеттерден сұраныс к п. сіресе, к ршілес Ресей елі табиғи таза сиыр етін қабылдауға мүдделі болып отыр. «Кублей» компаниясы қой етінің үшінші партиясын Иранға ж нелтіп отыр. Ет экспортын жолға қойған ңірдегі екінші кәсіпорын осы «Кублей». «БатысМарқаЛамб» компаниясы ұшақ арқылы 18 тоннадан үш мәрте салқындатылған қой етін Иранға ж нелткен болатын. Бизнес&Қоғам Ауылда кәсіпті қалай бастау керек? Табысты қызмет саласын қалай табуға болады? Кәсіпкерлікті дамытудың басты тетігі қайсы? Міне, осылар әлде бір кәсіп бастаушылардың бас ауыртар сұрақтары. АНГЕЛИНА СИНЕВА Қазір ауылдық жерлерде жұмыссыздарды оқыту, соның ішінде, кәсіпкерлік дағдыларын үйретуге бағытталған мемлекеттік Кәсіп бастауды тетігі бағдарламалар әзірленген. Солардың бірі «Нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту». Оның шеңберінде «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы «Бастау Бизнес» жобасын жүзеге асырды. Негізгі мақсат шалғай ауылдарда жұмыссыз жүрген жастарды және зін- зі жұмыспен қамтыған тұрғындарды кәсіп бастауға үйрету және қолдау. Курстың қатысушылары бір айдың ішінде кәсіпкерлік негіздерін үйретеді: қаржылық сауаттылық, маркетинг және заң мамандығы негіздері, бизнес жоспарлар мен шешендік дағдылар. Жобаны іске асыруы жыл басынан бері қолға алынған. Жалпы, облыста «Бастау Бизнес» жобасы 6 ауданды қамтиды. Осы уақытқа дейін 966 шәкірт дәріс алды. Олардың ішінде 220 адам з кәсібін ашты. К бісі мемлекеттен шағын несие алып, з идеяларын іс жүзінде қолданып отыр. Жа а ба дарлама іске осылды Кәсіпкерлер палатасында белгілі болғандай, «Бастау Бизнес» түлектері негізінен мал шаруашылығы, сімдік шаруашылығы және жүк тасымалдауға ыңғай танытады. Себебі, аталған салалар ауылдық жерлерде сұранысқа ие. з кезегінде «Атамекен» ҰКП оларға барынша жақсы жағдай жасап келеді. Мәселен, Андрей Зелевский мүмкіндігі шектеулі жан болса да, зінің идеяларын іске асырғысы келеді. Дәріс алған соң полимерлік қалдықтарды қайта ңдеу бойынша бизнес-жобаны қорғадым. Ұзақ уақыт бойы жеке ісімді ашу идеясы болды. Осы ретте ойыма «Бастау Бизнес» сап ете қалды. «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының қолдауымен ҚР Дін істері және азаматтық қоғамы министрлігі ткізген конкурстың жеңімпазы болдым. Кейінірек «Мобильді полимерлік қалдықтарды қайта ңдеу» атты Алматыда Бұқаралық ақпарат құралдарының кілдеріне арналған «Қазкоммерцбанктің» кезекті жиыны болып тті. НҰРЛАН ҚҰМАР Жиынның ашылу рәсімінде с з алған Qazkomның басқарушы директоры Нұрлан Жағыпаров з кезегінде тұтынушылық сұранысты және үздік әлемдік тәжірибелерді ескере отырып, клиенттерімізге ыңғайлы қаржы құралы әзір екендігін атап тті. «Біз жаңа дүние ойлап тапқан жоқпыз, біз тек қазіргі нарықтық трендтерді, тұтынушылық сұранысты және үздік әлемдік тәжірибелерді ескере отырып, клиенттерімізге ыңғайлы қаржы құралын әзірледік. Бұл қаржы құралы оларға отбасылық бюджетке салмақ түсірмей артық т лемсіз тауарды сатып алуға және жайлы сауда жасауға мүмкіндік береді», - деді Qazkom-ның басқарушы директоры. «Қазақстанның Халық Банкі» АҚ басқарма т рағасының орынбасары Марат лменов: «Біз з клиенттеріміз үшін жаңа әрі қызықты німді ұсына отырып, тұтынушылық нарықта Halyk Тобының үлесін ұлғайтуға тырысудамыз. «Б ліп т леуді» әзірлеу кезінде біз еншілес Qazkomмен бірігіп, несиелеудің бір бағдарламасы шеңберінде, алайда екі бағыт бойынша жұмыс істедік. йткені біз үшін клиенттеріміздің түрлі сегменттерін қамту және оларға қолжетімді несиелеудің кең түрін ұсыну маңызды болды», деді. Қазақстанның Халық банкі және оның еншілес ұйымы Қазкоммерцбанк екі бағыттан тұратын және тауарды б ліп т леуге мүмкіндік беретін Halyk Light және Homebank Orange тұтынушылық несиелеудің жаңа бағдарламасын іске қосқандығы туралы хабарлады. Halyk Light бағдарламасына Қазақстанның кез келген тұрғыны қатыса алады. Ол үшін Halyk Bank серіктестерінің желісінде жылдық 0%-бен тауарды б ліп т леу үшін арнайы карта ашу қажет. Қазірдің зінде аталған желіде түрлі брендтердің түрлі ассортименттегі: жанұя мүшелері үшін киім-кешек, техника, үй тауарлары және басқа да түрлі тауар ұсынған 500-ден артық дүкен бар. Серіктес дүкеннің шартына байланысты кез-келген тауардың құнын б ліп т леудің мерзімін әр адам зі таңдай алады 3,6,9 немесе 12 ай. Лимиттің ең үлкен к лемі 300 мың теңгені құрайды және Halyk Light ол тұтынушының т леу қабілетіне байланысты картасының әр ұстаушысы үшін арнайы бекітіледі. Halyk Light-тың қосымша артықшылығы, б ліп т леуге мүмкіндік беретін картаны Halyk Bank-тің б лімшелерінде 15 минуттың ішінде тегін алуға болады. Сонымен қатар, Halyk Bank «Halyk Light-тың әр қатысушысына 3% Сashback» акциясын іске қосатындығы ж нінде хабарлайды. Аталған карта активтендірілген соң бір ай ішінде Halyk Light картасының иелері сондайақ әр т лем сомасынан 3% к лемінде кепілдікті бонустарды алатын болады. Акция 2018 жылдың 28 ақпанына дейін (28 ақпанды қоса алғанда) жалғасады. Тұтынушылық несиелеу бағдарламасының екінші бағыты Homebank Orange Қазкоммербанктің кредиттік карта ұстаушыларына арналған және Homeshop.kz онлайндүкеннен тауарды таңдап, оны б ліп т леуге мүмкіндік береді. Бірінші кезеңде банк зімнің жобам гранттық қаржыландыруға ие болды, дейді «Бастау Бизнес» жобасының түлегі. Андрей Зелевский бұл қаржыға шағын кәсібін д ңгелетуге жабдықтар сатып алды. Бір айдан соң қоқысты қайта ңдеуді бастайды. улиек л ауданының тұрғыны Рыскүл Ақдәулетова «Бастау Бизнес» жобасы бойынша бір ай білім алды. з с зінде тәуекелге барып, екі миллион теңге к лемінде шағын несие алғанын айтты. Бұл ақшаға 10 бас ірі қара мал сатып алды. Оның айтуынша, бұл жоба жастарды ауылда қалдыруға және з бизнесін бастауға ынталандырады. Ауылдың малын бағатын жастар шығып келеді. Тек қана қорықпау керек. р істің басында сені қиыншылық күтіп тұрады. рі қарай шаруа оңалып, жетістікке жете бастайсың. Мемлекет те жағдай жасап отыр, барлығы з қолымызда, деді кәсіпкер. клиенттеріне 5 мыңнан артық тауардың түрі: тұрмыстық техника, аудио және видеоэлектроника, мобильдік гаджеттер және т.б. тауарлар қолжетімді болмақ. Бұл тауарларды артық т лемсіз, қандай да бір комиссиясыз, жылдық 0%-бен кредитке алуға болады. Тауардың құнын екі түрлі жолмен теуге болады кез келген банктің әдеттегі дебеттік (жалақылық) картасы арқылы немесе Qazkom-ның кредиттік картасымен б ліп т леу арқылы. Тауарды екінші жолмен теген кезде тауардың құны банктің кредиттік қаражатынан бірден т ленеді, ал клиент теудің зіне ыңғайлы кезеңін таңдайды 3, 6, 9 немесе 12 ай. Halyk Light бағдарламасының бірінші кезеңінде Астана мен Алматы қалаларында орналасқан серіктес дүкендер қатысады. Сонымен қатар бағдарламаны әзірлеушілер Halyk Bank пен Qazkom карталарының танымалдылығын ескере отырып (елдегі әр екінші т лем картасы), 2018 жылы Қазақстанның барлық қалаларында Halyk Light және Homebank Orange сервистерінің қолжетімділігін жоспарлауда. Сонымен қатар, Homeshop.kz те ұсынылатын тауарлардың саны 50 мыңнан артық болады деп к зделуде. Halyk Group ТМД елдерінің жеке қаржы институттарының актив к лемі бойынша үшінші орынды иеленетін Қазақстанның ірі жетекші қаржы тобы. Halyk Group қаржы тобының құрамында Halyk Bank, Qazkom және Altyn Bank әмбебап коммерциялық банктер, сондай-ақ б лшек сауданы, ШОБ және корпоративті банктік қызметтерді, сақтандыруды, лизингті, активтерді басқару және брокерлік қызметтерді ұсынатын компаниялар бар. Сонымен қатар Halyk Group Қазақстаннан зге шет елдерде: Ресейде, Грузияда, Қырғызстанда және Тәжікстанда да қызмет к рсетеді. ВАЛЮТА НАРЫҒЫНДАҒЫ АХУАЛ ТҰРАҚТЫ 5 Ұлттық банк т рағасы Данияр Ақышев валюта нары ғындағы жағдайды баяндады. Сенаттағы « жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң жобасын талқылау барысында Данияр Ақышев: «Теңгенің айырбастау бағамы іргелі факторлардың қарқынына сәйкес. Бұл бәсекеге қабілеттіліктің сақталауын қамтамасыз етеді. Нарықта теңгерімсіздік байқал май ды. Жыл басымен салыстырғанда теңге бағамы згерген жоқ деуге болады. Номиналдық к рсеткіш бойынша нығаю 0,2%. Жыл басында $1 = 333,29 теңге болса, қазір 332,72 теңге», деп нақ тылады. Бас банкир заң жобасында белгіленген лшемдерді толығымен қолдайтынын атап тті. ҰБ республикалық бюджеттің тапшылығын қаржылан дыру үшін эмиссия жасауды жоспарлап отырған жоқ. «Ұлттық банк з құзыреті шегінде инфляциялық таргеттеу саясатын жалғастырады және оған сәйкес еркін згермелі бағам режімін ұстанады», деді ол. Атап айтқанда, баға тұрақтылығын қамтамасыз етуге басымдық беріледі, сондай-ақ жылдық инфляцияны 2018 жылы 5-7%, 2019-да 4-6% дәлізде ұстап тұру к зделіп отыр. Долларсыздану үдерісіне қатысты Д.Ақышев: «Депозит нарығында долларсыздандыру үдерісі жалғасуда. Шетел валютасындағы депозиттер үлесі жыл басындағы 55%-дан 49%-ға дейін т мендеді. Валюта нарығында тұрақтылықтың сақталуы және инфляцияның т мендеуі ақшаны теңгеде жинақтауды одан әрі қарай ынталандырады деп ойлаймыз», деді. КҮРІШ ЗАУЫТЫ АШЫЛДЫ Биыл Сыр ңірінің диқандары 500 мың тоннадан астам күріш жинап, аймақ тарихында бұрын-соңды бол маған к рсеткішке қол жеткізді. Бүгінде қызылордалық күріш сірушілер з німдерін әлемдік нарыққа шығару бағытында жұмыс істеуде. Таяуда ткен «Байқоңыр инвест» форумы барысында Сыр күрішінің «Торем Хошеми» сортын Иран Ислам Республикасына жеткізу туралы меморандумға қол қойылды. Осы форум аясында Қызылордада «Абай Даулет» ЖШС-ның күріш ңдейтін зауыты ашылды. Серіктестіктің басшысы Дәулет Сәрсенбаевтың айтуынша, зауытта сағатына 7 тонна астық қайта ңделеді. Қалдықсыз ндіріс бағытындағы бұл кәсіпорында қазіргі таңда 80 адам жұмыс істейді. Алдағы уақытта 100-ге тарта адамды жұмыспен қамту к зделген. МЕМОРАНДУМДАРҒА ҚОЛ ҚОЙЫЛДЫ Оңтүстік Қазақстан облысында «Қазақстанның Ұлы Жібек жолына саяхат» халықаралық фестивалі аясында «Ontustik Tourism. Invest 2017» туристік форумы тті. Форум аясында облыстың туризм саласы кілдері мен Қытай, збекстан және Қазақстанның басқа қалалары арасында 4 меморандумға қол қойылды, деп хабарлайды облыс әкімінің баспас з қызметі. Екіжақты әріптестікті нығайту мақсатында «Ontustik Tourism Center» туристік ақпараттық орталығы қытайдың «Salem China» компаниясы және «Sky Way» туристік компаниясымен меморандумға қол қойды. Сондай-ақ Оңтүстік Қазақстан облыстық кәсіпкерлік, индустриялды-инновациялық даму және туризм басқармасы мен Хатай провинциясы, «Ontustik Tourism Center» туристік ақпараттық орталығы мен збекстанның туристік німін насихаттау орталығы арасында екіжақты меморандумдар жасалды. Бұл құжаттар тараптарға з аймақтарында туризм німдерін бірге дамытып, инфрақұрылым салуға, инвестиция жұмылдыруға мүмкіндік бе реді. Осындай деңгейде Шымкентте алғаш рет ұйымдастырылып, ткізілген бұл шара ңірдің туризм саласын дамытуға, зара тәжірибе алмасып, тиімді әріптестікті тереңдетуге және шетелдік инвесторларды тартуға ықпал етпек. КЕРІ ҚАЙТАРЫЛДЫ Қараша айының 3-10 аралығындағы тексеру барысында шет елдерден Қазақстанға әкелінген 578,83 тонна нім кері қайтарылды. Аталған мерзімде құжат тексеру барысында еліміз аумағына жоғары фитосанитарлық қаупі бар карантинге жатқызылатын німдерді әкелу кезінде Қазақстан Республикасы және Еуразиялық экономикалық одағының сімдіктер карантині саласындағы заңнама бұзушылықтың 53 фактісі анықталды, деп хабарлады ауыл шаруашылығы министрлігінің баспас з қызметі. Ресейден 19 жағдайда түрлі нім міндетті ілес пе фитосанитарлық сертификатсыз әкелінген. збекстаннан 3 жағдайда жалпы салмағы 21,02 тонна құрма және анар німдері, Қырғызстаннан 30 жағдайда келесі німдер таңбасыз (алма 21,825 тонна, күріш 23,08 тонна, асқабақ тұқымы 0,8 тонна, алмұрт 5,05 тонна, жаңғақ 8,35 тонна, бұршақ 22 тонна, банан 1,2 тонна) және міндетті ілеспе фитосанитарлық сертификатсыз (құрма 3,4 тонна, алма 1,1 тонна, күріш 0,08 тонна) әкелінген. Қытайдан 69,16 тонна сұлы жармасы жарамсыз фитосанитарлық сертификатпен әкелінген. Заңбұзушылыққа жол бергендер әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Жоғарыда к рсетілген карантинге жатқызылатын жалпы салмағы 578,83 тонна және 232 текше метр нім экспорттаушы мемлекеттерге қайтарылып, 1,8 тонна нім жойылды. Рымтай САҒЫНБЕКОВА

6 6 Германиядан ж лделі оралды Германияда ткен 66-шы халықаралық Мангейм-Хайдельберг кинофестивалінде «Оралман» фильмі үздік жетістіктері үшін арнайы жүлдемен марапатталды. Бұдан б лек, кинофестивальдің ұйымдастырушылары аталған кинотуындыны Германияда прокатқа шығаруға ұсыныс жасады. САЛТАНАТ ҚАЖЫКЕН «Қазақфильм» киностудиясы түсірген режиссері Сәбит Құрманбековтің «Оралман» фильмі аталған кинофестивальдің негізгі бағдарламасына іріктелініп алынған болатын. Биыл фестивальдің бас жүлдесіне 22 елден 21 картина бақ сынады. Мангейм-Гейдельберг кинофестивалінің нәтижесі бойынша, байқаудың «Үздік толықметражды фильмі» атты бас жүлдесі режиссер Вито Пальмиеримнің «Техаста к рісерміз» атты италиялық картинаға бұйырды. Ал филиппиндік режиссер Багане Фиол түсірген «Ормандағы серуен» фильмі фестивальдің арнайы жүлдесімен марапатталды. Сонымен қатар, «Күзетші» (Доминикан Республикасы, Пуэрто- Рико, Бразилия), «Қасиетті ауа» (Израиль) және «Мұртаза» (Түркия) атты фильмдер қазылар Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығында әдетте мәселе шаш етектен. сіресе үй ткен ғасырда салынған болса, шаруа тіптен бастан асуы мүмкін. Ескі ғимаратты қалыпта ұстау, тұрғындармен жақсы қатынаста болу, шаруашылықты тәртіпті жүргізу коммуналдық шаруашылық қызметіне жүктелген. Ал үй жаңа болса, жаңа технологияларды, стандарттарды меңгеру керек. Бұл қызмет әрине тегін жүргізілмейді, дегенмен к п жағдайда екі тараптар арасында дау-дамайлар туып жататыны жасырын емес. ШЕРХАН МОЛДАХМЕТ Осы тақырыпта 16 қараша күні «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасында басқарма т рағасы орынбасары Елдос Рамазановтың жетекшілігімен Германия компаниялары әріптестігімен бірлескен «Тұрғын үй және тұрғын үй қоры кәсіби басқарушыларының мүддесін тиімді ету» атты семинар тті. Қазақстан нарығына неміс тәжірибесі құнды, шетелдік әріптестер тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықта тиімді басқаруды нысанаға алған. Іс-шарада Германия Тұрғын үй-коммуналдық саласы басқарушылары: ВЕГИС басқарушы компания директоры, Белоруссиядағы Халықаралық мүлік менеджменті қауымдастығының басқарма т рағасы Вернер Меркель және IWO жоба жетекшісі Йоханн Штрезе басты спикерлер болды. Семинар жұмысын бастаған басқарма т рағасының орынбасары Елдос Рамазанов отандық тұрғын үй шаруашылығында қызмет ететін кәсіпкерлер үшін неміс тәжірибесі құнды болатынын атап тті. «Біз неміс тарапымен жемісті ынтымақтастық жүргізіп отырмыз. Айта кетелік, биыл шілде алқасының құрметті сыйлықтарымен марапатталды. 66-шы Халықаралық Мангейм-Хайдельберг (International Filmfestival Mannheim- Heidelberg) кинофестивалінің халықаралық қазылар алқасының құрамына Германияның танымал кинематографистері Клаудиа Ландсбергер, Кристиан Юль Лемче және Клеменс Клопфенштейндер кірді. «Оралман» к ркем фильмі осы жылдың басында Иранның астанасы Тегеранда ткен 35-ші халықаралық Фаджр кинофестивалі мен XIII Халықаралық «Еуразия» кинофестивалінің бас жүлдесін жеңіп алған болатын. Фильмде басты р лді сомдаған актер Дулыға Ақмолда таяуда Татарстанда ткен XIII Халықаралық мұсылмандар киносы фестивалінде «Үздік ер адам р лі» жүлдесімен марапатталды. Сондайақ, картина Италияда ткен ХХ Халықаралық «Religion Today» кинофестивалінде «Үздік фильм» номинациясында жеңіске жетіп, тәуелсіз SIGNIS қазылар алқасының арнайы жүлдесін иемденді. Айта кетелік, Башқұртстанда үстіміздегі жылдың желтоқсанында тетін IV Халықаралық «Күміс Ақбозат» кинофестивалінің ашылу салтанаты «Оралман» фильмімен ашылады. р салада тиімді бас ару әдісі керек айында ауқымды баспас з конференциясы ткен болатын, бүгін семинар ұйымдастырылды. Германиямен ынтымақтастық аясында отандық кәсіпкерлер шетелдік компаниялар негізінде тиімділігі жоғары әрі ұтымды үлгілерді меңгере алады», деді Елдос Рамазанов. з кезегінде Йоханн Штрезе берілген мүмкіндік үшін алғыс айтып, PRO HOUSE жобасы тұжырымдамасымен таныстырды. Семинар барысында спикерлер Германиядағы бизнес-делдалдық ұйымдар жұмысы жайында айтып кетті, онда к ппәтерлі үйлерді басқару, тұрғын үй-коммуналдық қызмет басқарушылары одағының мүддесін қалай қорғау керек бойынша ақпарат берілді. Айта телік, 2017 жылдың 31 мамырында «Атамекен» ҚР ұлттық кәсіпкерлер палатасы IWO «Шығыс Еуропадағы тұрғын үй шаруашылығы» (Германия) компаниясымен Жобалық ынтымақтастық бойынша келісімге қол қойған болатын. Бұл шетелдік компанияны Еуроодақ қаржыландырады. Сондай-ақ, 2017 жылдың 11 шілдесінде «Атамекенде» Халықаралық конференция ткен болатын. Онда Қазақстан мен збекстанның тұрғын үйлік мәселелері талқыланды. Бұл конференция Қазақстанның збек, неміс серіктетерімен үш жылдық ынтымақтастығының бастауы болды. Бизнес&Мәдениет Жамбыл облысының Кәсіпкерлер палатасында «Жас кәсіпкерлер мектебі» атты 18 бен 29 жас аралығындағы жас әрі креативті азаматтарға арналған жобаның шешуші мәресі тті. ЕРНАР ОРМАНОВ Аталған жоба жастардың инновациялық және кәсіпкерлік потенциалын оятып, жастарды кәсіпкерлікке баулу, жас кәсіпкерлердің құзыреттік деңгейін к теруге бағытталған. Жоба қатысушыларға кәсіпкерлік негіздерін, бизнес-жоспар дайындауда консультативтік қызмет к рсету, бизнес-жоспарларды қорғау алаңын ұйымдастыру, «Идея жәрмеңкесі» байқауын ткізуді к здейді. Қатысушылар оқу барысында бизнестің қыр-сырын меңгеріп, болашақта жүзеге асырғысы келетін жобаларын комиссия алдында қорғап шықты. Жаңашылдығы, әлеуметтік маңызы жағынан сәйкес келетін 6 студенттің жобасы іріктеліп алынды. Олар: 1. Бастауыш сыныптарға арналған қосымша білім беру орталығы; 2. Жастық және к рпе шығаратын шағын цех; 3. Автошиналарды резеңке, металл, және тоқымаға қайта ңдеу; 4. Перделерді тігіп шығаратын тігін шеберханасы; 5. Жұмсақ ірімшікті шығаратын шағын цех; 6. Балаларды емдейтін массаж орталығы. Мәселен, М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінің студенті Анна Чакалова түрлі фабрикаттарсыз, қоспасыз, 47 (533) қараша 2017 жыл ЭКОНОМИКА Павлодар облысы әкiмi инвесторлармен кездестi Павлодар облысының әкімі Болат Бақауов жұмыс сапарымен Екатеринбург қаласында болып, Орал сауда- неркәсіп палатасының кілдерімен кездесті және металл құрамаларын ндірумен айналысатын кәсіпорынға барды, деп хабарлайды аймақ басшысының баспас з қызметінен. ИСА ҚАМБАР Естеріңізге сала кетейік, Б. Бақауов Челябі қаласында ткен Қазақстан мен Ресейдің XIV ңіраралық әріптестік форумына қатысқан еді. Форумнан кейін аймақ басшысы Екатеринбург қаласына аттанды. Мұнда ол Орал сауда- неркәсіп палатасының президенті Андрей Бесединмен кездесіп, зара әріптестік мәселелерін талқылады. Кездесу барысында индустриялықинновациялық даму басқармасының басшысы Нұрболат Сейітмағамбетов Павлодар облысының инвестициялық мүмкіндіктерін таныстырды. Ол «Павлодар» арнайы экономикалық аймағында жұмыс істейтін инвесторларға берілетін жеңілдіктерге баса назар аударды. здік жобалар аны талды Доп тепкен озар Алматыдағы «Almaty Arena» мұз сарайында футзалдан студенттер лигасының финалдық кезенінің ойындары аяқталды. НҰРЛАН ҚҰМАР Шараның ашылу салтанатына білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев, Алматы қаласы әкімінің орынбасары Арман Қырықбаев және футзалдан студенттер лигасының президенті Дамир Шыныбеков қатысып, футзал додасының Қазақстан спортының дамуына зор үлес қосатындығын ескере отырып, барлығын финалдық кезеңінің ашылуымен құттықтады. «Біз осы 4 жылдың ішінде те жақсы нәтижеге қол жеткіздік. 72 ЖОО, 200-ден астам колледж және 12 қыздар командасы Қазақстанда алғаш рет жиелі түрде қатысатын болады. Жалпы к лемде спортшы мен жанкүйерлер қамтылған. Бұл деген осы қысқа мерзімде жеткен нәтижеміз. Мен қала әкіміне, демеушілерімізге, білім министрлігіне алғысымды білдіргім келеді. Және де, келесі жылы осы үлкен аренада әр мемлекттен келген 24 ұлттық құрамалар әлем чемпионатында бас қосады», деді Д.Шыныбеков. Салтанатты ашылу шарасында қала студенттері би билеп, «Ayumi» тобы з нерлерін ортаға салды. Білім және ғылым министрлігі, Алматы қаласының әкімдігі, Нұрсұлтан Назарбаевтың білім қоры, Халық қоры, Huawei, ҚР футзал ассоциациясы және Қайрат фут- Арнайы экономикалық аймақта жұмыс істейтін инвестор корпоративтік кіріс салығынан және басқа да салықтардан босатылады, деді Нұрболат Сейітмағамбетов. Осының нәтижесінде кәсіпкерлер бірден ндіріске кірісіп, логистиканы дамыта алады. Бүгінде арнайы экономикалық аймақта алты кәсіпорын жұмыс істейді. Тағы да алты жобаны іске қосуға дайындық жүргізіліп жатыр. Сонымен бірге, қоспалы алюминий зауыты да салынып жатыр. Жылдың соңына дейін автомобильдерге арналған алюминий дискілерінің ндірісі іске қосылады. Аймақ басшысы Павлодар облысы к мірден б лек, тұз және әктас қорына те бай екенін атап тті. Павлодар облысында кальций содасын ндіретін зауытқа деген сұраныс бар, деді ол. Бұған қоса, тұтыну к лемі, Ресей мен Қытайды есепке алмағанда, ішкі нарықтың зінде шамамен 400 мың тоннаны құрайды. Айта кету керек, Қазақстан Свердловск облысының сыртқы сауда әріптестерінің арасындағы тауар айналымы бойынша бірінші табиғи таза німнен жергілікті халықты қамтамасыз етпек. Аннаның отбасысы сүт німдерін ндіріп, мал шаруашылығымен ертеден айналысады. Ата кәсіпті қуған студент бизнес-жоспарын алдағы уақытта міндетті түрде жүзеге асырамын, дейді. Айтуынша, жас кәсіпкерлер мектебінің арқасында түрлі тың идеялармен танысып, болашақ бизнесменге қажет қасиеттерді меңгеріпті. Байқауда бағын сынаған әр қатысушының тыңғылықты дайындалғандығы к рініп тұр. Есеп-қисаптары, маркетингтік жағынан есептелуі, шығын мен кіріс, жүзеге асыру орны тиімді таңдалған, бизнес бастаудағы зал командасы жарыстың басты демеушісі мен серіктестері ұйымдастырған турнирге Қазақстанның әр аймағынан келген 24 мықты командалары бақ сынады. Нәтижесінде теңбіл доп додасының жеңімпазы болып Каспий университетінің студенттері атанды. Каспий университеті командасы финалдық ойында орынға шыққан. Сондықтан, жергілікті сауда- неркәсіп палатасы да Павлодар облысымен әріптестікке мүдделі екендігін жасырмады. Қос тарап бірлескен кәсіпорындар ашу және әріптестіктің басқа да мәселелерін бірігіп талқылауға келісті. Сонымен бірге, Екатеринбургте Болат Бақауов «НПО Росс» ЖШҚ кәсіпорнын аралап к рді. Кәсіпорынның басшылығы «Павлодар» арнайы экономикалық аймағында жаңа ндіріс ошағын ашпақшы. Қазіргі таңда зауыттың эскиздік жобасы дайын. Зауыттың бірінші кезегі 7,2 мың шаршы метр аумақта орналасады. Оның құрамына металл құрастырылым және ыстық мырышпен қаптау цехтары, қоймалар кіреді, деді «Росс» ҮЕҰ ЖШҚ бас директорының орынбасары Надежда Ростоцкая. Кәсіпорынның құрылысы үшін жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеушілер қараша айының соңында тапсырады. Естеріңізге салайық, қазан айының соңында аймақ басшысымен кездесу барысында «НПО Росс» ЖШҚ-ың басшылығы Павлодар қаласында ндіріс ашу ниеті туралы айтқан еді. барлық жайттар жан-жақты қамтылған. Бұл ең әуелі Кәсіпкерлер палатасының бизнес-тренерлерінің еңбегі дейді, Жамбыл облысының Кәсіпкерлер палатасының қаржылай емес қолдау б лімінің басшысы Диана Түкпетова. Кәсіпкерлер палатасының кілдері, «Даму» қоры, Жас кәсіпкерлер кеңесі, Іскер әйелдер кеңесі мен аяғына нық тұрған, бизнесін н лден бастаған кәсіпкерлерден құралған комиссия мүшелері барлық бизнес-жоспарларға жоғары бағасын беріп, з тәжірибелерімен б лісіп, жастардың бастауыш жұмыстарына сәттілік тіледі. Қарағанды экономика универсиетінің ойыншыларын 6:4 есебімен ұтты. Қола жүлдеге IT халықаралық университетінің студенттері ие болды. Үшінші орын үшін болған матчта IT халықаралық университетінің студенттері ЕТУ студенттерімен негізгі уақытта 1:1 ойнап, матчдан кейінгі пенальтиде 3:1 есебімен жеңді. Құрылтайшы және шығарушы: «ҚАЗАҚ ГАЗЕТТЕРІ» Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Бас директор Редакторлар кеңесiнiң төрағасы Шәмшидин ПАТТЕЕВ қабылдау бөлмесі жарнама бөлімі kaz_gazeta@mail.ru ЭКОНОМИКА Бас редактор Ақас ТАЖУТОВ Бас редактордың орынбасары жауапты хатшы Аманкелдi ШОПАН Бөлім редакторлары: Рымтай САҒЫНБЕКОВА, Ботагөз ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ, Ибрагим БЕКМАХАНҰЛЫ, Беттеуші: Ернар ОРМАНОВ «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның аймақтардағы өкiлдiктерi: Астана қаласында: Толымбек Әбдірайым Ақтөбе облысында: Жанғабыл Қабақбаев Маңғыстау облысында: Бектұр Төлеуғалиев 8 (7292) Қарағанды облысында: Батырбек Мырзабеков 8 (7102) Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк орталығында жасалды. Офсеттiк басылым. АҚЫЛДАСТАР АЛҚАСЫ: АЛШАНОВ Рахман, ӘБДІМАНАПОВ Сәрсенғали, ӘБІШЕВ ӘЛИ, БЕКБОЛАТҰЛЫ Жетпісбай, ГУЗОВСКИ Петр (Польша) ЕСПОЛОВ Тілектес, ҚАЛИЕВ Ғани, НҰРСЕЙІТ Айтқали, САҒАДИЕВ Кенжеғали, САПАРБАЕВ Әбдіжапар, САТЫБАЛДИН Cағындық, СВЯТОВ Серік, ТӘТІҒҰЛОВ Әбдісағит, ТЕМІРБЕКОВ Нұрлан, ХАМЗИН Жантемір. «Экономика» газетiне жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ газеттерi» ЖШС-не тиесiлi, редакция жауапты емес. Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң Ақпарат және мұрағат комитетiнде тiркелiп, 2006 жылғы 6 желтоқсанда Г куәлiгi берiлдi. Тапсырыс Таралымы Газет аптасына 1-рет шығады. Газет «Алматы-Болашақ» АҚ-ның баспаханасында басылды. Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». Тел.: , факс: Мекен жайымыз: , Алматы қаласы, Желтоқсан көшесі, қабат. 202-бөлме (тілшілер) тел.: бөлме (бас редактор) тел.: факс: kazekonomica@mail.ru Нөмірдің кезекші редакторы Ботагөз ӘБДІРЕЙҚЫЗЫ